آیه ۴۳ - سوره توبه

امام رضا (علیه السلام)- علیّ‌بن‌محمّدبن‌جهم گوید؛.. مأمون به امام رضا (علیه السلام) گفت: «ای فرزند رسول خدا! درباره‌ی این سخن خدای تبارک‌وتعالی: عَفَا اللهُ عَنکَ لِمَ إذنتَ لَهُمْ به من بگو»؟ امام رضا (علیه السلام) فرمود: «این از جمله آیه‌هایی است که مورد خطاب آن‌ها به ظاهر متوجّه شخص خاصّی است امّا کسی دیگر را اراده کرده است. خدای عزّوجلّ با آن عبارت، پیامبرش را مورد خطاب قرار داده است، امّا منظور وی امّت اوست. و همچنین این سخن خدای تبارک‌وتعالی: که اگر مشرک شوی، تمام اعمالت تباه می‌شود و از زیانکاران خواهی بود!. (زمر/۶۵). و نیز این کلام خدای عزّوجلّ: و اگر ما تو را ثابت قدم نمی‌ساختیم [و در پرتو مقام عصمت، مصون از انحراف نبودی]، نزدیک بود به آنان تمایل کنی. (اسراء/۷۴)».

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- عَفَا اللهُ عَنْکَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ خدا از تو بگذرد! چرا به آن‌ها اجازه دادی تا از همراهی تو خودداری کرده و باز ایستند؟ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَکَ الَّذینَ صَدَقُوا، یعنی تا کسانی را که در این تخلّف و بازماندن از جهاد معذور هستند و آنان را که عذری ندارند، بشناسی تا اجازه دادنت به افراد براساس علم و آگاهی صورت گیرد. علّت این امر آن بود که رسولخدا (صلی الله علیه و آله) آن روز منافقان را نمیشناخت». و گفته شده است: «هرچند پیامبر (صلی الله علیه و آله) آنان را تهدید کرد ولی بدون آنکه به آنان اجازه اقامت و سرباززدن از جهاد دهد، آنان را میان کوچ (سفر) و اقامت مخیّر ساخت. از همین رو آن قوم این امر را غنیمت شمردند. و در این آیه خداوند خبر میدهد: شایستهتر آن بود که آنان را به خروج با خود فرمان میداد تا هنگامی‌که خارج نشدند، نفاقشان آشکار گردد. چرا که وقتی او به آن‌ها اجازه‌ی ماندن داد و سپس آنان از جهاد باز نشستند، ندانست که این امر به خاطر نفاق آنان بوده است یا به خاطر امر دیگری صورت گرفته است. و کسانی که از او اجازه خواسته بودند، گروهی از منافقان از جمله، جدّ‌بن‌قیس و معتب‌بن‌قشیر، دو تن از انصار بودند».