آیه ۲۵ - سوره نحل

آیه لِيَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ كامِلَةً يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذينَ يُضِلُّونَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ أَلا ساءَ ما يَزِرُونَ [25]

آن‌ها باید روز قیامت، بار گناهان خود را به طورکامل بر دوشکشند؛ و همچنین سهمى از گناهان کسانى که به‌ خاطر جهل، گمراهشان مىسازند. بدانید آن‌ها بار سنگین بدى بر دوش مىکشند!

۱
(نحل/ ۲۵)

الباقر (علیه السلام)- وَ أَمَّا قَوْلُهُ لِیَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ کامِلَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ فَإِنَّهُ یَعْنِی یَسْتَکْمِلُ الْکُفْرَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ أَمَّا قَوْلُهُ وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذِینَ یُضِلُّونَهُمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ یَعْنِی یَتَحَمَّلُونَ کُفْرَ الَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُمْ قَالَ اللَّهُ أَلا ساءَ ما یَزِرُونَ.

امام باقر (علیه السلام)- لِیَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ کامِلَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ یعنی روز قیامت با کفر کامل، حضور پیدا می‌کنند. وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذِینَ یُضِلُّونَهُمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ یعنی [بار گناه] کسانی‌که بوسیله‌ی آن‌ها کافر شده‌اند نیز به گردن آن‌ها می‌باشد، خداوند [در نکوهش آن] فرمود: أَلا ساءَ ما یَزِرُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۶۱۸
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۰۴/ العیاشی، ج۲، ص۲۵۷/ العیاشی، ج۲، ص۲۵۷/ نورالثقلین؛ «یتحملون» محذوف
۲
(نحل/ ۲۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ ... خَطَبَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) بَعْدَ مَا بُویِعَ لَهُ بِخَمْسَهًِْ أَیَّامٍ خُطْبَهًًْ فَقَالَ ... وفَأُقْسِمُ ثُمَّ أُقْسِمُ لَتَحْمِلَنَّهَا بَنُو أُمَیَّهًَْ مِنْ بَعْدِی وَ لَیَعْرِفَنَّهَا فِی دَارِ غَیْرِهِمْ عَمَّا قَلِیلٍ فَلَا یُبَعِّدُ اللَّهُ إِلَّا مَنْ ظَلَمَ وَ عَلَی الْبَادِی یَعْنِی الْأَوَّلَ مَا سَهَّلَ لَهُمْ مِنْ سَبِیلِ الْخَطَایَا مِثْلُ أَوْزَارِهِمْ وَ أَوْزَارِ کُلِّ مَنْ عَمِلَ بِوِزْرِهِمْ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذِینَ یُضِلُّونَهُمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ أَلا ساءَ ما یَزِرُونَ.

امام علی (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: پس از آنکه مردم با امیرالمؤمنین (علیه السلام) بیعت کردند، امام (علیه السلام) خطبه‌ای خواند و فرمود: «... سوگند می‌خورم و سوگند می‌خورم که بنی‌امیّه بعد از من ردای خلافت را به دوش خواهد گرفت و بی‌تردید، اندکی بعد، آن را در خانه‌ی کس دیگری (بنی‌عبّاس) می‌بینند. خداوند فقط ظالم را از بین می‌برد و کسی که اوّلین‌بار بدعت را گذاشته و راه خطا و گناه دیگران را هموار کرده نابود می‌کند، این شخص به اندازه‌ی بار گناه آن‌ها که پیروی‌اش کردند، و گناه تمام کسانی‌که تا روز قیامت به این کژ راهه بروند گناهکار است وَ مِنْ أَوْزَارِ الَّذِینَ یُضِلُّونَهُم بِغَیرْ عِلْمٍ أَلَا سَاءَ مَا یَزِرُون».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۶۱۸
بحارالأنوار، ج۳۲، ص۴۱/ نورالثقلین/ البرهان
۳
(نحل/ ۲۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَیُّمَا دَاعٍ دَعَا إِلَی الْهُدَی فَاتُّبِعَ فَلَهُ مِثْلُ أُجُورِهِمْ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْءٌ وَ أَیُّمَا دَاعٍ دَعَا إِلَی ضَلَالَهًٍْ وَ اتُّبِعَ فَإِنَّ عَلَیْهِ مِثْلَ أَوْزَارِ مَنِ اتَّبَعَهُ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَ مِنْ أَوْزَارِهِمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس که دیگران را به‌سوی هدایت دعوت کند و دیگران از او پیروی کنند، نظیر ثواب پیروانش نصیب او می‌شود بدون اینکه از ثواب آن‌ها چیزی کم شود و هرکس که دیگران را به‌سوی گمراهی بخواند و دیگران نیز از او پیروی کنند نظیر گناهان پیروان خود را به دوش میبرد؛ بدون آنکه از گناهان آن‌ها چیزی کم شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۶۱۸
مجموعهًْ ورام، ج۲، ص۱۲۷/ نورالثقلین
۴
(نحل/ ۲۵)

