آیه أَ جَعَلْتُمْ سِقايَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ في سَبيلِ اللهِ لايَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ وَ اللهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمينَ [19]
آيا آب‌دادن به حاجيان، و آباد ساختن مسجد الحرام را، همانند [عمل] كسى قرار داديد كه به خدا و روز بازپسين ايمان آورده، و در راه او جهاد كرده است؟! [اين دو] نزد خدا يكسان نيستند و خداوند گروه ستمكاران را هدايت نمى‌كند.
الصّادقین (علیها السلام)- نَزَلَتْ فِی حَمْزَهًَْ (رحمة الله علیه) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ جَعْفَرٍ وَ الْعَبَّاسِ وَ شَیْبَهًَْ إِنَّهُمْ فَخَرُوا بِالسِّقَایَهًِْ وَ الْحِجَابَهًِْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ کَانَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ حَمْزَهًُْ (رحمة الله علیه) وَ جَعْفَرٌ (رحمة الله علیه) الَّذِینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جَاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللهِ لَا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ.
امام باقر و امام صادق (علیها السلام)- این آیه درباره‌ی حمزه و علی (علیه السلام) و جعفر (رحمة الله علیه) و عبّاس و شیبه نازل شد، آنان به سقایت و دربانی افتخار کردند، پس خدای عزّوجلّ این آیه را نازل کرد: أَ جَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الحَاجِّ وَ عِمَارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الآخر وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لاَ یَسْتَوُونَ عِندَ اللهِ وَ اللهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ. و علی (علیه السلام) و حمزه و جعفر (ره ره) بودند کسانی که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده، و در راه او جهاد کردهاند؛ [این دو] نزد خدا یکسان نیستند.
الباقر (علیه السلام)- نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ الْعَبَّاسِ (رحمة الله علیه) وَ شَیْبَهًَْ قَالَ الْعَبَّاسُ أَنَا أَفْضَلُ لِأَنَّ سِقَایَهًَْ الْحَاجِّ بِیَدِی وَ قَالَ شَیْبَهًُْ أَنَا أَفْضَلُ لِأَنَّ حِجَابَهًَْ الْبَیْتِ بِیَدِی وَ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَنَا أَفْضَلُ فَإِنِّی آمَنْتُ قَبْلَکُمَا ثُمَّ هَاجَرْتُ وَ جَاهَدْتُ فَرَضُوا بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَنْزَلَ اللَّهُ أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ إِلَی قَوْلِهِ إِنَّ اللهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ.
امام باقر (علیه السلام)- این آیات درباره‌ی علی (علیه السلام) و عبّاس و شیبه نازل شد. عبّاس گفت: «من بهترم، زیرا که سقایت حجّاج به دست من است»، و شیبه گفت: «من بهترم، زیرا کلیدداری خانه‌ی خدا به دست من است»، و علی (علیه السلام) گفت: «من بهترم، زیرا من قبل از شما ایمان آوردم و سپس هجرت و جهاد کردم». پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را به‌عنوان داور پذیرفتند. خدای عزّوجلّ این آیه را نازل کرد؛ تا این کلام خدای عزّوجلّ: أَ جَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الحَاجِّ وَ عِمَارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الآخر وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لاَ یَسْتَوُونَ عِندَ اللهِ ... أَجْرٌ عَظِیمٌ».
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ نَزَلَتْ فِی الْعَبَّاسِ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ نَزَلَتْ فِی ابْنِ أَبِی‌طَلْحَهًَْ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) خَاصَّهًًْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ درباره‌ی عبّاس (عموی پیامبر (صلی الله علیه و آله)) و وَ عِمارَةَ الْمسْجِدِ الحَرامِ درباره‌ی ابن ابی‌طلحه کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ اختصاصاً درباره‌ی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)، نازل شد.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌کَعْبٍ القُرَظِیّ قال: افْتَخَرَ شَیْبَهًُْ‌بْنُ‌أَبِی‌طَلْحَهًَْ وَ رَجُلٌ ذَکَرَ اسْمَهُ وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَقَالَ شَیْبَهًُْ‌بْنُ‌أَبِی‌طَلْحَهًَْ مَعِی مِفْتَاحُ الْبَیْتِ وَ لَوْ‌أَشَاءُ بِتُّ فِیهِ وَ قَالَ ذَلِکَ الرَّجُلُ أَنَا صَاحِبُ السِّقَایَهًِْ وَ لَوْ أَشَاءَ بِتُّ فِی الْمَسْجِدِ وَ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) مَا أَدْرِی مَا تَقُولَانِ لَقَدْ صَلَّیْتُ إِلَی الْقِبْلَهًِْ قَبْلَ النَّاسِ وَ أَنَا صَاحِبُ الْجِهَادِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ.
