آیه إِذْ قالَ يُوسُفُ لِأَبيهِ يا أَبَتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَباً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لي ساجِدينَ [4]
[به خاطر بياور] هنگامى را كه يوسف به پدرش گفت: «پدرم! من در خواب ديدم كه يازده ستاره و خورشيد و ماه در برابرم سجده مى‌كنند».
الصّادق (علیه السلام)- کَانَ ابْنَ سَبْعِ سِنِین.
امام صادق (علیه السلام)- در آن وقت یوسف (علیه السلام)، هفت‌ساله بود.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أَنَّ یُوسُفَ (علیه السلام) رَأَی فِی الْمَنَامِ لَیْلَهًَْ الْجُمُعَهًِْ لَیْلَهًَْ الْقَدْرِ أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَباً نَزَلْنَ مِنَ السَّمَاءِ فَسَجَدْنَ لَهُ، وَ رَأَی الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ نَزَلَا مِنَ السَّمَاءِ فَسَجَدَا لَه.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- یوسف (علیه السلام) در شب جمعه‌ای که شب قدر [نیز] بود، در خواب یازده ستاره را مشاهده کرد که از آسمان فرود آمده و برای او سجده کردند و [همچنین] خورشید و ماه را دید که از آسمان فرود آمده و برایش سجده نمودند.
الباقر (علیه السلام)- الْأَنْبِیَاءُ عَلَی خَمْسَهًِْ أَنْوَاعٍ مِنْهُمْ مَنْ یَسْمَعُ الصَّوْتَ مِثْلَ صَوْتِ السِّلْسِلَهًِْ فَیَعْلَمُ مَا عُنِیَ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یُنَبَّأُ فِی مَنَامِهِ مِثْلُ یُوسُفَ وَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ مِنْهُمْ مَنْ یُعَایِنُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یُنْکَتُ فِی قَلْبِهِ وَ یُوقَرُ فِی أُذُنِهِ.
امام باقر (علیه السلام)- پیامبران (پنج گروهند. برخی از آن‌ها فقط صدایی را چون صدای زنجیر می‌شنوند، پیام خداوند را می‌گیرند، برخی از پیامبران هستند که خداوند، پیام خویش را وقتی در خوابند به آنان می‌دهد؛ مانند یوسف و ابراهیم (علیها السلام)، برخی فرشته‌ی وحی را می‌بینند و برخی دیگر نیز هستند که پیام خداوند در دلشان افتاده و در گوش آنان باقی می‌ماند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لعَبْدُ اللَّهِ‌بْنُ‌سَلَامٍ فَسَلْ عَمَّا تَشَاءُ قَالَ أَنْصَفْتَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) فَأَخْبِرْنِی ... مَا الْوَاحِدُ وَ مَا الِاثْنَانِ وَ مَا الثَّلَاثَهًُْ وَ مَا الْأَرْبَعَهًُْ وَ مَا الْخَمْسَهًُْ وَ مَا السِّتَّهًُْ وَ مَا السَّبْعَهًُْ وَ مَا الثَّمَانِیَهًُْ وَ مَا التِّسْعَهًُْ وَ مَا الْعَشَرَهًُْ وَ مَا الْأَحَدَ عَشَرَ وَ مَا الِاثْنَا عَشَرَ وَ مَا الثَّلَاثَهًَْ عَشَرَ وَ مَا الْأَرْبَعَهًَْ عَشَرَ وَ مَا الْخَمْسَهًَْ عَشَرَ وَ مَا السِّتَّهًَْ عَشَرَ وَ مَا السَّبْعَهًَْ عَشَرَ وَ مَا الثَّمَانِیَهًَْ عَشَرَ وَ مَا التِّسْعَهًَْ عَشَرَ وَ مَا الْعِشْرُونَ وَ مَا الْأَحَدُ وَ عِشْرُونَ وَ مَا الِاثْنَانِ وَ عِشْرُونَ وَ ثَلَاثَهًٌْ وَ عِشْرُونَ وَ أَرْبَعَهًٌْ وَ عِشْرُونَ وَ خَمْسَهًٌْ وَ عِشْرُونَ وَ سِتَّهًٌْ وَ عِشْرُونَ وَ سَبْعَهًٌْ وَ عِشْرُونَ وَ ثَمَانِیَهًٌْ وَ عِشْرُونَ وَ تِسْعَهًٌْ وَ عِشْرُونَ وَ مَا الثَّلَاثُونَ وَ مَا الْأَرْبَعُونَ وَ مَا الْخَمْسُونَ وَ مَا السِّتُّونَ وَ مَا السَّبْعُونَ وَ مَا الثَّمَانُونَ وَ مَا التِّسْعَهًُْ وَ التِّسْعُونَ وَ مَا الْمِائَهًُْ ... قَالَ نَعَمْ یَا ابْنَ‌سَلَامٍ ... وَ أَمَّا الْأَحَدَ عَشَرَ قَوْلُ یُوسُفَ (علیه السلام) لِأَبِیهِ یا أَبَتِ إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَبا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به عبدالله‌بن‌سلام فرمود: «اینک هرچه مایلی بپرس». گفت: «انصاف دادی، مرا خبر ده ... بگو ببینم واحد چیست؟ و دو تا و سه تا و چهار تا و پنج تا و شش تا و هفت تا و هشت تا و نه تا و ده تا و یازده تا و دوازده تا و سیزده تا و چهارده تا و پانزده تا و شانزده تا و هفده تا و هجده تا و نوزده تا و بیست تا و بیست‌ویک و بیست‌ودو و بیست‌وسه و بیست‌وچهار و بیست‌وپنج و بیست‌وشش و بیست‌وهفت و بیست‌وهشت و بیست‌ونه و سی و چهل و پنجاه و شصت و هفتاد و هشتاد و نودونه و صد چیست»؟ ... فرمود: «آری! پسر سلام، امّا یازده: سخن یوسف (علیه السلام) که به پدرش گفت: یا أَبَتِ إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَباً».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌عَبَّاسٍ قَالَ ... أَتَیْتُ مَنْزِلَ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَقُلْتُ لَهُ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) إِنَّ رُؤَسَاءَ الْیَهُودِ قَدْ قَدِمُوا الْمَدِینَهًَْ وَ أَلْقَوْا عَلَی أَبِی‌بَکْرٍ مَسَائِلَ فَبَقِیَ أَبُوبَکْرٍ لَا یَرُدُّ جَوَاباً فَتَبَسَّمَ عَلِیٌّ (علیه السلام) ضَاحِکاً ثُمَّ قَالَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی وَعَدَنِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ اَقْبَلَ یَمْشِی أَمَامِی فَمَا أَخْطَأَتْ مِشْیَتُهُ مِشْیَهًَْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی قَعَدَ فِی الْمَوْضِعِ الَّذِی کَانَ یَقْعُدُ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَی الْیَهُودِیَّیْنِ فَقَالَ (علیه السلام) یَا یَهُودِیَّانِ ادْنُوَا مِنِّی وَ أَلْقِیَا عَلَیَّ مَا أَلْقَیْتُمَاهُ عَلَی الشَّیْخِ فَقَالَ لَهُ أَحَدُ الْیَهُودِیَّیْنِ ... فَمَا الْأَحَدَ عَشَرَ قَالَ (علیه السلام) قَوْلُ یُوسُفَ (علیه السلام) لِأَبِیهِ یا أَبَتِ إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَباً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَیْتُهُمْ لِی ساجِدِین.
