آیه ۱۰۵ - سوره توبه

آیه وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللهُ‌ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ [105]

بگو: «عمل كنيد! خداوند و فرستاده‌ی او و مؤمنان، اعمال شما را مى‌بينند! و به‌زودى، به‌سوى داناى نهان و آشكار، بازگردانده مى‌شويد و شما را به آنچه عمل مى‌كرديد، خبر مى‌دهد»!

۱
(توبه/ ۱۰۵)

الکاظم (علیه السلام)- عَن أَحمَدبنِ‌عُمَرَ عَن أَبِی‌الحَسَنِ (علیه السلام) قَالَ: سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ قَالَ إِنَّ أَعْمَالَ الْعِبَادِ تُعْرَضُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کُلَّ صَبَاحٍ أَبْرَارَهَا وَ فُجَّارَهَا فَاحْذَرُوا.

امام کاظم (علیه السلام)- احمدبن‌عمر گوید: از امام (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ المُؤْمِنُون سؤال شد. فرمود: «اعمال بندگان نیکوکارشان و بدکارشان در هر صباحی بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرضه می‌شود، پس برحذر باشید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۶
وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۱۱۲/ بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۴۳/ البرهان/ نور الثقلین/ العیاشی، ج۲، ص۱۰۹/ بصایرالدرجات، ص۴۲۴
۲
(توبه/ ۱۰۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سَمَاعَهًَْ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ مَا لَکُمْ تَسُوءُونَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ رَجُلٌ کَیْفَ نَسُوؤُهُ فَقَالَ أَ مَا تَعْلَمُونَ أَنَ أَعْمَالَکُمْ تُعْرَضُ عَلَیْهِ فَإِذَا رَأَی فِیهَا مَعْصِیَهًًْ سَاءَهُ ذَلِکَ فَلَا تَسُوءُوا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ سُرُّوهُ.

امام صادق (علیه السلام)- سماعه گوید: از امام (علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: «چرا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را ناراحت می‌کنید»؟ مردی به او عرض کرد: «چگونه او را ناراحت می‌کنیم»؟ فرمود: «آیا نمی‌دانید که کردارهای شما بر او عرضه می‌شود و اگر معصیتی را ببیند ناراحت می‌شود؟ پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را ناراحت نکنید و او را خوشحال کنید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۶
الکافی، ج۱، ص۲۱۹/ نور الثقلین/ البرهان
۳
(توبه/ ۱۰۵)

الباقر (علیه السلام)- ٍ عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْأَعْمَالِ هَلْ تُعْرَضُ عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) قَالَ مَا فِیهِ شَکٌّ قُلْتُ لَهُ أَ رَأَیْتَ قَوْلَ اللَّهِ تَعَالَی اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ قَالَ إِنَّهُمْ شُهُودُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ.

امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: از ایشان درباره‌ی اعمال پرسیدم: «که آیا بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرضه می‌شود»؟ گفت: «در آن شکّی نیست. آیا کلام خدای تعالی را دیده‌ای: وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ المُؤْمِنُونَ، قسم به خدا، خداوند در زمین خود گواهانی دارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۶
بصایرالدرجات، ص۴۳۰/ البرهان/ نور الثقلین/ العیاشی، ج۲، ص۱۰۸
۴
(توبه/ ۱۰۵)

الصّادق (علیه السلام)- مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَمُوتُ أَوْ کَافِرٍ یُوضَعُ فِی قَبْرِهِ حَتَّی یُعْرَضَ عَمَلُهُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ هَلُمَّ جَرّاً إِلَی آخِرِ مَنْ فَرَضَ اللَّهُ طَاعَتَهُ فَذَلِکَ قَوْلُهُ وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ.