امام علی (علیه السلام)- محمّدبن‌کعب قرظی گوید: روزی شیبه‌بن‌ابی‌طلحه و مردی دیگر و امیرالمؤمنین (علیه السلام) با یکدیگر تفاخر می‌کردند شیبه می‌گفت: «من تعمیرکننده‌ی مسجدالحرام و کلیددار خانه‌ی خدا هستم». عبّاس می‌گفت: «من صاحب منصب سقّایی حاجیانم». علی (علیه السلام) می‌گفت: «من نمی‌دانم شما چه می‌گویید من قبل از همه به‌سوی قبله به نماز ایستادم و من صاحب جهاد در راه خدا هستم»، در همین رابطه بود که آیه: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ، نازل شد».
الباقر (علیه السلام)- لَمَّا فَتَحَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَکَّهًَْ أَعْطَی الْعَبَّاسَ السِّقَایَهًَْ وَ أَعْطَی عُثْمَانَ‌بْنَ‌طَلْحَهًَْ الْحِجَابَهًَْ وَ لَمْ یُعْطِ عَلِیّاً (علیه السلام) شَیْئاً فَقِیلَ لِعَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) إِنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) أَعْطَی الْعَبَّاسَ السِّقَایَهًَْ وَ أَعْطَی عُثْمَانَ‌بْنَ‌طَلْحَهًَْ الْحِجَابَهًَْ وَ لَمْ یُعْطِکَ شَیْئاً قَالَ فَقَالَ مَا أَرْضَانِی بِمَا فَعَلَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی هَذِهِ الْآیَهًَْ. أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ إِلَی أَجْرٌ عَظِیمٌ نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).
امام باقر (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) از پدر بزرگوارش روایت میکند که فرمود: «چون خداوند مکّه را به دست رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فتح نمود، منصب سقایت را به عبّاس داد و پرده داری را عثمان‌بن‌طلحه و چیزی به علی (علیه السلام) نداد. پس به علی (علیه السلام) گفتند: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سقایت را به عباس و پرده داری را به عثمان‌بن‌طلحه داد و تو را بی بهره گذاشت»! فرمود: «از کاری که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) انجام داد، بسیار خرسند و خوشنودم». آنگاه خداوند متعال این آیه را نازل فرمود: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ ... أَجْرٌ عَظیمٌ (توبه/۲۲۱۹)، این آیه در شأن علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نازل شد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ ابْنِ بُرَیدَهًَْ، عَنْ أَبِیِهِ، قَالَ بَیْنَا شَیْبَهًُْ وَ الْعَبَّاسُ یَتَفَاخَرَانِ إِذْ مَرَّ بِهِمَا عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَقَالَ بِمَاذَا تَتَفَاخَرَانِ فَقَالَ الْعَبَّاسُ لَقَدْ أُوتِیتُ مِنَ الْفَضْلِ مَا لَمْ یُؤْتَ أَحَدٌ سِقَایَهًَْ الْحَاجِّ وَ قَالَ شَیْبَهًُْ أُوتِیتُ عِمَارَهًَْ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَقَالَ (علیه السلام) اسْتَحْیَیْتُ لَکُمَا فَقَدْ أُوتِیتُ عَلَی صِغَرِی مَا لَمْ تُؤْتَیَا فَقَالَا وَ مَا أُوتِیتَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) قَالَ ضَرَبْتُ خَرَاطِیمَکُمَا بِالسَّیْفِ حَتَّی آمَنْتُمَا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَامَ الْعَبَّاسُ مُغْضَباً یَجُرُّ ذَیْلَهُ حَتَّی دَخَلَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ قَالَ أَ‌مَا تَرَی إِلَی مَا اسْتَقْبَلَنِی بِهِ عَلِیٌّ (علیه السلام) فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) ادْعُوا لِی عَلِیّاً (علیه السلام) فَدُعِیَ لَهُ فَقَالَ مَا حَمَلَکَ عَلَی مَا اسْتَقْبَلْتَ بِهِ عَمَّکَ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) صَدَمْتُهُ بِالْحَقِّ فَمَنْ شَاءَ فَلْیَغْضَبْ وَ مَنْ شَاءَ فَلْیَرْضَ فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) وَ قَالَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ رَبَّکَ یَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ اتْلُ عَلَیْهِمْ أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ ... فَقَالَ الْعَبَّاسُ إِنَّا قَدْ رَضِینَا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- الحاکم ابوالقاسم حسکانی با سند خود از ابن بریده از پدرش روایت کرده: شیبه و عبّاس مشغول مفاخره بودند که علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) بر ایشان گذشته و فرمود: «برای چه مفاخره می کنید»؟ عبّاس گفت: «فضایلی که به من داده شده، به کسی داده نشده است؛ سقایت حاجیان»! شیبه نیز گفت: «عمارت مسجدالحرام نیز به من داده شده است»! پس علی (علیه السلام) فرمود: «از شما شرمنده ام، لیکن علی‌رغم کمی سنّ و سالم از فضایلی برخوردار شده ام که به شما داده نشده است». گفتند: «چه فضیلت هایی به شما داده شده است»؟ فرمود: «آنقدر با شمشیر بر فرقتان کوبیدم تا به خدا و رسولش ایمان آوردید»! پس عبّاس خشمگین و دامن کشان با شتاب خود را به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رسانده و گفت: «می دانید علی (علیه السلام) به من چه گفت»؟ فرمود: «علی (علیه السلام) را برای من بیاورید». چون علی (علیه السلام) را آوردند، فرمود: «چرا رو در روی عمویت قرار گرفته ای»؟ گفت: «ای رسول خدا! با حق او را مغلوب کرده ام، هرکه خواهد خشمگین شود و هرکه خواهد خوشنود گردد». پس جبرئیل نازل گشته و گفت: «ای محمّد! پروردگارت تو را سلام میرساند و میگوید: این آیه را بر ایشان بخوان: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ وَ اللهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظّالِمینَ». پس عبّاس گفت: «ما که راضی و خوشنود شدیم و این را سه بار تکرار کرد».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ الْحَارِثِ الْأعْوَرِ قَالَ دَخَلَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ عَلِیٌّ (علیه السلام) فِی مسجد {الْمَسْجِدِ} الْحَرَامِ فَإِذَا بِشَیْبَهًَْ‌بْنِ‌عَبْدِ‌الدَّارِ وَ الْعَبَّاسِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌الْمُطَّلِبِ یَتَفَاخَرَانِ وَ الْعَبَّاسُ یَقُولُ نَحْنُ أَخْیَرُ النَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی أَیْدِینَا عِمَارَهًُْ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ سِقَایَهًُْ الْحَاجِ وَ شَیْبَهًُْ یَقُولُ نَحْنُ أَخْیَرُ النَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی أَیْدِینَا مَفَاتِیحُ الْکَعْبَهًِْ نَفْتَحُهَا إِذَا شِئْنَا وَ نُغْلِقُهَا إِذَا شِئْنَا فَقَالَ لَهُمَا عَلِیٌّ (علیه السلام) أَ لَا أَدُلُّکُمَا {عَلَی} مَنْ هُوَ خَیْرٌ مِنْکُمَا قَالا وَ مَنْ هُوَ قَالَ الَّذِی ضَرَبَ رَءُوسَکُمَا بِالسَّیْفِ حَتَّی أَدْخَلَکُمَا فِی الْإِسْلَامِ قَهْراً فَقَامَ الْعَبَّاسُ مُغْضَباً حَتَّی أَتَی رَسُولَ‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله){فَقَالَ یَا رَسُولَ‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)} فَأَخْبَرَهُ بِالْخَبَرِ فَاغْتَمَّ مِنْ ذَلِکَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فَهَبَطَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) فَقَالَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ وَ عَلَیْکَ السَّلَامُ یَا جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) فَقَالَ قُلْ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ {وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ} إِلَی آخِرِ {الْآیَهًِْ} قَالَ قُمْ یَا عَمِّ اخْرُجْ فَهَذَا {رَسُولُ} الرَّحْمَنِ یُخَاصِمُکَ فِی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).
