آیه لا يَمْلِكُونَ الشَّفاعَةَ إِلاَّ مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً [87]
آنان هرگز مالك شفاعت نيستند؛ مگر كسى كه نزد خداوند رحمان، عهد و پيمانى گرفته است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام): قُلْتُ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَل لا یَمْلِکُونَ الشَّفاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً قَالَ إِلَّا مَنْ دَانَ اللَّهَ بِوَلَایَهًِْ أَمِیرالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ الْأَئِمَّهًِْ مِنْ بَعْدِهِ فَهُوَ الْعَهْدُ عِنْدَ اللَّه.
امام صادق ( ابوبصیر گوید: به امام باقر (عرض کردم: «عبارت: لَا یَمْلِکُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا چه معنایی را می‌رساند»؟ ایشان فرمود: «خداوند در اینجا کسانی را که با ولایت امیرالمؤمنین (و دیگر ائمّه (عزّتمند نموده، استثنا کرده است و این پیمان نزد خداوند است».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌یَزِیدَ الْجُعْفِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) مَنْ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ مَرَهًًْ وَاحِدَهًًْ فِی دَهْرِهِ کُتِبَ فِی رِقِّ الْعُبُودِیَّهًِْ وَ رُفِعَ فِی دِیوَانِ الْقَائِم (عجل الله تعالی فرجه الشریف)فَإِذَا قَامَ قَائِمُنَا (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نَادَی بِاسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِیهِ ثُمَّ یُدْفَعُ إِلَیْهِ هَذَا الْکِتَابُ وَ یُقَالُ لَهُ خُذْ هَذَا کِتَابُ الْعَهْدِ الَّذِی عَاهَدْتَنَا فِی الدُّنْیَا وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عزّوجلّ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً.
امام باقر ( جابربن‌یزید جعفی گوید: امام باقر (فرمود: «هرکس این دعا را در مدّت عمر خود یک‌بار بخواند، در پوستی نوشته شده و در دیوان حضرت قائم (بالا برده می‌شود. پس هرگاه قائم اهل بیت (ظهور کند، او را به اسم او و اسم پدر او ندا می‌کنند. پس به او این نوشته داده می‌شود و به او گفته می‌شود که این نوشته عهدنامه را بگیر که تو با ما در دار دنیا عهد کرده‌ای و این است گفته خدای تعالی که فرموده‌اند: إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) قَالَ لِأَصْحَابِهِ ذَاتَ یَوْمٍ: أَ یَعْجِزُ أَحَدُکُمْ أَنْ یَتَّخِذَ عِنْدَ کُلِّ صَبَاحٍ وَ مَسَاءٍ عِنْدَ اللَّهِ عَهْداً؟ قَالُوا: وَ کَیْفَ ذَاکَ؟ قَالَ: یَقُولُ اللَّهُمَّ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ عَالِمَ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَهًِْ إِنِّی أَعْهَدُ إِلَیْکَ بِأَنِّی أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ وَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ وَ أَنَّکَ إِنْ تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی تُقَرِّبْنِی مِنَ الشَّرِّ وَ تُبَاعِدْنِی مِنَ الْخَیْرِ وَ أَنِّی لَا أَثِقُ إِلَّا بِرَحْمَتِکَ فَاجْعَلْ لِی عِنْدَکَ عَهْداً تُوَفِّینِیهِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ إِنَّکَ لَا تُخْلِفُ الْمِیعادَ. فَإِذَا قَالَ ذَلِکَ طُبِعَ عَلَیْهِ بِطَابِعٍ وَ وُضِعَ تَحْتَ الْعَرْشِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ نَادَی مُنَادٍ: أَیْنَ الَّذِینَ لَهُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدٌ. فَیَدْخُلُونَ الْجَنَّهًَْ.