امام صادق (علیه السلام)- هر مؤمن یا کافری که بمیرد و او را در قبر بگذارند عملش را به پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و امیرالمؤمنین (علیه السلام) عرضه می‌دارند همین‌طور تا یکایک از امامان (که اطاعت آن‌ها از جانب خدا واجب شده است. این است تفسیر آیه‌ی شریفه: وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمؤْمِنُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۶
بحار الأنوار، ج۱۷، ص۱۴۹/ البرهان/ نور الثقلین/ القمی، ج۱، ص۳۰۴/ العیاشی، ج۲، ص۱۰۹
۵
(توبه/ ۱۰۵)

الباقر (علیه السلام)- عَن زُرَارَهًَْ قَالَ سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ قَالَ تُرِیدُونَ أَنْ تَرْوُوا عَلَیَ هُوَ الَّذِی فِی نَفْسِک.

امام باقر (علیه السلام)- زراره گوید: از ایشان درباره‌ی این سخن خدای تبارک‌وتعالی: وَ قُلِ اعْمَلُواْ فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمؤْمِنُونَ، سؤال کردم. فرمود: «می‌خواهید آن را از من روایت کنید؟ [مصداق آن] همان است که در درون توست. [همان که به آن معتقد هستی]».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۶
مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۱۶۲ / البرهان/ نور الثقلین/ العیاشی، ج۲، ص۱۰۸
۶
(توبه/ ۱۰۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) إِنَّ أَبَاالْخَطَّابِ کَانَ یَقُولُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) تُعْرَضُ عَلَیْهِ أَعْمَالُ أُمَّتِهِ کُلَّ خَمِیسٍ فَقَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) لَیْسَ هَکَذَا وَ لَکِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یُعْرَضُ عَلَیْهِ أَعْمَالُ أُمَّتِهِ کُلَّ صَبَاحٍ أَبْرَارِهَا وَ فُجَّارِهَا فَاحْذَرُوا وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «ابوخطاب می‌گفت: اعمال امّت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در هر پنج‌شنبه بر او عرضه می‌شود». امام صادق (علیه السلام) فرمود: «چنین نیست، بلکه اعمال امّت هر بامداد بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرضه می‌شود، چه اعمال نیکوکاران یا بدکاران، پس برحذر باشید. و این همان کلام خدای عزّوجلّ: وَ قُلِ اعْمَلُواْ فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمؤْمِنُونَ است». و ساکت شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۶
بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۴۰/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۱۰۹/ بصایرالدرجات، ص۴۲۴/ نور الثقلین
۷
(توبه/ ۱۰۵)

الصّادق (علیه السلام)- هُوَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ الْأَئِمَّهًُْ (تُعْرَضُ عَلَیْهِمْ أَعْمَالُ الْعِبَادِ کُلَّ خَمِیسٍ.

امام صادق (علیه السلام)- [مقصود آیه] رسول خدا و ائمّه (هستند که اعمال بندگان در هر پنجشنبه بر آن‌ها عرضه میشود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۸
بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۴۵/ بصایرالدرجات، ص۴۲۷
۸
(توبه/ ۱۰۵)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ أَعْمَالَ الْعِبَادِ تُعْرَضُ عَلَی نَبِیِّکُمْ کُلَ عَشِیَّهًِْ الْخَمِیسِ فَلْیَسْتَحْیِی أَحَدُکُمْ أَنْ تُعْرَضَ عَلَی نَبِیِّهِ الْعَمَلُ الْقَبِیحُ.

امام باقر (علیه السلام)- همانا کارها هر شام‌گاه پنج‌شنبه بر پیامبر شما عرضه می‌شود پس هریک از شما باید حیا کند از اینکه عمل زشتش بر پیامبرش عرضه می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۸
بصایرالدرجات، ج ۱، ص۴۲۶/ البرهان
۹
(توبه/ ۱۰۵)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌أَبَانٍ قَالَ قُلْتُ لِلرِّضَا (علیه السلام) وَ کَانَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ شَیْءٌ ادْعُ اللَّهَ لِی وَ لِمَوَالِیکَ فَقَالَ وَ اللَّهِ إِنَّ أَعْمَالَکُمْ لَتُعْرَضُ عَلَیَّ فِی کُلِّ خَمِیسٍ.

امام رضا (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌اَبان گوید: به امام رضا (علیه السلام) که سوءتفاهمی بین من و او پیش آمده بود، عرض کردم: «برای من و موالیان خود دعا کن». فرمود: «به خدا قسم! کردارهای شما در هر پنج‌شنبه بر من عرضه می‌شود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۸
بصایرالدرجات، ج ۲، ص۴۳۰/ البرهان
۱۰
(توبه/ ۱۰۵)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌أَبَانٍ قَالَ قُلْتُ لِلرِّضَا (علیه السلام) إِنَّ قَوْماً مِنْ مَوَالِیکَ سَأَلُونِی أَنْ تَدْعُوَ اللَّهَ لَهُمْ فَقَالَ وَ اللَّهِ إِنِّی لَتُعْرَضُ عَلَیَ فِی کُلِ یَوْمٍ أَعْمَالُهُمْ.

امام رضا (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌اَبان گوید: به امام رضا (علیه السلام) عرض کردم: «همانا گروهی از پیروان شما از من خواستند که برای آنان دعا کنید»؟ فرمود: «قسم به خدا! اعمال شما هرروز بر من عرضه می‌شود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۸
بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۴۸/ البرهان
۱۱
(توبه/ ۱۰۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ دَاوُدَ‌بْنِ‌کَثِیرٍ‌الرَّقِّیِّ، قَالَ کُنْتُ جَالِساً عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) إِذْ قَالَ مُبْتَدِئاً مِنْ قِبَلِ نَفْسِهِ: یَا دَاوُدُ، لَقَدْ عُرِضَتْ عَلَیَ أَعْمَالُکُمْ یَوْمَ الْخَمِیسِ، فَرَأَیْتُ فِیمَا عُرِضَ عَلَیَّ مِنْ عَمَلِکَ صِلَتُکَ لِابْنِ عَمِّکَ فُلَانٍ فَسَرَّنِی ذَلِکَ، إِنِّی عَلِمْتُ صِلَتَکَ لَهُ أَسْرَعَ لِفَنَاءِ عُمُرِهِ وَ قَطْعِ أَجَلِهِ. قَالَ دَاوُدُ وَ کَانَ لِیَ ابْنُ عَمٍّ مُعَانِداً نَاصِباً خَبِیثاً، بَلَغَنِی عَنْهُ وَ عَنْ عِیَالِهِ سُوءُ حَالٍ، فَصَکَکْتُ لَهُ بِنَفَقَهًٍْ قَبْلَ خُرُوجِی إِلَی مَکَّهًَْ، فَلَمَّا صِرْتُ فِی الْمَدِینَهًِْ أَخْبَرَنِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) بِذَلِک.

امام صادق (علیه السلام)- داودبن‌کثیر رقّی گوید: نزد امام صادق (علیه السلام) نشسته بودم که به من فرمود: «ای داود! همانا اعمال شما در روز پنج‌شنبه بر من عرضه می‌گردد. از جمله‌ی اعمال شما، برقراری صله رحم با پسرعمویت، بر من عرضه شد و خوشحال شدم. چراکه من دریافتم که صله‌ی شما موجب پایان عمر او و فرا رسیدن اجلش قبل از توست». داود گفت: «من پسرعمویی داشتم که معاند و ناصب اهل بیت (و خبیث بود و به اطّلاع من رسید که او و عیالش در تنگنا به‌سر می‌برند. قبل از سفرم به مکّه مبلغی را برای هزینه‌ی او اختصاص دادم. هنگامی‌که به مدینه رسیدم، امام صادق (علیه السلام) این موضوع را به من اطّلاع رساند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۸
الأمالی، ص۴۱۳/ البرهان
۱۲
(توبه/ ۱۰۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- ِ یَا أَبَا ذَرٍّ تُعْرَضُ أَعْمَالُ أَهْلِ الدُّنْیَا عَلَی اللَّهِ مِنَ الْجُمُعَهًِْ إِلَی الْجُمُعَهًِْ فِی یَوْمِ الْإِثْنَیْنِ وَ الْخَمِیسِ فَیُسْتَغْفَرُ لِکُلِّ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ إِلَّا عَبْداً کَانَتْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَخِیهِ شَحْنَاء.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای اباذر (رحمة الله علیه) اعمال مردمان از جمعه تا جمعه‌ی دیگر و دوشنبه و پنج‌شنبه در پیشگاه خدا عرضه می‌شود پس هر بنده‌ی مؤمنی آمرزیده می‌شود مگر بنده‌ای که میان او و برادرش عداوتی باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۸
مکارم الأخلاق، ص۴۷۰/ نور الثقلین
۱۳
(توبه/ ۱۰۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ الْأَعْمَالَ تُعْرَضُ عَلَیَّ فِی کُلِّ خَمِیسٍ فَإِذَا کَانَ الْهِلَالُ أُکْمِلَتْ (اجملت) فَإِذَا کَانَ النِّصْفُ مِنْ شَعْبَانَ عُرِضَتْ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلَی عَلِیٍّ (علیه السلام) ثُمَّ یُنْسَخُ فِی الذِّکْرِ الْحَکِیمِ.

