آیه ۴۳ - سوره یوسف

آیه وَ قالَ الْمَلِكُ إِنِّي أَرى سَبْعَ بَقَراتٍ سِمانٍ يَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجافٌ وَ سَبْعَ سُنْبُلاتٍ خُضْرٍ وَ أُخَرَ يابِساتٍ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُوني في رُءْيايَ إِنْ كُنْتُمْ لِلرُّءْيا تَعْبُرُونَ [43]

و [در اين هنگام] پادشاه گفت: «من درخواب ديدم هفت گاو چاق را كه هفت گاو لاغر آن‌ها را مى‌خورند؛ و هفت خوشه سبز و هفت خوشه خشكيده؛ [كه خشكيده‌ها بر سبزها پيچيدند؛ و آن‌ها را از بين بردند]. اى گروه اشراف! درباره‌ی خواب من نظر دهيد، اگر خواب را تعبير مى‌كنيد».

۱
(یوسف/ ۴۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- إِنَّ الْمَلِکَ رَأَی رُؤْیَا فَقَالَ لِوُزَرَائِهِ إِنِّی رَأَیْتُ فِی نَوْمِی سَبْعَ بَقَراتٍ سِمانٍ یَأْکُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجافٌ أَیْ مَهَازِیلُ وَ رَأَیْتُ سَبْعَ سُنْبُلاتٍ خُضْرٍ وَ أُخَرَ یابِساتٍ وَ قَرَأَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) سَبْعَ سَنَابِلَ خُضْرٍ ثُمَّ قَالَ یا أَیُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِی فِی رُءْیایَ إِنْ کُنْتُمْ لِلرُّءْیا تَعْبُرُونَ فَلَمْ یَعْرِفُوا تَأْوِیلَ ذَلِکَ فَذَکَرَ الَّذِی کَانَ عَلَی رَأْسِ الْمَلِکِ رُؤْیَاهُ الَّتِی رَآهَا وَ ذَکَرَ یُوسُفَ (علیه السلام) بَعْدَ سَبْعِ سِنِینَ وَ هُوَ قَوْلُهُ وَ قالَ الَّذِی نَجا مِنْهُما وَ ادَّکَرَ بَعْدَ أُمَّةٍ أَیْ بَعْدَ حِینٍ أَنَا أُنَبِّئُکُمْ بِتَأْوِیلِهِ فَأَرْسِلُونِ فَجَاءَ إِلَی یُوسُفَ (علیه السلام) فَقَالَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ أَفْتِنا فِی سَبْعِ بَقَراتٍ سِمانٍ یَأْکُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجافٌ وَ سَبْعِ سُنْبُلاتٍ خُضْرٍ وَ أُخَرَ یابِساتٍ فَقَالَ یُوسُفُ (علیه السلام) تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِینَ دَأَباً أَیْ وَلْیاً فَما حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِی سُنْبُلِهِ إِلَّا قَلِیلًا مِمَّا تَأْکُلُونَ أَیْ لَا تَدُوسُوهُ فَإِنَّهُ یَفْسُدُ فِی طُولِ سَبْعِ سِنِینَ فَإِذَا کَانَ فِی سُنْبُلِهِ لَا یَفْسُد ثُمَّ یَأْتِی مِنْ بَعْدِ ذلِکَ سَبْعٌ شِدادٌ یَأْکُلْنَ ما قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ أَیْ سَبْعَ سِنِینَ مَجَاعَهًٌْ شَدِیدَهًٌْ یَأْکُلْنَ مَا قَدَّمْتُهُمْ لَهُنَّ فِی سَبْعِ سِنِینَ الْمَاضِیَهًْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- پادشاه خوابی دید و به وزیرانش گفت: من در خواب دیدم که سَبْعَ بَقَراتٍ سِمانٍ یَأْکُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجافٌ تشبیه عجاف یعنی هفت گاو لاغر اندام! و نیز در خواب دیدم: سَبْعَ سُنْبُلاتٍ خُضْرٍ وَ أُخَرَ یابِساتٍ سپس پادشاه مصر گفت: یَا أَیُّهَا المَلأُ أَفْتُونِی فِی رُؤْیَایَ إِن کُنتُمْ لِلرُّؤْیَا تَعْبُرُونَ امّا آن‌ها نتوانستند خواب او