آیه خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَ اللهُ سَميعٌ عَليمٌ [103]
از اموال آن‌ها صدقه‌اى [به‌عنوان زكات] بگير، تا به‌وسيله‌ی آن، آن‌ها را پاك سازى و پرورش دهى و [به‌هنگام گرفتن زكات] به آن‌ها دعا كن، كه دعاى تو، مايه‌ی آرامش آنهاست و خداوند شنوا و داناست.
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ زَعَمَ أَنَّ الْإِمَامَ یَحْتَاجُ إِلَی مَا فِی أَیْدِی النَّاسِ فَهُوَ کَافِرٌ إِنَّمَا النَّاسُ یَحْتَاجُونَ أَنْ یَقْبَلَ مِنْهُمُ الْإِمَامُ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها.
امام صادق (علیه السلام)- هرکه گمان برد که امام به آنچه در دست مردم است نیازمند است، او کافر است، همانا مردم نیاز دارند که از آن‌ها چیزی را بپذیرد، خدای عزّوجلّ می‌فرماید: خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها.
الصّادق (علیه السلام)- إِنِّی لآَخُذُ مِنْ أَحَدِکُمُ الدِّرْهَمَ وَ إِنِّی لِأَکْثَرِ أَهْلِ الْمَدِینَهًِْ مَالًا مَا أُرِیدُ بِذَلِکَ إِلَّا أَنْ تُطَهَّرُوا.
امام صادق (علیه السلام)- به‌راستی من از یکی از شماها چند درهم را می‌پذیرم با اینکه در شهر مدینه دارایی من از همه بیشتر است، من با پذیرش آن چیزی نمی‌خواهم جز اینکه شما پاک بشوید.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحسَانِ الوَاسِطِی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها جَارِیَهًٌْ هِیَ فِی الْإِمَامِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ نَعَمْ.
امام صادق (علیه السلام)- علیّ‌بن‌حسان واسطی از یکی از اصحاب ما نقل کرده است که گوید: از حضرت (علیه السلام) درباره‌ی این سخن خدای تبارک‌وتعالی: خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِم بِهَا، سؤال کردم: «آیا پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره‌ی امام (علیه السلام) نیز جریان دارد»؟ فرمود: «بلی».
الصّادق (علیه السلام)- یُجْبِرُ الْإِمَامُ النَّاسَ عَلَی أَخْذِ الزَّکَاهًِْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ لِأَنَّ اللَّهَ یَقُولُ خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) هَاتُوا رُبُعَ الْعُشْرِ مِنْ کُلِّ عِشْرِینَ مِثْقَالًا نِصْفُ مِثْقَالٍ وَ مِنْ کُلِّ مِائَتَیْ دِرْهَمٍ خَمْسَهًُْ دَرَاهِمَ.
امام صادق (علیه السلام)- امام مردمان را بر پرداختن زکات وادار میکند، چرا که خدای متعال فرموده است: خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُم و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «یک چهلم را به‌عنوان زکات بیاورید، از هر بیست مثقال نصف مثقال و از هر دویست درهم پنج درهم».
الصّادق (علیه السلام)- عَن عَبدِاللهِ‌بنِ‌سَنَان قَالَ قَالَ أَبُو عَبدِاللهِ (علیه السلام): لَمَّا أُنْزِلَتْ آیَهًُْ الزَّکَاهًِْ خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها وَ أُنْزِلَتْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَأَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مُنَادِیَهُ فَنَادَی فِی النَّاسِ أَنَّ اللَّهَ فَرَضَ عَلَیْکُمُ الزَّکَاهًَْ کَمَا فَرَضَ عَلَیْکُمُ الصَّلَاهًَْ فَفَرَضَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَیْهِمْ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّهًِْ وَ فَرَضَ الصَّدَقَهًَْ مِنَ الْإِبِلِ وَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ وَ مِنَ الْحِنْطَهًِْ وَ الشَّعِیرِ وَ التَّمْرِ وَ الزَّبِیبِ فَنَادَی فِیهِمْ بِذَلِکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ عَفَا لَهُمْ عَمَّا سِوَی ذَلِکَ قَالَ ثُمَّ لَمْ یَفْرِضْ لِشَیْءٍ مِنْ أَمْوَالِهِمْ حَتَّی حَالَ عَلَیْهِمُ الْحَوْلُ مِنْ قَابِلٍ فَصَامُوا وَ أَفْطَرُوا فَأَمَرَ مُنَادِیَهُ فَنَادَی فِی الْمُسْلِمِینَ أَیُّهَا الْمُسْلِمُونَ زَکُّوا أَمْوَالَکُمْ تُقْبَلْ صَلَاتُکُمْ قَالَ ثُمَّ وَجَّهَ عُمَّالَ الصَّدَقَهًِْ وَ عُمَّالَ الطَّسُوقِ.