آیه قُلْ هذِهِ سَبيلي أَدْعُوا إِلَى اللهِ عَلى بَصيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَني وَ سُبْحانَ اللهِ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكينَ [108]
بگو: «اين راه من است! من و پيروانم، با بصيرت كامل، به‌سوى خدا دعوت مى‌كنيم. منزّه است خدا! و من از مشركان نيستم».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فی تحف العقول: أَتَاهُ رَجُلٌ مِنْ بَنِی تَمِیمٍ یُقَالُ لَهُ أَبُو أُمَیَّهًَْ فَقَالَ لَهُ إِلَی مَا تَدْعُو النَّاسَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَدْعُوا إِلَی اللهِ عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی وَ أَدْعُو لی{إِلَی} مَنْ إِذَا أَصَابَکَ ضُرٌّ فَدَعَوْتَهُ کَشَفَهُ عَنْکَ وَ إِنِ اسْتَعَنْتَ بِهِ وَ أَنْتَ مَکْرُوبٌ أَعَانَکَ وَ إِنْ سَأَلْتَهُ وَ أَنْتَ مُقِلٌّ أَغْنَاک.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در کتاب تحف‌العقول آمده است: مردی از بنی‌تمیم که اسمش ابوامیه بود به محضرش شرفیاب شد و عرض کرد: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! مردم را به چه چیزی می‌خوانی»؟ فرمود: «أَدْعُوا إِلَی اللهِ عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی به آن خدایی که وقتی برای تو مشکلی پیش آید و به درگاهش دست دعا ببری، مشکل را از تو دفع می‌کند و در گرفتاری اگر از او طلب یاری کنی کمکت می‌نماید و به وقت تهیدستی اگر از او درخواست کنی تو را بی نیاز می‌سازد».
الصّادق (علیه السلام)- رَبَّنَا آمَنَّا وَ اتَّبَعْنَا مَوْلَانَا وَ وَلِیَّنَا وَ هَادِیَنَا وَ دَاعِیَنَا وَ دَاعِیَ الْأَنَامِ وَ صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ السَّوِیَّ وَ حُجَّتَکَ وَ سَبِیلَکَ الدَّاعِیَ إِلَیْکَ عَلَی بَصِیرَهًٍْ هُوَ وَ مَنِ اتَّبَعَهُ وَ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ بِوَلَایَتِهِ وَ بِمَا یُلْحِدُونَ بِاتِّخَاذِ الْوَلَائِجِ دُونَه.
امام صادق (علیه السلام)- [در بخشی از دعای بعد نماز روز عید غدیر آمده است:] پروردگارا! ما ایمان آوردیم و از مولا و سرپرست و هدایت‌کننده و دعوت‌کننده‌ی خود و دیگر مخلوقات، و از راه راست و استوارت و از حجّت و راه تو که ما را به‌سویت فرا می‌خواند، پیروی کردیم. او (امام علی (علیه السلام)) و پیروانش دارای بینش و بصیرت هستند. منزّه است خداوند از آنچه دیگران همتای علی (علیه السلام) قرار می‌دهند و بی‌دینی کرده و غیر او را دوست می‌گیرند.
الجواد (علیه السلام)- قَالَ عَلِیُّ‌بْنُ‌حَسَّانَ لِأَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) یَا سَیِّدِی إِنَّ النَّاسَ یُنْکِرُونَ عَلَیْکَ حَدَاثَهًَْ سِنِّکَ فَقَالَ وَ مَا یُنْکِرُونَ مِنْ ذَلِکَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ لَقَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) قُلْ هذِهِ سَبِیلِی أَدْعُوا إِلَی اللهِ عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی فَوَ اللَّهِ مَا تَبِعَهُ إِلَّا عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ لَهُ تِسْعُ سِنِینَ وَ أَنَا ابْنُ تِسْعِ سِنِینَ.
امام جواد (علیه السلام)- علیّ‌بن‌حسّان به امام جواد (علیه السلام) عرض کرد: «مولای من! مردم، کم‌سن و سال بودن شما را در امر امامت بر شما ایراد می‌گیرند. فرمود: «آنچه را که می‌گویند، اهمیّتی ندارد. خداوند متعال به پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرموده است قُلْ هَذِهِ سَبِیلِی أَدْعُو إِلَی الله عَلَی بَصِیرَةٍ أَنَاْ وَ مَنِ اتَّبَعَنِی به خداوند سوگند که جز علی (علیه السلام) که نُه سال داشت، کسی از او اطاعت نکرد. و من نُه سال دارم».
الباقر (علیه السلام)- مَنِ اتَّبَعَنِی عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).
امام باقر (علیه السلام)- وَ مَنِ اتَّبَعَنِی علیّبنابیطالب (علیه السلام) است.
الباقر (علیه السلام)- لَا نَالَتْنِی شَفَاعَهًُْ جَدِّی إِنْ لَمْ تَکُنْ هَذِهِ الْآیَهًُْ نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ خَاصَّهًًْ قُلْ هذِهِ سَبِیلِی أَدْعُوا إِلَی اللهِ عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی وَ سُبْحانَ اللهِ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ.
