آیه اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللهِ وَ الْمَسيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَ ما أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا إِلهاً واحِداً لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ سُبْحانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ [31]
[آن‌ها] دانشمندان و راهبان خويش را معبودهايى در برابر خدا قرار دادند و [همچنين] مسيح فرزند مريم را درحالى‌كه دستور داشتند فقط خداوند يكتايى را كه هيچ معبودى جز او نيست بپرستند، او پاك و منزّه است از آنچه همتايش قرار مى‌دهند!
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللهِ فَقَال أَمَا وَ اللَّهِ مَا دَعَوْهُمْ إِلَی عِبَادَهًِْ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ دَعَوْهُمْ مَا أَجَابُوهُمْ وَ لَکِنْ أَحَلُّوا لَهُمْ حَرَاماً وَ حَرَّمُوا عَلَیْهِمْ حَلَالًا فَعَبَدُوهُمْ مِنْ حَیْثُ لَا یَشْعُرُونَ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللهِ، پرسیدم، فرمود: «به خدا سوگند! دانشمندان و راهبان یهود مردم را برای عبادت خودشان دعوت نکردند و اگر چنین کاری را می‌کردند، مردم از آن‌ها نمی‌پذیرفتند؛ ولی حلال خدا را برای آن‌ها حرام و حرام خدا را حلال کردند، پس ناخودآگاه، آن‌ها دانشمندان و راهبان را پرستیدند».
الباقر (علیه السلام)- وَ اللَّهِ مَا صَامُوا لَهُمْ وَ لَا صَلَّوْا لَهُمْ وَ لَکِنْ أَحَلُّوا لَهُمْ حَرَاماً وَ حَرَّمُوا عَلَیْهِمْ حَلَالًا فَاتَّبَعُوهُمْ.
امام باقر (علیه السلام)- قسم به خدا برای آنان نماز نخواندند و روزه نگرفتند، بلکه حرامی را (کار حرام) برای آنان حلال و حلالی را حرام دانستند و از آنان پیروی کردند.
الصّادق (علیه السلام)- وَ اللَّهِ مَا صَامُوا لَهُمْ وَ لَا صَلَّوْا إِلَیْهِمْ وَ لَکِنَّهُمْ أَحَلُّوا لَهُمْ حَرَاماً فَاسْتَحَلُّوهُ وَ حَرَّمُوا عَلَیْهِمْ حَلَالًا فَحَرَّمُوهُ.
امام باقر (علیه السلام)- به خدا سوگند! به خاطر کشیش ها و رهبان‌های خود روزه نگرفتند و نماز نخواندند، بلکه آن‌ها (رهبان ها) چیزی را حلال کردند و این‌ها پیروی نمودند و چیزی را حرام نمودند و اینان قبول کردند.
الباقر (علیه السلام)- وَ اللَّهِ مَا صَلَّوْا لَهُمْ وَ لَا صَامُوا وَ لَکِنْ أَطَاعُوهُمْ فِی مَعْصِیَهًِْ اللَّهِ.
امام باقر (علیه السلام)- به خدا قسم، برای آنان نماز نگزاردند و روزه نگرفتند، بلکه در معصیت خدا از آنان اطاعت کردند.
الصّادق (علیه السلام)- أَمَا إِنَّهُمْ لَمْ یَتَّخِذُوهُمْ آلِهَهًًْ إِلَّا أَنَّهُمْ أَحَلُّوا لَهُمْ حَلَالًا فَأَخَذُوا بِهِ وَ حَرَّمُوا حَرَاماً فَأَخَذُوا بِهِ فَکَانُوا أَرْبَابَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ.
امام صادق (علیه السلام)- آن‌ها را خدای خود قرار ندادند، بلکه هر حلالی را که آن‌ها حلال کردند، ایشان پیروی نمودند و هر حرامی را که حرام نمودند ایشان قبول کردند و در برابر خدا، خدایان آن‌ها شدند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَأَمَّا مَا جَاءَ مِنْ ذِکْرِ الشِّرْکِ فِی کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی فَمِنْ أَرْبَعَهًِْ أَوْجُه ... وَ أَمَّا الْوَجْهُ الثَّانِی مِنَ الشِّرْکِ فَهُوَ شِرْکُ الْأَعْمَالِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ ما یُؤْمِنُ أَکْثَرُهُمْ بِاللهِ إِلَّا وَ هُمْ مُشْرِکُونَ وَ قَوْلُهُ سُبْحَانَهُ اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللهِ أَلَا إِنَّهُمْ لَمْ یَصُومُوا لَهُمْ وَ لَمْ یُصَلُّوا وَ لَکِنَّهُمْ أَمَرُوهُمْ وَ نَهَوْهُمْ فَأَطَاعُوهُمْ وَ قَدْ حَرَّمُوا عَلَیْهِمْ حَلَالًا وَ أَحَلُّوا لَهُمْ حَرَاماً فَعَبَدُوهُمْ مِنْ حَیْثُ لَا یَعْلَمُونَ فَهَذَا شِرْکُ الْأَعْمَالِ وَ الطَّاعَاتِ.
امام علی (علیه السلام)- امّا شرک در قرآن بر چهار وجه آمده است؛.. وجه دوّم از شرک، شرک اعمال است، خداوند می‌فرماید: و بیشتر آن‌ها که مدّعی ایمان به خدا هستند، مشرکند!. (یوسف/۱۰۶) و در جای دیگری فرموده: اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللهِ. آنان برای دانشمندان و بزرگانشان روزه نمی‌گرفتند و نماز نمی‌خواندند، بلکه هر چه آنان امر و نهی می‌کردند، از این رو ندانسته آنان را عبادت می‌کردند؛ این همان شرک در اعمال و طاعات است.