امام علی (علیه السلام)- حارث اعور گوید: امیرالمؤمنین (علیه السلام) وارد مسجدالحرام شد. شیبۀبن‌عبدالدار و عبّاس‌بن‌عبدالمطلّب باهم به تفاخر پرداخته ... عبّاس گفت: «مقام سقایت حاجیان و عمارت مسجدالحرام را ما در اختیار داریم، پس بهترین مردم بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ما هستیم». شیبه گفت: «کلیدهای کعبه در دست ماست، هرگاه اراده کنیم درهای آن را باز می کنیم یا می بندیم، ازاین‌رو ما پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بهترین مردم هستیم». پس امیرالمؤمنین (علیه السلام) به ایشان فرمود: «می خواهید کسی را به شما معرفی کنم که بهتر از هر دوی شماست»؟ گفتند: «او کیست»؟! فرمود: «همان کسی‌که بزرگان شما را با شمشیر زد تا اینکه شما را به اجبار وارد اسلام کند»! پس عبّاس برخاست و خشمگین نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رفته و ماجرا را برای آن حضرت بازگو نمود. امّا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سکوت فرمود و چیزی نگفت؛ در این حال بود که جبرئیل (علیه السلام) نزد وی آمده و گفت: «ای محمّد! خداوند تو را سلام می رساند و می گوید: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ وَ اللهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظّالِمینَ. [پیامبر (صلی الله علیه و آله)] فرمود: «عمو جان، برخیز و برو، این خدای رحمان است که دارد بین تو و علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) قضاوت می کند».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَنَسٍ قَالَ قَعَدَ الْعَبَّاسُ وَ شَیْبَهًُْ یَفْتَخِرَانِ فَقَالَ الْعَبَّاسُ أَنَا أَشْرَفُ مِنْکَ أَنَا عَمُّ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ سَاقِی الْحَاجِّ فَقَالَ شَیْبَهًُْ أَنَا أَشْرَفُ مِنْکَ أَنَا أَمِینُ اللَّهِ عَلَی بَیْتِهِ وَ خَزَائِنِهِ فَلَا ائْتَمَنَکَ کَمَا ائْتَمَنَنِی فَاطَّلَعَ عَلَیْهِمَا عَلِیٌّ (علیه السلام) فَأَخْبَرَاهُ بِمَا قَالَا فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَنَا أَشْرَفُ مِنْکُمَا أَنَا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ وَ هَاجَرَ وَ جَاهَدَ فَانْطَلَقُوا ثَلَاثَتُهُمْ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَأَخْبَرُوهُ فَمَا أَجَابَهُمْ بِشَیْءٍ فَانْصَرَفُوا فَنَزَلَ عَلَیْهِ الْوَحْیُ بَعْدَ أَیَّامٍ فَأَرْسَلَ إِلَیْهِمْ فَقَرَأَ عَلَیْهِمْ أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ ... وَ رَوَی فِی فَرَائِدِ السِّمْطَیْنِ أَبْسَطَ مِنْ ذَلِکَ إِلَی أَنْ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَنَا أَشْرَفُ مِنْکُمَا أَنَا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِالْوَعِیدِ مِنْ ذُکُورِ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ وَ هَاجَرَ وَ جَاهَدَ فَانْطَلَقُوا إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَخْبَرَهُ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ بِفَخْرِهِ فَمَا أَجَابَهُمْ بِشَیْءٍ فَنَزَلَ الْوَحْیُ بَعْدَ أَیَّامٍ فَأَرْسَلَ إِلَی الثَّلَاثَهًِْ فَأَتَوْهُ فَقَرَأَ عَلَیْهِمُ الْآیَهًَْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- أنس نقل می کند: عباس و شیبه باهم به فخرفروشی پرداختند، پس عباس گفت: شرافت من بیش از توست، من عموی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هستم و برخوردار از منصب سقایت حاجیان»! شیبه گفت: «شرافت من بیش از توست، زیرا من امین خدا بر خانه و گنجینه های او هستم؛ خداوند مرا امانت‌دار دانسته نه تو را»! در این حال علی (علیه السلام) بر ایشان وارد شد و آن دو ایشان را از ماجرا آگاه ساختند. پس علی (علیه السلام) فرمود: «شرافت من بیش از هر دوی شماست، من اولین مؤمن، مهاجر و مجاهد هستم». پس هر سه نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رفته و ایشان را از موضوع آگاه کردند. امّا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سکوت فرمود و پاسخی به ایشان نداد و آن ها نیز از نزد وی رفتند؛ چند روز بعد وحی بر ایشان نازل گشت و هر سه را احضار نموده، آیه: أَ جَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الحَاجّ... را تا آخر آیه‌ی ده بر ایشان تلاوت فرمود. ... در «فرائد السمطین» ماجرا را مفصّل تر نقل کرده تا آنجا که گوید: علی (علیه السلام) فرمود: «من اشرف از شما دو نفر هستم، من اولین مرد این اُمّت هستم که به وعده و وعیدهای خداوند ایمان آورده، هجرت نموده و جهاد کردم». پس هر سه نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رفته و ماجرای خود را برای ایشان نقل کردند. اما رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پاسخی به آنان نداد تا اینکه چند روز بعد وحی بر ایشان نازل گردید. سپس در پی هر سه نفر فرستاد و آیه را برایشان خواند.