آیه وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئاً قَلِيلاً [74]
و اگر ما تو را ثابت قدم نمى‌ساختيم [و در پرتو مقام عصمت، مصون از انحراف نبودى]، نزديك بود اندكى به آنان تمايل پيدا كنى.
الصّادق ( عَنِ ابْنِ أَبِی‌یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا؛ قَالَ: لَمَّا کَانَ یَوْمُ الْفَتْحِ أَخْرَجَ رَسُولُ اللَّهِ (أَصْنَاماً مِنَ الْمَسْجِدِ وَ کَانَ مِنْهَا صَنَمٌ عَلَی الْمَرْوَهًِْ وَ طَلَبَتْ إِلَیْهِ قُرَیْشٌ أَنْ یَتْرُکَهُ وَ کَانَ اسْتَحْیَا فَهَمَّ بِتَرْکِهِ ثُمَّ أَمَرَ بِکَسْرِهِ فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ.
امام صادق (علیه السلام)- ابن ابویعفور گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: وَ لَوْلاَ أَن ثَبَّتْنَاکَ لَقَدْ کِدتَّ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئًا قَلِیلًا پرسیدم. فرمود: «وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) مکّه را فتح کرد بت‌هایی را از مسجد الحرام بیرون ریخت، قریش در مَروه بتی داشت، از پیامبر (صلی الله علیه و آله) خواست آن را به‌حال خود باقی بگذارد، پیامبر (صلی الله علیه و آله) از رد آن حیا کرد و تصمیم گرفت آن را رها کند، امّا سپس به شکستن آن امر کرد و این آیه نازل شد».
الرّسول ( عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌عُثْمَانَ الْبَجَلِیِّ، عَنْ رَجُلٍ أَنَّ النَّبِیَّ (اجْتَمَعَا عِنْدَهُ فَتَکَلَّمَا فِی عَلِیٍّ (وَ کَانَ مِنَ النَّبِیِّ (أَنْ لَیَّنَ لَهُمَا فِی بَعْضِ الْقَوْلِ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا* إِذاً لَأَذَقْناکَ ضِعْفَ الْحَیاةِ وَ ضِعْفَ الْمَماتِ ثُمَّ لا تَجِدُ لَکَ عَلَیْنا نَصِیراً ثُمَّ لَا یَجِدَا بَعْدَکَ مِثْلَ عَلِیٍّ (وَلِیّاً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- عبدالله‌بن‌عثمان جبلی از شخصی دیگر نقل میکند: رؤسای قریش و صحابه نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) جمع شدند و با او درباره‌ی علی (علیه السلام) صحبت کردند، پیامبر (صلی الله علیه و آله) با آنها بسیار نرم و رئوف برخورد کرد و خداوند این آیه را نازل کرد: نزدیک بود اندکی به آنان تمایل پیدا کنی. اگر چنین می‌کردی، ما دو برابر مجازات [مشرکان] در زندگی دنیا، و دو برابر [مجازات] آنها را بعد از مرگ، به تو می‌چشاندیم سپس در برابر ما، یاوری برای خود نمی‌یافتی!. (اسراء/۷۵) سپس دیگر جانشینی مانند علی (علیه السلام) نخواهی یافت.
الصّادق ( ِعَنْ أَبِی‌حَفْصٍ الصَّائِغِ عَنْ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (قَال لَمَّا نَزَلَتْ عَلَی النَّبِیِّ (وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا* إِذاً لَأَذَقْناکَ ضِعْفَ الْحَیاةِ وَ ضِعْفَ الْمَماتِ قَالَ: تَفْسِیرُهَا قَالُوا نَعْبُدُ إِلَهَکَ سَنَهًًْ وَ تَعْبُدُ إِلَهَنَا سَنَهًًْ قَالَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی عَلَیْهِ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ ...
امام صادق (علیه السلام)- ابوحفص صائغ گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: هنگامی‌که این آیه بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شد: وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا* إِذاً لَأَذَقْناکَ ضِعْفَ الْحَیاةِ وَ ضِعْفَ الْمَماتِ فرمود: «تفسیر آن این است که مشرکان گفتند: یک سال خدای تو را می پرستیم و یک سال خدای خودمان را می پرستیم». پس خداوند متعال سوره کافرون را بر آن حضرت نازل فرمود.
