آیه يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْديهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا يُحيطُونَ بِهِ عِلْماً [110]
خداوند آنچه را پیشرو دارند، و آنچه را [در دنیا] پشتسر گذاشتهاند مىداند؛ درحالىکه آنها به او احاطه علمى ندارند.
الرّضا (علیه السلام)- عَنْ صَفْوَانَبْنِیَحْیَی قَالَ: سَأَلَنِی أَبُوقُرَّهًَْ الْمُحَدِّثُ أَنْ أُدْخِلَهُ عَلَی أَبِیالْحَسَنِ الرِّضَا (علیه السلام) ... فقَالَ له أَبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) قَالَ اللَّهُ وَ لا یُحِیطُونَ بِهِ عِلْماً فَإِذَا رَأَتْهُ الْأَبْصَارُ فَقَدْ أَحَاطَتْ بِهِ الْعِلْمُ وَ وَقَعَتِ الْمَعْرِفَهًُْ فَقَالَ أَبُوقُرَّهًَْ فَتُکَذِّبُ بِالرِّوَایَاتِ فَقَالَ أَبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) إِذَا کَانَتِ الرِّوَایَاتُ مُخَالِفَهًًْ لِلْقُرْآنِ کَذَّبْتُهَا وَ مَا أَجْمَعَ الْمُسْلِمُونَ عَلَیْهِ أَنَّهُ لَا یُحَاطُ بِهِ عِلْماً وَ لَا تُدْرِکُهُ الْأَبْصَارُ وَ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ.
امام رضا ( صفوانبنیحیی گوید: ابوقرّه از من خواست که او را به محضر امام رضا (ببرم ... امام رضا (فرمود: و خداوند فرموده است: وَلَا یُحِیطُونَ بِهِ عِلْمًا هنگامیکه چشمها او را ببینند، نسبت به او آگاهی حاصل میکنند و به دانش میرسند. سپس ابوقره گفت: «آیا روایات را دروغ میخوانی»؟ امام رضا (در جواب ایشان فرمود: «اگر روایات مخالف قرآن باشند، من آنان را دروغ میخوانم و اجماع تمامی مسلمانان این است که نمیتوانیم خداوند را در احاطهی دانش خود در بیاوریم؛ و لَا تُدْرِکُهُ الْأَبْصَارُ وَ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ».
علیبنإبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ قَوْلُهُ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ وَ لَا یُحِیطُونَ بِهِ عِلْماً قَالَ: مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ مَا مَضَی مِنْ أَخْبَارِ الْأَنْبِیَاءِ (وَ مَا خَلْفَهُمْ مِنْ أَخْبَارِ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
علیّّّّّبنابراهیم ( یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ وَ لَا یُحِیطُونَ بِهِ عِلْمًا؛ منظور از مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ؛ اخبار پیامبران گذشته و مراد از وَ مَا خَلْفَهُمْ؛ اخبار قائم (میباشد.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَدْ یَئِسَتْ مِنِ اسْتِنْبَاطِ الْإِحَاطَهًِْ بِهِ طَوَامِحُ الْعُقُولِ وَ نَضَبَتْ عَنِ الْإِشَارَهًِْ إِلَیْهِ بِالاکْتِنَاهِ بِحَارُ الْعُلُوم ... وَ تَحَیَّرَتِ الْأَوْهَامُ عَنْ إِحَاطَهًِْ ذِکْرِ أَزَلِیَّتِه.
امام علی ( خردهای سرکش از احاطه به آن مأیوس گشته، و پندارها از احاطهی ذکر أزلیّتش سرگردان شده است.