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌سنان گوید: امام (علیه السلام) فرمود: هنگامی‌که این آیه؛ خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِم بِهَا، در ماه رمضان نازل شد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به منادی خود دستور داد که چنین اعلام کند: «همانا خدا زکات را واجب کرد، چنان‌که نماز را بر شما واجب کرد». خدای عزّوجلّ بر ایشان [زکات را] بر طلا و نقره واجب کرد و صدقه را بر شتران و گاو و گوسفندان و گندم و جو و خرما و کشمش واجب کرد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) این حکم را در ماه رمضان به سمع مردم رساند و آنان را از دیگر موارد معاف نمود. امام (علیه السلام) در ادامه فرمود: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در آن سال متعرّض اموال مردم نشد تا اینکه سال آینده فرا رسید (یک سال گذشت). روزه گرفتند و افطار کردند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) به منادی خود دستور داد که چنین اعلام کند: «ای مسلمانان! زکات اموالتان را دهید تا نمازتان قبول شود». امام (علیه السلام) می‌فرماید: «و کارگزاران را به آبادی‌ها و مراتع اعزام کرد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّ الثَّلَاثَهًَْ الَّذِینَ تَخَلَّفُوا فِی غَزْوَهًِْ تَبُوکَ لَمَّا نَزَلَ فِی حَقِّهِمْ وَ عَلَی الثَّلاثَةِ الَّذِینَ خُلِّفُوا الْآیَهًَْ وَ تَابَ اللهُ عَلَیْهِمْ قَالُوا خُذْ أَمْوَالَنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ تَصَدَّقْ بِهَا وَ طَهِّرْنَا مِنَ الذُّنُوبِ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) مَا أُمِرْتُ أَنْ آخُذَ مِنْ أَمْوَالِکُمْ شَیْئاً فَنَزَلَ خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً فَأَخَذَ مِنْهُمُ الزَّکَاهًَْ الْمَفْرُوضَهًَْ شَرْعاً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- آن سه نفری که در جنگ تبوک تخلّف کردند [و به جنگ نرفتند]، وقتی که این آیات: وَ عَلَی الثَّلاثَةِ الَّذینَ خُلِّفُوا ... تابَ عَلَیْهِمْ لِیَتُوبُوا إِنَّ اللهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحیم نازل شد و گفتند: «ای رسول خدا! اموال ما را بگیر و صدقه بده و ما را از گناهان پاک ساز». پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «به من دستور داده نشده است که از اموال شما چیزی بگیرم». آیه نازل شد: خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً. [پیامبر (صلی الله علیه و آله)] از آن‌ها زکاتی که واجب شرعی بود، گرفت.
الجواد (علیه السلام)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌مَهْزِیَارَ قَالَ کَتَبَ إِلَیْهِ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) وَ قَرَأْتُ أَنَا کِتَابَهُ إِلَیْهِ فِی طَرِیقِ مَکَّهًَْ قَالَ الَّذِی أَوْجَبْتُ فِی سَنَتِی هَذِهِ وَ هَذِهِ سَنَهًُْ عِشْرِینَ وَ مِائَتَیْنِ فَقَطْ لِمَعْنًی مِنَ الْمَعَانِی أَکْرَهُ تَفْسِیرَ الْمَعْنَی کُلِّهِ خَوْفاً مِنَ الِانْتِشَارِ وَ سَأُفَسِّرُ لَکَ بَعْضَهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی إِنَّ مَوَالِیَّ أَسْأَلُ اللَّهَ صَلَاحَهُمْ أَوْ بَعْضَهُمْ قَصَّرُوا فِیمَا یَجِبُ عَلَیْهِمْ فَعَلِمْتُ ذَلِکَ فَأَحْبَبْتُ أَنْ أُطَهِّرَهُمْ وَ أُزَکِّیَهُمْ بِمَا فَعَلْتُ فِی عَامِی هَذَا مِنْ أَمْرِ الْخُمُسِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ وَ اللهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ. أَ‌لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ وَ أَنَّ اللهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ. وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلی عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ وَ لَمْ أُوجِبْ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ فِی کُلِّ عَامٍ وَ لَا أُوجِبُ عَلَیْهِمْ إِلَّا الزَّکَاهًَْ الَّتِی فَرَضَهَا اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ إِنَّمَا أَوْجَبْتُ عَلَیْهِمُ الْخُمُسَ فِی سَنَتِی هَذِهِ فِی الذَّهَبِ وَ الْفِضَّهًِْ الَّتِی قَدْ حَالَ عَلَیْهَا الْحَوْلُ وَ لَمْ أُوجِبْ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ فِی مَتَاعٍ وَ لَا آنِیَهًٍْ وَ لَا دَوَابَّ وَ لَا خَدَمٍ وَ لَا رِبْحٍ رَبِحَهُ فِی تِجَارَهًٍْ وَ لَا ضَیْعَهًٍْ إِلَّا ضَیْعَهًًْ سَأُفَسِّرُ لَکَ أَمْرَهَا تَخْفِیفاً مِنِّی عَنْ مَوَالِیَّ وَ مَنّاً مِنِّی عَلَیْهِمْ لِمَا یَغْتَالُ السُّلْطَانُ مِنْ أَمْوَالِهِمْ وَ لِمَا یَنُوبُهُمْ فِی ذَاتِهِم.