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أَ جَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الْحَاجِّ قَالَ: افْتَخَرَ الْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَقَالَ: أَنَا عَمُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله)، وَ أَنَا صَاحِبُ سِقَایَهًِْ الْحَاجِّ، وَ أَنَا أَفْضَلُ مِنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) کَذَا. وَ قَالَ شَیْبَهًُْ بْنُ عُثْمَانَ: أَنَا أَعْمُرُ بَیْتَ اللَّهِ وَ صَاحِبُ حِجَابَتِهِ وَ أَنَا أَفْضَلُ. فَسَمِعَهُمَا عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ هُمَا یَذْکُرَانِ ذَلِکَ، فَقَالَ: أَنَا أَفْضَلُ مِنْکُمَا، أَنَا الْمُجَاهِدُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ. فَأَنْزَلَ اللَّهُ فِیهِمْ: أَ جَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الْحَاجِّ یَعْنِی الْعَبَّاسَ، وَ عِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ یَعْنِی شَیْبَهًَْ، کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ إِلَی قَوْلِهِ: أَجْرٌ عَظِیمٌ فَفَضَّلَ عَلِیّاً (علیه السلام) عَلَیْهِمَا.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ، عبّاس‌بن‌عبدالمطلّب افتخار کرد و گفت: «من عموی محمّد (صلی الله علیه و آله) هستم و من صاحب مقام سقایت حجّاج هستم و من افضل از علی (علیه السلام) هستم»، و شیبهًْ‌بن‌عثمان گفت: «من خانه‌ی خدا را تعمیر می‌کنم و نگهبان آن هستم و من برترم»، سخنان این دو نفر را علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) شنید و گفت: «من از هر دوی شما برترم، من مجاهد در راه خدا هستم»، پس این آیه نازل شد: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ یعنی عبّاس، وَ عِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ یعنی شیبه، کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فی سَبیلِ الهِا لا یَسْتَوُونَ ... عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظیمٌ (توبه/۲۲۱۹)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- مَا رَوَاهُ الثَّعْلَبِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ قَالَ: قَالَ الْحَسَنُ وَ الشَّعْبِیُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ کَعْبٍ الْقُرَظِیُ: نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ فِی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ عَبَّاسِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌الْمُطَّلِبِ وَ طَلْحَهًَْ‌بْنِ‌شَیْبَهًَْ وَ ذَلِکَ أَنَّهُمْ افْتَخَرُوا فَقَالَ طَلْحَهًُْ أَنَا صَاحِبُ الْبَیْتِ بِیَدِی مِفْتَاحُهُ وَ لَوْ أَشَاءُ بِتُّ فِی الْمَسْجِدِ وَ قَالَ الْعَبَّاسُ أَنَا صَاحِبُ السِّقَایَهًِْ وَ الْقَائِمُ عَلَیْهَا قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) مَا أَدْرِی مَا تَقُولَانِ لَقَدْ صَلَّیْتُ سِتَّهًَْ أَشْهُرٍ قَبْلَ النَّاسِ وَ أَنَا صَاحِبُ الْجِهَادِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی هَذِهِ الْآیَهًَْ أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ وَ اللهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِین.
امام علی (علیه السلام)- و از طریق مخالفان [علمای سنّی] ثعالبی در تفسیرش آورده و گفته است، حسن و شَعبی و محمّدبن‌کعب قُرظی روایت کردند که؛ این آیه درباره‌ی علیّ‌ّّبن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و عبّاس‌بن‌عبدالمطلّب و طلحهًْ‌بن‌شیبه نازل شد. چرا که آنان بر یکدیگر تفاخر می‌کردند. طلحه می‌گفت: «من صاحب این خانه هستم و کلیدهایش به دست من است و اگر بخواهم، در مسجد بیتوته می‌کنم». عبّاس می‌گفت: «من صاحب سقایت و مسئول آن هستم». علی (علیه السلام) گفت: «نمی‌دانم چه می‌گویید. من شش ماه قبل از مردم نماز می‌خواندم و من جهاد کردهام». پس خدای عزّوجلّ این آیه را نازل کرد: أَجَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الحَاجِّ وَ عِمَارَةَ الْمسجد الحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الآخر وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لاَ یَسْتَوُونَ عِندَ اللهِ وَ اللهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ قَدْ رُوِّینَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) أَنَّ قَوْماً سَأَلُوهُ فَقَالُوا: یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَخْبِرْنَا بِأَفْضَلِ مَنَاقِبِکَ. فَقَالَ ... کُنْتُ أَنَا وَ الْعَبَّاسُ وَ عُثْمَانُ‌بْنُ‌شَیْبَهًَْ فِی الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَفَخَرَا عَلَیَّ فَقَالَ عُثْمَانُ‌بْنُ‌شَیْبَهًَْ أَعْطَانِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) السَّدَانَهًَْ یَعْنِی مَفَاتِیحَ الْکَعْبَهًِْ وَ قَالَ الْعَبَّاسُ‌بْنُ‌عَبْدِ‌الْمُطَّلِبِ أَعْطَانِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)السِّقَایَهًَْ وَ هِیَ زَمْزَمُ قَالا وَ لَمْ یُعْطِکَ شَیْئاً یَا عَلِیُّ (علیه السلام) فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ وَ اللهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ، الَّذِینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللهِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْفائِزُونَ، یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَ رِضْوانٍ وَ جَنَّاتٍ لَهُمْ فِیها نَعِیمٌ مُقِیمٌ خالِدِینَ فِیها أَبَداً إِنَّ اللهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیم.
