آیه وَ اسْتَبَقَا الْبابَ وَ قَدَّتْ قَميصَهُ مِنْ دُبُرٍ وَ أَلْفَيا سَيِّدَها لَدَى الْبابِ قالَتْ ما جَزاءُ مَنْ أَرادَ بِأَهْلِكَ سُوءاً إِلاَّ أَنْ يُسْجَنَ أَوْ عَذابٌ أَليمٌ [25]
و هر دو بهسوى در، دويدند و [درحالىكه همسر عزيز، يوسف را تعقيب مىكرد]؛ پيراهن او را از پشت [كشيد و] پاره كرد. و دراينهنگام، همسر آن زن را نزديك در يافتند. آن زن گفت: «كيفر كسى كه بخواهد نسبت به خانوادهی تو خيانت كند، جز زندان يا عذاب دردناك، چيست»؟!
السّجّاد (علیه السلام)- فَلَمَّا رَاهَقَ یُوسُفُ (علیه السلام) رَاوَدَتْهُ امْرَأَهًُْ الْمَلِکِ عَنْ نَفْسِهِ فَقَالَ لَهَا مَعَاذَ اللَّهِ أَنَا مِنْ أَهْلِ بَیْتٍ لَا یَزْنُونَ فَغَلَّقَتِ الْأَبْوَابَ عَلَیْهَا وَ عَلَیْهِ وَ قَالَتْ لَا تَخَفْ وَ أَلْقَتْ نَفْسَهَا عَلَیْهِ فَأَفْلَتَ مِنْهَا هَارِباً إِلَی الْبَابِ فَفَتَحَهُ فَلَحِقَتْهُ فَجَذَبَتْ قَمِیصَهُ مِنْ خَلْفِهِ فَأَخْرَجَتْهُ مِنْهُ فَأَفْلَتَ یُوسُفُ (علیه السلام) مِنْهَا فِی ثِیَابِهِ وَ أَلْفَیا سَیِّدَها لَدَی الْبابِ قالَتْ ما جَزاءُ مَنْ أَرادَ بِأَهْلِکَ سُوءاً إِلَّا أَنْ یُسْجَنَ أَوْ عَذابٌ أَلِیمٌ قَالَ فَهَمَّ الْمَلِکُ بِیُوسُفَ (علیه السلام) لِیُعَذِّبَهُ فَقَالَ لَهُ یُوسُفُ (علیه السلام) وَ إِلَهِ یَعْقُوبَ (علیه السلام) مَا أَرَدْتُ بِأَهْلِکَ سُوءاً بَلْ هِیَ رَاوَدَتْنِی عَنْ نَفْسِی فَاسْأَلْ هَذَا الصَّبِیَّ أَیُّنَا رَاوَدَ صَاحِبَهُ عَنْ نَفْسِهِ قَالَ وکَانَ عِنْدَهَا مِنْ أَهْلِهَا صَبِیٌّ زَائِرٌ لَهَا فَأَنْطَقَ اللَّهُ الصَّبِیَّ لِفَصْلِ الْقَضَاءِ فَقَالَ أَیُّهَا الْمَلِکُ انْظُرْ إِلَی قَمِیصِ یُوسُفَ (علیه السلام) فَإِنْ کَانَ مَقْدُوداً مِنْ قُدَّامِهِ فَهُوَ الَّذِی رَاوَدَهَا وَ إِنْ کَانَ مَقْدُوداً مِنْ خَلْفِهِ فَهِیَ الَّتِی رَاوَدَتْهُ فَلَمَّا سَمِعَ الْمَلِکُ کَلَامَ الصَّبِیِّ وَ مَا