الصّادق ( نَزَلَ الْقُرْآنُ بإِیَّاکِ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَهًُْ وَ فِی رِوَایَهًٍْ أُخْرَی عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (قَالَ مَعْنَاهُ مَا عَاتَبَ اللَّهُ عزّوجلّ بِهِ عَلَی نَبِیِّهِ (فَهُوَ یَعْنِی بِهِ مَا قَدْ مَضَی فِی الْقُرْآنِ مِثْلُ قَوْلِهِ وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا عَنَی بِذَلِکَ غَیْرَهُ.
امام صادق (علیه السلام)- قرآن مانند این ضرب المثل عربی نازل شده [که گویند]: به تو می‌گویم ولی ای همسایه! تو گوش کن. مانند گفتار خداوند: وَ لَوْ لاأَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا و با این کلام افرادی غیر ایشان را قصد کرده است.
الرّضا ( سَأَلَ الْمَأْمُونُ الرِّضَا (... عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عزّوجلّ عَفَا اللهُ عَنْکَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ قَالَ الرِّضَا (هَذَا مِمَّا نَزَلَ بِإِیَّاکِ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَهْ خَاطَبَ اللَّهُ عزّوجلّ بِذَلِکَ نَبِیَّهُ (وَ أَرَادَ بِهِ أُمَّتَهُ وَ کَذَلِکَ قَوْلُهُ عزّوجلّ لَئِنْ أَشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُکَ وَ لَتَکُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ وَ قَوْلُهُ عزّوجلّ وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا.
امام رضا (علیه السلام)- از امام رضا (علیه السلام) درباره‌ی آنچه مأمون از حضرت (علیه السلام) پرسیده بود روایت است که: مأمون گفت: «درباره‌ی آیه: خداوند تو را بخشید [چرا] به آنها اجازه دادی؟!. (توبه/۴۳) به من بگو». امام رضا (علیه السلام) فرمود: «این آیه از جمله مواردی است که مصداق ضرب المثل به در می‌گویم دیوار بشنود می‌باشد، خداوند عزّوجلّ ظاهراً پیامبرش را مخاطب قرار داده است، امّا منظور حقیقی او، امّت پیامبر (صلی الله علیه و آله) است و لذا می‌فرماید: که اگر مشرک شوی، تمام اعمالت تباه میشود و از زیانکاران خواهی بود!. (زمر/۶۵) و یا می‌فرماید: وَ لَوْلاَ أَن ثَبَّتْنَاکَ لَقَدْ کِدتَّ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئًا قَلِیلًا».
أمیرالمؤمنین ( جَاءَ بَعْضُ الزَّنَادِقَهًِْ إِلَی أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (وَ قَالَ لَوْ لَا مَا فِی الْقُرْآنِ مِنَ الِاخْتِلَافِ وَ التَّنَاقُضِ لَدَخَلْتُ فِی دِینِکُمْ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (وَ مَا هُوَ ... قَالَ أَجِدُهُ قَدْ بَیَّنَ فَضْلَ نَبِیِّهِ عَلَی سَائِرِ الْأَنْبِیَاءِ (ثُمَّ خَاطَبَهُ فِی أَضْعَافِ مَا أَثْنَی عَلَیْهِ فِی الْکِتَابِ مِنَ الْإِزْرَاءِ عَلَیْهِ وَ انْخِفَاضِ مَحَلِّهِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ مِنْ تَهْجِینِهِ وَ تَأْنِیبِهِ مَا لَمْ یُخَاطِبْ بِهِ أَحَداً مِنَ الْأَنْبِیَاءِ مِثْلُ قَوْلِهِ وَ لَوْ شاءَ اللهُ لَجَمَعَهُمْ عَلَی الْهُدی فَلا تَکُونَنَّ مِنَ الْجاهِلِینَ وَ قَوْلِهِ وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا* إِذاً لَأَذَقْناکَ ضِعْفَ الْحَیاةِ وَ ضِعْفَ الْمَماتِ ثُمَّ لا تَجِدُ لَکَ عَلَیْنا نَصِیراً ... فقال (وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَهُ مِنَ الْخِطَابِ الدَّالِّ عَلَی تَهْجِینِ النَّبِیِّ (وَ الْإِزْرَاءِ بِهِ وَ التَّأْنِیبِ لَهُ مَعَ مَا أَظْهَرَهُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی کِتَابِهِ مِنْ تَفْضِیلِهِ إِیَّاهُ عَلَی سَائِرِ الْأَنْبِیَاءِ (فَلِأَنَّ اللَّهَ عزّوجلّ جَعَلَ لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا مِنَ الْمُشْرِکِینَ کَمَا قَالَ فِی کِتَابِهِ وَ بِحَسَبِ جَلَالَهًِْ مَنْزِلَهًِْ نَبِیِّنَا (عِنْدَ رَبِّهِ کَذَلِکَ عَظُمَ مِحْنَتُهُ لِعَدُوِّهِ وَ الَّذِی عَادَ مِنْهُ فِی حَالِ شِقَاقِهِ وَ نِفَاقِهِ وَ کُلُّ أَذًی وَ مَشَقَّهًٍْ لِدَفْعِ نُبُوَّتِهِ وَ تَکْذِیبِهِ إِیَّاهُ وَ سَعْیِهِ فِی مَکَارِهِهِ وَ قَصْدِهِ لِنَقْضِ کُلِّ مَا أَبْرَمَهُ وَ اجْتِهَادِهِ وَ مَنْ مَالَأَهُ عَلَی کُفْرِهِ وَ فَسَادِهِ وَ نِفَاقِهِ وَ إِلْحَادِهِ فِی إِبْطَالِ دَعْوَاهُ وَ تَغْیِیرِ مِلَّتِهِ وَ مُخَالَفَهًِْ سُنَّتِهِ وَ لَمْ یَرَ شَیْئاً أَبْلَغَ فِی تَمَامِ کَیْدِهِ مِنْ تَنْفِیرِهِمْ مِنْ مُوَالَاهًِْ وَصِیِّهِ وَ إِیحَاشِهِمْ مِنْهُ وَ صَدِّهِمْ عَنْهُ وَ إِغْرَائِهِمْ بِعَدَاوَتِهِ وَ الْقَصْدِ لِتَغْیِیرِ الْکِتَابِ الَّذِی جَاءَ بِهِ وَ إِسْقَاطِ مَا فِیهِ مِنْ فَضْلِ ذَوِی الْفَضْلِ وَ کُفْرِ ذَوِی الْکُفْرِ مِنْهُ وَ مِمَّنْ وَافَقَهُ عَلَی ظُلْمِهِ وَ بَغْیِهِ وَ شِرْکِهِ وَ لَقَدْ عَلِمَ اللَّهُ ذَلِکَ مِنْهُمْ فَقَالَ إِنَّ الَّذِینَ یُلْحِدُونَ فِی آیاتِنا لایَخْفَوْنَ عَلَیْنا وَ قَالَ یُرِیدُونَ أَنْ یُبَدِّلُوا کَلامَ اللهِ وَ لَقَدْ أَحْضَرُوا الْکِتَابَ کَمَلًا مُشْتَمِلًا عَلَی التَّأْوِیلِ وَ التَّنْزِیلِ وَ الْمُحْکَمِ وَ الْمُتَشَابِهِ وَ النَّاسِخِ وَ الْمَنْسُوخِ لَمْ یَسْقُطْ مِنْهُ حَرْفُ أَلِفٍ وَ لَا لَامٍ فَلَمَّا وَقَفُوا عَلَی مَا بَیَّنَهُ اللَّهُ مِنْ أَسْمَاءِ أَهْلِ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ وَ أَنَّ ذَلِکَ إِنْ ظَهَرَ نَقَضَ مَا عَقَدُوهُ قَالُوا لَا حَاجَهًَْ لَنَا فِیهِ وَ نَحْنُ مُسْتَغْنُونَ عَنْهُ بِمَا عِنْدَنَا وَ لِذَلِکَ قَالَ فَنَبَذُوهُ وَراءَ ظُهُورِهِمْ وَ اشْتَرَوْا بِهِ ثَمَناً قَلِیلًا فَبِئْسَ ما یَشْتَرُونَ ثُمَّ دَفَعَهُمُ الِاضْطِرَارُ بِوُرُودِ الْمَسَائِلِ عَلَیْهِمْ عَمَّا لَا یَعْلَمُونَ تَأْوِیلَهُ إِلَی