امام صادق (علیه السلام)- محمّد حلبی از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده که فرمود: «اعمال در هر پنجشنبه هنگامی که هلال کامل شود، بر من عرضه می‌شود. هنگامی که نیمه شعبان باشد بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و علی مرتضی (علیه السلام) عرضه می‌گردد، سپس در ذکر حکیم نسخه‌برداری می‌شود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۸
بصایر الدرجات، ج ۱،ص ۴۲۴ / البرهان
۱۴
(توبه/ ۱۰۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سُلَیْمَانَ‌بْنِ‌خَالِدٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام)، قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ أَعْمَالَ الْعِبَادِ تُعْرَضُ کُلَّ خَمِیسٍ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَإِذَا کَانَ یَوْمُ عَرَفَهًَْ هَبَطَ الرَّبُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ قَدِمْنا إِلی ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَعْمَالُ مَنْ هَذِهِ قَالَ أَعْمَالُ مُبْغِضِینَا وَ مُبْغِضِی شِیعَتِنَا.

امام صادق (علیه السلام)- سلیمان‌بن‌خالد گوید: از ایشان شنیدم که فرمود: «همانا اعمال هر پنج‌شنبه بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرضه می‌گردد. هرگاه روز عرفه فرا رسد، پروردگار تبارک‌وتعالی فرود می‌آید. و این همان کلام خدای تبارک‌وتعالی است: و ما به سراغ اعمالی که انجام داده‌اند می‌رویم، و همه را همچون ذرّات غبار پراکنده در هوا قرار می‌دهیم!. (فرقان/۲۳)». گفتم: «فدایت شوم، اعمال چه کسی»؟ پس گفت: «اعمال دشمنان ما و دشمنان شیعیان ما».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۲۸
بصایر الدرجات، ج ۱،ص ۴۲۶ / البرهان
۱۵
(توبه/ ۱۰۵)

الصّادق (علیه السلام)- اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ قَالَ إِنَّ لِلَّهِ شَاهِداً فِی أَرْضِهِ وَ إِنَ أَعْمَالَ الْعِبَادِ تُعْرَضُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).