اقْتَصَّ أَفْزَعَهُ ذَلِکَ فَزَعاً شَدِیداً فَجِیءَ بِالْقَمِیصِ فَنَظَرَ إِلَیْهِ فَلَمَّا رَآهُ مَقْدُوداً مِنْ خَلْفِهِ قَالَ لَهَا إِنَّهُ مِنْ کَیْدِکُنَّ إِنَّ کَیْدَکُنَّ عَظِیمٌ وَ قَالَ لِیُوسُفَ (علیه السلام) أَعْرِضْ عَنْ هذا وَ لَا یَسْمَعْهُ مِنْکَ أَحَدٌ وَ اکْتُمْهُ قَالَ فَلَمْ یَکْتُمْهُ یُوسُفُ (علیه السلام) وَ أَذَاعَهُ فِی الْمَدِینَهًْحَتَّی قُلْنَ نِسْوَهًٌْ مِنْهُنَّ امْرَأَتُ الْعَزِیزِ تُراوِدُ فَتاها عَنْ نَفْسِهِ فَبَلَغَهَا ذَلِکَ فَأَرْسَلَتْ إِلَیْهِنَّ وَ هَیَّأَتْ لَهُنَّ طَعَاماً وَ مَجْلِساً ثُمَّ أَتَتْهُنَّ بِأُتْرُجٍّ وَ آتَتْ کُلَّ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ سِکِّیناً ثُمَّ قَالَتْ لِیُوسُفَ (علیه السلام) اخْرُجْ عَلَیْهِنَّ فَلَمَّا رَأَیْنَهُ أَکْبَرْنَهُ وَ قَطَّعْنَ أَیْدِیَهُنَّ وَ قُلْنَ مَا قُلْنَ فَقَالَتْ لَهُنَّ هَذَا الَّذِی لُمْتُنَّنِی فِیهِ یَعْنِی فِی حُبِّهِ وَ خَرَجْنَ النِّسْوَهًُْ مِنْ عِنْدِهَا فَأَرْسَلَتْ کُلُّ وَاحِدَهًٍْ مِنْهُنَّ إِلَی یُوسُفَ (علیه السلام) سِرّاً مِنْ صَاحِبَتِهَا تَسْأَلُهُ الزِّیَارَهًَْ فَأَبَی عَلَیْهِنَّ وَ قَالَ إِلَّا تَصْرِفْ عَنِّی کَیْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَیْهِنَّ وَ أَکُنْ مِنَ الْجاهِلِینَ فَصَرَفَ اللَّهُ عَنْهُ کَیْدَهُنَّ فَلَمَّا شَاعَ أَمْرُ یُوسُفَ (علیه السلام) وَ أَمْرُ امْرَأَهًِْ الْعَزِیزِ وَ النِّسْوَهًِْ فِی مِصْرَ بَدَا لِلْمَلِکِ بَعْدَ مَا سَمِعَ قَوْلَ الصَّبِیِّ لَیَسْجُنَنَّ یُوسُفَ (علیه السلام) فَسَجَنَهُ فِی السِّجْنِ وَ دَخَلَ السِّجْنَ مَعَ یُوسُفَ (علیه السلام) فَتَیَانِ وَ کَانَ مِنْ قِصَّتِهِمَا وَ قِصَّهًِْ یُوسُفَ (علیه السلام) مَا قَصَّهُ اللَّهُ فِی الْکِتَابِ قَالَ أَبُوحَمْزَهًَْ ثُمَّ انْقَطَعَ حَدِیثُ عَلِیِّبْنِالْحُسَیْنِ (علیه السلام).