جَمْعِهِ وَ تَأْلِیفِهِ وَ تَضْمِینِهِ مِنْ تِلْقَائِهِمْ مَا یُقِیمُونَ بِهِ دَعَائِمَ کُفْرِهِمْ فَصَرَخَ مُنَادِیهِمْ مَنْ کَانَ عِنْدَهُ شَیْءٌ مِنَ الْقُرْآنِ فَلْیَأْتِنَا بِهِ وَ وَکَلُوا تَأْلِیفَهُ وَ نَظْمَهُ إِلَی بَعْضِ مَنْ وَافَقَهُمْ عَلَی مُعَادَاهًِْ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ فَأَلَّفَهُ عَلَی اخْتِیَارِهِمْ وَ مَا یَدُلُّ لِلْمُتَأَمِّلِ لَهُ عَلَی اخْتِلَالِ تَمْیِیزِهِمْ وَ تَقْرِیبِهِمْ وَ تَرَکُوا مِنْهُ مَا قَدَّرُوا أَنَّهُ لَهُمْ وَ هُوَ عَلَیْهِمْ وَ زَادُوا تَنَاکُرَهُ وَ تَنَافُرَهُ وَ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّ ذَلِکَ یَظْهَرُ وَ یَبِینُ فَقَالَ ذلِکَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ وَ انْکَشَفَ لِأَهْلِ الِاسْتِبْصَارِ عَوَارُهُمْ وَ افْتِرَاؤُهُمْ وَ الَّذِی بَدَا فِی الْکِتَابِ مِنَ الْإِزْرَاءِ عَلَی النَّبِیِّ (مِنْ فِرْیَهًِْ الْمُلْحِدِینَ وَ لِذَلِکَ قَالَ جَلَّ ذِکْرُهُ لَیَقُولُونَ مُنْکَراً مِنَ الْقَوْلِ وَ زُوراً فَیَذْکُرُ لِنَبِیِّهِ (مِنْ مَا یُحَدِّثُهُ عَدُوُّهُ فِی کِتَابِهِ مِنْ بَعْدِهِ بِقَوْلِهِ وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِیٍّ إِلَّا إِذا تَمَنَّی أَلْقَی الشَّیْطانُ فِی أُمْنِیَّتِهِ فَیَنْسَخُ اللهُ ما یُلْقِی الشَّیْطانُ ثُمَّ یُحْکِمُ اللَّهُ آیاتِهِ یَعْنِی أَنَّهُ مَا مِنْ نَبِیٍّ تَمَنَّی مُفَارَقَهًَْ مَا یُعَایِنُهُ مِنْ نِفَاقِ قَوْمِهِمْ وَ عُقُوقِهِمْ وَ الِانْتِقَالِ عَنْهُمْ إِلَی دَارِ الْإِقَامَهًِْ إِلَّا أَلْقَی الشَّیْطَانُ الْمُعْرِضُ بِعَدَاوَتِهِ عِنْدَ فَقْدِهِ فِی الْکِتَابِ الَّذِی أُنْزِلَ عَلَیْهِ ذَمُّهُ وَ الْقَدْحُ فِیهِ وَ الطَّعْنُ عَلَیْهِ فَیَنْسَخُ اللَّهُ ذَلِکَ مِنْ قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ فَلَا تَقْبَلُهُ وَ لَا تُصْغِی إِلَیْهِ غَیْرُ قُلُوبِ الْمُنَافِقِینَ وَ الْجَاهِلِینَ وَ یُحْکِمُ اللَّهُ آیاتِهِ بِأَنْ یَحْمِیَ أَوْلِیَاءَهُ مِنَ الضَّلَالِ وَ الْعُدْوَانِ وَ مُشَایَعَهًِْ أَهْلِ الْکُفْرِ وَ الطُّغْیَانِ الَّذِینَ لَمْ یَرْضَ اللَّهُ أَنْ یَجْعَلَهُمْ کَالْأَنْعَامِ حَتَّی قَالَ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا فَافْهَمْ هَذَا وَ اعْمَلْ بِهِ وَ اعْلَمْ أَنَّکَ مَا قَدْ تَرَکْتَ مِمَّا یَجِبُ عَلَیْکَ السُّؤَالُ عَنْهُ أَکْثَرُ مِمَّا سَأَلْتَ وَ إِنِّی قَدِ اقْتَصَرْتُ عَلَی تَفْسِیرٍ یَسِیرٍ مِنْ کَثِیرٍ لِعَدَمِ حَمَلَهًِْ الْعِلْمِ وَ قِلَّهًِْ الرَّاغِبِینَ فِی الْتِمَاسِهِ وَ فِی دُونِ مَا بَیَّنْتُ لَکَ بَلَاغٌ لِذَوِی الْأَلْبَابِ قَالَ السَّائِلُ حَسْبِی مَا سَمِعْتُ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (.
