آیه ۶۵ - سوره مریم

آیه رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما فَاعْبُدْهُ وَ اصْطَبِرْ لِعِبادَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِيًّا [65]

اوست پروردگار آسمان‌ها و زمين، و آنچه ميان آن دو قرار دارد. او را پرستش كن، و در عبادتش شكيبا باش. آيا همنام و مانندى براى او مى‌دانى؟!

۱
(مریم/ ۶۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌مَعْمَرٍ السَّعْدَانِیِ أَنَّ رَجُلًا أَتَی أَمِیرالْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَقَالَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) إِنِّی قَدْ شَکَکْتُ فِی کِتَابِ اللَّهِ الْمُنْزَل ... قَالَ هَاتِ وَیْحَکَ مَا شَکَکْتَ فِیهِ قَالَ وَ أَجِدُ اللَّهَ جَلَّ جَلَالُهُ یَقُولُ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا وَ قَدْ یُسَمَّی الْإِنْسَانُ سَمِیعاً بَصِیراً وَ مَلَکاً وَ رَبّاً فَمَرَّهًًْ یُخْبِرُ أَنَّ لَهُ أَسَامِیَ کَثِیرَهًًْ مُشْتَرَکَهًًْ وَ مَرَّهًًْ یَقُولُ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا.. .فَقَالَ (علیه السلام) وَ أَمَّا قَوْلُهُ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا فَإِنَّ تَأْوِیلَهُ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ أَحَداً اسْمُهُ اللَّهُ غَیْرُ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَإِیَّاکَ أَنْ تُفَسِّرَ الْقُرْآنَ بِرَأْیِکَ حَتَّی تَفْقَهَهُ عَنِ الْعُلَمَاءِ فَإِنَّهُ رُبَّ تَنْزِیلٍ یُشْبِهُ بِکَلَامِ الْبَشَرِ وَ هُوَ کَلَامُ اللَّهِ وَ تَأْوِیلُهُ لَا یُشْبِهُ کَلَامَ الْبَشَرِ کَمَا لَیْسَ شَیْءٌ مِنْ خَلْقِهِ یُشْبِهُهُ کَذَلِکَ لَا یُشْبِهُ فِعْلُهُ تَعَالَی شَیْئاً مِنْ أَفْعَالِ الْبَشَرِ وَ لَا یُشْبِهُ شَیْءٌ مِنْ کَلَامِهِ بِکَلَامِ الْبَشَرِ فَکَلَامُ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی صِفَتُهُ وَ کَلَامُ الْبَشَرِ أَفْعَالُهُمْ فَلَا تُشْبِهُ کَلَامُ اللَّهِ بِکَلَامِ الْبَشَرِ فَتَهْلِکَ وَ تَضِل.

امام علی ( ابومعمر سعدانی گوید: مردی به خدمت امیرالمؤمنین علیّ‌بن‌ابی‌طالب (آمد و عرض کرد: «یا امیرالمؤمنین (من در کتاب منزل خدا شک کرده‌ام». علی (به آن مرد فرمود: «مادرت به مرگت نشیند و چگونه در کتاب منزل خدا شک کرده‌ای... وای بر تو آنچه را که در آن شک کرده‌ای بیاور». گفت: «خدای عزّوجلّ را می‌یابم که می‌گوید: حال آنکه انسان نیز سمیع و بصیر و ملک و ربّ نامیده شده است، باری خبر میدهد که او نام‌های مشترک بسیاری دارد و بار دیگر میفرماید: هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا، چگونه این ممکن است ای امیر مؤمنان». حضرت فرمود: «امّا کلام آن جناب که هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا تأویل آن چنین است: آیا کسی را می‌شناسی که الله نام داشته باشد، به جز خداوند تبارک و تعالی؟ مبادا قرآن را به رأی خود تفسیر کنی تا آنگاه که آن را از فقیهان بیاموزی. چه بسا تنزیل همانند کلام آدمی باشد، حال آنکه کلام خداست و تأویلش همانند کلام آدمی نیست. همانگونه که هیچ یک از آفریدگانش همانند او نیست. همچنین فعل او تبارک و تعالی به هیچ یک از فعلهای آدمی نمیماند و هیچ یک از کلام او به مانند کلام آدمی نیست. کلام خداوند تبارک و تعالی صفت اوست و کلام آدمیان فعل آنهاست. پس کلام خداوند را با کلام آدمی همانند مپندار که هلاک و گمراه میشوی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۲۲
بحار الأنوار، ج۹۰، ص۱۲۷/ التوحید؛ ص۲۵۴ و نورالثقلین و البرهان؛ «بتفاوت لفظی»
بیشتر