آیه ۸۶ - سوره مؤمنون

آیه قُلْ مَنْ رَبُّ السَّماواتِ السَّبْعِ وَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظيمِ [86]

بگو: «چه كسى پروردگار آسمانهاى هفتگانه، و پروردگار عرش عظيم است؟»

۱
(مؤمنون/ ۸۶)

الصّادق ( عَنْ حَنَانِ‌بْنِ‌سَدِیرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (عَنِ الْعَرْشِ وَ الْکُرْسِیِّ فَقَالَ إِنَّ لِلْعَرْشِ صِفَاتٍ کَثِیرَهًًْ مُخْتَلِفَهًًْ لَهُ فِی کُلِّ سَبَبٍ وَ صُنْعٍ فِی الْقُرْآنِ صِفَهًٌْ عَلَی حِدَهًٍْ فَقَوْلُهُ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ یَقُولُ الْمُلْکُ الْعَظِیم ... وَ الْعَرْشُ هُوَ الْبَابُ الْبَاطِنُ الَّذِی یُوجَدُ فِیهِ عِلْمُ الْکَیْفِ وَ الْکَوْنِ وَ الْقَدْرِ وَ الْحَدِّ وَ الْأَیْنِ وَ الْمَشِیَّهًِْ وَ صِفَهًِْ الْإِرَادَهًِْ وَ عِلْمُ الْأَلْفَاظِ وَ الْحَرَکَاتِ وَ التَّرْکِ وَ عِلْمُ الْعَوْدِ وَ الْبَدَاءِ فَهُمَا فِی الْعِلْمِ بَابَانِ مَقْرُونَانِ لِأَنَّ مُلْکَ الْعَرْشِ سِوَی مُلْکِ الْکُرْسِیِّ وَ عِلْمَهُ أَغْیَبُ مِنْ عِلْمِ الْکُرْسِیِّ فَمِنْ ذَلِکَ قَالَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ أَیْ صِفَتُهُ أَعْظَمُ مِنْ صِفَهًِْ الْکُرْسِیِّ وَ هُمَا فِی ذَلِکَ مَقْرُونَان ... فَمِنِ اخْتِلَافِ صِفَاتِ الْعَرْشِ أَنَّهُ قَالَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی رَبِّ الْعَرْشِ رَبِّ الْوَحْدَانِیَّهًِْ عَمَّا یَصِفُونَ.

امام صادق ( حنان‌بن‌سدیر گفت از امام صادق (در مورد عرش و کرسی سؤال کردم، فرمود: «عرش، وصف بسیار و گوناگون دارد، هر وصفی برایش در قرآن یک معنا دارد، اینکه فرموده است: پروردگار عرش بزرگ؛ یعنی پادشاهی و حکومتی بزرگ ... عرش بابی درونی است، که دانش چگونگی و بود، اندازه و مرز، مکان، خواست و وصف اراده، دانش الفاظ و حرکات و وانهادن ودانش بازگشت و بداء در آن است. هر دو باب دانش با هم قرین هستند؛ زیرا ملک عرش غیر از ملک کرسی است و علمش نهانتر از علم کرسی است، از این‌رو فرمود: رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ یعنی وصفش بزرگتر از وصف کرسی است، با اینکه هر دو از نظر دانش با هم برابرند ... و نمونه اختلاف وصف عرش این است که خدای تبارکوتعالی فرمود: پروردگار عرش، پروردگار یگانگی است از آنچه وصف می‌کنند [مبرّی و بری است]».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۱۰۲
بحارالأنوار، ج۵۵، ص۳۰
بیشتر