آیه ۵ - سوره احزاب

آیه ادْعُوهُمْ لِآبائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ اللهِ فَإِنْ لَمْ تَعْلَمُوا آباءَهُمْ فَإِخْوانُكُمْ فِي الدِّينِ وَ مَواليكُمْ وَ لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ فيما أَخْطَأْتُمْ بِهِ وَ لكِنْ ما تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ وَ كانَ اللهُ غَفُوراً رَحيماً [5]

آن‌ها را به نام پدرانشان بخوانيد كه اين كار نزد خدا عادلانه‌تر است؛ و اگر پدرانشان را نمى‌شناسيد، آن‌ها برادران دينى و ياران شما هستند؛ امّا گناهى بر شما نيست در خطاهايى كه [در ناميدن آن‌ها به نام ديگران] از شما سر مى‌زند، ولى آنچه را از روى عمد مى‌گوييد [مورد مؤاخذه قرار خواهد داد]؛ و خداوند آمرزنده و مهربان است.

۱
(احزاب/ ۵)

الکاظم ( مَنْ کَانَتْ أُمُّهُ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ وَ أَبُوهُ مِنْ سَائِرِ قُرَیْشٍ فَإِنَّ الصَّدَقَاتِ تَحِلُّ لَهُ وَ لَیْسَ لَهُ مِنَ الْخُمُسِ شَیْءٌ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ ادْعُوهُمْ لِآبائِهِمْ.

امام کاظم ( هرکس مادرش از بنی‌هاشم باشد و پدرش از دیگر خانوادههای قریش باشد، صدقه به آنان جایز است و بهره‌ای از خمس ندارند؛ چرا که خدای عزّوجلّ می‌فرماید: ادْعُوهُمْ لِآبَائِهِمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۲۲
الکافی، ج۱، ص۵۳۹/ تهذیب الأحکام، ج۴، ص۱۲۸/ وسایل الشیعهًْ، ج۹، ص۲۷۱/ عوالی اللآلی، ج۳، ص۱۲۹
۲
(احزاب/ ۵)

الرّضا ( عَن مُحَمَّدِ بنِ سَنَان أَنَّ أَبَاالْحَسَنِ عَلِیَّ‌بْنَ‌مُوسَی الرِّضَا (کَتَبَ إِلَیْهِ فِی جَوَابِ مَسَائِلِهِ ... عِلَّهًُْ تَحْلِیلِ مَالِ الْوَلَدِ لِوَالِدِهِ بِغَیْرِ إِذْنِهِ وَ لَیْسَ ذَلِکَ لِلْوَلَدِ لِأَنَّ الْوَلَدَ مَوْهُوبٌ لِلْوَالِدِ فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ یَهَبُ لِمَنْ یَشاءُ إِناثاً وَ یَهَبُ لِمَنْ یَشاءُ الذُّکُورَ مَعَ أَنَّهُ الْمَأْخُوذُ بِمَئُونَتِهِ صَغِیراً وَ کَبِیراً وَ الْمَنْسُوبُ إِلَیْهِ وَ الْمَدْعُوُّ لَهُ لِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ ادْعُوهُمْ لِآبائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ وَ قَوْلِ النَّبِیِّ (أَنْتَ وَ مَالُکَ لِأَبِیکَ وَ لَیْسَتِ الْوَالِدَهًُْ کَذَلِکَ.

امام رضا ( محمّدبن‌سنان گوید: امام رضا (در پاسخ پرسش‌هایش نوشت ... دلیل حلال‌بودن مال فرزند برای پدر بدون اجازه‌ی او و حال اینکه مال پدر برای پسر بدون اجازه‌ی او حلال نیست آن است که فرزند بخشیده شده به پدر است خداوند در این آیه شریفه می‌فرماید: به هرکس اراده کند دختر می‌بخشد و به هرکس بخواهد پسر. (شوری/۴۹) افزون بر آنکه، پدر در مقابل هزینه‌ی فرزند چه کوچک و بزرگ بازخواست می‌شود (پدر متکفل اوست) و فرزند به او نسبت داده می‌شود و به نام وی خوانده می‌شود. به دلیل این سخن خداوند ادْعُوهُمْ لِآبائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ اللهِ. و به دلیل این سخن پیامبر (: «تو و مالت، متعلّق به پدرت هستی. ولی مادر، این‌گونه نیست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۲۲
بحار الأنوار، ج۶، ص۱۰۰/ عیون أخبارالرضا (ج۲، ص۹۶، فیه: «وقول النبی أنت ... الی آخر» محذوف/ نورالثقلین
بیشتر