آیه فَتَعالَى اللهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ وَ لا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُقْضى إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَ قُلْ رَبِّ زِدْني عِلْماً [114]
پس بلند مرتبه است خداوندى که فرمانرواى حقیقى است! و [اى پیامبر]! نسبت به [تلاوت] قرآن، پیش از آنکه وحى آن بر تو تمام شود، شتاب مکن؛ و بگو: «پروردگارا! علم مرا افزون کن».
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ قَولُهُ لا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُقْضی إِلَیْکَ وَحْیُهُ. وَ قُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْما قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذَا نَزَلَ عَلَیْهِ الْقُرْآنُ بَادَرَ بِقِرَاءَتِهِ قَبْلَ تَمَامِ نُزُولِ الْآیَهًِْ. وَ الْمَعْنَی فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ وَ لا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُقْضی إِلَیْکَ وَحْیُهُ أَیْ تَفْرُغَ مِنْ قِرَاءَتِهِ وَ قُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْما.
علیّ‌ّّّّبن‌ابراهیم ( لا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُقْضی إِلَیْکَ وَحْیُهُ وَ قُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْماً هرگاه بر رسول خدا (قرآن نازل می‌شد، قبل از پایان نزول آیه و معنا، شروع به خواندن آن می‌کرد، و به‌همین‌خاطر خداوند تبارک‌وتعالی می‌فرماید: وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِن قَبْلِ أَن یُقْضَی إِلَیْکَ وَحْیُهُ؛ یعنی اینکه قبل از اتمام وحی، در خواندن آن عجله نکن؛ و وَ قُل رَّبِّ زِدْنِی عِلْمًا.
السّجّاد (علیه السلام)- مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِیّاً (صلی الله علیه و آله) إِلَّا أَعْطَاهُ مِنَ الْعِلْمِ بَعْضَهُ مَا خَلَا النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) فَإِنَّهُ أَعْطَاهُ مِنَ الْعِلْمِ کُلَّهُ فَقَالَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ وَ قَالَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ وَ قَالَ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ وَ لَمْ یُخْبِرْ أَنَّ عِنْدَهُ عِلْمَ الْکِتَابِ وَ مَنْ لَا یَقَعُ مِنَ اللَّهِ عَلَی الْجَمِیعِ وَ قَالَ لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) أَوْرَثْنَا الْکِتابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا فَهَذَا الْکُلُّ وَ نَحْنُ الْمُصْطَفَوْنَ وَ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فِیمَا سَأَلَ رَبَّهُ رَبِّ زِدْنِی عِلْماً فَهِیَ الزِّیَادَهًُْ الَّتِی عِنْدَنَا مِنَ الْعِلْمِ الَّذِی لَمْ یَکُنْ عِنْدَ أَحَدٍ مِنْ أَوْصِیَاءِ الْأَنْبِیَاءِ (وَ لَا ذُرِّیَّهًِْ الْأَنْبِیَاءِ (غَیْرِنَا فَبِهَذَا الْعِلْمِ عَلِمْنَا الْبَلَایَا وَ الْمَنَایَا وَ فَصْلَ الْخِطَابِ.
امام سجاد ( خداوند هیچ پیامبری را بر نیانگیخت مگر اینکه مقداری از علم به او داد به جز پیامبر ما (که به او تمام علم را داد و در قرآن فرموده: بیانگر همه چیز. (نحل/۸۹). و در آیه‌ی دیگر: و برای او در الواح اندرزی از هر موضوعی نوشتیم. (اعراف/۱۴۵). و فرموده است: [امّا] کسی که دانشی از کتاب (آسمانی) داشت. (نمل/۴۰). نفرمود: «کسی که دارای علم کتاب است بلکه فرموده است کسی که در نزد او مقداری از علم کتاب است. ولی درباره‌ی حضرت محمّد (فرموده است. این کتاب [آسمانی] را به گروهی از بندگان برگزیده خود به میراث دادیم. (فاطر/۳۲). این بیان مربوط به تمام علم است و ما آن خانواده‌ی برگزیده هستیم که در این آیه می‌فرماید: «پیامبر اکرم (در تقاضای خود از خدا می‌گفت: رَبِّ زِدْنِی عِلْماً؛ این همان افزایشی است که در نزد ما است که در اختیار هیچ‌یک از اوصیای انبیاء (و نه بازماندگان آن‌ها جز ما نبوده است با همین علم ما از بلاها و مرگ و میرها و حق و باطل‌ها اطّلاع داریم.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- الْعِلْمُ عِلْمَانِ عِلْمٌ لَا یَسَعُ النَّاسَ إِلَّا النَّظَرُ فِیهِ وَ هُوَ صِبْغَهًُْ الْإِسْلَامِ وَ عِلْمٌ یَسَعُ النَّاسَ تَرْکُ النَّظَرِ فِیهِ وَ هُوَ قُدْرَهًُْ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ.
امام علی ( [علی (به ابی‌الطفیل عامربن‌واثله کنانی] می‌فرمود: «ای اباطفیل علم دو قسم است: یکی علمی که مردم را چاره‌ای جز فرا گرفتن آن نیست؛ و آن احکام و رنگ ظاهر دین است. و دیگر علمی که مردم در فرا گرفتنش مختارند و آن تامّل و تفکّر در قدرت خدای عزّوجلّ است.
