آیه ۱۶ - سوره احزاب

آیه قُلْ لَنْ يَنْفَعَكُمُ الْفِرارُ إِنْ فَرَرْتُمْ مِنَ الْمَوْتِ أَوِ الْقَتْلِ وَ إِذاً لا تُمَتَّعُونَ إِلاَّ قَليلاً [16]

بگو: «اگر از مرگ يا كشته‌شدن فرار كنيد، سودى به حال شما نخواهد داشت؛ و در آن هنگام جز بهره‌ی كمى [از زندگانى] نخواهيد گرفت».

۱
(احزاب/ ۱۶)

أمیرالمؤمنین ( مَالِکِ‌بْنِ‌أَعْیَنَ، قَالَ: أَنَّ عَلِیّاً أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (حَرَّضَ النَّاسَ فَقَال ... وَ رَایَاتُکُمْ فَلَا تَمِیلُوهَا وَ لَا تُزِیلُوهَا وَ لَا تَجْعَلُوهَا إِلَّا فِی أَیْدِی شُجْعَانِکُمُ الْمَانِعِی الذِّمَارِ وَ الصُبَّرِ عِنْدَ نُزُولِ الْحَقَائِقِ هُمْ أَهْلُ الْحَفَائِظِ الَّذِینَ یَحُفُّونَ بِرَایَاتِهِمْ وَ یَکْتَنِفُونَهَا یَضْرِبُونَ خَلْفَهَا وَ أَمَامَهَا وَ لَا تُضَیِّعُوهَا أَجْزَأَ کُلَّ امْرِئٍ مِنْکُمْ رَحِمَکُمُ اللَّهُ قَرَنُهُ وَ وَاسَی أَخَاهُ بِنَفْسِهِ وَ لَمْ یَکِلْ قَرَنَهُ إِلَی أَخِیهِ فَیَجْتَمِعَ عَلَیْهِ قَرَنُهُ وَ قَرَنُ أَخِیهِ فَیَکْتَسِبَ بِذَلِکَ لَائِمَهًًْ (وَ تَأْتِیَ بِهِ دَنَاءَهًًْ وَ أَنَّی لَا یَکُونُ هَذَا هَکَذَا وَ هَذَا یُقَاتِلُ اثْنَیْنَ وَ هَذَا مُمْسِکٌ یَدَهُ قَدْ خَلَّی قَرَنَهُ عَلَی أَخِیهِ هَارِباً مِنْهُ وَ قَائِماً یَنْظُرُ إِلَیْهِ مَنْ یَفْعَلْ هَذَا یَمْقُتْهُ اللَّهُ فَلَا تَعَرَّضُوا لِمَقْتِ اللَّهِ فَإِنَّمَا مَرَدُّکُمْ إِلَی اللَّهِ قَالَ اللَّهُ لِقَوْمٍ عَابَهُمْ لَنْ یَنْفَعَکُمُ الْفِرارُ إِنْ فَرَرْتُمْ مِنَ الْمَوْتِ أَوِ الْقَتْلِ وَ إِذاً لا تُمَتَّعُونَ إِلَّا قَلِیلًا وَ ایْمُ اللَّهِ لَئِنْ فَرَرْتُمْ مِنْ سَیْفِ الْعَاجِلَهًِْ لَا تَسْلَمُونَ مِنْ سَیْفِ الْآخِرَهًِْ فَاسْتَعِینُوا بِالصِّدْقِ وَ الصَّبْرِ فَإِنَّهُ بَعْدَ الصَّبْرِ یَنْزِلُ النَّصْرُ.

امام علی ( و پرچم‌های خود را خم نکنید و از معرکه بیرون نبرید و آن‌ها را جز به دلاوران نگهبان شرف مسپارید که هنگام فرود آمدن مصیبت‌های واقعی بردبار و پایدار و خویشتن دارند، کسانی که پرچم‌های شما را محکم در بر می‌گیرند و آن‌ها را به خود می‌فشارند و از پس و پیش شمشیر می‌زنند و آن‌ها را از دست نمی‌دهند. من به هریک از شما پاداش می‌دهم هریک از شما پاداش می‌گیرد؟ خدا [آن رزمنده را] رحمت کند که بر هماورد خود ضربتی شدید زند و به جان خویش جان برادرش را نجات دهد و نبرد تن‌به‌تن با هماورد خود را به برادرش وا ننهد که هماورد او با هماورد برادرش هر دو بر سر آن برادر ریزند و این یک بدین کردار در خور سرزنش و نکوهش واقع شود و خود به پستی گراید، این چگونه صیورت می‌گیرد که یکی با دو تن بجنگد و آن دیگری دست از جنگ بدارد، هماورد خویش را به برادرش واگذارد و خود از [میدان نبرد تن‌به‌تن با] او بگریزد، و بایستد و به [نبرد] او نگاه کند؟ هرکس این چنین باشد خداوند متعال او را دشمن می‌دارد پس خود را در معرض دشمنی خدا قرار ندهید که بازگشت شما به‌سوی خداوند است. خداوند به گروهی (که آن‌ها را به بدی و عیب نسبت داده) فرمود: قُلْ لَن ینفَعَکُمُ الفِرارُ انْ فَرَرْتُم مِنَ المَوتِ اوِ القَتْلِ وَ اذاً لا تَمَتَّعونَ الّا قَلیلًا به خدا سوگند که اگر از دم شمشیری در این دنیا بگریزید از دم شمشیر آخرت در آن جهان در سلامت و امان نیستید. از راستی و صبر مدد گیرید که بر اثر صبر نوبت ظفر آید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۱۰۲
مستدرک الوسایل، ج۱۱، ص۸۴/ وقعهًْ صفین، ص۲۳۵/ شرح نهج البلاغهًْ، ج۵، ص۱۸۷
بیشتر