امام صادق (علیه السلام)- اعْمَلُواْ فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمؤْمِنُونَ، برای خدا شاهدی در زمینش است و اعمال بندگان بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرضه می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۳۰
مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۱۶۲ / البرهان/ نور الثقلین/ العیاشی، ج۲، ص۱۰۹
۱۶
(توبه/ ۱۰۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِی أَنَّ عَمَّاراً (رحمة الله علیه) قَالَ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَدِدْتُ أَنَّکَ عُمِّرْتَ فِینَا عُمُرَ نُوحٍ (علیه السلام) فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا عَمَّارُ (رحمة الله علیه) حَیَاتِی خَیْرٌ لَکُمْ وَ وَفَاتِی لَیْسَ بِشَرٍّ لَکُمْ أَمَّا فِی حَیَاتِی فَتُحْدِثُونَ وَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ لَکُمْ وَ أَمَّا بَعْدَ وَفَاتِی فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَحْسِنُوا الصَّلَاهًَْ عَلَیَّ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِی فَإِنَّکُمْ تُعْرَضُونَ عَلَیَّ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِی وَ أَسْمَاؤَکُمْ وَ أَسْمَاءَ آبَائِکُمْ وَ قَبَائِلِکُمْ فَإِنْ یَکُنْ خَیْراً حَمِدْتُ اللَّهَ وَ إِنْ یَکُنْ (سِوَی ذَلِکَ) أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ لِذُنُوبِکُمْ فَقَالَ الْمُنَافِقُونَ وَ الشُّکَّاکُ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ یَزْعُمُ أَنَّ الْأَعْمَالَ تُعْرَضُ عَلَیْهِ بَعْدَ وَفَاتِهِ بِأَسْمَاءِ الرِّجَالِ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَ أَنْسَابِهِمْ إِلَی قَبَائِلِهِمْ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْإِفْکُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ فَقِیلَ لَهُ وَ مَنِ الْمُؤْمِنُونَ فَقَالَ عَامَّهًٌْ وَ خَاصَّهًٌْ أَمَّا الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ الْمُؤْمِنُونَ فَهُمْ آلُ مُحَمَّدٍ (الْأَئِمَّهًُْ مِنْهُمْ (علیه السلام).

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از ابوسعید خدری روایت است: عمّار (رحمة الله علیه) به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) عرض کرد: «ای رسول خدا! دوست دارم در میان ما به‌اندازه‌ی عمر نوح (علیه السلام) زندگی کنی». پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «عمّار! زندگی من برای شما سودمند است و فوت من هم برای شما بد نیست. امّا در زندگی من اگر خطایی از شما سرزند من برایتان استغفار می‌کنم. و امّا پس از درگذشتم از خدا بپرهیزید و درود نیکو بر من و اهل بیتم (بفرستید و اعمال شما با نام و نام پدرتان بر من عرضه می‌شود اگر عمل خوب باشد خدا را حمد می‌کنم وگرنه برای گناهانتان استغفار می‌کنم. منافقین و اشخاص شکّاک و بیماردلان و آن‌ها که در دل‌هایشان بیماری است. (انفال/۴۹). گفتند: می‌گوید اعمال مردم پس از فوتش با اسم آن‌ها و پدرشان و نژاد و قبیله‌ی آن‌ها بر او عرضه می‌شود این یک دروغ بزرگ است! خداوند این آیه را فرستاد؛ وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ المُؤْمِنُونَ، شخصی پرسید: «مؤمنان چه کسانی هستند»؟ فرمود: «مؤمنون به‌طور کلّی یا مؤمنین در این آیه: وَ المُؤْمِنُونَ آل محمّد (صلی الله علیه و آله) و ائمّه (هستند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۳۰
مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۱۶۳/ بحار الأنوار، ج۱۷، ص۱۴۴/ سعد السعود، ص۹۸/ محاسبهًْ النفس، ص۱۸/ بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۵۳
۱۷
(توبه/ ۱۰۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام)، قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ فِی نَفَرٍ مِنْ أَصْحَابِهِ إِنَّ مُقَامِی بَیْنَ أَظْهُرِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ، وَ إِنَّ مُفَارَقَتِی إِیَّاکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ. فَقَامَ إِلَیْهِ جَابِرُ‌بْنُ‌عَبْدِ‌اللَّهِ‌الْأَنْصَارِیُّ (رحمة الله علیه)، وَ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)، أَمَّا مُقَامُکَ بَیْنَ أَظْهُرِنَا فَهُوَ خَیْرٌ لَنَا، فَکَیْفَ تَکُونُ مُفَارَقَتُکَ إِیَّانَا خَیْراً لَنَا فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) أَمَّا مُقَامِی بَیْنَ أَظْهُرِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ، لِأَنَّ اللَّهَ (عَزَّ‌وَ‌جَلَّ) یَقُولُ وَ ما کانَ اللهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ وَ ما کانَ اللهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ یَعْنِی یُعَذِّبُهُمْ بِالسَّیْفِ، فَأَمَّا مُفَارَقَتِی إِیَّاکُمْ فَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ، لِأَنَّ أَعْمَالَکُمْ تُعْرَضُ عَلَیَّ کُلَّ إِثْنَیْنِ وَ خَمِیسٍ، فَمَا کَانَ مِنْ حَسَنٍ حَمِدْتُ اللَّهَ (تَعَالَی) عَلَیْهِ، وَ مَا کَانَ مِنْ سَیِّئٍ اسْتَغْفَرْتُ لَکُمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درحالی‌که در میان گروهی از اصحابش بود، فرمود: «بودن من در میان شما برای شما خیر است و جداشدن من از شما، برای شما خیر است». جابربن‌عبدالله انصاری برخاست و گفت: «ای رسول خدا! شکّی نیست که ماندن شما در میان ما برای ما خیر است، چگونه جداشدن شما از ما برای ما خیر می‌باشد»؟ فرمود: «امّا اینکه ماندن من میان شما خیر است، از این روست که خدای عزّوجلّ می‌فرماید: ولی [ای پیامبر]! تا تو در میان آن‌ها هستی، خداوند آن‌ها را مجازات نخواهد کرد و [نیز] تا استغفار می‌کنند، خدا عذابشان نمی‌کند. (انفال/۳۳). یعنی آنان را با شمشیر عذاب دهد. و امّا اینکه جداشدنم از شما برای شما خیر است؛ چون اعمال شما هر دوشنبه و پنج‌شنبه بر من عرضه می‌شود، پس بابت کارهای نیک شما خدا را سپاس می‌گویم و برای کارهای بد، برای شما طلب آمرزش می‌کنم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۳۰
الأمالی، ص ۴۰۸ / البرهان/ نور الثقلین
۱۸
(توبه/ ۱۰۵)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ قَالَ أَمَّا أَنْتَ لَسَامِعٌ ذَلِکَ مِنِّی لِتَأْتِیَ الْعِرَاقَ فَتَقُولَ سَمِعْتُ مُحَمَّدَ‌بْنَ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) یَقُولُ کَذَا وَ کَذَا وَ لَکِنَّهُ الَّذِی فِی نَفْسِکَ.