امام علی (علیه السلام)- فرد زندیقی نزد مولی الموحّدین امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمده و گفت: «اگر این اختلاف در آیات قرآن شما نبود حتماً به دین شما می‌گرویدم». حضرت فرمود: «آن آیه کدام است»؟ گفت: «... یافته ام که از برتری پیامبرش بر دیگر پیامبران سخن گفته و سپس چندین بار بیش از آنچه ثنای او گفته، آن چنان با خواری و کاهش مقام و سرزنش و نکوهش خطابش کرده که هیچ یک از دیگر انبیا را چنین خطاب نکرده است، همچون آنجا که گفته: امّا اگر خدا بخواهد، آنها را [به اجبار] بر هدایت جمع خواهد کرد. [ولی هدایت اجباری، چه سودی دارد]؟ پس هرگز از جاهلان مباش!. (انعام/۳۵) و وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا، و إِذاً لَأَذَقْناکَ ضِعْفَ الحَیاةِ وَ ضِعْفَ المَماتِ ثُمَّ لا تَجِدُ لَکَ عَلَیْنا نَصِیرا ...». امام علی (علیه السلام) فرمود: «... و امّا آن خطابی که گفتی بر نکوهش و سرزنش و ملامت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) دلالت دارد؛ با اینکه خداوند تبارک و تعالی در کتاب خود برتری او را بر دیگر پیامبرانش آشکار ساخت، خداوند عزّوجلّ همان گونه که در کتاب خود فرمود، برای هر پیامبری دشمنی از میان جنایتکاران قرار داد و نظر به بزرگی منزلت پیامبر ما (صلی الله علیه و آله) نزد پروردگارش، حق تعالی محنتی را که او از دشمنش می کشید، سخت‌تر کرد. دشمنی که در تفرقه و نفاق، هر آزار و اذیّتی از او سر زد تا پیامبریِ او را مردود کند و او را دروغگو جلوه دهد و در آسیب رساندن به او کوشید و خواست هرچه را که او استوار کرده، در هم بشکند و به همراه یاوران خود در کفر و ستیزه جویی و نفاق و الحاد تلاش کرد تا دعوت او را باطل کند و ملّتش را دگرگون سازد و با سنّت او مخالفت کند و مکر خود را به تمام به کار گرفت تا امّت را از ولایت وصیّ او بیزار کند و از او جدایشان سازد و نگذارد به او بپیوندند و آنان را بر دشمنی با او برانگیزد و خواست تا کتابی را که آورده دگرگون کند و آنچه را از برتری اهل فضل و کفر اهل کفر همچون خودش و یاورانش در ستم و جور و شرک در کتاب آمده، از میان ببرد. خداوند دانست که اینان چنین می کنند و فرمود: کسانی که آیات ما را تحریف میکنند بر ما پوشیده نخواهند بود!. (فصلت/۴۰) و نیز خدای عزّوجلّ در جای دیگر می‌فرماید: آنها می‌خواهند کلام خدا را تغییر دهند. (فتح/۱۵) آنان کتاب را آوردند، درحالی‌که کامل بود و تأویل و تنزیل و محکم و متشابه و ناسخ و منسوخ را در خود داشت و هیچ الف و هیچ لامی از آن نیفتاده بود. آنگاه چون از نام هایی که خداوند از اهل حقّ و باطل در آن بیان کرده بود، آگاه شدند و دانستند که اگر این نام ها آشکار شود پیمانی که بسته اند، می شکند، گفتند: «ما به این هیچ نیازی نداریم و آنچه