امام باقر (علیه السلام)- شفاعت جدّم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شامل من نشود اگر این آیه فقط در شأن علی (علیه السلام) نازل نشده باشد قُلْ هذِهِ سَبِیلِی أَدْعُوا إِلَی الله عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی وَ سُبْحانَ الله وَ ما أَنَا مِنَ الْمشْرِکِینَ.
الباقر (علیه السلام)- ذَاکَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ الْأَوْصِیَاءُ مِنْ بَعْدِهِم.
امام باقر (علیه السلام)- مقصود، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و امیرمؤمنان (علیه السلام) و جانشینان ایشان می‌باشند.
الباقر (علیه السلام)- هذِهِ سَبِیلِی یَعْنِی نَفْسُهُ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) {عَلِیّاً} وَ مَنْ تَبِعَهُ آلُ مُحَمَّدٍ (.
امام باقر (علیه السلام)- هذِهِ سَبِیلِی مراد از سبیل رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام)؛ و مراد از پیروانش، آل‌محمّد (هستند.
الباقر (علیه السلام)- أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی یَعْنِی نَفْسَهُ وَ مَنْ تَبِعَهُ عَلِیٌّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ آلُ مُحَمَّدٍ (.
امام باقر (علیه السلام)- أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی فرمود: «مقصود، خود حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) است، و آن‌کسی که از او پیروی کرد، علیّبنابیطالب (علیه السلام) است».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ إِسْمَاعِیلَ‌الْجُعْفِیِّ قَالَ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) قُلْ هذِهِ سَبِیلِی أَدْعُوا إِلَی اللهِ عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی قَالَ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) خَاصَّهًًْ وَ إِلَّا فَلَا أَصَابَنِی شَفَاعَهًُْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).
امام باقر (علیه السلام)- اسماعیل جعفی گوید: امام باقر (علیه السلام) فرمود: قُلْ هَذِهِ سَبِیلِی أَدْعُو إِلَی الله عَلَی بَصِیرَةٍ أَنَاْ وَ مَنِ اتَّبَعَنِی مقصود به‌طور ویژه، علیّبنابیطالب (علیه السلام) است که اگر چنین نبود، شفاعت محمّد (صلی الله علیه و آله) شامل من نشود.
الصّادق (علیه السلام)- فِی قَوْلِهِ تَعَالَی قُلْ هذِهِ سَبِیلِی أَدْعُوا إِلَی اللهِ عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی قَالَ هِیَ وَلَایَتُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ لَا یُنْکِرُهُ أَحَدٌ إِلَّا ضَالٌّ قَالَ وَ لَا یَنْتَقِصُ عَلِیّاً (علیه السلام) إِلَّا ضَالٌّ.
امام صادق (علیه السلام)- قُلْ هذِهِ سَبِیلِی أَدْعُوا إِلَی الله عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی ولایت ما اهل بیت است که هرکس منکر شود گمراه است و بر علی (علیه السلام) خورده نمی‌گیرد مگر شخص گمراه.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی مِنْ أَهْلِ بَیْتِی لَا یَزَالُ الرَّجُلُ بَعْدَ الرَّجُلِ یَدْعُو إِلَی مَا أَدْعُو إِلَیْه.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی از اهل بیت من همواره مردی پس از مردی به‌سوی همان چیزی می‌خوانند که من می‌خوانم.
الصّادق (علیه السلام)- قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ثُمَّ أَخْبَرَ عَنْ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ وَ مِمَّنْ هِیَ وَ أَنَّهَا مِنْ ذُرِّیَّهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ مِنْ ذُرِّیَّهًِْ إِسْمَاعِیلَ (علیه السلام) مِنْ سُکَّانِ الْحَرَمِ مِمَّنْ لَمْ یَعْبُدُوا غَیْرَ اللَّهِ قَطُّ الَّذِینَ وَجَبَتْ لَهُمُ الدَّعْوَهًُْ دَعْوَهًُْ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ (علیها السلام) مِنْ أَهْلِ الْمَسْجِدِ الَّذِینَ أَخْبَرَ عَنْهُمْ فِی کِتَابِهِ أَنَّهُ أَذْهَبَ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً الَّذِینَ وَصَفْنَاهُمْ قَبْلَ هَذَا فِی صِفَهًِْ أُمَّهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) الَّذِینَ عَنَاهُمُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی قَوْلِهِ أَدْعُوا إِلَی اللهِ عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی یَعْنِی أَوَّلَ مَنِ اتَّبَعَهُ عَلَی الْإِیمَانِ بِهِ وَ التَّصْدِیقِ لَهُ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنَ الْأُمَّهًِْ الَّتِی بُعِثَ فِیهَا وَ مِنْهَا وَ إِلَیْهَا قَبْلَ الْخَلْقِ مِمَّنْ لَمْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ قَطُّ وَ لَمْ یَلْبِسْ إِیمَانَهُ بِظُلْمٍ وَ هُوَ الشِّرْکُ.