امام علی (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌عبّاس گفت: ... من به خانه‌ی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) رفتم و گفتم: «ای علی (علیه السلام)! سرانِ یهود وارد مدینه شده و سؤالاتی را از ابوبکر پرسیده‌اند که او نتوانسته جواب بدهد». علی (علیه السلام) تبسّمی نمود و فرمود: «امروز، همان روزی است که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) به من وعده فرمود». آنگاه جلوتر از من شروع به راه رفتن نمود و راه رفتنش، همچون راه رفتن رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بود؛ تا اینکه درجایی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌نشست، همانجا نشست؛ آنگاه رو به آن دو یهودی کرده و فرمود: «نزدیک من بیایید و آنچه از ابوبکر پرسیدید از من سؤال کنید». یکی از آن دو گفت: «عدد یازده چیست»؟ فرمود: «عدد یازده، کلام یوسف (علیه السلام) به پدرش است که گفت: یا أَبَتِ إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَباً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَیْتُهُمْ لِی ساجِدِین.
الباقر (علیه السلام)- تَأْوِیلُ هَذِهِ الرُّؤْیَا أَنَّهُ سَیَمْلِکُ مِصْرَ وَ یَدْخُلُ عَلَیْهِ أَبَوَاهُ وَ إِخْوَتُهُ أَمَّا الشَّمْسُ فَأُمُّ یُوسُفَ رَاحِیلُ وَ الْقَمَرُ یَعْقُوبُ وَ أَمَّا أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَباً فَإِخْوَتُهُ فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَیْهِ سَجَدُوا شُکْراً لِلَّهِ وَحْدَهُ حِینَ نَظَرُوا إِلَیْهِ وَ کَانَ ذَلِکَ السُّجُودُ لِلَّهِ.
امام باقر (علیه السلام)- تأویل آن [آیه] این بود که یوسف (علیه السلام) به‌زودی پادشاه مصر شده و پدر و مادر و برادرانش بر او وارد می‌شوند. امّا الشَّمْسَ مادر یوسف (علیه السلام) راحیل و الْقَمَرَ پدر او یعقوب (علیه السلام) و ستاره‌ها برادران او هستند که وقتی در مصر بر او وارد می‌شوند، سجده‌ی شکر الهی را به‌جا می‌آورند و از هیبت و جمال یوسف (علیه السلام) خدا را سپاس می‌گویند و این سجده برای خداوند بوده نه برای یوسف (علیه السلام).
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّمَا ابْتَلَی یَعْقُوبَ (علیه السلام) بِیُوسُفَ (علیه السلام) أَنَّهُ ذَبَحَ کَبْشاً سَمِیناً وَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ یُدْعَی بیوم مُحْتَاجٌ لَمْ یَجِدْ مَا یُفْطِرُ عَلَیْهِ فَأَغْفَلَهُ وَ لَمْ یُطْعِمْهُ فَابْتُلِیَ بِیُوسُفَ (علیه السلام) وَ کَانَ بَعْدَ ذَلِکَ کُلَّ صَبَاحٍ مُنَادِیهِ یُنَادِی مَنْ لَمْ یَکُنْ صَائِماً فَلْیَشْهَدْ غَدَاءَ یَعْقُوبَ (علیه السلام) فَإِذَا کَانَ الْمَسَاءُ نَادَی مَنْ کَانَ صَائِماً فَلْیَشْهَدْ عَشَاءَ یَعْقُوبَ (علیه السلام).
امام صادق (علیه السلام)- یعقوب (علیه السلام) بدین‌سبب به [داغِ فراق] یوسف (علیه السلام) مبتلا شد که گوسفندی چاق، سر برید و یکی از اصحابش به‌نام «بقوم» محتاج به غذا بود و آن شب چیزی نیافت که افطار کند و یعقوب (علیه السلام) از او غفلت کرده و به او چیزی نداد، در نتیجه به درد فراق یوسف (علیه السلام) مبتلا شد. از آن پس، کسی از طرف او هر بامداد فریاد می‌زد: «هرکه روزه‌دار نیست سر سفره‌ی ناهار یعقوب (علیه السلام) حاضر شود». و عصرگاهان فریاد می‌زد: «هرکس روزه‌دار است هم سُفره‌ی شام یعقوب (علیه السلام) شود».
السّجّاد (علیه السلام)- عَنِ الثُّمَالِیِّ قَالَ: صَلَّیْتُ مَعَ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) الْفَجْرَ بِالْمَدِینَهًِْ یَوْمَ جُمُعَهًٍْ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ صَلَاتِهِ وَ سُبْحَتِهِ نَهَضَ إِلَی مَنْزِلِهِ وَ أَنَا مَعَهُ فَدَعَا مَوْلَاهًًْ لَهُ تُسَمَّی سُکَیْنَهًَْ فَقَالَ لَهَا لَا یَعْبُرْ عَلَی بَابِی سَائِلٌ إِلَّا أَطْعَمْتُمُوهُ فَإِنَّ الْیَوْمَ یَوْمُ الْجُمُعَهًِْ قُلْتُ لَهُ لَیْسَ کُلُّ مَنْ یَسْأَلُ مُسْتَحِقّاً فَقَالَ یَا ثَابِتُ أَخَافُ أَنْ یَکُونَ بَعْضُ مَنْ یَسْأَلُنَا مُسْتَحِقّاً فَلَا نُطْعِمَهُ وَ نَرُدَّهُ فَیَنْزِلَ بِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ مَا نَزَلَ بِیَعْقُوبَ (علیه السلام) أَطْعِمُوهُمْ أَطْعِمُوهُمْ إِنَّ یَعْقُوبَ (علیه السلام) کَانَ یَذْبَحُ کُلَّ یَوْمٍ کَبْشاً فَیَتَصَدَّقُ مِنْهُ وَ یَأْکُلُ هُوَ وَ عِیَالُهُ مِنْهُ وَ إِنً سَائِلًا مُؤْمِناً صَوَّاماً مُسْتَحِقّاً لَهُ عِنْدَ اللَّهِ مَنْزِلَهًٌْ وَ کَانَ مُجْتَازاً غَرِیباً اعْتَرَّ عَلَی بَابِ یَعْقُوبَ (علیه السلام) عَشِیَّهًَْ جُمُعَهًٍْ عِنْدَ أَوَانِ إِفْطَارِهِ یَهْتِفُ عَلَی بَابِهِ أَطْعِمُوا السَّائِلَ الْمُجْتَازَ الْغَرِیبَ الْجَائِعَ مِنْ فَضْلِ طَعَامِکُمْ یَهْتِفُ بِذَلِکَ عَلَی بَابِهِ مِرَاراً وَ هُمْ یَسْمَعُونَهُ قَدْ جَهِلُوا حَقَّهُ وَ لَمْ یُصَدِّقُوا قَوْلَهُ فَلَمَّا یَئِسَ أَنْ یُطْعِمُوهُ وَ غَشِیَهُ اللَّیْلُ اسْتَرْجَعَ وَ اسْتَعْبَرَ وَ شَکَا جُوعَهُ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ بَاتَ طَاوِیاً وَ أَصْبَحَ صَائِماًجَائِعاً صَابِراً حَامِداً لِلَّهِ تَعَالَی وَ بَاتَ یَعْقُوبُ (علیه السلام) وَ آلُ یَعْقُوبَ (علیه السلام) شِبَاعاً بِطَاناً وَ أَصْبَحُوا وَ عِنْدَهُمْ فَضْلَهًٌْ مِنْ طَعَامِهِمْ قَالَ فَأَوْحَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَی یَعْقُوبَ (علیه السلام) فِی صَبِیحَهًِْ تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ لَقَدْ أَذْلَلْتَ یَا یَعْقُوبُ (علیه السلام) عَبْدِی ذِلَّهًًْ اسْتَجْرَرْتَ بِهَا غَضَبِی وَ اسْتَوْجَبْتَ بِهَا أَدَبِی وَ نُزُولَ عُقُوبَتِی وَ بَلْوَایَ عَلَیْکَ وَ عَلَی وُلْدِکَ یَا یَعْقُوبُ (علیه السلام) إِنَّ أَحَبَّ أَنْبِیَائِی (إِلَیَّ وَ أَکْرَمَهُمْ عَلَیَّ مَنْ رَحِمَ مَسَاکِینَ عِبَادِی وَ قَرَّبَهُمْ إِلَیْهِ وَ أَطْعَمَهُمْ وَ کَانَ لَهُمْ مَأْوَی وَ مَلْجَأً یَا یَعْقُوبُ (علیه السلام) أَمَا رَحِمْتَ ذِمْیَالَ عَبْدِی الْمُجْتَهِدَ فِی عِبَادَتِهِ الْقَانِعَ بِالْیَسِیرِ مِنْ ظَاهِرِ الدُّنْیَا عِشَاءَ أَمْسِ لَمَّا اعْتَرَّ بِبَابِکَ عِنْدَ أَوَانِ إِفْطَارِهِ وَ هَتَفَ بِکُمْ أَطْعِمُوا السَّائِلَ الْغَرِیبَ الْمُجْتَازَ الْقَانِعَ فَلَمْ تُطْعِمُوهُ شَیْئاً فَاسْتَرْجَعَ وَ اسْتَعْبَرَ وَ شَکَا مَا بِهِ إِلَیَّ وَ بَاتَ طَاوِیاً حَامِداً لِی وَ أَصْبَحَ لِی صَائِماً وَ أَنْتَ یَا یَعْقُوبُ (علیه السلام) وَ وُلْدُکَ شِبَاعٌ وَ أَصْبَحَتْ {أَصْبَحْتَ} عِنْدَکُمْ فَضْلَهًٌْ مِنْ طَعَامِکُمْ أَ‌وَ مَا عَلِمْتَ یَا یَعْقُوبُ (علیه السلام) أَنَّ الْعُقُوبَهًَْ وَ الْبَلْوَی إِلَی أَوْلِیَائِی أَسْرَعُ مِنْهَا إِلَی أَعْدَائِی وَ ذَلِکَ حُسْنُ النَّظَرِ مِنِّی لِأَوْلِیَائِی وَ اسْتِدْرَاجٌ مِنِّی لِأَعْدَائِی أَمَا وَ عِزَّتِی لَأُنْزِلُ بِکَ بَلْوَایَ وَ لَأَجْعَلَنَّکَ وَ وُلْدَکَ غَرَضاً لِمَصَائِبِی وَ لَأُوذِیَنَّکَ بِعُقُوبَتِی فَاسْتَعِدُّوا لِبَلْوَایَ وَ ارْضَوْا بِقَضَائِی وَ اصْبِرُوا لِلْمَصَائِبِ فَقُلْتُ لِعَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) جُعِلْتُ فِدَاکَ مَتَی رَأَی یُوسُفُ (علیه السلام) الرُّؤْیَا فَقَالَ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ الَّتِی بَاتَ فِیهَا یَعْقُوبُ (علیه السلام) وَ آلُ یَعْقُوبَ (علیه السلام) شِبَاعاً وَ بَاتَ فِیهَا ذِمْیَالُ طَاوِیاً جَائِعاً فَلَمَّا رَأَی یُوسُفُ (علیه السلام) الرُّؤْیَا وَ أَصْبَحَ یَقُصُّهَا عَلَی أَبِیهِ یَعْقُوبَ (علیه السلام) فَاغْتَمَّ یَعْقُوبُ (علیه السلام) لِمَا سَمِعَ مِنْ یُوسُفَ (علیه السلام) مَعَ مَا أَوْحَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَیْهِ أَنِ اسْتَعِدَّ لِلْبَلَاءِ فَقَالَ یَعْقُوبُ لِیُوسُفَ (علیها السلام) لَا تَقْصُصْ رُؤْیَاکَ هَذِهِ عَلَی إِخْوَتِکَ فَإِنِّی أَخَافُ أَنْ یَکِیدُوا لَکَ کَیْداً فَلَمْ یَکْتُمْ یُوسُفُ (علیه السلام) رُؤْیَاهُ وَ قَصَّهَا عَلَی إِخْوَتِهِ قَالَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) وَ کَانَتْ أَوَّلُ بَلْوَی نَزَلَتْ بِیَعْقُوبَ (علیه السلام) وَ آلِ یَعْقُوبَ (علیه السلام) الْحَسَدَ لِیُوسُفَ (علیه السلام) لَمَّا سَمِعُوا مِنْهُ الرُّؤْیَا قَالَ فَاشْتَدَّتْ رِقَّهًُْ یَعْقُوبَ (علیه السلام) عَلَی یُوسُفَ (علیه السلام) وَ خَافَ أَنْ یَکُونَ مَا أَوْحَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَیْهِ مِنَ الِاسْتِعْدَادِ لِلْبَلَاءِ هُوَ فِی یُوسُفَ (علیه السلام) خَاصَّهًًْ فَاشْتَدَّتْ رِقَّتُهُ عَلَیْهِ مِنْ بَیْنِ وُلْدِهِ فَلَمَّا رَأَی إِخْوَهًُْ یُوسُفَ (علیه السلام) مَا یَصْنَعُ یَعْقُوبُ بِیُوسُفَ (علیها السلام) وَ تَکْرِمَتَهُ إِیَّاهُ وَ إِیثَارَهُ إِیَّاهُ عَلَیْهِمْ اشْتَدَّ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ وَ بَدَا الْبَلَاءُ فِیهِمْ فَتَآمَرُوا فِیمَا بَیْنَهُمْ وَ قَالُوا إِنَّ یُوسُفَ وَ أَخَاهُ أَحَبُّ إِلی أَبِینا مِنَّا وَ نَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّ أَبانا لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ* اقْتُلُوا یُوسُفَ أَوِ اطْرَحُوهُ أَرْضاً یَخْلُ لَکُمْ وَجْهُ أَبِیکُمْ وَ تَکُونُوا مِنْ بَعْدِهِ قَوْماً صالِحِینَ أَیْ تَتُوبُونَ فَعِنْدَ ذَلِکَ قَالُوا یا أَبانا ما لَکَ لا تَأْمَنَّا عَلی یُوسُفَ وَ إِنَّا لَهُ لَناصِحُونَ* أَرْسِلْهُ مَعَنا غَداً یَرْتَعْ فَقَالَ یَعْقُوبُ (علیه السلام) إِنِّی لَیَحْزُنُنِی أَنْ تَذْهَبُوا بِهِ وَ أَخافُ أَنْ یَأْکُلَهُ الذِّئْبُ فَانْتَزَعَهُ حَذَراً عَلَیْهِ مِنْهُ مِنْ أَنْ تَکُونَ الْبَلْوَی مِنَ اللَّهِ عَلَی یَعْقُوبَ (علیه السلام) فِی یُوسُفَ خَاصَّهًًْ لِمَوْقِعِهِ مِنْ قَلْبِهِ وَ حُبِّهِ لَهُ قَالَ فَغَلَبَتْ قُدْرَهًُْ اللَّهِ وَ قَضَاؤُهُ وَ نَافِذُ أَمْرِهِ فِی یَعْقُوبَ (علیه السلام) وَ یُوسُفَ (علیه السلام) وَ إِخْوَتِهِ فَلَمْ یَقْدِرْ یَعْقُوبُ (علیه السلام) عَلَی دَفْعِ الْبَلَاءِ عَنْ نَفْسِهِ وَ لَا عَنْ یُوسُفَ (علیه السلام) وَ وُلْدِهِ فَدَفَعَهُ إِلَیْهِمْ وَ هُوَ لِذَلِکَ کَارِهٌ مُتَوَقِّعٌ لِلْبَلْوَی مِنَ اللَّهِ فِی یُوسُفَ (علیه السلام) فَلَمَّا خَرَجُوا مِنْ مَنْزِلِهِمْ لَحِقَهُمْ مُسْرِعاً فَانْتَزَعَهُ مِنْ أَیْدِیهِمْ فَضَمَّهُ إِلَیْهِ وَ اعْتَنَقَهُ وَ بَکَی وَ دَفَعَهُ إِلَیْهِمْ فَانْطَلَقُوا بِهِ مُسْرِعِینَ مَخَافَهًَْ أَنْ یَأْخُذَهُ مِنْهُمْ وَ لَا یَدْفَعَهُ إِلَیْهِمْ فَلَمَّا أَمْعَنُوا بِهِ أَتَوْا بِهِ غَیْضَهًَْ أَشْجَارٍ فَقَالُوا نَذْبَحُهُ وَ نُلْقِیهِ تَحْتَ هَذِهِ الشَّجَرَهًِْ فَیَأْکُلُهُ الذِّئْبُ اللَّیْلَهًَْ فَقَالَ کَبِیرُهُمْ لا تَقْتُلُوا یُوسُفَ وَلَکِنْ أَلْقُوهُ فِی غَیابَتِ الْجُبِّ یَلْتَقِطْهُ بَعْضُ السَّیَّارَةِ إِنْ کُنْتُمْ فاعِلِینَ فَانْطَلَقُوا بِهِ إِلَی الْجُبِّ فَأَلْقَوْهُ وَ هُمْ یَظُنُّونَ أَنَّهُ یَغْرَقُ فِیهِ فَلَمَّا صَارَ فِی قَعْرِ الْجُبِّ نَادَاهُمْ یَا وُلْدَ رُومِینَ أَقْرِءُوا یَعْقُوبَ (علیه السلام) عَنِّی السَّلَامَ فَلَمَّا سَمِعُوا کَلَامَهُ قَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ لَا تَزَالُوا مِنْ هَاهُنَا حَتَّی تَعْلَمُوا أَنَّهُ قَدْ مَاتَ فَلَمْ یَزَالُوا بِحَضْرَتِهِ حَتَّی أَمْسَوْا وَ رَجَعُوا إِلَی أَبِیهِمْ عِشاءً یَبْکُونَ* قالُوا یا أَبانا إِنَّا ذَهَبْنا نَسْتَبِقُ وَ تَرَکْنا یُوسُفَ عِنْدَ مَتاعِنا فَأَکَلَهُ الذِّئْبُ فَلَمَّا سَمِعَ مَقَالَتَهُمُ اسْتَرْجَعَ وَ اسْتَعْبَرَ وَ ذَکَرَ مَا أَوْحَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَیْهِ مِنَ الِاسْتِعْدَادِ لِلْبَلَاءِ فَصَبَرَ وَ أَذْعَنَ لِلْبَلْوَی وَ قَالَ لَهُمْ بَلْ سَوَّلَتْ لَکُمْ أَنْفُسُکُمْ أَمْراً وَ مَا کَانَ اللَّهُ لِیُطْعِمَ لَحْمَ یُوسُفَ (علیه السلام) الذِّئْبَ مِنْ قَبْلِ أَنْ أُرِیَ تَأْوِیلَ رُؤْیَاهُ الصَّادِقَهًِْ قَالَ أَبُوحَمْزَهًَْ ثُمَّ انْقَطَعَ حَدِیثُ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) عِنْدَ هَذَا فَلَمَّا کَانَ مِنَ الْغَدِ غَدَوْتُ عَلَیْهِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّکَ حَدَّثْتَنِی أَمْسِ بِحَدِیثٍ لِیَعْقُوبَ (علیه السلام) وَ وُلْدِهِ ثُمَّ قَطَعْتَهُ مَا کَانَ مِنْ قِصَّهًِْ إِخْوَهًِْ یُوسُفَ (علیه السلام) وَ قِصَّهًِْ یُوسُفَ (علیه السلام) بَعْدَ ذَلِکَ فَقَالَ إِنَّهُمْ لَمَّا أَصْبَحُوا قَالُوا انْطَلِقُوا بِنَا حَتَّی نَنْظُرَ مَا حَالُ یُوسُفَ (علیه السلام) أَ‌مَاتَ أَمْ هُوَ حَیٌّ فَلَمَّا انْتَهَوْا إِلَی الْجُبِّ وَجَدُوا بِحَضْرَهًِْ الْجُبِّ سَیَّارَهًًْ وَ قَدْ أَرْسَلُوا وارِدَهُمْ فَأَدْلی دَلْوَهُ فَلَمَّا جَذَبَ دَلْوَهُ إِذَا هُوَ بِغُلَامٍ مُتَعَلِّقٍ بِدَلْوِهِ فَقَالَ لِأَصْحَابِهِ یا بُشْری هذا غُلامٌ فَلَمَّا أَخْرَجُوهُ أَقْبَلُوا إِلَیْهِمْ إِخْوَهًُْ یُوسُفَ (علیه السلام) فَقَالُوا هَذَا عَبْدُنَا سَقَطَ مِنَّا أَمْسِ فِی هَذَا الْجُبِّ وَ جِئْنَا الْیَوْمَ لِنُخْرِجَهُ فَانْتَزَعُوهُ مِنْ أَیْدِیهِمْ وَ تَنَحَّوْا بِهِ نَاحِیَهًًْ فَقَالُوا إِمَّا أَنْ تُقِرَّ لَنَا أَنَّکَ عَبْدٌ لَنَا فَنَبِیعَکَ بَعْضَ هَذِهِ السَّیَّارَهًِْ أَوْ نَقْتُلَکَ فَقَالَ لَهُمْ یُوسُفُ (علیه السلام) لَا تَقْتُلُونِی