امام علی (علیه السلام)- از علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) برای ما روایت شده است؛ همانا به امیرمؤمنان (علیه السلام) گفته شد: «ای امیرمؤمنان! بهترین مناقب و فضایلت را به ما بگو»؟ فرمود: ... «من و عبّاس و عثمان‌بن‌شیبه در مسجد الحرام بودیم. عثمان‌بن‌شیبه گفت: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خزانت یعنی کلیدهای کعبه را به من واگذار کرد». و عبّاس گفت: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سقایت را، یعنی زمزم را به من واگذار کرد و به تو چیزی نداده است، ای علی (علیه السلام)»! [حضرت (علیه السلام) فرمود]: پس خدا این آیه را نازل کرد؛ أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ وَ اللهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ* الَّذِینَ أمنوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللهِ وَ اولئِکَ هُمُ الْفائِزُونَ* یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَ رِضْوانٍ وَ جَنَّاتٍ لَهُمْ فِیها نَعِیمٌ مُقِیمٌ* خالِدِینَ فِیها أَبَداً إِنَّ اللهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیم (توبه/۲۲۱۹)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ اللهِ‌بْنِ‌عُبَیْدَهًَِْ الرَّبَذِیِّ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) لِلْعَبَّاسِ (رحمة الله علیه) یَا عَمِّ لَوْ هَاجَرْتَ إِلَی الْمَدِینَهًِْ قَالَ أَ وَ لَسْتُ فِی أَفْضَلَ مِنَ الْهِجْرَهًِْ أَ لَسْتُ أَسْقِی حَاجَ بَیْتِ اللَّهِ وَ أَعْمُرُ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ الْآیَهًْ.
امام علی (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌عبیده‌ی ربذی گوید: علی (علیه السلام) به عبّاس فرمود: «ای عمو! ای کاش به مدینه هجرت کرده بودی»! او در پاسخ گفت: «مگر اکنون من در حالتی نیستم که از هجرت بهتر است؟ مگر سقایت حجّاج خانه‌ی خدا را بر عهده ندارم و مسجدالحرام را تعمیر نمی‌کنم». پس خدای عزّوجلّ این آیه را نازل کرد: أَجَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الحَاجِّ وَ عِمَارَةَ الْمسجد الحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الآخر وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لاَ یَسْتَوُونَ عِندَ اللهِ وَ اللهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ ابْنِ‌سِیرِینَ قَالَ قَدِمَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) مِنَ الْمَدِینَهًِْ إِلَی مَکَّهًَْ فَقَالَ لِلْعَبَّاسِ یَا عَمِّ أَ لَا تُهَاجِرُ أَ لَا تَلْحَقُ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ أَعْمُرُ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ، وَ أَحْجُبُ الْبَیْتَ. فَأَنْزَلَ اللَّهُ أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ، {وَ اللهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ}.
امام علی (علیه السلام)- ابن‌سیرین گوید: علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) از مدینه به مکّه آمد و به عبّاس گفت: «ای عمو چرا هجرت نمی‌کنی؟ چرا به پیامبرخدا (صلی الله علیه و آله) ملحق نمی‌شوی»؟ عبّاس گفت: «مسجد الحرام را تعمیر می‌کنم و بیت را حفظ می‌کنم». پس این آیه نازل شد: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ وَ اللهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَالَ الْمُفَسِّرُونَ لَمَّا أُسِرَ الْعَبَّاسُ (رحمة الله علیه) یَوْمَ بَدْرٍ أَقْبَلَ الْمُسْلِمُونَ فَعَیَّرُوهُ بِکُفْرِهِ بِاللَّهِ وَ قَطِیعَهًِْ الرَّحِمِ وَ أَغْلَظَ عَلِیٌّ (علیه السلام) لَهُ الْقَوْلَ فَقَالَ الْعَبَّاسُ مَا لَکُمْ تَذْکُرُونَ مَسَاوِیَنَا وَ لَا تَذْکُرُونَ مَحَاسِنَنَا فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَ‌لَکُمْ مَحَاسِنُ قَالَ نَعَمْ إِنَّا لَنَعْمُرُ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ وَ نَحْجُبُ الْکَعْبَهًَْ وَ نَسْقِی الْحَاجَّ وَ نَفُکُّ الْعَانِیَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی رَدّاً عَلَی الْعَبَّاسِ (رحمة الله علیه) وِفَاقاً لِعَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) ما کانَ لِلْمُشْرِکِینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اللهِ .. ثُمَّ قَالَ إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللهِ .. ثُمَّ قَالَ أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ رَوَی إِسْمَاعِیلُ‌بْنُ‌خَالِدٍ عَنْ عَامِرٍ وَ ابْنِ‌جُرَیْجٍ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ ابْنِ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) وَ مُقَاتِلٍ عَنِ الضَّحَّاکِ عَنِ ابْنِ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) وَ السُّدِّیِّ عَنِ ابْنِ‌صَالِحٍ وَ ابْنِ‌أَبِی‌خَالِدٍ وَ زَکَرِیَّا عَنِ الشَّعْبِیِّ أَنَّهُ نَزَلَ هَذِهِ الْآیَهًُْ فِی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).