خود داریم، ما را از آن بی نیاز می کند». خداوند فرمود: ولی آنها، آن را پشت‌سر افکندند و به بهای کمی فروختند و چه بد متاعی می‌خرند؟!. (آل عمران/۱۸۷) آنگاه از آنچه که تأویلش را نمی دانستند، مسائلی برایشان پدید آمد و از این رو ناگزیر شدند تا آن را گرد آورند و تألیفش کنند و از جانب خود چیزهایی به آن بیافزایند که پایه های کفرشان بر آن ها بنا می شود. در آن دم ندا دهنده آنان فریاد برآورد: «هر که چیزی از قرآن نزد خود دارد، آن را نزد ما بیاورد». سپس تألیف و تنظیم قرآن را به کسی سپردند که در دشمنی با اولیا، یار و یاورشان بود و او کتاب را با اختیار آنان تألیف کرد. به این ترتیب که آنچه را می‌پنداشتند از برای آن هاست، حال آنکه علیه آنان بود، رها کردند و چیزهایی در آن افزودند که آشکارا ناپسند و ناسازگار بود و خداوند دانست که این آشکار و نمایان می شود و فرمود: این آخرین حدّ آگاهی آنهاست. (نجم/۳۰) حق تعالی عیبناکی آنان و دروغ‌پردازی آن کس را که در کتاب با دروغ سازی ملحدانه، نکوهش پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را پدید آورد، برملا کرد و فرمود: آنها سخنی زشت و باطل می‌گویند. (مجادله/۲) و حق تعالی برای پیامبرش (صلی الله علیه و آله) آنچه را که پس از او دشمنش در این کتاب ایجاد می کند، بیان کرد و فرمود: هیچ پیامبری را پیش از تو نفرستادیم مگر اینکه هر گاه آرزو میکرد [و طرحی برای پیشبرد اهداف الهی خود می‌ریخت]، شیطان القائاتی در آن میکرد امّا خداوند القائات شیطان را از میان میبرد، سپس آیات خود را استحکام می‌بخشید. (حج/۵۲) یعنی چون پیامبری می خواست از نافرمانی و نفاقی که در قوم خود می دید، جدا گردد و به سرای باقی منتقل شود، شیطان دشمنی خود با او را پدیدار می کرد و به هنگام نبود او در کتابی که بر او نکوهش و سرزنش و ملامت شیطان را فرود آورده بود، شبهه می‌انداخت. امّا خداوند آن را در دل های مؤمنان از میان می برد و این گونه دل های آنان شبهه را نمی‌پذیرفت و تنها دل های منافقان و نادانان بود که به آن گوش می‌سپرد. خداوند که یادش با شکوه و بلند مرتبه باد آیات خود را چنین استوار کرد که دوستان خود را در برابر گمراهی و دشمنان و همراهان اهل کفر و نافرمانی حمایت کند؛ در برابر همان کسانی که خداوند راضی نشد آنان را همچون چهار پایان قرار دهد [بلکه آنان را از چهارپایان، فرومایه تر قرار داد] و فرمود: بلکه گمراهترند! (فرقان/۴۴) پس این را فهم کن و به آن عمل کن و بدان که تو هر چه داشتی، پرسیدی و من به تفسیری آسان از میان سخنان بسیار، بسنده کردم؛ چرا که حاملان این علم وجود ندارند و خواهندگان دریافت این علم، اندک اند و در ورای آنچه برایت بیان کردم، پیامی از برای خردمندان است. آن مرد عرض کرد: آنچه از تو شنیدم مرا بس است ای امیر مؤمنان»!