را تأویل کنند. پس همان مردی که در کنار پادشاه ایستاده بود به یاد خوابی که دیده بود، افتاد و بعد از هفت سال، یوسف (علیه السلام) را به یاد آورد. و خداوند فرموده است: و یکی از آن دو که نجات یافته بود و بعد از مدّتی به خاطرش آمد. (یوسف/۴۵) یعنی بعد از گذشت این مدّت من تأویل آن را به شما خبر می‌دهم مرا [به سراغ آن جوان زندانی] بفرستید!. (یوسف/۴۵) پس نزد یوسف (علیه السلام) آمد و گفت: [او به زندان آمد، و چنین گفت]: یوسف، ای مرد بسیار راستگو! درباره‌ی این خواب اظهارنظر کن که هفت گاو چاق را هفت گاو لاغر می‌خورند و هفت خوشه تر، و هفت خوشه خشکیده. (یوسف/۴۶) یوسف گفت: تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِینَ دَأَبًا فَمَا حَصَدتُّمْ فَذَرُوهُ فِی سُنبُلِهِ إِلاَّ قَلِیلًا مِّمَّا تَأْکُلُونَ (یوسف/۴۷) یعنی سنبله‌ها را نکوبید؛ چراکه در طول این هفت سال، گندیده و فاسد می‌شود، ولی اگر داخل خوشه خود بماند، فاسد نخواهد شد. ثُمَّ یَأْتِی مِنْ بَعْدِ ذلِکَ سَبْعٌ شِدادٌ یَأْکُلْنَ ما قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ یعنی هفت سال قحطی شدید خواهد آمد که آنچه در هفت سال گذشته برای آن سال ها از پیش نهاده اید را خواهند خورد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۷۴
بحارالأنوار، ج۱۲، ص۲۳۲/ القمی، ج۱، ص۳۴۵
۲
(یوسف/ ۴۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ فَرْدٌ یُحِبُّ الْوَتْرَ وَ فَرْدٌ اصْطَفَی الْوَتْرَ فَأَجْرَی جَمِیعَ الْأَشْیَاءِ عَلَی سَبْعَهًٍْ فَقَالَ عَزَّوَجَلَّ خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ وَ قَالَ خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً وَ قَالَ فِی جَهَنَّمَ لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ وَ قَالَ سَبْعَ سُنْبُلاتٍ خُضْرٍ وَ أُخَرَ یابِساتٍ وَ قَالَ سَبْعَ بَقَراتٍ سِمانٍ یَأْکُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجافٌ وَ قَالَ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ وَ قَالَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِی وَ الْقُرْآنَ الْعَظِیم.

امام علی (علیه السلام)- خدا یکتاست و یگانگی را دوست دارد و یکتایی است که یگانگی را اختیار نموده و همه‌ی اشیاء را براساس عدد هفت آفریده است؛ از این‌رو فرموده: همان کسی است که هفت آسمان را آفرید، و از زمین نیز همانند آن‌ها. (طلاق/۱۲) و فرموده: همان کسی که هفت آسمان را بر فراز یکدیگر آفرید. (ملک/۳) و در مورد جهنّم فرموده: هفت در دارد. (حجر/۴۴) و فرموده: سَبْعَ سُنْبُلاتٍ خُضْرٍ وَ أُخَرَ یابِساتٍ و فرموده: سَبْعَ بَقَراتٍ سِمانٍ یَأْکُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجافٌ و فرموده: همانند بذری هستند که هفت خوشه برویاند. (بقره/۲۶۱) و فرموده: سبع المثانی (سوره‌ی فاتحه) و قرآن بزرگ را به تو دادیم. (حجر/۸۷).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۷۴
بحارالأنوار، ج۹۴، ص۵/ الغارات، ج۱، ص۱۰۷/ مستدرک الوسایل، ج۷، ص۴۶۳
بیشتر