الباقر (علیه السلام)- وَ أَمَّا أَحْبَارُهُمْ وَ رُهْبَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ أَطَاعُوا وَ أَخَذُوا بِقَوْلِهِمْ وَ اتَّبَعُوا مَا أَمَرُوهُمْ بِهِ وَ دَانُوا بِمَا دَعَوْهُمْ إِلَیْهِ فَاتَّخَذُوهُمْ أَرْبَاباً بِطَاعَتِهِمْ لَهُمْ وَ تَرْکِهِمْ أَمْرَ اللَّهِ وَ کُتُبَهُ وَ رُسُلَهُ (فَنَبَذُوهُ وَراءَ ظُهُورِهِمْ وَ مَا أَمَرَهُمْ بِهِ الْأَحْبَارُ وَ الرُّهْبَانُ اتَّبَعُوهُ وَ أَطَاعُوهُمْ وَ عَصَوُا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ.
امام باقر (علیه السلام)- امّا احبار و راهبان ایشان را اطاعت کرده و هرچه آن گروه گفتند؛ راهبان هم آن را ترویج کردند، و عقائد آن‌ها را نشر نمودند، آن‌ها آن جماعت را برای خود ارباب گرفتند، و امر خدا و رسول و کتاب خدا را رها ساختند و آن را پشت سر افکندند. (آل عمران/۱۸۷) و هرچه احبار و راهبان گفتند بکار بستند و آن‌ها را اطاعت کردند. و خداوند و رسولش را نافرمانی نمودند.
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ أَطَاعَ رَجُلًا فِی مَعْصِیَهًِْ اللَّهِ فَقَدْ عَبَدَهُ.
امام صادق (علیه السلام)- کسی که در معصیت خدا از کسی اطاعت کند، مسلّما او را عبادت کرده است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عَدِیِّ‌بْنِ‌حَاتَمٍ قَالَ أَتَیْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ فِی عُنُقِی صَلِیبٌ مِنْ ذَهَبٍ فَقَالَ یَا عَدِیُّ اطْرَحْ هَذَا الْوَثَنَ مِنْ عُنُقِکَ قَالَ فَطَرَحْتُهُ وَ انْتَهَیْتُ إِلَیْهِ وَ هُوَ یَقْرَأُ هَذِهِ الْآیَهًَْ اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْبابا حَتَّی فَرَغَ مِنْهَا فَقُلْتُ لَهُ إِنَّا لَسْنَا نَعْبُدُهُمْ فَقَالَ أَ لَیْسَ یُحَرِّمُونَ مَا أَحَلَّ اللَّهُ فَتُحَرِّمُونَهُ وَ یُحِلُّونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ فَتَسْتَحِلُّونَهُ قَالَ فَقُلْتُ بَلَی قَالَ فَتِلْکَ عِبَادَتُهُمْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- عدی‌بن‌حاتم گوید: نزد رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) آمدم درحالی‌که صلیبی از طلا به گردنم بود. به من فرمود: «ای عدی! این را از گردنت بردار». گفت: «آن را برداشتم». ایشان درحال خواندن این آیه از سوره‌ی برائت بود: اتَّخَذُواْ أَحْبَارَهُمْ وَ رُهْبَانَهُمْ أَرْبَاباً، تا اینکه از خواندن آن فارغ شد. به او عرض کردم: «ما آنان را نمی‌پرستیم»؟ فرمود: «مگر آنچه را خدا حلال نموده است تحریم نمی‌کنند و شما نیز آن‌ها را تحریم نمی‌کنید و آنچه را خدا حرام کرده است، حلال نمی‌کنند و شما نیز آن‌ها را حلال نمی‌دانید»؟ گفت: «بلی». فرمود: «عبادت ایشان این‌گونه است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَا عِبَادَ اللَّهِ اتَّبِعُوا أَخِی وَ وَصِیِّی عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) بِأَمْرِ اللَّهِ وَ لَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ اتَّخَذُوا أَرْبَاباً مِنْ دُونِ اللَّهِ تَقْلِیداً لِجُهَّالِ آبَائِهِمُ الْکَافِرِینَ بِاللَّهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای بندگان خدا! به دستور خداوند، از برادر و وصیّ من علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) پیروی کنید و مانند کسانی نباشید که [از روی تقلید از پدران جاهلشان که به خداوند کافر بودند] معبودانی در مقابل خدا قرار دادند.
الباقر (علیه السلام)- أَمَّا الْمَسِیحُ (علیه السلام) فَعَصَوْهُ وَ عَظَّمُوهُ فِی أَنْفُسِهِمْ حِینَ زَعَمُوا أَنَّهُ إِلَهٌ وَ أَنَّهُ ابْنُ اللَّهِ وَ طَائِفَهًٌْ مِنْهُمْ قَالُوا ثَالِثُ ثَلَاثَهًٍْ وَ طَائِفَهًٌْ مِنْهُمْ قَالُوا هُوَ اللَّهُ.
امام باقر (علیه السلام)- امّا مسیح (علیه السلام)؛ بعضی او را چنان بزرگ شمردند تا جایی که برای او ادّعای الوهیّت کردند و اینکه او پسر خداست. گروهی از آنان نیز به تثلیث قائل شدند و گروهی از آنان گفتند که او خداست.