امام علی (علیه السلام)- مفسّران گویند: وقتی در روز بدر عبّاس اسیر شد مسلمانان روی آوردند و او را به خاطر کفرش به خدا و قطع رحم سرزنش کردند. و علی (علیه السلام) به درشتی با او سخن گفت. عبّاس گفت: «شما را چه می شود بدی های ما را یاد می کنید و خوبی های ما را یاد نمی کنید»؟ علی (علیه السلام) فرمود: «آیا شما خوبی هم دارید»؟ گفت: «بله! ما مسجد الحرام را آباد می کنیم، پرده دار کعبه هستیم، حاجیان را سیراب می کنیم و اسیر آزاد می کنیم». پس خدای تعالی در پاسخ عبّاس و تأیید علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نازل کرد: ما کانَ لِلْمُشْرِکِینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اللهِ شاهِدینَ عَلی أَنْفُسِهِمْ بِالْکُفْرِ أُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ وَ فِی النَّارِ هُمْ خالِدُون (توبه/۱۷) سپس فرمود: إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللهِِ مَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَی الزَّکاةَ وَ لَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللهَ فَعَسی أُولئِکَ أَنْ یَکُونُوا مِنَ المُهْتَدین (توبه/۱۸) سپس فرمود: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ. و اسماعیل‌بن‌خالد از عامر، ابن‌جریح از عطاء از ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) و مقاتل از ضحاک از ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)، سدیّ از ابی صالح و ابن ابی‌خالد، و زکریّا از شعبی روایت کرده اند که این آیه در مورد علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نازل شد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَا عَلِیُّ (علیه السلام) إِنَّ عَبْدَالْمُطَّلِبِ سَنَّ فِی الْجَاهِلِیَّهًِْ خَمْسَ سُنَنٍ أَجْرَاهَا اللَّهُ لَهُ فِی الْإِسْلاَم ... وَلَمَّا حَفَرَ بِئْرَ زَمْزَمَ سَمَّاهَا سِقَایَهًَْ الْحَاجِّ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِر ِ ...
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای علی! عبدالمطلّب در زمان جاهلیّت پنج سنّت را مورد عمل قرار داد، و خداوند آنها را در اسلام جاری کرد. ... عبدالمطلّب پس از اینکه چاه زمزم را حفر کرد، آن را برای آشامیدن حجّاج اختصاص دارد و خداوند هم در قرآن کریم فرموده است: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِر وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لاَ یَسْتَوُونَ عِندَ اللهِ وَ اللهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِرٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْبَاقِر (علیه السلام): ... إِنَّ عُمَرَ‌بْنَ‌الْخَطَّابِ لَمَّا حَضَرَتْهُ الْوَفَاهًُْ وَ أَجْمَعَ عَلَی الشُّورَی، فَقَال لَهُمْ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) ... قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی فِیهِ أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ، غَیْرِی. قَالُوا: لا.
امام باقر (علیه السلام)- جابر از امام باقر (علیه السلام) روایت میکند که فرمود: ... زمانی‌که لحظه مرگ عمربن‌خطاب فرارسید و تصمیم بر به شورا گذاشتن امر خلافت داشت ...، امیرالمؤمنین (علیه السلام) به آنها فرمود: «شما را به خدا آیا خداوند این آیه: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ را درباره‌ی کسی غیر از من نازل کرده است»؟ گفتند: «نه».
الهادی (علیه السلام)- مَا رُوِیَ عَنْ أَبِی‌مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ‌بْنِ{عَلِیٍ} الْعَسْکَرِیِّ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ (علیه السلام) وَ ذَکَرَ أَنَّهُ (علیه السلام) زَارَ بِهَا فِی یَوْمِ الْغَدِیرأوَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ وَ اللهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ، الَّذِینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللهِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْفائِزُونَ، یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَ رِضْوانٍ وَ جَنَّاتٍ لَهُمْ فِیها نَعِیمٌ مُقِیمٌ، خالِدِینَ فِیها أَبَداً إِنَّ اللهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْمَخْصُوصُ بِمِدْحَهًِْ اللَّهِ الْمُخْلِصُ لِطَاعَهًِْ اللَّهِ لَمْ تَبْغِ بِالْهُدَی بَدَلًا وَ لَمْ تُشْرِکْ بِعِبَادَهًِْ رَبِّکَ أَحَدا.