امام سّجاد (علیه السلام)- وقتی به سنین جوانی رسید، همسر پادشاه مصر از او خواست که با وی مرتکب فحشا شود. امّا یوسف (علیه السلام) به او گفت: «از شرّ کردار تو به خداوند متعال پناه میبرم. من از خانوادهای هستم که زنا نمیکنند». آن زن درها را بر روی خود و یوسف (علیه السلام) بست و به او گفت: «نترس» و خود را بر روی یوسف (علیه السلام) افکند. یوسف (علیه السلام) خود را از دست او رهانید و بهسوی در گریخت، در را باز کرد و آن زن به او رسید و پیراهنش را از پشت گرفت و آن را از تن یوسف (علیه السلام) بیرون آورد. امّا یوسف (علیه السلام) در همان حالکه پیراهنش در دست او بود، گریخت وَ أَلْفَیَا سَیِّدَهَا لَدَی الْبَابِ قَالَتْ مَا جَزَاء مَنْ أَرَادَ بِأَهْلِکَ سُوَءًا إِلاَّ أَن یُسْجَنَ أَوْ عَذَابٌ أَلِیمٌ امام (علیه السلام) فرمود: «پادشاه مصر میخواست یوسف (علیه السلام) را به شدّت شکنجه کند. امّا یوسف (علیه السلام) به او گفت: «قسم به خدای یعقوب (علیه السلام)، من هرگز نسبت به زن تو قصد بدی نداشتهام، بلکه این او بود که از من میخواست مرتکب فحشا شوم. اگر میخواهی از این کودک بپرس که کدامیک از ما دو نفر از دیگری خواسته که فحشا مرتکب شود». امام فرمود: «در خانهی آن زن، کودکی وجود داشت که متعلّق به خویشاوندی بود که برای دیدار آنها آمده بودند. پروردگار، آن نوزاد را به سخنگفتن درآورد تا میان آنها قضاوت کرده و موضوع را فیصله دهد». پس آن نوزاد گفت: «پادشاها! به پیراهن یوسف (علیه السلام) نگاه کن، اگر از جلو پاره شده باشد، این یوسف (علیه السلام) است که قصد فحشا داشته است، امّا اگر پیراهنش از پشت، پاره شده باشد، پس این همسر توست که مرتکب فحشا شده است. وقتی که پادشاه، سخن آن نوزاد و آنچه را که بیان کرد، شنید، سخت ناراحت و اندوهگین شد. پیراهن یوسف (علیه السلام) را نزد او آوردند. وقتی دید که از پشت، پاره شده است به همسرش گفت: مکر و حیلهی شما زنان است که مکر و حیلهی شما زنان، عظیم است! (یوسف/۲۸) و به یوسف گفت: یوسف از این موضوع، صرفنظر کن. (یوسف/۲۹) نباید کسی از تو چیزی در این مورد بشنود». امّا یوسف (علیه السلام) آن را کتمان نکرد و در شهر پخش شد و تا آنکه زنان شهر گفتند: زن عزیز در پی کامجویی از غلام خود شده است. (یوسف/۳۰) این سخنان به گوش همسر پادشاه مصر رسید. پس افرادی را بهدنبال آن زنان فرستاد و برای آنان مهمانی تدارک دید و به دست هرکدام، چاقویی [برای بریدن میوه] داد. (یوسف/۳۱) و به یوسف (علیه السلام) گفت که: گفت: «وارد مجلس آنان شو»! هنگامیکه چشمشان به او افتاد، او را بسیار بزرگ [و زیبا] شمردند و [بیتوجّه] دستهای خود را بریدند. (یوسف/۳۱) و گفتند آنچه را که گفتند. همسر پادشاه مصر به آنان گفت: این همان کسی است که به خاطر [عشق] او مرا سرزنش کردید! (یوسف/۳۲) امام در ادامه فرمود: «آن زنان از نزد همسر پادشاه بیرون آمدند و هرکدام مخفیانه و بدون اینکه دیگری بداند، پیغامی به یوسف (علیه السلام) فرستادند و خواهان ملاقات با او بودند که یوسف (علیه السلام) همهی آنها را رد کرد و گفت: و اگر مکر این زنان را از من نگردانی، به آنها میل میکنم و در شمار نادانان درمیآیم. (یوسف/۳۳) و خداوند کید و مکر آنها را از او دور کرد. وقتی موضوع یوسف (علیه السلام) و همسر پادشاه و زنان مصر در بین مردم شایع شد و بعد از آنکه پادشاه مصر، سخنان آن کودک را شنید، تصمیم گرفت یوسف (علیه السلام) را زندانی کند. بنابراین او را به زندان انداخت. همراه با یوسف (علیه السلام)، دو جوان، وارد زندان شدند. داستان آنان با داستان یوسف (علیه السلام)، پیوندی دارد و آن را حکایتی است که خداوند متعال آن را در قرآن بیان فرموده است. سپس سخنان امام سّجاد (علیه السلام) به پایان رسید.
الصّادق (علیه السلام)- لَمَّا هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِهَا قَامَتْ إِلَی صَنَمٍ فِی بَیْتِهَا فَأَلْقَتْ عَلَیْهِ مُلَاءَهًًْ لَهَا فَقَالَ لَهَا یُوسُفُ (علیه السلام) مَا تَعْمَلِینَ فَقَالَتْ أُلْقِی عَلَی هَذَا الصَّنَمِ ثَوْباً لَا یَرَانَا فَإِنِّی أَسْتَحْیِی مِنْهُ فَقَالَ یُوسُفُ (علیه السلام) أَنْتِ تَسْتَحْیِینَ مِنْ صَنَمٍ لَا یَسْمَعُ وَ لَا یُبْصِرُ وَ لَا أَسْتَحْیِی أَنَا مِنْ رَبِّی فَوَثَبَ وَ عَدَا وَ عَدَتْ مِنْ خَلْفِهِ وَ أَدْرَکَهُمَا الْعَزِیزُ عَلَی هَذِهِ الْحَالَهًِْ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ وَ اسْتَبَقَا الْبابَ وَ قَدَّتْ قَمِیصَهُ مِنْ دُبُرٍ وَ أَلْفَیا سَیِّدَها لَدَی الْبابِ فَبَادَرَتِ امْرَأَهًُْ الْعَزِیزِ فَقَالَتْ لِلْعَزِیزِ ما جَزاءُ مَنْ أَرادَ بِأَهْلِکَ سُوءاً إِلَّا أَنْ یُسْجَنَ أَوْ عَذابٌ أَلِیمٌ فَقَالَ یُوسُفُ (علیه السلام) لِلْعَزِیزِ هِیَ راوَدَتْنِی عَنْ نَفْسِی وَ شَهِدَ شاهِدٌ مِنْ أَهْلِها فَأَلْهَمَ اللَّهُ یُوسُفَ (علیه السلام) أَنْ قَالَ لِلْمَلِکِ سَلْ هَذَا الصَّبِیَّ فِی الْمَهْدِ فَإِنَّهُ یَشْهَدُ أَنَّهَا رَاوَدَتْنِی عَنْ نَفْسِی فَقَالَ الْعَزِیزُ لِلصَّبِیِّ فَأَنْطَقَ اللَّهُ الصَّبِیَّ فِی الْمَهْدِ لِیُوسُفَ (علیه السلام) حَتَّی قَالَ إِنْ کانَ قَمِیصُهُ قُدَّ مِنْ قُبُلٍ فَصَدَقَتْ وَ هُوَ مِنَ الْکاذِبِینَ وَ إِنْ کانَ قَمِیصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَکَذَبَتْ وَ هُوَ مِنَ الصَّادِقِینَ فَلَمَّا رَأَی الْعَزِیزُ قَمِیصَ یُوسُفَ (علیه السلام) قَدْ تَخَرَّقَ مِنْ دُبُرٍ قَالَ لِامْرَأَتِهِ إِنَّهُ مِنْ کَیْدِکُنَّ إِنَّ کَیْدَکُنَّ عَظِیمٌ ثُمَّ قَالَ لِیُوسُفَ (علیه السلام) أَعْرِضْ عَنْ هذا وَ اسْتَغْفِرِی لِذَنْبِکِ إِنَّکِ کُنْتِ مِنَ الْخاطِئِین وَ شَاعَ الْخَبَرُ بِمِصْرَ وَ جَعَلَتِ النِّسَاءُ یَتَحَدَّثْنَ بِحَدِیثِهَا وَ یَعْذِلْنَهَا وَ یَذْکُرْنَهَا وَ هُوَ قَوْلُهُ وَ قالَ نِسْوَةٌ فِی الْمَدِینَةِ امْرَأَتُ الْعَزِیزِ تُراوِدُ فَتاها عَنْ نَفْسِهِ فَبَلَغَ ذَلِکَ امْرَأَهًَْ الْعَزِیزِ فَبَعَثَتْ إِلَی کُلِّ امْرَأَهًٍْ رَئِیسَهًٍْ فَجَمَعَتْهُنَّ فِی مَنْزِلِهَا وَ هَیَّأَتْ لَهُنَّ مَجْلِساً وَ دَفَعَتْ إِلَی کُلِّ امْرَأَهًٍْ أُتْرُجَّهًًْ وَ سِکِّیناً فَقَالَتِ اقْطَعْنَ ثُمَّ قَالَتْ لِیُوسُفَ (علیه السلام) اخْرُجْ عَلَیْهِنَّ وَ کَانَ فِی بَیْتٍ فَخَرَجَ یُوسُفُ (علیه السلام) عَلَیْهِنَّ فَلَمَّا نَظَرْنَ إِلَیْهِ أَقْبَلْنَ یَقْطَعْنَ أَیْدِیَهُنَّ وَ قُلْنَ کَمَا حَکَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَلَمَّا سَمِعَتْ بِمَکْرِهِنَّ أَرْسَلَتْ إِلَیْهِنَّ وَ أَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّکَأً أَیْ أُتْرُجَّهًًْ وَ آتَتْ وَ أَعْطَتْ کُلَّ واحِدَةٍ مِنْهُنَّ سِکِّیناً وَ قالَتِ اخْرُجْ عَلَیْهِنَّ فَلَمَّا رَأَیْنَهُ أَکْبَرْنَهُ إِلَی قَوْلِهِ إِنْ هذا إِلَّا مَلَکٌ کَرِیمٌ فَقَالَتِ امْرَأَهًُْ الْعَزِیزِ فَذلِکُنَّ الَّذِی لُمْتُنَّنِی فِیهِ فِی حُبِّهِ وَ لَقَدْ راوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ أَیْ دَعَوْتُهُ فَاسْتَعْصَمَ أَیْ امْتَنَعَ ثُمَّ قَالَتْ وَ لَئِنْ لَمْ یَفْعَلْ ما آمُرُهُ لَیُسْجَنَنَّ وَ لَیَکُوناً مِنَ الصَّاغِرِینَ فَمَا أَمْسَی یُوسُفُ (علیه السلام) فِی ذَلِکَ الْبَیْتِ حَتَّی بَعَثَتْ إِلَیْهِ کُلُّ امْرَأَهًٍْ رَأَتْهُ تَدْعُوهُ إِلَی نَفْسِهَا فَضَجَر یُوسُفُ (علیه السلام) فِی ذَلِکَ الْبَیْتِ فَقَالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِمَّا یَدْعُونَنِی إِلَیْهِ وَ إِلَّا تَصْرِفْ عَنِّی کَیْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَیْهِنَّ وَ أَکُنْ مِنَ الْجاهِلِینَ* فَاسْتَجابَ لَهُ رَبُّهُ فَصَرَفَ عَنْهُ کَیْدَهُنَّ أَیْ حِیلَتَهُنَّ أَصْبُ إِلَیْهِنَّ أَیْ أَمِیلُ إِلَیْهِنَّ وَ أَمَرَتِ امْرَأَهًُْ الْعَزِیزِ بِحَبْسِهِ فَحُبِسَ فِی السِّجْنِ.
امام صادق (علیه السلام)- هنگامیکه زلیخا قصد یوسف نمود، به سمت بتی که در خانهاش بود رفت و پارچهای بر روی آن افکند. یوسف (علیه السلام) پرسید: «چه میکنی»؟ زلیخا در جواب گفت: «پارچهای بر روی این بت میافکنم که ما را نبیند، چراکه من از آن شرم دارم [و نمیخواهم ما را در این حال ببیند]». یوسف (علیه السلام) گفت: «تو از بتی که نمیشنود و نمیبیند حیاء میکنی، چگونه من از پروردگارم شرم نکنم»؟ پس برخاست و شروع به دویدن نمود و زلیخا نیز به تعقیب او میدوید که ناگهان عزیز مصر، ایشان را در آن حال مشاهده کرد، چنانکه خداوند میفرماید: وَ اسْتَبَقَا الْبابَ وَ قَدَّتْ قَمِیصَهُ مِنْ دُبُرٍ وَ أَلْفَیا سَیِّدَها لَدَی الْبابِ، دراینهنگام زلیخا پیشدستی کرده خطاب به همسرش گفت: ما جَزاءُ مَنْ أَرادَ بِأَهْلِکَ سُوءاً إِلَّا أَنْ یُسْجَنَ أَوْ عَذابٌ أَلِیمٌ، در این حال یوسف (علیه السلام) خطاب به عزیز مصر گفت: «او مرا با اصرار بهسوی خود دعوت کرد»! و دراینهنگام، شاهدی از خانوادهی آن زن شهادت داد. (یوسف/۲۶) در اینجا خداوند به یوسف (علیه السلام) الهام فرمود که به عزیز مصر بگوید: بهعنوان شاهد از کودکی که در گهواره بود سؤال نماید چراکه او شهادت خواهد داد زلیخا مرا به خود دعوت کرده؛ عزیز رو به کودک نمود و خداوند او را به خاطر یوسف (علیه السلام) به سخن