آیه ۹۸ - سوره یوسف

آیه قالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ [98]

گفت: «به‌زودى براى شما از پروردگارم آمرزش مى‌طلبم، كه او آمرزنده و مهربان است».

۱
(یوسف/ ۹۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) خَیْرُ وَقْتٍ دَعَوْتُمُ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فِیهِ الْأَسْحَارُ وَ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ فِی قَوْلِ یَعْقُوبَ (علیه السلام) سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی وَ قَالَ أَخَّرَهُمْ إِلَی السَّحَرِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امام صادق (علیه السلام) روایت است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «بهترین زمانی‌که خدا را در آن می‌خوانید سحرگاه‌هاست، سپس این آیه را از قول یعقوب (علیه السلام) تلاوت کرد: قالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی». و فرمود: «یعقوب (علیه السلام) دعا برای آنان را تا سحرگاه به تأخیر انداخت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۱۷۲
الکافی، ج۲، ص۴۷۷/ وسایل الشیعهًْ، ج۷، ص۶۸/ بحارالأنوار، ج۱۲، ص۲۶۶/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(یوسف/ ۹۸)

الباقر (علیه السلام)- سُئِلَ أَبُوجَعْفَرٍ‌الْبَاقِرُ (علیه السلام) عَنْ وَقْتِ صَلَاهًِْ اللَّیْلِ فَقَالَ الْوَقْتُ الَّذِی جَاءَ عَنْ جَدِّی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَالَ فِیهِ یُنَادِی مُنَادِی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ هَلْ مِنْ دَاعٍ فَأُجِیبَهُ هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَأَغْفِرَ لَهُ قَالَ السَّائِلُ وَ مَا هُوَ قَالَ الْوَقْتُ الَّذِی وَعَدَ یَعْقُوبُ (علیه السلام) فِیهِ بَنِیهِ بِقَوْلِهِ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی قَالَ وَ مَا هُوَ قَالَ الْوَقْتُ الَّذِی قَالَ اللَّهُ فِیهِ وَ الْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحارِ إِنَّ صَلَاهًَْ اللَّیْلِ فِی آخِرِهِ أَفْضَلُ مِنْهَا قَبْلَ ذَلِکَ وَ هُوَ وَقْتُ الْإِجَابَهًِْ.

امام باقر (علیه السلام)- از امام باقر (علیه السلام) در مورد وقت به‌جای آوردن نماز شب سؤال شد؛ حضرت فرمود: «همان وقتی است که جدّم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: در آن لحظه منادی از جانب خدای عزّوجلّ ندا می‌دهد: آیا دعاکننده‌ای هست تا او را اجابت کنم؟ آیا آمرزش‌خواهی هست تا او را بیامرزم»؟ سؤال‌کننده پرسید: «این ندا چه وقت است»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «همان وقتی است که یعقوب (علیه السلام) به فرزندانش وعده داد که سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی [بار دیگر] سؤال‌کننده پرسید. آن زمان [که یعقوب (علیه السلام) وعده‌اش را داد] چه وقت بوده است»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «همان وقتی است که خداوند در موردش می‌فرماید: آمرزش خواهان در سحرگاهان. (آل عمران/۱۷) نماز شب در آخر وقتش بهتر از قبل آن است و آن، وقت اجابت می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۱۷۲
مستدرک الوسایل، ج۳، ص۱۵۰/ بحارالأنوار، ج۸۴، ص۲۲۲/ أعلام الدین، ص۲۶۲
۳
(یوسف/ ۹۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌أَبِی‌عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی فَقَالَ أَخَّرَهُمْ إِلَی السَّحَرِ قَالَ یَا رَبِّ إِنَّمَا ذَنْبُهُمْ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَهُمْ.

امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌ابی‌عمیر از بعضی از شیعیان ما از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است که امام (علیه السلام) فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده است: سحرگاهان بهترین ساعتی است که می‌توانید در آن با خدا راز و نیاز کنید و این آیه را تلاوت فرمود: سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّیَ. یعقوب (علیه السلام)، طلب آمرزش برای پسران خود را تا سحر به تأخیر افکند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۱۷۴
بحارالأنوار، ج۱۲، ص۳۱۸/ بحارالأنوار، ج۸۴، ص۱۶۴/ العیاشی، ج۲، ص۱۹۶/ مستدرک الوسایل، ج۵، ص۱۹۹/ نورالثقلین/ البرهان
۴
(یوسف/ ۹۸)

الصّادق (علیه السلام)- عن مُحَمَّدُ‌بْنُ‌مُسْلِم‌ٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ یَعْقُوبَ (علیه السلام) لِبَنِیهِ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی قَالَ أَخَّرَهَا إِلَی السَّحَرِ لَیْلَهًَْ الْجُمُعَهًِْ.

امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند که درباره‌ی این سخن یعقوب (علیه السلام) به پسرانش؛ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّیَ فرمود: «یعقوب (علیه السلام)، طلب استغفار را به وقت سحر، موکول کرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۱۷۴
من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۴۲۲/ وسایل الشیعهًْ، ج۷، ص۳۸۹/ بحارالأنوار، ج۱۲، ص۳۱۸/ العیاشی، ج۲، ص۱۹۶/ عدهًْ الداعی، ص۴۶/ المقنعهًْ، ص۱۵۵/ نورالثقلین/ البرهان
۵
(یوسف/ ۹۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِیِّ قَالَ قُلْتُ جعفر {لِجَعْفَرِ} بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) أَخْبِرْنِی عَنْ یَعْقُوبَ (علیه السلام) لَمَّا قَالَ لَهُ بَنُوهُ یا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنَّا کُنَّا خاطِئِینَ قالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی فَأَخَّرَ الِاسْتِغْفَارَ لَهُمْ وَ یُوسُفَ (علیه السلام) لَمَّا قَالُوا لَهُ تَاللهِ لَقَدْ آثَرَکَ اللهُ عَلَیْنا وَ إِنْ کُنَّا لَخاطِئِینَ قالَ لا تَثْرِیبَ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ یَغْفِرُ اللهُ لَکُمْ وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ قَالَ لِأَنَّ قَلْبَ الشَّابِّ أَرَقُّ مِنْ قَلْبِ الشَّیْخِ وَ کَانَتْ جِنَایَهًُْ وُلْدِ یَعْقُوبَ عَلَی یُوسُفَ وَ جِنَایَتُهُمْ عَلَی یَعْقُوبَ إِنَّمَا کَانَتْ بِجِنَایَتِهِمْ عَلَی یُوسُفَ فَبَادَرَ یُوسُفُ إِلَی الْعَفْوِ عَنْ حَقِّهِ وَ أَخَّرَ یَعْقُوبُ الْعَفْوَ لِأَنَّ عَفْوَهُ إِنَّمَا کَانَ عَنْ حَقِّ غَیْرِهِ فَأَخَّرَهُمْ إِلَی السَّحَرِ لَیْلَهًِْ الْجُمُعَهًْ.

امام صادق (علیه السلام)- اسماعیل‌بن‌فضل‌هاشمی گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «مرا از یعقوب (علیه السلام) که وقتی فرزندانش به او عرض کردند: پدر! از خدا آمرزش گناهان ما را بخواه، که ما خطاکار بودیم!. (یوسف/۹۸) خبر دهید که چرا به ایشان فرمود: سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی چرا طلب آمرزش را تأخیر انداخت و فوراً آن‌ها را نبخشید. و نیز وقتی برادران یوسف (علیه السلام) به حضرتش عرضه داشتند: «به خدا سوگند، خداوند تو را بر ما برتری بخشیده و ما خطاکار بودیم»! [یوسف] گفت: «امروز ملامت و توبیخی بر شما نیست! خداوند شما را می‌بخشد و او مهربان‌ترین مهربانان است!. (یوسف/۹۲۹۱) چرا یوسف (علیه السلام) فرمود: «امروز ملامت و توبیخی بر شما نیست! خداوند شما را می‌بخشد و او مهربان‌ترین مهربانان است»!. (یوسف/۹۲) پس بدون درنگ از خطاء آن‌ها درگذشت و آن را به تعویق نیانداخت»؟ امام (علیه السلام) فرمود: دلیلش آن است که قلب جوان نازک‌تر از قلب پیر است؛ از این‌رو یوسف (علیه السلام) بدون درنگ از خطای برادرانش گذشت ولی یعقوب (علیه السلام) عفو و گذشت را به تأخیر انداخت. و نیز برادران یوسف (علیه السلام) نسبت به یوسف (علیه السلام) مستقیماً جنایت کردند ولی در حقّ یعقوب (علیه السلام) جنایتشان به خاطر جنایت بر یوسف (علیه السلام) بوده؛ لاجرم یوسف (علیه السلام) نسبت به حقّ خودش مبادرت به عفو نمود امّا یعقوب (علیه السلام) چون گذشتش در واقع عفو از حقّ غیر بوده نه از حقّ خود به ناچار آن را تا سحر شب جمعه تأخیر انداخت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۱۷۴
علل الشرایع، ج۱، ص۵۴/ نورالثقلین
بیشتر