آیه وَ تَحْسَبُهُمْ أَيْقاظاً وَ هُمْ رُقُودٌ وَ نُقَلِّبُهُمْ ذاتَ الْيَمينِ وَ ذاتَ الشِّمالِ وَ كَلْبُهُمْ باسِطٌ ذِراعَيْهِ بِالْوَصيدِ لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَيْهِمْ لَوَلَّيْتَ مِنْهُمْ فِراراً وَ لَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْباً [18]
و [اگر به آنها نگاه مى‌كردى] آنها را بيدار مى‌پنداشتى؛ در‌حالى‌كه در خواب فرو رفته بودند. و ما آنها را به‌سمت راست و چپ مى‌گردانديم [تا بدنشان سالم بماند]. و سگ آنها [مانند نگهبان] دست‌هاى خود را بر دهانه‌ی غار گشوده بود. اگر از حال آنان آگاه مى‌شدى، از آنان مى‌گريختى؛ و تمام وجودت را وحشت فرا مى‌گرفت!
الباقر ( فِی رِوَایَهًِْ أَبِی‌الْجَارُود عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (قَوْلُهُ وَ تَحْسَبُهُمْ أَیْقاظاً وَ هُمْ رُقُودٌ یَقُولُ تَرَی أَعْیُنَهُمْ مَفْتُوحَهًًْ وَ هُمْ رُقُودٌ یَعْنِی نِیَامٌ وَ نُقَلِّبُهُمْ ذاتَ الْیَمِینِ وَ ذاتَ الشِّمالِ فِی کُلِّ عَامٍ مَرَّتَیْنِ لِئَلَّا تَأْکُلَهُمُ الْأَرْضُ.
امام باقر (علیه السلام)- در روایت ابوالجارود آمده است: امام باقر (علیه السلام) فرمود: «مراد از وَ تَحْسَبُهُمْ أَیْقَاظًا وَ هُمْ رُقُودٌ این است که می‌گوید: می بینی که چشمانشان باز است وَ هُمْ رُقُودٌ یعنی درحالی‌که خواب هستند. وَ نُقَلِّبُهُمْ ذَاتَ الْیَمِینِ وَ ذَاتَ الشِّمَالِ و آنها را دو بار در سال به پهلوی راست و چپ می‌گردانیم تا زمین آنها را نخورد [دچار زخم بستر نشوند]».
الکاظم ( رُوِیَ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ (یَقُول: إِنَّ الْمَرْءَ إِذَا نَامَ فَإِنَّ رُوحَ الْحَیَوَانِ بَاقِیَهًٌْ فِی الْبَدَنِ وَ الَّذِی یَخْرُجُ مِنْهُ رُوحُ الْعَقْلِ فَقال عبْدُ الْغَفَّارِ الْأَسْلَمِیُّ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ اللهُ یَتَوَفَّی الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها إِلَی قَوْلِهِ إِلی أَجَلٍ مُسَمًّی أَ فَلَیْسَ تُرَی الْأَرْوَاحُ کُلُّهَا تَصِیرُ إِلَیْهِ عِنْدَ مَنَامِهَا فَیُمْسِکُ مَا یَشَاءُ وَ یُرْسِلُ مَا یَشَاءُ فَقَالَ لَهُ أَبُوالْحَسَنِ (إِنَّمَا یَصِیرُ إِلَیْهِ أَرْوَاحُ الْعُقُولِ فَأَمَّا أَرْوَاحُ الْحَیَاهًِْ فَإِنَّهَا فِی الْأَبْدَانِ لَا یَخْرُجُ إِلَّا بِالْمَوْتِ وَ لَکِنَّهُ إِذَا قَضَی عَلَی نَفْسٍ الْمَوْتَ قَبَضَ الرُّوحَ الَّذِی فِیهِ الْعَقْلُ وَ لَوْ کَانَتْ رُوحُ الْحَیَاهًِْ خَارِجَهًًْ لَکَانَ بَدَناً مُلْقًی لَا یَتَحَرَّکُ وَ لَقَدْ ضَرَبَ اللَّهُ لِهَذَا مَثَلًا فِی کِتَابِهِ فِی أَصْحَابِ الْکَهْفِ حَیْثُ قَالَ وَ نُقَلِّبُهُمْ ذاتَ الْیَمِینِ وَ ذاتَ الشِّمالِ أَ فَلَا تَرَی أَنَّ أَرْوَاحَهُمْ فِیهِمْ بِالْحَرَکَاتِ.
