آیه وَ اضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشيماً تَذْرُوهُ الرِّياحُ وَ كانَ اللهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ مُقْتَدِراً [45]
[اى پيامبر]! زندگى دنيا را براى آنان به آبى تشبيه كن كه از آسمان فرو مىفرستيم؛ و بهوسيلهی آن، گياهان زمين [سرسبز مىشود و] درهم فرو مىرود. امّا [بعد از مدّتى] مىخشكد؛ بهگونهاى كه بادها آن را به هر سو پراكنده مىكند؛ و خداوند بر همه چيز تواناست.
امیرالمؤمنین ( أَعْجَبَتْ مَنْ یَرَاهَا عَذْبٌ شِرْبُهَا طَیِّبٌ تَرْبُهَا تَمُجُّ عُرُوقُهَا الثَّرَی وَ تَنْطُفُ فُرُوعُهَا النَّدَی حَتَّی إِذَا بَلَغَ الْعُشْبُ إِبَّانَهُ وَ اسْتَوَی بَنَانُهُ هَاجَتْ رِیحٌ تَحُتُّ الْوَرَقَ وَ تُفَرِّقُ مَا اتَّسَقَ فَأَصْبَحَتْ کَمَا قَالَ اللَّهُ هَشِیماً تَذْرُوهُ الرِّیاحُ وَ کانَ اللهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ مُقْتَدِراً انْظُرُوا فِی الدُّنْیَا فِی کَثْرَهًِْ مَا یُعْجِبُکُمْ وَ قِلَّهًِْ مَا یَنْفَعُکُمْ.
امام علی (علیه السلام)- [دنیا] نظر بیننده را به خود جلب کند، نوشیدنیاش گوارا و خاکش خوشبو است، از ریشههایش آب چکد و شاخههایش نمناک باشد تا چون این گیاه زمانش فرا رسد [و به ثمر رسد] و بندهای آن محکم گردد بادی بوزد که برگها را پراکنده کند و بندها را از هم بگسلد پس چنان گردد که خداوند فرموده است: هَشِیماً تَذْرُوهُ الرِّیاحُ وَ کانَ اللهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ مُقْتَدِراً بنگرید در دنیا که چیزهای جالب برای شما بسیار دارد ولی کمتر چیزی از آن به شما سود دهد.
امیرالمؤمنین ( أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّی أُحَذِّرُکُمُ الدُّنْیَا فَإِنَّهَا حُلْوَهًٌْ خِضْرهًٌْ حُفَّتْ بِالشَّهَوَاتِ وَ تَحَبَّبَتْ بِالْعَاجِلَهًِْ وَ رَاقَتْ بِالْقَلِیلِ وَ تَحَلَّتْ بِالْآمَالِ وَ تَزَیَّنَتْ بِالْغُرُورِ لَا تَدُومُ حَبْرَتُهَا وَ لَا تُؤْمَنُ فَجْعَتُهَا غَرَّارَهًٌْ ضَرَّارَهًٌْ حَائِلَهًٌْ زَائِلَهًٌْ نَافِدَهًٌْ بَائِدَهًٌْ أَکَّالَهًٌْ غَوَّالَهًٌْ لَا تَعْدُو إِذَا تَنَاهَتْ إِلَی أُمْنِیَّهًِْ أَهْلِ الرَّغْبَهًِْ فِیهَا وَ الرِّضَاءِ بِهَا أَنْ تَکُونَ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی سُبْحَانَهُ کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِیماً تَذْرُوهُ الرِّیاحُ وَ کانَ اللهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ مُقْتَدِراً لَمْ یَکُنِ امْرُؤٌ مِنْهَا فِی حَبْرَهًٍْ إِلَّا أَعْقَبَتْهُ بَعْدَهَا عَبْرَهًًْ وَ لَمْ یَلْقَ فِی سَرَّائِهَا بَطْناً إِلَّا مَنَحَتْهُ مِنْ ضَرَّائِهَا ظَهْراً وَ لَمْ تَطُلَّهُ فِیهَا دِیمَهًُْ رَخَاءٍ إِلَّا هَتَنَتْ عَلَیْهِ مُزْنَهًُْ بَلَاءٍ وَ حَرِیٌّ إِذَا أَصْبَحَتْ لَهُ مُنْتَصِرَهًًْ أَنْ تُمْسِیَ لَهُ مُتَنَکِّرَهًًْ وَ إِنْ جَانِبٌ مِنْهَا اعْذَوْذَبَ وَ احْلَوْلَی أَمَرَّ مِنْهَا جَانِبٌ فَأَوْبَی لَا یَنَالُ امْرُؤٌ مِنْ غَضَارَتِهَا رَغَباً إِلَّا أَرْهَقَتْهُ مِنْ نَوَائِبِهَا تَعَباً وَ لَا یُمْسِی مِنْهَا فِی جَنَاحِ أَمْنٍ إِلَّا أَصْبَحَ عَلَی قَوَ آدم (خَوْفٍ غَرَّارَهًٌْ غُرُورٌ مَا فِیهَا فَانِیَهًٌْ فَانٍ مَنْ عَلَیْهَا لَا خَیْرَ فِی شَیْءٍ مِنْ أَزْوَادِهَا إِلَّا التَّقْوَی مَنْ أَقَلَّ مِنْهَا اسْتَکْثَرَ مِمَّا یُؤْمِنُهُ وَ مَنِ اسْتَکْثَرَ مِنْهَا اسْتَکْثَرَ مِمَّا یُوبِقُهُ وَ زَالَ عَمَّا قَلِیلٍ عَنْه.
امام علی (علیه السلام)- امّا بعد، همانا من شما را از دنیای حرام میترسانم، زیرا در کام شیرین، و در دیده انسان سبز و رنگارنگ است، در شهوات و خواهشهای نفسانی پوشیده شده، و با نعمتهای زودگذر دوستی میورزد، با متاع اندک زیبا جلوه میکند، و در لباس آرزوها خود را نشان میدهد، و با زینت غرور خود را میآراید، شادی آن دوام ندارد، و کسی از اندوه آن ایمن نیست. دنیا بسیار فریبنده و بسیار زیان رساننده است، دگرگون شونده و ناپایدار، فنا پذیر و مرگبار و کشندهای تبهکار است، و آنگاه که به دست آرزومندان افتاد و با خواهشهای آنان دمساز شد مینگرند که جز سرابی بیش نیست که خدای سبحان فرمود: کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِیماً تَذْرُوهُ الرِّیاحُ وَ کانَ اللهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ مُقْتَدِراً. کسی از دنیا شادمانی ندید جز آنکه پس از آن با اشک و آه روبرو شد؛ هنوز با خوشیهای دنیا روبرو نشده است که با ناراحتیها و پشت کردن آن مبتلا میگردد، شبنمی از رفاه و خوشی دنیا بر کسی فرود نیامده جز آن که سیل بلاها همه چیز را از بیخ و بن میکنند. هرگاه صبحگاهان به یاری کسی برخیزد، شامگاهان خود را به ناشناسی میزند؛ اگر از یک طرف شیرین و گوارا باشد، از طرف دیگر تلخ و ناگوار است. کسی از فراوانی نعمتهای دنیا کام نگرفت جز آن که مشکلات و سختیها دامنگیر او شد؛ بسیار فریبنده است و آنچه در دنیاست نیز فریبندگی دارد، فانی و زودگذر است، و هر کس در آن زندگی میکند فنا میپذیرد. کسی شبی را در آغوش امن دنیا به سر نبرده جز آن که صبحگاهان بالهای ترس و وحشت بر سر او کوبید؛ در زاد و توشه آن جز تقوا خیری نیست. کسی که به قدر کفایت از آن بردارد در آرامش به سر میبرد و آن کس که در پی به دست آوردن متاع بیشتری از دنیا باشد وسائل نابودی خود را فراهم کرده و به زودی از دست میرود.