الباقر (علیه السلام)- ِ عَنْ أَبِی‌إِسْحَاقَ اللَّیْثِیِّ قَال قُلْتُ لِأَبِی‌جَعْفَرٍ مُحَمَّدِبْنِ‌عَلِیٍّ الْبَاقِرِ (علیه السلام) ... یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا أَعْجَبَ هَذَا تُؤْخَذُ حَسَنَاتُ أَعْدَائِکُمْ فَتُرَدُّ عَلَی شِیعَتِکُمْ وَ تُؤْخَذُ سَیِّئَاتُ مُحِبِّیکُمْ فَتُرَدُّ عَلَی مُبْغِضِیکُمْ قَالَ إِی وَ اللَّهِ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَالِقِ الْحَبَّهًِْ وَ بَارِئِ النَّسَمَهًِْ وَ فَاطِرِ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ مَا أَخْبَرْتُکَ إِلَّا بِالْحَقِّ وَ مَا أَتَیْتُکَ إِلَّا بِالصِّدْقِ وَ ما ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَ مَا اللَّهُ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ وَ إِنَّ مَا أَخْبَرْتُکَ لَمَوْجُودٌ فِی الْقُرْآنِ کُلَّهُ {کُلُّهُ} قُلْتُ هَذَا بِعَیْنِهِ یُوجَدُ فِی الْقُرْآنِ قَالَ نَعَمْ یُوجَدُ فِی أَکْثَرَ مِنْ ثَلَاثِینَ مَوْضِعاً فِی الْقُرْآنِ أَ تُحِبُّ أَنْ أَقْرَأَ ذَلِکَ عَلَیْکَ قُلْتُ بَلَی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَقَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ ... لِیَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ کامِلَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذِینَ یُضِلُّونَهُمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ أَلا ساءَ ما یَزِرُونَ.

امام باقر (علیه السلام)- ِ ابواِسحاق لیثی گوید: به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم: ... «ای فرزند رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) چقدر عجیب است که نیکی‌ها و حسنات دشمنان شما به شیعیان شما داده می‌شود و گناهان دوستداران و شیعیانتان به دشمنان شما»! فرمود: «آری! سوگند به خدایی که جز او هیچ معبودی نیست! شکافنده‌ی دانه و آفریننده‌ی موجودات و خالق زمین و آسمان است که من حقیقتی را به تو گفتم و آنچه به تو گفتم، راست بود و بدان که خداوند [با این کار] در حقّ آن‌ها (دشمنان ما) ظلم نکرده است و خدا نسبت به بندگان خود ظالم نیست. آنچه به تو گفتم، در قرآن وجود دارد». پرسیدم: «آیا به همین صورت در قرآن وجود دارد»؟ فرمود: «بلی! در بیش از سی آیه‌ی قرآن آمده است. آیا دوست داری آن را برایت بخوانم»؟ عرضکردم: «البته ای فرزند رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)»! فرمود: «خداوند سبحان می‌فرماید: ... لِیَحْمِلُواْ أَوْزَارَهُمْ کَامِلَةً یَوْمَ الْقِیَمَةِ وَ مِنْ أَوْزَارِ الَّذِینَ یُضِلُّونَهُم بِغَیرْ عِلْمٍ أَلَا سَاءَ مَا یَزِرُون».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۶۲۰
بحارالأنوار، ج۵، ص۲۳۱/ علل الشرایع، ج۲، ص۶۱۰؛ «ما أنبأتک» بدل «ما أتیتک»/ البرهان
بیشتر