امام صادق (علیه السلام)- خداوند عزّوجلّ فرموده است: باید از میان شما، جمعی دعوت به نیکی، و امر به معروف و نهی از منکر کنند! و آن‌ها همان رستگارانند. (آل‌عمران/۱۰۴) آنگاه این گروه را معرفی فرموده، اینکه آن‌ها از میان چه کسانی و از نسل ابراهیم و اسماعیل (علیها السلام) هستند، کسانی که از ساکنین مکّه بوده و هیچگاه جز خداوند را پرستش نکرده‌اند، کسانی که اهل مسجدالحرام بوده و دعوت ابراهیم و اسماعیل (علیها السلام) شامل آن‌ها گردیده است؛ آن‌ها که خداوند در قرآن خبر داده پلیدی و گناه را از ایشان دور و کاملاً آن‌ها را پاک فرموده است؛ کسانی که قبل از این در بیان ویژگی امّت ابراهیم (علیه السلام) آن‌ها را توصیف نمودیم؛ همان‌ها که خداوند در آیه: أَدْعُوا إِلَی الله عَلی بَصِیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی ایشان را اراده فرموده است، یعنی اوّلین کسانی که پیش از دیگر مخلوقات، از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) در ایمان‌آوردن به او و تصدیق‌کردن او در آنچه از جانب خداوند عزّوجلّ آورده، پیروی کردند؛ از میان امّتی که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) در میان آن‌ها و از میان آن‌ها و به‌سوی آن‌ها برانگیخته شده است؛ کسانی که هیچگاه به خداوند شرک نورزیده و ایمانشان را با ستمِ شرک درنیامیختند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ هِشَامٍ الْجَوَالِیقِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ سُبْحانَ اللَّهِ مَا یُعْنَی بِهِ قَالَ تَنْزِیهُهُ.
امام صادق (علیه السلام)- هشام‌بن‌جوالیقی گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «مقصود از سُبْحَانَ الله چیست»؟ فرمود: «مقصود، پیراسته‌بودن خداوند و فرازخواهی اوست».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- سُبْحانَ اللهِ یَعْنِی تَنْزِیهاً لِلَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ بِهِ کُفَّارُ مَکَّهًْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سُبْحَانَ الله از آنچه مشرکین مکّه بر او شریک می‌گیرند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ اللهِ‌بْنِ‌الْمُغَیْرَهًِْ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ‌اللهِ (علیه السلام): مَا تَفْسِیرُ سُبْحَانَ اللَّهِ؟ قَالَ: أَنَفَهًٌْ لِلَّهِ، أَ مَا تَرَی الرَّجُلَ إِذَا عَجِبَ مِنَ الشَّیْءِ قَالَ: سُبْحَانَ اللَّهِ.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌مغیره گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «معنای سُبْحَانَ الله چیست»؟ فرمود: «سُبْحَانَ الله، رمز کبریا و تقدیس خداست. نمی‌بینی که چون از آفرینش و صنع خدا به شگفت بیایند، سُبْحَانَ الله می‌گویند»؟
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ یَزِیدَ‌بْنِ‌الْأَصَمِّ قَالَ سَأَلَ رَجُلٌ عُمَرَ‌بْنَ‌الْخَطَّابِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ‌الْمُؤْمِنِینَ مَا تَفْسِیرُ سُبْحَانَ اللَّهِ قَالَ إِنَّ فِی هَذَا الْحَائِطِ رَجُلًا کَانَ إِذَا سُئِلَ أَنْبَأَ وَ إِذَا سَکَتَّ ابْتَدَأَ فَدَخَلَ الرَّجُلُ ... فَإِذَا هُوَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَقَال: یَا أَبَا الْحَسَنِ (علیه السلام) مَا تَفْسِیرُ سُبْحانَ اللهِ قَالَ هُوَ تَعْظِیمُ جَلَالِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ تَنْزِیهُهُ عَمَّا قَالَ فِیهِ کُلُّ مُشْرِکٍ فَإِذَا قَالَهُ الْعَبْدُ صَلَّی عَلَیْهِ کُلُّ مَلَکٍ.
امام علی (علیه السلام)- یزید بن اصم گوید: مردی از عمر بن خطاب پرسید: «ای امیرمؤمنان! تفسیر «سبحان الله» چیست»؟ عمر گفت: «پشت این دیوار کسی است که اگر سؤال شود پاسخ خواهد داد و اگر سکوت کنی شروع به سخن گفتن خواهد کرد». مرد به آنجا رفت و علی بن ابی طالب (علیه السلام) را یافت و از او پرسید: «ای ابا الحسن! تفسیر سبحان الله چیست»؟ حضرت فرمود: «عبارت از تعظیم پروردگار متعال و پاک ومنزه دانستن وی از هر آنچه که مشرکان درباره او می گویند است. هرگاه بنده ای آن را بر زبان آرد همه ملائکه بر او درود می فرستند».