وَ اصْنَعُوا مَا شِئْتُمْ فَأَقْبَلُوا بِهِ إِلَی السَّیَّارَهًِْ فَقَالُوا مِنْکُمْ مَنْ یَشْتَرِی مِنَّا هَذَا الْعَبْدَ فَاشْتَرَاهُ رَجُلٌ مِنْهُمْ بِعِشْرِینَ دِرْهَماً وَ کَانَ إِخْوَتُهُ فِیهِ مِنَ الزَّاهِدِینَ وَ سَارَ بِهِ الَّذِی اشْتَرَاهُ مِنَ الْبَدْوِ حَتَّی أَدْخَلَهُ مِصْرَ فَبَاعَهُ الَّذِی اشْتَرَاهُ مِنَ الْبَدْوِ مِنْ مَلِکِ مِصْرَ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ قالَ الَّذِی اشْتَراهُ مِنْ مِصْرَ لِامْرَأَتِهِ أَکْرِمِی مَثْواهُ عَسی أَنْ یَنْفَعَنا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَداً قَالَ أَبُوحَمْزَهًَْ فَقُلْتُ لِعَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) ابْنَ‌کَمْ کَانَ یُوسُفُ (علیه السلام) یَوْمَ أَلْقَوْهُ فِی الْجُبِّ فَقَالَ کَانَ ابْنَ تِسْعِ سِنِینَ فَقُلْتُ کَمْ کَانَ بَیْنَ مَنْزِلِ یَعْقُوبَ (علیه السلام) یَوْمَئِذٍ وَ بَیْنَ مِصْرَ فَقَالَ مَسِیرَهًَْ اثْنَیْ عَشَرَ یَوْماً قَالَ وَ کَانَ یُوسُفُ (علیه السلام) مِنْ أَجْمَلِ أَهْلِ زَمَانِهِ فَلَمَّا رَاهَقَ یُوسُفُ (علیه السلام) رَاوَدَتْهُ امْرَأَهًُْ الْمَلِکِ عَنْ نَفْسِهِ فَقَالَ لَهَا مَعَاذَ اللهِ أَنَا مِنْ أَهْلِ بَیْتٍ لَا یَزْنُونَ فَغَلَّقَتِ الْأَبْوَابَ عَلَیْهَا وَ عَلَیْهِ وَ قَالَتْ لَا تَخَفْ وَ أَلْقَتْ نَفْسَهَا عَلَیْهِ فَأَفْلَتَ مِنْهَا هَارِباً إِلَی الْبَابِ فَفَتَحَهُ فَلَحِقَتْهُ فَجَذَبَتْ قَمِیصَهُ مِنْ خَلْفِهِ فَأَخْرَجَتْهُ مِنْهُ فَأَفْلَتَ یُوسُفُ (علیه السلام) مِنْهَا فِی ثِیَابِهِ وَ أَلْفَیا سَیِّدَها لَدَی الْبابِ قالَتْ ما جَزاءُ مَنْ أَرادَ بِأَهْلِکَ سُوءاً إِلَّا أَنْ یُسْجَنَ أَوْ عَذابٌ أَلِیمٌ قَالَ فَهَمَّ الْمَلِکُ بِیُوسُفَ (علیه السلام) لِیُعَذِّبَهُ فَقَالَ لَهُ یُوسُفُ (علیه السلام) وَ إِلَهِ یَعْقُوبَ (علیه السلام) مَا أَرَدْتُ بِأَهْلِکَ سُوءاً بَلْ هِیَ رَاوَدَتْنِی عَنْ نَفْسِی فَاسْأَلْ هَذَا الصَّبِیَّ أَیُّنَا رَاوَدَ صَاحِبَهُ عَنْ نَفْسِهِ قَالَ وَ کَانَ عِنْدَهَا مِنْ أَهْلِهَا صَبِیٌّ زَائِرٌ لَهَا فَأَنْطَقَ اللَّهُ الصَّبِیَّ لِفَصْلِ الْقَضَاءِ فَقَالَ أَیُّهَا الْمَلِکُ انْظُرْ إِلَی قَمِیصِ یُوسُفَ (علیه السلام) فَإِنْ کَانَ مَقْدُوداً مِنْ قُدَّامِهِ فَهُوَ الَّذِی رَاوَدَهَا وَ إِنْ کَانَ مَقْدُوداً مِنْ خَلْفِهِ فَهِیَ الَّتِی رَاوَدَتْهُ فَلَمَّا سَمِعَ الْمَلِکُ کَلَامَ الصَّبِیِّ وَ مَا اقْتَصَّ أَفْزَعَهُ ذَلِکَ فَزَعاً شَدِیداً فَجِیءَ بِالْقَمِیصِ فَنَظَرَ إِلَیْهِ فَلَمَّا رَآهُ مَقْدُوداً مِنْ خَلْفِهِ قَالَ لَهَا إِنَّهُ مِنْ کَیْدِکُنَّ إِنَّ کَیْدَکُنَّ عَظِیمٌ وَ قَالَ لِیُوسُفَ (علیه السلام) أَعْرِضْ عَنْ هذا وَ لَا یَسْمَعْهُ مِنْکَ أَحَدٌ وَ اکْتُمْهُ قَالَ فَلَمْ یَکْتُمْهُ یُوسُفُ (علیه السلام) وَ أَذَاعَهُ فِی الْمَدِینَهًِْ حَتَّی قُلْنَ نِسْوَهًٌْ مِنْهُنَّ امْرَأَتُ الْعَزِیزِ تُراوِدُ فَتاها عَنْ نَفْسِهِ فَبَلَغَهَا ذَلِکَ فَأَرْسَلَتْ إِلَیْهِنَّ وَ هَیَّأَتْ لَهُنَّ طَعَاماً وَ مَجْلِساً ثُمَّ أَتَتْهُنَّ بِأُتْرُجٍّ وَ آتَتْ کُلَّ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ سِکِّیناً ثُمَّ قَالَتْ لِیُوسُفَ (علیه السلام) اخْرُجْ عَلَیْهِنَّ فَلَمَّا رَأَیْنَهُ أَکْبَرْنَهُ وَ قَطَّعْنَ أَیْدِیَهُنَّ وَ قُلْنَ مَا قُلْنَ فقَالَتْ لَهُنَّ هَذَا الَّذِی لُمْتُنَّنِی فِیهِ یَعْنِی فِی حُبِّهِ وَ خَرَجْنَ النِّسْوَهًُْ مِنْ عِنْدِهَا فَأَرْسَلَتْ کُلُّ وَاحِدَهًٍْ مِنْهُنَّ إِلَی یُوسُفَ (علیه السلام) سِرّاً مِنْ صَاحِبَتِهَا تَسْأَلُهُ الزِّیَارَهًَْ فَأَبَی عَلَیْهِنَّ وَ قَالَ إِلَّا تَصْرِفْ عَنِّی کَیْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَیْهِنَّ وَ أَکُنْ مِنَ الْجاهِلِینَ فَصَرَفَ اللَّهُ عَنْهُ کَیْدَهُنَّ فَلَمَّا شَاعَ أَمْرُ یُوسُفَ (علیه السلام) وَ أَمْرُ امْرَأَهًِْ الْعَزِیزِ وَ النِّسْوَهًِْ فِی مِصْرَ بَدَا لِلْمَلِکِ بَعْدَ مَا سَمِعَ قَوْلَ الصَّبِیِّ لَیَسْجُنَنَّ یُوسُفَ (علیه السلام) فَسَجَنَهُ فِی السِّجْنِ وَ دَخَلَ السِّجْنَ مَعَ یُوسُفَ (علیه السلام) فَتَیَانِ وَ کَانَ مِنْ قِصَّتِهِمَا وَ قِصَّهًِْ یُوسُفَ (علیه السلام) مَا قَصَّهُ اللَّهُ فِی الْکِتَابِ قَالَ أَبُوحَمْزَهًَْ ثُمَّ انْقَطَعَ حَدِیثُ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام).
