آیه وَ إِمّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّكَ تَرْجُوها فَقُلْ لَهُمْ قَوْلاً مَيْسُوراً [28]
و هرگاه از آنان (مستمندان) روى برتابى و انتظار رحمت [و نعمت] پروردگارت را داشته باشى، [تا توانايى يابى و به آن‌ها كمك كنى] با گفتار نرم و آميخته با لطف با آن‌ها سخن بگو.
الرّسول ( کِتَابُ الشِّیرَازِیِّ أَنَّهَا لَمَّا ذَکَرَتْ حَالَهَا وَ سَأَلَتْ جَارِیَهًًْ بَکَی رَسُولُ اللَّهِ (فَقَالَ یَا فَاطِمَهًُْ (وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ إِنَّ فِی الْمَسْجِدِ أَرْبَعَمِائَهًِْ رَجُلٍ مَا لَهُمْ طَعَامٌ وَ لَا ثِیَابٌ وَ لَوْ لَا خَشْیَتِی خَصْلَهًًْ لَأَعْطَیْتُکِ مَا سَأَلْتِ یَا فَاطِمَهًُْ (إِنِّی لَا أُرِیدُ أَنْ یَنْفَکَّ عَنْکِ أَجْرُکِ إِلَی الْجَارِیَهًِْ وَ إِنِّی أَخَافُ أَنْ یَخْصِمَکِ علی‌بن‌ابی‌طالب (یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عزّوجلّ إِذَا طَلَبَ حَقَّهُ مِنْکِ ثُمَّ عَلَّمَهَا صَلَاهًَْ التَّسْبِیحِ فَقَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (مَضَیْتِ تُرِیدِینَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (الدُّنْیَا فَأَعْطَانَا اللَّهُ ثَوَابَ الْآخِرَهًِْ قَالَ قَالَ أَبُوهُرَیْرَهًَْ فَلَمَّا خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ (مِنْ عِنْدِ فَاطِمَهًَْ (أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَی رَسُولِهِ (وَ إِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّکَ تَرْجُوها یَعْنِی عَنْ قَرَابَتِکَ وَ ابْنَتِکَ فَاطِمَهًَْ (ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللهِ یَعْنِی طَلَبَ رَحْمَهًٍْ مِنْ رَبِّکَ یَعْنِی رِزْقاً مِنْ رَبِّکَ تَرْجُوهَا فَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا مَیْسُوراً یَعْنِی قَوْلًا حَسَناً فَلَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ أَنْفَذَ رَسُولُ اللَّهِ (جَارِیَهًًْ إِلَیْهَا لِلْخِدْمَهًِْ وَ سَمَّاهَا فِضَّهًَْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در کتاب شیرازی آمده است: هنگامی‌که فاطمه‌ی زهرا (سلام الله علیها) شرح حال خود را گفت و از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) یک کنیز تقاضا نمود، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) گریان شد و فرمود: «ای فاطمه! قسم به‌حقّ آن خدایی که مرا به پیامبری مبعوث نموده تعداد چهارصد نفر مرد فقیر در مسجد من زندگی می‌کنند که غذا و لباسی ندارند، اگر من از یک خصلتی نمی‌ترسیدم خواسته‌ی تو را انجام می‌دادم، ای فاطمه! من نمی‌خواهم که اجر و ثواب تو نصیب یک کنیز شود. من می‌ترسم که علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) فردای قیامت پیش خدا حق خود را از تو مطالبه نماید». سپس حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) تسبیحات معروف را به آن بانو تعلیم داد. علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) با خوشحالی فراوان به فاطمه (سلام الله علیها) فرمود: «گرچه تو به‌منظور حاجت دنیوی به حضور پدرت مشرّف شدی ولی خدای رئوف ثواب اخروی را به ما عطا فرمود»! ابوهریره می‌گوید: وقتی پیغمبر خدا از نزد فاطمه (سلام الله علیها) خارج شد این آیه نازل شد که می‌فرماید: وَ إِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّکَ تَرْجُوها منظور از رحمت پروردگار که در این آیه شریفه است ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللهِ همان است که رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) برای فاطمه اطهر (سلام الله علیها) می‌خواست». زمانی که آیه‌ی شریفه نازل شد پیامبر اعظم اسلام کنیزی را برای خدمت فاطمه (سلام الله علیها) اعزام نمود که نامش فضّه بود.
علی‌بن‌إبراهیم ( ثُمَّ عَطَفَ بِالْمُخَاطَبَهًِْ عَلَی الْوَالِدَیْنِ فَقَالَ: وَ إِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ یَعْنِی عَنِ الْوَالِدَیْنِ إِذَا کَانَ لَکَ عِیَالٌ أَوْ کُنْتَ عَلِیلًا أَوْ فَقِیراً فَقُلْ لَهُمْ قَوْلاً مَیْسُوراً أَیْ حَسَناً إِذَا لَمْ تَقْدِرْ عَلَی بِرِّهِمْ وَ خِدْمَتِهِمْ فَارْجُ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ الرَّحْمَهًَْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- سپس درباره‌ی والدین به مخاطبان فرموده است: وَ إِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ؛ یعنی اگر خود اهل و عیال داشتی و عائله‌مند و یا فقیر یا بیمار بودی و از والدین دوری کردی، فَقُل لهُمْ قَوْلًا مَّیْسُورًا؛ یعنی کلام نیک و نرم و خوشایند به آن‌ها بگو، اگر قادر نیستی به آن‌ها احسان و خدمت کنی، پس از خدا بخواه به آن‌ها رحمت آورد.
الرّسول ( إِنَّ النَّبِیَّ (کَانَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ إِذَا سُئِلَ وَ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ مَا یُعْطِی، قَالَ: یَرْزُقُنَا اللَّهُ وَ إِیَّاکُمْ مِنْ فَضْلِهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- چون این آیه نازل شد، هرگاه کسی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) درخواستی می‌کرد و حضرت (صلی الله علیه و آله) چیزی نداشت که بخشش کند، می‌فرمود: «خداوند ما و شما را از احسانِ خویش روزی دهد».