در آورد و کودک گفت: «او مرا با اصرار بهسوی خود دعوت کرد»! و دراینهنگام، شاهدی از خانوادهی آن زن شهادت داد که؛ «اگر پیراهن او از پیشرو پاره شده، آن راست میگوید، و او از دروغگویان است. و اگر پیراهنش از پشت پاره شده، آن زن دروغ میگوید، و او از راستگویان است». (یوسف/۲۷۲۶). هنگامیکه [عزیز مصر] دید پیراهن او [یوسف] از پشت پاره شده، گفت: «این از مکر و حیلهی شما زنان است که مکر و حیلهی شما زنان، عظیم است! (یوسف/۲۸) و به یوسف (علیه السلام) گفت: یوسف از این موضوع، صرف نظر کن! و تو ای زن نیز از گناهت استغفار کن، که از خطاکاران بودی! (یوسف/۲۹) این خبر به سرعت در مصر پراکنده و باعث شد زنان مصری همهجا دربارهی زلیخا گفتگو کرده و او را ملامت نمایند و به تعبیر قرآن [این جریان در شهر منعکس شد] گروهی از زنان شهر گفتند: «همسر عزیز، جوانش [غلامش] را بهسوی خود دعوت میکند! عشق این جوان، در اعماق قلبش نفوذ کرده، ما او را در گمراهی آشکاری میبینیم»! (یوسف/۳۰) این خبر به گوش زلیخا رسید، او هم، زنان اشراف مصری را به منزل خود دعوت کرد و مجلسی ترتیب داد و به هرکدام از آنان، ترنج و چاقویی داد و گفت مشغول پوستکندن شوند، آنگاه به یوسف (علیه السلام) که در اتاقی دیگر بود دستور داد بر آنها وارد شود؛ وقتی نگاه ایشان به [جمالِ] یوسف (علیه السلام) افتاد [آنچنان شیفتهی او گشتند که به جای ترنج] شروع به بریدن دست خود نمودند و به تعبیر قرآن هنگامیکه [همسر عزیز] از فکر آنها باخبر شد، به سراغشان فرستاد [و از آنها دعوت کرد] و برای آنها ترنجی فراهم آورد و به دست هرکدام، چاقویی داد و دراینموقع [به یوسف] گفت: وارد مجلس آنان شو! هنگامیکه چشمشان به او افتاد، او را بسیار بزرگ [و زیبا] شمردند. و گفتند: منزّه است خدا! این بشر نیست این یک فرشتهی بزرگوار است! (یوسف/۳۱) دراینموقع زلیخا گفت: این همان کسی است که به خاطر [عشق] او مرا سرزنش کردید! [آری]، من او را به خویشتن دعوت کردم و او خودداری کرد! و اگر آنچه را دستور میدهم انجام ندهد، به زندان خواهد افتاد و مسلّماً خوار و ذلیل خواهد شد! (یوسف/۳۲). آن روز به شب نرسیده بود که همهی زنان اشراف با فرستادن واسطههایی، خود را به یوسف (علیه السلام) عرضه نمودند. یوسف (علیه السلام) چون چنین دید به ستوه آمد و به پروردگارش عرضه داشت: [یوسف] گفت: «پروردگارا! زندان نزد من محبوبتر است از آنچه اینها مرا بهسوی آن میخوانند! و اگر مکر و نیرنگ آنها را از من باز نگردانی، بهسوی آنان متمایل خواهم شد و از جاهلان خواهم بود»! پروردگارش دعای او را اجابت کرد و مکر آنان را از او بگردانید چراکه او شنوا و داناست!. (یوسف/۳۴۳۳) آنگاه زلیخا دستور داد که وی را زندانی کنند و چنین شد که یوسف (علیه السلام) به زندان افتاد.