آیه ۸۶ - سوره یوسف

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس از مصیبتی که بر او وارد آمده شکوه کند در حقیقت از پروردگار خود شکایت نموده است.

امام صادق (علیه السلام)- کاهلی گوید: شنیدم امام صادق (علیه السلام) فرمود: چون بنیامین از دست یعقوب (علیه السلام) رفت عرض کرد: «بار پروردگارا! به من رحم نمی‌کنی؟ چشمم را که گرفتی و فرزندم را هم بردی»؟ پس خدای تبارک‌وتعالی به‎ او وحی کرد: «اگر من آن دو را (یعنی یوسف (علیه السلام) و بنیامین را) حتّی اگر مرده هم باشند برایت زنده می‌کنم. ولی آیا به یاد داری آن گوسفندی که سر بریدی و بریان کردی و خوردی و فلان و فلان در همسایگی تو روزه بودند و چیزی از آن به آن‌ها ندادی»؟ و در روایت دیگری است که یعقوب (علیه السلام) پس از آن [وحی] همیشه از منزلش در هر چاشتگاه تا سر یک فرسنگی جار می‌زدند: «هرکس چاشت خواهد به خانه‌ی یعقوب (علیه السلام) آید و در شامگاه هم جار می‌زدند: که هرکس شام خواهد نزد یعقوب (علیه السلام) آید».

امام صادق (علیه السلام)- یعقوب (علیه السلام) نزد پادشاهی که در نزدیکی محلّ زندگی‌اش بود رفت تا از او درخواستی کند. پادشاه از او پرسید: «تو ابراهیم (علیه السلام) هستی»؟ فرمود: «نه»! پرسید: «اسحاق فرزند ابراهیم (علیه السلام) هستی»؟ فرمود: «نه»! پرسید: «پس تو کیستی»؟! در جواب فرمود: «من یعقوب (علیه السلام) فرزند اسحاق هستم». پادشاه گفت: «چه بر سرت آمده که با اینکه سن زیادی از تو نگذشته تو را در این حال و روز می‌بینم»؟! یعقوب (علیه السلام) فرمود: «به خاطر اندوه فراق یوسف (علیه السلام) به این حال و روز افتاده‌ام»! پادشاه گفت: «ای یعقوب (علیه السلام)! به‌راستی که اندوه تو به نهایت خود رسیده است»! یعقوب (علیه السلام) گفت: «سریع‌ترین چیزی که به ما پیامبران می‌رسد بلا و مصیبت است و بعد از ما، دیگران به ترتیب مقام و منزلتی که نزد خدا دارند چنین هستند». آنگاه پادشاه حاجت یعقوب (علیه السلام) را برطرف ساخت. وقتی یعقوب (علیه السلام) از بارگاه پادشاه بیرون آمد جبرئیل بر او نازل شده و گفت: ای یعقوب (علیه السلام)! پروردگارت سلام رسانده و می‌فرماید: «شکایت مرا به دیگران کردی»؟! یعقوب (علیه السلام) صورت خود را روی خاک انداخته و عرض کرد: «پروردگارا! لغزشی بود [که دچارش شدم] از من درگذر! چنین کاری را هیچ‌گاه تکرار نخواهم کرد». بار دیگر جبرئیل بر او نازل شد و گفت: «ای یعقوب (علیه السلام)! سرت را بلند کن! پروردگارت سلام رسانده». و می‌فرماید: «از لغزشت گذشتم، دیگر هیچگاه از من به دیگران شکوه نکن». از آن پس یعقوب (علیه السلام) سخنی از مشکلات خود بر زبان نمی‌راند، حتی آن زمان که فرزندانش [بدون بنیامین] نزد او آمدند رو به دیوار کرده و گفت: إِنَّما أَشْکُوا بَثِّی وَ حُزْنِی إِلَی الله وَ أَعْلَمُ مِنَ الله ما لا تَعْلَمُونَ.

امام صادق (علیه السلام)- اندوه از شعار عارفان می‌باشد زیرا آن‌ها از واردات غیبیه بیشتر برخوردار هستند، همواره از باطن جهان و اسرار نهان آگاهند و خداوند با لطف و عنایات خود آن‌ها را پوشانده است. کسی که محزون می‌باشد در ظاهر گرفته و غبارآلود و غمگین است ولی در باطن بسیار خوشحال می‌باشد، او در ظاهر در میان جامعه و رفت و آمد با مردم مانند بیماران بوده ولی در رابطه با خداوند مانند خویشاوندان عمل می‌کند. محزون، متفکّر به حساب نمی‌آید زیرا کسی که مشغول می‌باشد خود را به سختی می‌اندازد؛ ولی حزن یک امر طبیعی است که از طبیعت آدمی سرچشمه می‌گردد، حزن از باطن انسان بر می‌آید درصورتی که فکر و اندیشه از محسوسات پیدا می‌گردد، و این دو با هم فرق دارند. خداوند متعال در داستان یعقوب (علیه السلام) می‌گوید: إِنَّما أَشْکُوا بَثِّی وَ حُزْنِی إِلَی الله وَ أَعْلَمُ مِنَ الله ما لا تَعْلَمُونَ، در ماورای حزن و اندوه چیزی است که فقط خداوند آن را می‌داند و دیگران از آن آگاهی ندارند.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- یوسف (علیه السلام) در زندان چنین با خدا مناجات کرد: «پروردگارا! تو را به آن حقّی که پدران و اجدادم بر تو دارند، قسم می‌دهم مرا از زندان رهایی بخش». ... خداوند به او وحی فرمود: «پدران و اجداد تو چه حقّی بر من دارند؟! و اگر مرادت یعقوب (علیه السلام) است! که به او دوازده فرزند عنایت کردم، امّا همین که یکی از آن‌ها از دید او نهان گشت، پیوسته گریه می‌کرد تا اینکه بینایی‌اش را از دست داد و در راه می‌نشست و از من به مخلوقاتم شکوه می‌کرد؛ با این حال، پدرانت چه حقی بر من دارند»؟! بعد از آن، جبرئیل به یوسف (علیه السلام) گفت: «ای یوسف! چنین بگو: پروردگارا! تو را به بخشش بی‌انتها و نیکی همیشگی‌ات قسم می‌دهم». یوسف (علیه السلام) نیز چنین گفت و پادشاه خواب دید و گشایش کار یوسف (علیه السلام) در همان خواب قرار داده شد.