امام باقر (علیه السلام)- زراره از امام باقر (علیه السلام) نقل می‌کند که درباره‌ی این کلام خداوند متعال: اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمؤْمِنُونَ، فرمود: «آیا تو آن را از من نشینده‌ای که به عراق میآیی که میگویی از محمّدبن‌علی شنیدم که میفرمود چنین‌وچنان؟ ولی آن همان است که در دل تو است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۳۰
بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۴۷/ بصایرالدرجات، ص۴۲۹

مؤمنان

۱ -۱
(توبه/ ۱۰۵)

الصّادق (علیه السلام)- وَ الْمُؤْمِنُونَ هُمُ الْأَئِمَّهًُْ (.

امام صادق (علیه السلام)- وَ المُؤْمِنُونَ همان ائمّه (هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۳۲
بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۴۰/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۱۰۹/ بحار الأنوار، ج۱۷، ص۱۵۰/ بصایرالدرجات، ص۴۲۴/ نور الثقلین
۱ -۲
(توبه/ ۱۰۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَ وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ مَا الْمُؤْمِنُونَ قَالَ مَنْ عَسَی أَنْ یَکُونَ إِلَّا صَاحِبَک.

امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: به امام (علیه السلام) گفتم: «در این کلام خداوند عزّوجلّ وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ المُؤْمِنُون، مراد از مؤمنان چه کسانی است»؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «امید آن می‌رود که مقصود از مؤمنون چه کسی جز همین همنشین تو باشد»؟ [یعنی مراد از مؤمنون ما اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) هستیم].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۳۲
وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۱۱۴/ بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۴۶/ بصایرالدرجات، ص۴۲۹/ البرهان
بیشتر