الصّادق (علیه السلام)- مَنْهُومَانِ لَا یَشْبَعَانِ مَنْهُومُ عِلْمٍ وَ مَنْهُومُ مَالٍ.
امام صادق ( دو حریص و آزمندند که سیر نمی‌شوند: «حریص و آزمند علم و دانش، و حریص و آزمند مال و دارایی».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فَضْلُ الْعِلْمِ أَحَبُ إِلَی اللَّهِ مِنْ فَضْلِ الْعِبَادَهًِْ وَ أَفْضَلُ دِینِکُمُ الْوَرَعُ.
پیامبر ( فضیلت علم نزد خداوند محبوب‌تر است از فضیلت عبادت و بهترین دستورات دینی شما ورع است.
الصّادق (علیه السلام)- أَرْبَعَهًٌْ لَا یَشْبَعْنَ مِنْ أَرْبَعَهًْ ... وَ الْعَالِمُ مِنَ الْعِلْمِ.
امام صادق ( چهار چیز از چهار چیز سیر نمی‌شوند؛.. یکی دانشمند از دانش.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) قَالَ: جَاءَ أَعْرَابِیٌّ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلِّمْنِی مِنْ غَرَائِبِ الْعِلْمِ قَالَ مَا صَنَعْتَ فِی رَأْسِ الْعِلْمِ حَتَّی تَسْأَل عَنْ غَرَائِبِهِ قَالَ الرَّجُلُ مَا رَأْسُ الْعِلْمِ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ مَعْرِفَهًُْ اللَّهِ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ قَالَ الْأَعْرَابِیُّ وَ مَا مَعْرِفَهًُْ اللَّهِ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ قَالَ تَعْرِفُهُ بِلَا مِثْلٍ وَ لَا شِبْهٍ وَ لَا نِدٍّ وَ أَنَّهُ وَاحِدٌ أَحَدٌ ظَاهِرٌ بَاطِنٌ أَوَّلٌ آخِرٌ لَا کُفْوَ لَهُ وَ لَا نَظِیرَ فَذَلِکَ حَقُّ مَعْرِفَتِهِ.
پیامبر ( ابن‌عبّاس (گوید: مرد عربی از رسول خدا (پرسید: «ای رسول خدا (به من نکات غریب و مشکل علم را بیاموز». فرمود: «تو در مورد اصل علم چه می‌دانی که از مشکلات آن می‌پرسی»؟ اعرابی گفت: «ای رسول خدا (! اصل علم چیست»؟ فرمود: «شناخت خدا آن‌طور که حقّ شناخت اوست». اعرابی گفت: «شناخت واقعی و حقیقی خداوند چگونه است»؟ فرمود: «به این است که: خدا را بدون مثل و شبیه و همتا بشناسی، و اینکه او یگانه و یکتاست، در ظاهر و باطن وجود دارد، آغاز است و فرجام، نه همتا دارد و نه مانندی، این است حقّ شناخت او».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- الدُّنْیَا کُلُّهَا جَهْلٌ إِلَّا مَوَاضِعَ الْعِلْمِ وَ الْعِلْمُ کُلُّهُ حُجَّهًٌْ إِلَّا مَا عُمِلَ بِهِ وَ الْعَمَلُ کُلُّهُ رِیَاءٌ إِلَّا مَا کَانَ مُخْلَصاً وَ الْإِخْلَاصُ عَلَی خَطَرٍ حَتَّی یَنْظُرَ الْعَبْدُ بِمَا یُخْتَمُ لَهُ.
امام علی ( همه‌ی دنیا جهل و نادانی است مگر مواضع علم. و همه‌ی علم حجّت است مرگ آنچه به آن عمل شود. و همه‌ی علم ریاء است مگر آنچه با اخلاص باشد، و اخلاص بر خطر است تا آنکه بنده به آنچه برایش ختم می‌شود، توجّه کند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ یَجْمَعُ الْعُلَمَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ یَقُولُ لَهُمْ لَمْ أَضَعْ نُورِی وَ حِکْمَتِی فِی صُدُورِکُمْ إِلَّا وَ أَنَا أُرِیدُ بِکُمْ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ اذْهَبُوا فَقَدْ غَفَرْتُ لَکُمْ عَلَی مَا کَانَ مِنْکُمْ.
پیامبر ( خداوند عزّوجلّ روز قیامت علما را جمع نموده و به ایشان می‌فرماید: «نور و حکمت خود را در سینه‌های شما قرار ندادم مگر آنکه خیر دنیا و آخرت را از آن قصد نمودم، بروید، تمام شما را آمرزیدم».
السّجّاد (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌حَمْزَهًَْ الثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ الْأَئِمَّهًُْ یَعْلَمُونَ مَا یُضْمَرُ فَقَالَ عَلِمْتُ وَ اللَّهِ مَا عَلِمَتِ الْأَنْبِیَاءُ وَ الرُّسُلُ ثُمَّ قَالَ أَزِیدُکَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ وَ تُزَادُ مَا لَمْ تُزَدِ الْأَنْبِیَاءُ.
امام سجاد ( ثمالی گوید: به امام سجّاد (عرض کردم: «فدایت شوم! آیا ائمّه (آنچه در دل پنهان می‌کنند، می‌دانند». فرمود: «به خدا قسم! آنچه انبیاء (و رسل می‌دانند، من می‌دانم». بعد فرمود: «علاوه بر آنچه انبیاء (داشتند، ما نیز داریم».