امام هادی (علیه السلام)- امام هادی (علیه السلام) در روز غدیر با این [دعا] زیارت کرد، خداوند تعالی: فرمود: «... أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللهِ وَ اللهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ* الَّذِینَ أمنوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللهِ وَ اولئِکَ هُمُ الْفائِزُونَ* یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَ رِضْوانٍ وَ جَنَّاتٍ لَهُمْ فِیها نَعِیمٌ مُقِیمٌ* خالِدِینَ فِیها أَبَداً إِنَّ اللهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ. گواهی می‌دهم که تو به مدح خدا مخصوص و برای طاعت خدا مخلص هستی و برای هدایت جایگزین نخواستی و کسی را در عبادت پروردگارت شریک نکردی».
الحسن (علیه السلام)- عَنْ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) قَالَ ... فَقَامَ الْحَسَنُ (علیه السلام) فَخَطَبَ ... وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ فَهُوَ الْمُجَاهِدُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ حَقّاً وَ فِیهِ «أَبِی نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ وَ کَانَ مِمَّنِ اسْتَجَابَ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَمُّهُ حَمْزَهًُْ (رحمة الله علیه) وَ جَعْفَرٌ‌ابْنُ‌عَمِّهِ فَقُتِلَا شَهِیدَیْنِ رَضِیَ.
امام حسن (علیه السلام)- از امام سجّاد (علیه السلام) روایت است: امام حسن (علیه السلام) برخاست و خطبه خواند: «... خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمسجدالحرام کَمَنْ أمن بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ، مجاهد واقعی در راه خدا اوست درباره‌ی او این آیه نازل شده است. از کسانی‌که دعوت پیامبر (صلی الله علیه و آله) را پذیرفت عمویش حمزه و پسرعمویش جعفربن‌ابی‌طالب (رحمة الله علیه) بود که هر دو مانند عدّه‌ی زیاد دیگری شهید شدند».
الحسن (علیه السلام)- عَنْ سُلَیْمِ‌بْنِ‌قَیْسٍ عَنِ الْحَسَنِ‌بْنِ‌عَلِی (علیه السلام) أَنَّهُ حَمِدَ اللَّهَ تَعَالَی وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ قَالَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِینَ وَ الْأَنْصارِ وَ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ فَکَمَا أَنَّ لِلسَّابِقِینَ فَضْلَهُمْ عَلَی مَنْ بَعْدَهُمْ کَذَلِکَ لِأَبِی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَضِیلَهًٌْ عَلَی السَّابِقِینَ بِنِسْبَهًِْ سَبْقِهِ وَ قَالَ أَجَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ اسْتَجَابَ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ وَاسَاهُ بِنَفْسِهِ ثُمَّ عَمُّهُ حَمْزَهًُْ سَیِّدُ الشُّهَدَاءِ (رحمة الله علیه) وَ قَدْ کَانَ قُتِلَ مَعَهُ کَثِیرٌ فَکَانَ حَمْزَهًُْ (رحمة الله علیه) سَیِّدَهُمْ بِقَرَابَتِهِ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ جَعَلَ اللَّهُ لِجَعْفَرٍ (رحمة الله علیه) جَنَاحَیْنِ یَطِیرُ بِهِمَا مَعَ الْمَلَائِکَهًِْ فِی الْجَنَّهًِْ حَیْثُ یَشَاءُ وَ ذَلِکَ لِمَکَانِهِمَا وَ قَرَابَتِهِمَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْزِلَتِهِمَا مِنْهُ.
امام حسن (علیه السلام)- سلیم‌بن‌قیس از حسن‌بن‌علی (علیه السلام) روایت کرده که ایشان پس از حمد و ثنای خدا فرمود: «وَ السَّابِقُونَ الْاوّلونَ مِنَ المُهاجِرِینَ وَ الْأَنْصارِ وَ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ (توبه/۱۰۰) همان‌طوری که سبقت‌گیرندگان در ایمان، بر دیگران برتری دارند، علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) به نسبت سبقتی که بر دیگران داشته بر آنها فضیلت دارد». و فرمود: «أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمسجدالحرام؛ دعوت پیامبر را پذیرفت و با او با جان خویش مواسات نمود. سپس عمویش حمزه سیدالشهداء (رحمة الله علیه) به‌همراه او گروهی کشته شدند ولی حمزه (رحمة الله علیه) به جهت خویشاوندی که با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) داشت، سرور آنها بود. خداوند به جعفر (رحمة الله علیه) دو بال داد که به‌وسیله‌ی آن دو با ملائکه در بهشت به هرجا که بخواهد پرواز میکند. این موقعیّت به‌واسطه‌ی مقام آن دو در نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) و خویشاوندی ایشان با آن جناب بود».
الباقر (علیه السلام)- نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ فِی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).
امام باقر (علیه السلام)- این آیه در شأن علیّ‌ّّّبن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نازل شد.