پیامبر ( از ابن‌مسعود روایت است: روزی پیامبر (به اصحابش فرمود: «آیا کسی از شما عاجز است از اینکه هر صبح و شب نزد خداوند عهدی بگیرد»؟ گفتند: «آن چگونه است»؟ فرمود: «[هر صبح و شام] می‌گوید: «خداوندا! ای آفریننده‌ی آسمان‌ها و زمین و آگاه از اسرار نهان و آشکار، من با تو پیمان می‌بندم به اینکه شهادت می‌دهم که معبودی جز تو نیست، تنهایی، شریکی نداری و اینکه محمّد (بنده‌ی تو و فرستاده‌ی تو است و اگر تو مرا به خودم واگذار کنی مرا به بدی‌ها نزدیک می‌کنی و از خوبی‌ها دور می‌گردانی و من جز به رحمت تو اطمینان ندارم؛ پس برای من نزد خود عهدی قرار بده که روز قیامت آن را به من می‌دهی؛ زیرا تو هیچ‌گاه از وعده‌ی خود، تخلّف نمی‌کنی». وقتی آن را گفت، با مهری بر آن مهر زده شود و در زیر عرش قرار داده می‌شود و هنگامی‌که روز قیامت شود، ندا دهنده‌ای فریاد می‌زند: «کجایند کسانی که نزد خداوند عهدی دارند»؟ پس [به خاطر آن عهدشان] وارد بهشت می‌شوند».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَال: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَنْ لَمْ یُحْسِنْ وَصِیَّتَهُ عِنْدَ الْمَوْتِ کَانَ نَقْصاً فِی مُرُوءَتِهِ وَ عَقْلِهِ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)وَ کَیْفَ یُوصِی الْمَیِّتُ قَالَ إِذَا حَضَرَتْهُ وَفَاتُهُ وَ اجْتَمَعَ النَّاسُ إِلَیْهِ قَالَ اللَّهُمَّ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ عَالِمَ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ الرَّحْمَنَ الرَّحِیمَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْهَدُ إِلَیْکَ فِی دَارِ الدُّنْیَا أَنِّی أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ وَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله)عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ وَ أَنَّ الْجَنَّهًَْ حَقٌّ وَ أَنَّ النَّارَ حَقٌّ وَ أَنَّ الْبَعْثَ حَقٌّ وَ أَنَّ الْحِسَابَ حَقٌّ وَ الْقَدَرَ وَ الْمِیزَانَ حَقٌّ وَ أَنَّ الدِّینَ کَمَا وَصَفْتَ وَ أَنَّ الْإِسْلَامَ کَمَا شَرَعْتَ وَ أَنَّ الْقَوْلَ کَمَا حَدَّثْتَ وَ أَنَّ الْقُرْآنَ کَمَا أَنْزَلْتَ وَ أَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الْحَقُّ الْمُبِینُ جَزَی اللَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) خَیْرَ الْجَزَاءِ وَ حَیَّا اللَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ آلَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) بِالسَّلَامِ اللَّهُمَّ یَا عُدَّتِی عِنْدَ کُرْبَتِی وَ یَا صَاحِبِی عِنْدَ شِدَّتِی وَ یَا وَلِیَّ نِعْمَتِی إِلَهِی وَ إِلَهَ آبَائِی لَا تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَهًَْ عَیْنٍ أَبَداً فَإِنَّکَ إِنْ تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَهًَْ عَیْنٍ أَقْرُبْ مِنَ الشَّرِّ وَ أَبْعُدْ مِنَ الْخَیْرِ فَآنِسْ فِی الْقَبْرِ وَحْشَتِی وَ اجْعَلْ لِی عَهْداً یَوْمَ أَلْقَاکَ مَنْشُوراً ثُمَّ یُوصِی بِحَاجَتِهِ وَ تَصْدِیقُ هَذِهِ الْوَصِیَّهًِْ فِی الْقُرْآنِ فِی السُّورَهًِْ الَّتِی یَذْکُرُ فِیهَا مَرْیَمَ (سلام الله علیها)فِی قَوْلِهِ عزّوجلّ لا یَمْلِکُونَ الشَّفاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً فَهَذَا عَهْدُ الْمَیِّتِ وَ الْوَصِیَّهًُْ حَقٌّ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ أَنْ یَحْفَظَ هَذِهِ الْوَصِیَّهًَْ وَ یُعَلِّمَهَا وَ قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) عَلَّمَنِیهَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَّمَنِیهَا جَبْرَئِیلُ.
پیامبر ( از امام صادق (روایت است: پیامبر فرمود: «هرکس به هنگام مرگ، وصیّت پسندیده نکند، موجب کاستی در مروّت و خرد اوست». گفته شد: «ای رسول خدا (! چگونه باید وصیّت کرد»؟ فرمود: «چون مرگش فرا رسد و مردم پیش او جمع شوند، بگوید: پروردگارا! ای پدید آورنده‌ی آسمان‌ها و زمین! ای آگاه آشکار و نهان! ای مهربان به دوست و دشمن! پروردگارا! من در این جهان به پیشگاه تو عهد و اقرار می‌کنم و گواهی می‌دهم که خدایی جز تو نیست تنهایی، شریکی نداری و اینکه محمّد (بنده‌ی تو و فرستاده‌ی توست و همانا که بهشت و دوزخ حق است و حساب و برانگیختن و میزان و قدر حق است و قرآن چنان است که تو فرو فرستاده‌ای و تو خود، خدای حق و آشکاری. خداوند به محمّد (بهترین پاداش را دهد! و به محمّد و آل او بهترین تحیّت را عنایت فرماید. پروردگارا! ای ساز و برگ من به هنگام گرفتاری، و ای یاور من به هنگام سختی، و ای ولی نعمت من! تو که خدای من و خدای پدر و نیاکان منی، مرا لحظه‌ای به خود وامگذار که اگر یک چشم‌برهم‌زدن مرا به خودم واگذاری، به بدی نزدیک و از نیکی دور می‌شوم. خدایا! انیس وحشت من در گورم باش و این عهد مرا روزی که تو را دیدار می‌کنم به من ارزانی فرما. سپس به نیازهای خود وصیّت کند. این وصیّت، همان است که خداوند فرموده است: لا یَمْلِکُونَ الشَّفاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً. و این عهد و پیمان میّت است و وصیّت بر هر مسلمانی حق است و لازم است که این را حفظ و به این عمل کند». امیرالمؤمنین علی (فرموده است: «این‌گونه وصیّت‌کردن را پیامبر (به من آموخت و فرمود: «جبرئیل به من آموزش داده است».