امام سّجاد (علیه السلام)- ابوحمزه ثمالی گوید: یک روز جمعه نماز صبح را با حضرت امام زین‌العابدین (علیه السلام) در مسجد مدینه ادا نمودم و چون آن حضرت از نماز و تعقیبات فارغ شد، به‌سوی منزل خود حرکت کرد و من همراه آن حضرت بودم، چون به خانه رسیدیم آن حضرت کنیز خود را که سکینه نام داشت طلبید و به او فرمود: «هر سائلی به در خانه آمد، او را محروم نکنید و غذایش دهید زیرا امروز جمعه است». من عرض کردم: «چنین نیست که هرکسی سؤال کند مستحق باشد». فرمود: ای ابوحمزه می‌ترسم که بعضی از آن‌ها که سؤال می‌نمایند مستحقّ و به ما اهل بیت آنچه که به‌حضرت یعقوب (علیه السلام) و خاندانش نازل گردید نازل شود، طعام بدهید، زیرا حضرت یعقوب (علیه السلام) هر روز گوسفندی ذبح می‌کرد و قسمتی از آن را به فقراء صدقه می‌داد و قسمتی از آن را خود و اهل و عیال او مصرف می‌کردند، تا شب جمعه‌ای موقع افطار؛ سائل مؤمن روزه‌دار مسافر غریب مستحقّی که در پیشگاه خدای تعالی با قرب و منزلت بود بر در خانه‌ی آن حضرت آمد و گفت: «سائل غریب مسافر گرسنه را از زیادی غذای خود طعام دهید»! و چندین مرتبه تکرار کرد و لیکن می‌شنیدند و سخنش را باور نمی‌کردند چون ناامید شد و تاریکی شب همه‌جا را فرا گرفت گریست و گفت: ما از آن خدا هستیم و به او باز می‌گردیم. (بقره/۱۵۶) و گرسنگی خود را به خداوند شکایت کرد و شب را با گرسنگی به سر برد و درحالی‌که روزه بود صبح نمود و بر گرسنگی صبر کرد و حمد خدای را به‌جای آورد. و یعقوب (علیه السلام) و خاندانش شب را با شکم سیر خوابیدند، درحالی‌که زیادی غذای شب آن‌ها مانده بود، و صبح نمودند حق‌تعالی به یعقوب (علیه السلام) در صبح همان شب وحی فرمود: «ای یعقوب! بنده‌ی مرا ذلیل نمودی و غضب مرا به‌سوی خود کشیدی و مستوجب تأدیب و عقوبت من شدی و باعث شدی که تو و فرزندت مبتلا به بلا شوید. ای یعقوب (علیه السلام) همانا محبوب‌ترین پیغمبران و گرامی‌ترین ایشان نزد من آن پیغمبریست که ترحّم به مساکین و بیچارگانِ بندگان من نماید و با ایشان مجالست و معاشرت نماید و اطعام کند. و پناگاه و ملجأ ایشان باشد. ای یعقوب (علیه السلام) به بنده‌ی من ذمیال ترحّم نکردی با اینکه او بنده‌ی خالص من است و در عبادت من منتهای سعی و کوشش را می‌نماید و به اندکی از غذا قانع است. و شب گذشته از درب خانه‌ی تو عبور کرد شما را صدا زد و طلب غذایی نمود و گفت: «سائل غریب رهگذر را، طعام دهید و شما او را طعام ندادید، و جمله‌ی استرجاع را گفت. و اشک دیدگانش جاری شد و به من شکایت کرد و شب را گرسنه به سر برد و حمد و ثنای مرا به‌جای آورد، و روز را روزه گرفت و تو و خاندان تو ای یعقوب! شب را با شکم سیر خوابیدید و باقیمانده‌ی غذای شب شما تا صبح باقی بود. ای یعقوب (علیه السلام) مگر ندانسته‌ای که عقوبت و بلا به دوستان من نسبت به دشمنان من زودتر می‌رسد، و این از لطف و حسن نظر من به اولیاء خودم است، و استدراج و امتحان من نسبت به دشمنانم می‌باشد. به عزّت خودم قسم! بر تو بلا را نازل کنم، و تو و فرزندان تو را در معرض مصیبت و عقوبت قرار دهم، باید مهیّا و آماده‌ی بلای من شوید و به قضا و مقدّرات من راضی باشید و در مصائب صبر کنید». عرض کردم: «فدایت شوم! کی یوسف (علیه السلام) آن خواب را دید». فرمود: «در همان شبی که یعقوب (علیه السلام) و خاندانش با شکم سیر خوابیدند و ذمیال گرسنه خوابید و یوسف (علیه السلام) وقتی خواب را دید صبح به پدر خود حضرت یعقوب (علیه السلام) نقل کرد [که دیدم یازده ستاره و آفتاب و ماه مرا سجده کردند] حضرت یعقوب (علیه السلام) از شنیدن خواب سخت مغموم شد و وحی هم به او شد که مستعّد بلا باش، به یوسف (علیه السلام) فرمود: «فرزند عزیزم! این خوابت را برای برادرانت حکایت مکن، زیرا می‌ترسم حیله و مکری درباره‌ی تو بنمایند»، و یوسف (علیه السلام) غافل از دستور پدر شد و خواب را به برادران نقل کرد». امام سجّاد (علیه السلام) فرمود: «اوّلین بلایی که یعقوب (علیه السلام) و خاندانش گرفتار آن شدند؛ حسد بود. برادران به یوسف (علیه السلام) زمانی‌که از او خوابش را شنیدند بردند، رشک بردند و میل و علاقه‌ی یعقوب به یوسف (علیه السلام) زیاد شد و می‌ترسید آن وحی که خدا به او فرموده بود که: مستعد و آماده‌ی بلا باش، در فرزندش یوسف (علیه السلام) واقع گردد. لذا بیشتر نسبت به او ابراز محبّت می‌نمود و برادران چون چنین محبّتی را از پدر خود به یوسف (علیه السلام) دیدند و مشاهده نمودند که او را گرامی می‌دارد، برایشان این عمل گران آمد و بین خود مشورت کردند. گفتند: «یوسف و برادرش (بنیامین) نزد پدر، از ما محبوبترند درحالی‌که ما گروه نیرومندی هستیم! مسلّماً پدر ما، در گمراهی آشکاری است! یوسف را بکشید یا او را به سرزمین دوردستی بیفکنید تا توجه پدر، فقط به شما باشد و بعد از آن، [از گناه خود توبه می‌کنید و] افراد صالحی خواهید بود!. (یوسف/۹۸) در همان دم به نزد پدر خود حضرت یعقوب (علیه السلام) آمدند و گفتند: «پدرجان! چرا تو درباره [برادرمان] یوسف، به ما اطمینان نمی‌کنی؟! در حالی که ما خیرخواه او هستیم! فردا او را با ما [به خارج شهر] بفرست، تا غذای کافی بخورد و تفریح کند و ما نگهبان او هستیم!» (یوسف/۱۲۱۱) حضرت یعقوب (علیه السلام) فرمود: «من از بردن او غمگین می‌شوم و از این می‌ترسم که گرگ او را بخورد، و شما از او غافل باشید!» (یوسف/۱۳) و دلیل آنکه این‌گونه بهانه می‌آورد این بود که می‌ترسید بلایی که به او وحی شده است درباره‌ی یوسف (علیه السلام) باشد؛ چون او را بیشتر از فرزندان دیگرش دوست می‌داشت. ولیکن قضاوقدر الهی بر خواسته‌ی یعقوب (علیه السلام) غالب گردید و امر پروردگار بر او و یوسف (علیه السلام) جاری شد و یعقوب (علیه السلام) قادر نبود و نتوانست که از خود و یوسف (علیه السلام) و برادر دیگرش (بنیامین) دفع بلا نماید و او را با اکراه قلب درحالی‌که منتظر بلا بود به برادرانش واگذار نمود. وقتی فرزندان یعقوب (علیه السلام)از منزل خارج شدند، حضرت یعقوب (علیه السلام) بیتاب گردید و با شتاب و سرعت خود را به‌ایشان رسانید و یوسف (علیه السلام) را در آغوش گرفت و دست در گردن او کرد و سخت گریست و سپس او را به آن‌ها پس داد و آن‌ها با سرعت روانه شدند و راه می‌رفتند زیرا می‌ترسیدند که پدرشان پشیمان شود و بیاید یوسف (علیه السلام) را بازستاند و دیگر به آن‌ها ندهد. و آنقدر رفتند که از چشم ناپدید شدند و رهسپار بیشه گردیدند و داخل جنگلی شدند و با یکدیگر گفتند که باید یوسف (علیه السلام) را بکشیم و پای یکی از این درخت‌ها بیندازیم تا شبانه گرگی او را بخورد و برادر بزرگ ایشان اظهار داشت که «یوسف را نکشید! و اگر می‌خواهید کاری انجام دهید، او را در نهانگاه چاه بیفکنید تا بعضی از قافله‌ها او را برگیرند (و با خود به مکان دوری ببرند)!» (یوسف/۱۰) بنا به رأی برادر بزرگ یوسف (علیه السلام) را در چاه افکندند و گمان می‌کردند که غرق خواهد شد، لیکن چون آن حضرت به قعر چاه رسید، صدا زد و گفت: «ای نواده‌های رومین سلام مرا به‌یعقوب (علیه السلام) برسانید». برادران چون صدای او را شنیدند بعضی از آن‌ها گفتند باید در این مکان بمانیم تا یقین کنیم که مرده است. به ناچار ماندند تا هنگام غروب آفتاب و شبانه به‌سوی پدر با قیافه‌ی غمناک و صورت حقّ به‌جانب و آه و ناله‌ی دروغی و مصنوعی و با چشم گریان باز گشتند و گفتند: «ای پدر! ما رفتیم و مشغول مسابقه شدیم، و یوسف را نزد اثاث خود گذاردیم و گرگ او را خورد!» (یوسف/۱۷) حضرت یعقوب (علیه السلام) چون سخن ایشان را شنید جمله‌ی استرجاع را گفت و سخت گریست و از آن وحی که خدا فرموده بود مستعد و مهیّای بلا باش به یادش آمد، و صبر را پیشه کرد و به ایشان فرمود: هوس‌های نفسانی شما این کار را برایتان آراسته!. (یوسف/۱۸) و این سخنی بیش نیست که می‌گویید وگرنه خداوند گوشت یوسف (علیه السلام) را پیش از آنکه تأویل آن خواب راستی را که یوسف (علیه السلام) دیده بود مشاهده نمایم، خوراک گرگ قرار نمی‌دهد». حضرت سجّاد (علیه السلام) سخن خود را در اینجا قطع فرمود، و چون فردای آن روز شد حضورش شرفیاب شدم و عرض کردم: «فدایت شوم! روز گذشته قصّه‌ی یعقوب (علیه السلام) و فرزندانش را بیان داشتی و دیگر قضایای یوسف (علیه السلام) و برادرانش را نفرمودی». فرمود: «چون صبح شد برادران یوسف (علیه السلام) با یکدیگر گفتند بیایید برویم و حال یوسف (علیه السلام) را بینیم که هنوز زنده است یا مرده؟! حرکت نمودند و رفتند و چون به سر چاه رسیدند قافله‌ای را دیدند که [از مدین به مصر می‌رفتند و] در نزدیکی آن چاه منزل نموده‌اند و کسی را که از چاه آب بکشد فرستاده‌اند خدمتگزار دلو را در چاه فرو برد. (یوسف/۱۹) و بالا کشید پسری را دید که به دلو آویزان است، به همراهان خود گفت: مژده باد! این کودکی است [زیبا و دوست داشتنی]!. (یوسف/۱۹) برادران یوسف (علیه السلام) پیش آمدند و گفتند این غلام ماست که دیروز به این چاه افتاده و آمده‌ایم بیرونش بیاوریم و یوسف (علیه السلام) را از ایشان گرفتند و به گوشه‌ای رفتند و به یوسف (علیه السلام) گفتند: «تو باید یا اقرار به غلامی ما بنمایی تا تو را به مردم این قافله بفروشیم یا کشته‌شدن را اختیار کنی». فرمود: «مرا نکشید و هرچه خواهید انجام دهید». برادران او را با خود پیش قافله آوردند و گفتند: «آیا در میان شما کسی هست که این غلام را از ما خریداری کند»؟ یک‌نفر از قافله گفت: «من خریدارم». و او را به بیست درهم خرید و برادران اعتنایی به شأن او نداشتند و او را به‌قیمت بسیار کمی فروختند و آن کسی که یوسف را خریده بود او را با خود به مصر برد و به پادشاه مصر فروخت. چنان‌که خدای عزّوجلّ می‌فرماید: و آن کس که او را از سرزمین مصر خرید [عزیز مصر]، به همسرش گفت: «مقام وی را گرامی دار، شاید برای ما سودمند باشد و یا او را به‌عنوان فرزند انتخاب کنیم»!. (یوسف/۲۱) ابوحمزه گوید: عرض کردم: «حضرت یوسف (علیه السلام) موقعی‌که او را در چاه افکندند چند سال داشت؟»، فرمود: «نه سال»! عرض کردم: «میان منزل یعقوب (علیه السلام) و مصر چقدر راه بود»؟ فرمود: «دوازده روز»! و یوسف (علیه السلام) زیباترین مردم زمان خود در حسن و جمال بوده، و [راعیل ملقب به زلیخا همسر عزیز مصر در تربیت یوسف کوشش بسیار می‌کرد و نهایت رسیدگی را می‌نمود تا] زمانی‌که آن حضرت به‌حدّ رشد و بلوغ رسید. همسر پادشاه عاشق او شد و به او ابراز و اظهار عشق می‌نمود و حضرتش را به‌سوی خود می‌خواند ولیکن آن حضرت نمی‌پذیرفت و می‌فرمود: «معاذ الله! من از خاندانی هستم که زنا نمی‌کنند»، زلیخا درب‌ها را محکم بست و به آن حضرت در آویخت و گفت: نترس و خود را به روی آن حضرت انداخت. حضرت یوسف (علیه السلام) خود را از دست زلیخا رهایی داد و گریخت و درب‌ها را گشود که زلیخا از عقبش رسید و از پشت سر پیراهنش را گرفت و کشید تا پاره شد. و در کشمکش بودند که شوهر زلیخا رسید و ایشان را در آن حال دید، و دراین‌هنگام، آقای آن زن را دم در یافتند! آن زن گفت: «کیفر کسی که بخواهد نسبت به اهل تو خیانت کند، جز زندان و یا عذاب دردناک، چه خواهد بود؟! (یوسف/۲۵) پادشاه تصمیم گرفت که یوسف (علیه السلام) را تنبیه کند یوسف (علیه السلام) فرمود: «به خدای یعقوب (علیه السلام) قسم! اراده‌ی بد و خیانت نسبت به اهل تو نکرده‌ام [و چنان نیست که زلیخا می‌گوید] بلکه او مرا با اصرار به‌سوی خود دعوت کرد!. (یوسف/۲۶) از این طفل بپرس که کدام‌یک از ما اراده‌ی دیگری را نموده بودیم، خداوند طفل شیرخوار را برای بیان قضیّه و فصل قضاوت گویا فرمود و گفت: «ای پادشاه! به پیراهن یوسف (علیه السلام) نظر کن که اگر از پیش رو پاره شده یوسف (علیه السلام) اراده‌ی خیانت نموده و اگر از پشت‌سر پاره شده زلیخا قصد یوسف (علیه السلام) را کرده. پادشاه چون این سخن را از آن طفل شنید به‌سختی ترسید و مضطرب شد و نگاهی به پیراهن یوسف (علیه السلام) کرد و مشاهده نمود که از پشت‌سرش پاره شده است، به زلیخا گفت که این از مکر و حیله‌ی شما زنان است که مکر و حیله‌ی شما زنان، عظیم است. (یوسف/۲۸). و سپس به یوسف (علیه السلام) رو کرد و گفت: از این موضوع صرف نظر کن. (یوسف/۱۹) و پنهان دار که کسی آن را نشنود. [و کار به رسوایی نکشد] لیکن یوسف (علیه السلام) قضیه را به دیگران نقل نمود تا انتشار پیدا کرد، و زنان مصری] زبان به ملامت زلیخا گشودند و] گفت: همسر عزیز، جوانش [غلامش] را به‌سوی خود دعوت می‌کند!. (یوسف/۳۰). چون این خبر به زلیخا رسید زنان [رجال شهر] را به قصر سلطنتی دعوت کرد و مجلسی بیاراست و لوازم پذیرایی و غذا و میوه آماده و مهیّا نمود و برای ایشان ترنج آورد و به دست هرکدام، چاقویی [برای بریدن میوه] داد. (یوسف/۳۱) و [از اتاق خارج شد و] به یوسف (علیه السلام) گفت: «وارد مجلس آنان شو»! هنگامی‌که چشمشان به او افتاد، او را بسیار بزرگ [و زیبا] شمردند و [بی‌توجّه] دست‌های خود را بریدند. (یوسف/۳۱) و گفتند حاشا که این غلام از جنس بشر باشد و [همسر عزیز] گفت: «این همان کسی است که به خاطر [عشق] او مرا سرزنش کردید!. (یوسف/۳۲). چون آن زنان از مجلس زلیخا برخاستند و به منزل‌های خود رفتند هریک از ایشان پنهانی قاصدی پیش یوسف (علیه السلام) می‌فرستادند و التماس و درخواست می‌نمودند که آن حضرت به نزد آن‌ها برود، لیکن آن حضرت امتناع می‌نمود. و عرض کرد: «پروردگارا! زندان نزد من محبوب‌تر است از آنچه این‌ها مرا به‌سوی آن می‌خوانند! و اگر مکر و نیرنگ آن‌ها را از من باز نگردانی، به‌سوی آنان متمایل خواهم شد و از جاهلان خواهم بود»!. (یوسف/۳۳) خدای تعالی دعایش را مستجاب فرمود و او را از مکر زنان نجات داد، و موقعی‌که قصّه‌ی آن حضرت با زلیخا و خواسته‌های زنان دیگر از او در مصر شایع گردید. پادشاه با اینکه از آن طفل شنیده بود که یوسف (علیه السلام) تقصیری ندارد تصمیم گرفت که آن حضرت را زندانی کند و حضرت را به زندان فرستاد و بعد از مدّتی دو نفر دیگر برای تقصیری که داشتند را داخل زندان نمودند. چنان‌که خدای تعالی قصّه‌ی ایشان را در قرآن بیان فرموده است». ابوحمزه گوید: «امام زین‌العابدین (علیه السلام) چون سخنش را به اینجا رسانید دیگر چیزی نفرمود».
الباقر (علیه السلام)- أَمَّا الشَّمْسُ فَأُمُ یُوسُفَ رَاحِیلُ وَ الْقَمَرُ یَعْقُوب (علیه السلام).
امام باقر (علیه السلام)- امّا مراد از الشَّمْسَ، همان مادر یوسف (علیه السلام)، راحیل و مراد از الْقَمَرَ، یعقوب (علیه السلام) است.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَالَ فَالشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ أَبَوَاهُ وَ الْکَوَاکِبُ إِخْوَتُهُ الْأَحَدَ عَشَر.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مراد از الشَّمْسَ و الْقَمَرَ، پدر و مادر یوسف (علیه السلام)، و ستاره‌ها یازده برادرش هستند.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- الشَّمْسُ أُمُّهُ وَ الْقَمَرُ أَبُوهُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مراد از الشَّمْسَ، مادر یوسف (علیه السلام) و الْقَمَرَ، پدرش می‌باشد.