امام کاظم (علیه السلام)- از امام کاظم (علیه السلام) روایت است که می‌فرمود: «هنگامی‌که کسی بخوابد روح حیوانی در تنش می‌ماند و آنچه برمی‌آید روح خِرَد است، عبدالغفّار اسلمی گوید: خداوند عزّوجلّ فرماید: خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض می‌کند، ... تا سرآمدی معیّن. (زمر/۴۲) آیا معتقد نیستی که همه‌ی ارواح در خواب به‌سوی خدا می‌روند و خداوند آنچه را خواهد نگهدارد و آنچه خواهد بفرستد»؟ فرمود: «همانا ارواح عقول نزد او روند، و ارواح زندگی در تن می‌مانند و بیرون نمی‌روند جز با مرگ ولی چون مرگ کسی رسید روح عقلش هم گرفته شود و اگر روح زندگی بیرون بود، تن بی‌حرکت افتاده بود، و خدا برای آن در قرآنش از اصحاب کهف نمونه آورده آنجا که فرموده است: وَ نُقَلِّبُهُمْ ذاتَ الْیَمِینِ وَ ذاتَ الشِّمالِ آیا نمی‌بینی که روح داشتن آنها به نشانه حرکات آنها است».
الرّضا ( لَا یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ مِنَ الْبَهَائِمِ إِلَّا ثَلَاثَهًٌْ حِمَارَهًُْ بَلْعَمَ وَ کَلْبُ أَصْحَابِ الْکَهْفِ وَ الذِّئْبُ وَ کَانَ سَبَبُ الذِّئْبِ أَنَّهُ بَعَثَ مَلِکٌ ظَالِمٌ رَجُلًا شُرْطِیّاً لِیَحْشُرَ قَوْماً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ یُعَذِّبَهُمْ وَ کَانَ لِلشُّرْطِیِّ ابْنٌ یُحِبُّهُ فَجَاءَ ذِئْبٌ فَأَکَلَ ابْنَهُ فَحَزِنَ الشُّرْطِیُّ عَلَیْهِ فَأَدْخَلَ اللَّهُ ذَلِکَ الذِّئْبَ الْجَنَّهًَْ لِمَا أَحْزَنَ الشُّرْطِیَّ.
امام رضا (علیه السلام)- فقط سه حیوان وارد بهشت می‌شوند: الاغ بلعم، سگ اصحاب کهف و گرگ. گرگ به این خاطر که پادشاه ظالمی مأموری را برای یک قوم مؤمن فرستاد تا آنها را جمع کند و عذاب بدهد، آن مأمور پسری داشت که او را زیاد دوست داشت. گرگ آمد و پسر آن مأمور را خورد آن مأمور خیلی ناراحت شد، خداوند آن گرگ را وارد بهشت کرد چون آن مأمور را ناراحت کرده بود.
الصّادق ( قَوْلِهِ بِالْوَصِیدِ أَیْ بِالْفِنَاء.
امام صادق (علیه السلام)- بِالْوَصِیدِ؛ وَصِیدِ همان آستانه است.
الباقر ( عَنِ الْبِطِّیخِی عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (فِی قَوْلِهِ لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَیْهِمْ لَوَلَّیْتَ مِنْهُمْ فِراراً وَ لَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْباً قَالَ إِنَّ ذَلِکَ لَمْ یَعْنِ بِهِ النبی (إِنَّمَا عَنَی بِهِ الْمُؤْمِنِینَ بَعْضَهُمْ لِبَعْضٍ لَکِنَّهُ حَالُهُمُ الَّتِی هُمْ عَلَیْهَا.
امام باقر (علیه السلام)- بطیخی نقل می‌کند: امام باقر (علیه السلام) در مورد آیه: لَو اطّلَعْتَ عَلَیْهِمْ لَوَلَّیْتَ مِنْهُمْ فَرِاراً و لَمُلِئتَ مِنْهُمْ رُعباً فرمود: «مراد از این آیه پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیست، بلکه مراد وضع مؤمنان نسبت به یکدیگر است؛ و موقعیّتی است که در آن به سر می‌برند».