آیه ۶۴ - سوره یوسف

امام صادق (علیه السلام)- وقتی یعقوب (علیه السلام)، یوسف (علیه السلام) را از دست داد، به تدریج، غم و اندوه او در فراق یوسف (علیه السلام)، افزون شد و آنقدر گریست که چشمانش از اندوه، سفید شده و به فقر و بیچارگی گرفتار آمد. یعقوب (علیه السلام) سالی دوبار برای خانواده‌اش از مصر، آذوقه و گندم تهیّه می‌کرد؛ یک‌بار در فصل تابستان و بار دیگر در فصل زمستان. یعقوب (علیه السلام)، برخی از پسرانش را با مقدار ناچیزی کالا، همراه با کاروانی روانه‌ی مصر کرد، و این زمانی بود که عزیز مصر، حکمرانی را به یوسف (علیه السلام) داده بود. وقتی برادران بر یوسف (علیه السلام) وارد شدند، یوسف (علیه السلام) آنان را شناخت، امّا آن‌ها یوسف (علیه السلام) را به خاطر عظمت و شکوه حکومت و سلطنتش نشناختند. یوسف (علیه السلام) به برادران گفت: «زود باشید کالاهایتان را قبل از همراهانتان تحویل دهید». و به مأمورانش گفت: «بار این افراد را هرچه سریع‌تر آماده سازید و وقتی کار شما تمام شد، کالاهایی را که با خود آورده‌اند، در لابه‌لای بارهایشان جا دهید و نگذارید آن‌ها متوجّه این موضوع بشوند». و مأموران یوسف (علیه السلام) چنین کردند. سپس یوسف (علیه السلام) به برادران گفت: «به من خبر داده‌اند که شما دارای دو برادر ناتنی هستید، بگویید چه بر سر آن‌ها آمده است»؟ گفتند: «برادر بزرگتر را گرگ خورد، امّا برادر کوچکتر را نزد پدر که او را سخت دوست دارد و او را با کسی همراه نمی‌کند و به او بسیار ملاطفت می‌کند، گذاشته‌ایم». یوسف (علیه السلام) گفت: «دوست دارم دفعه‌ی بعد که برای بردن آذوقه به مصر می‌آیید، وی را با خود بیاورید. گفتند: «ما درباره‌ی او با پدرش گفتگو خواهیم کرد؛ و ما [این کار را] انجام خواهیم داد. (یوسف/۶۱)» وقتی نزد یعقوب (علیه السلام) برگشتند و کالاهایشان را باز کردند، متوجّه شدند که کالایی را که برای خرید اجناس به مصر برده بودند، در میان بارهایشان نهاده شده است؛ گفتند: پدر! ما دیگر چه می‌خواهیم؟! این سرمایه‌ی ماست که به ما باز پس گردانده شده است! (یوسف/۶۵) و به ما باری داده شده است که از بار شتر، افزون‌تر است. پس برادرمان را با ما بفرست، تا سهمی [از غلّه] دریافت داریم و ما او را محافظت خواهیم کرد»! گفت: «آیا نسبت به او به شما اطمینان کنم همان‌گونه که نسبت به برادرش [یوسف] اطمینان کردم. (یوسف/۶۴۶۳) و شش ماه بعد، زمانی‌که نیاز به تهیّه‌ی آذوقه داشتند، یعقوب (علیه السلام)، آنان را همراه با اندک کالایی، روانه‌ی مصر کرد و این‌بار، بنیامین را نیز با آنان فرستاد و از آنان پیمان‌الهی گرفت که بنیامین را بازگردانند، مگر آنکه هیچ‌یک باز نیایند. پسران یعقوب (علیه السلام)، همراه با کاروانیان راهی مصر شده و نزد یوسف (علیه السلام) رفتند. یوسف (علیه السلام) پرسید: «بنیامیل، شما را همراهی کرده است»؟ گفتند: «آری، او اکنون در میان کاروانیان است». یوسف (علیه السلام) گفت: «او را نزد من بیاورید. برادران، بنیامیل را نزد یوسف (علیه السلام) [که در کاخ شاهی بود] آوردند». یوسف (علیه السلام) گفت: «بنیامین را به تنهایی وارد کنید». مأموران یوسف (علیه السلام)، او را تنها به حضور یوسف (علیه السلام) آوردند. یوسف (علیه السلام)، بنیامین را در آغوش کشید و گریست و به او گفت: «منم برادرت یوسف (علیه السلام)! نگران رفتار من با برادران مباش و آنچه را که میان من و تو گذشت، کتمان کن و غم به دل راه مده و نترس». سپس بنیامین را نزد برادران برد و به مأموران خود دستور داد، کالاهایی را که با خود آورده‌اند، تحویل دهند و هرچه سریع‌تر گندم آن‌ها را بار کرده و وزن کنند و وقتی کار با گندم‌ها تمام شد، پیمانه را در بار بنیامین جاسازی کنند؛ و مأموران یوسف (علیه السلام) نیز چنین کردند. برادران یوسف (علیه السلام) همراه با کاروانیان به راه خود ادامه دادند و رفتند، امّا یوسف (علیه السلام) و مأمورانش آنان را دنبال کرده و بر آنان بانگ زدند و گفتند: ای اهل قافله! شما سارقید، [برادران یوسف] رو به‌سوی آن‌ها کردند و گفتند: «چه چیز گم کرده‌اید»؟، گفتند: «جام مخصوص پادشاه را! و هرکس آن را بیاورد، یک‌بارِ شتر [غلّه] به او داده می‌شود؛ و من ضامن این [پاداش] هستم». گفتند: «به خدا سوگند شما می‌دانید ما نیامده‌ایم که در این سرزمین فساد کنیم؛ و ما هیچ‌گاه دزد نبوده‌ایم»! آن‌ها گفتند: «اگر دروغگو باشید، کیفرش چیست»؟ گفتند: «هرکس [آن جام] در بارِ او پیدا شود، خودش کیفر آن خواهد بود. (یوسف/۷۵۷۰) گفت: دراین‌هنگام، [یوسف] قبل از بارِ برادرش، به کاوش بارهای آن‌ها [سایر برادرانش] پرداخت؛ سپس آن را از بارِ برادرش (بنیامین) بیرون آورد، گفتند: اگر او دزدی کرده، برادرش نیز پیش از این دزدی‌کرده بود. (یوسف/۷۷۷۶) یوسف (علیه السلام) به آنان گفت: «از سرزمین ما بیرون روید». گفتند: «ای عزیز! او پدر بسیار پیری دارد [که طاقت دوری او را ندارد]. (یوسف/۷۸) و از ما پیمان‌الهی گرفته که او را نزد پدر برگردانیم یکی از ما را به‌جای او بگیر؛ اگر این رفتار را با ما انجام دهی، ما تو را از نیکوکاران می‌بینیم. (یوسف/۷۸). گفت: معاذ اللَّه که جز آن کس را که کالای خویش نزد او یافته‌ایم بگیریم. (یوسف/۷۹) برادر بزرگ گفت: تا زمانی‌که پدرم به من اجازه نداده و یا خداوند، درباره‌ی من دستور و حکمی صادر نکند، من این مکان را ترک نخواهم کرد. برادران یوسف (علیه السلام) راه خود را پی گرفته و بر یعقوب (علیه السلام) وارد شدند. یعقوب (علیه السلام) از پسرانش پرسید: «پس بنیامین کجاست»؟ گفتند: «بنیامین، پیمانه‌ی شاهی را دزدید و پادشاه هم او را به خاطر دزدی پیمانه گروگان گرفت و هم اکنون نزد پادشاه زندانی است، پدر! اگر به ما اعتمادی نداری، از مردم آنجا و یا قافله‌ای که در آن بودیم، سؤال کن تا تو را به حقیقت ماجرا آگاه سازند». یعقوب (علیه السلام) استرجاع؛ إِنَّا لِلهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ (بقره/۱۵۶) را گفت و گریه کرد و اندوهش افزوده شد، به‌طوری‌که پشتش خمیده گشت.