امام جواد (علیه السلام)- علیّ‌بن‌مهزیار گوید: امام جواد (علیه السلام) به او نامه نوشت و من نامه‌ی او را در راه مکّه خواندم. فرمود: «آنچه که در امسال واجب کرده [و این، سال دویست‌وبیست است] فقط برای یک معنا از معناها [ی آیه] است دوست ندارم همه‌ی معنای آن را تفسیر کنم چون می‌ترسم که منتشر شود و به‌زودی بعضی از آن (معنا) را برای تو تفسیر خواهم کرد. اگر خداوند تعالی بخواهد . شیعیانم [که صلاح آن‌ها را از خدا میخواهم] یا بعضی از آن‌ها، در واجباتشان کوتاهی کردند. من آن را دانستم. دوست داشتم که آن‌ها را [با این کاری که در امسال انجام دادم که دستور دادم خمس بدهند] پاک سازم و پرورش دهم. خداوند تعالی فرمود؛ خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ وَ الله سَمِیعٌ عَلِیمٌ* أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ وَ أَنَّ اللهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ. وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ المُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلی عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ؛ و آن (خمس) را بر آن‌ها در هر سالی واجب نکردم و بر آن‌ها جز زکاتی که خدا بر آن‌ها واجب کرده است، چیزی واجب نمی‌کنم و من امسال بر آن‌ها خمس را فقط در طلا و نقره‌ای که یک سال از به دست آوردنشان گذشته است، واجب کردم و آن (خمس) را نه در لباس واجب کردم و نه در ظرف‌ها و نه حیوانات و نه خدمتگزاران و نه سودی که در تجارت به دست آورده‌اند و نه املاک جز یک ملک که به‌زودی برای تو امر آن [یک ملک که بر آن خمس واجب کردم] را تفسیر خواهم کرد. [و این کار] تخفیفی است از جانب من به شیعیانم و منّتی است از جانب من بر آن‌ها، به خاطر اینکه سلطان اموال آن‌ها را می‌دزدد به این خاطر بدی‌هایی در ذات آن‌ها است».
الصّادق (علیه السلام)- عَن زُرَارَهًَْ عَن أَبِی‌عَبدِاللهِ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ قَوْلُ اللَّهِ خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها أَ هِیَ قَوْلُهُ وَ آتُوا الزَّکاةَ قَالَ قَالَ الصَّدَقَاتُ فِی النَّبَاتِ وَ الْحَیَوَانِ وَ الزَّکَاهًُْ فِی الذَّهَبِ وَ الْفِضَّهًِْ وَ زَکَاهًُْ الصَّوْمِ.
امام صادق (علیه السلام)- زراره گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «آیا این کلام خدا: خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِم بِهَا، همان سخن او: وَ آتُوا الزَّکاةَ؛ است»؟ فرمود: «صدقه در گیاهان و حیوانات است و زکات در طلا و نقره و زکات روزه».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ القَاسِمِ‌بنِ‌إِبرَاهِیم العُلوَی أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْأَرُزِّ وَ الْعَدَسِ وَ الْحِمَّصِ وَ الْبَاقِلَاءِ وَ أَشْبَاهِهَا وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ وَ الْفَاکِهَهًِْ هَلْ فِیهَا زَکَاهًٌْ فَقَالَ کُلُّ مَا خَرَجَ مِنَ الْأَرْضِ مِنْ نَابِتَهًٍْ فَفِیهِ الزَّکَاهًُْ لِقَوْلِ اللَّهِ خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها.
امام صادق (علیه السلام)- قاسم‌بن‌ابراهیم علوی نقل می کند که از ایشان درباره‌ی برنج، عدس، نخود، باقلا و دانه های شبیه این‌ها و انجیر و زیتون و میوه سؤال شد: «آیا زکات به آن‌ها تعلّق می‌گیرد»؟ فرمود: «هر دانه‌ای که از زمین روییده شود، بنابراین سخن خداوند: خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها؛ زکات دارد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّهُ لَمَّا نَزَلَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ وَ أَمَرَ (صلی الله علیه و آله) الصَّحَابَهًَْ بِأَدَاءِ الزَّکَاهًِْ وَ دَفْعِهَا إِلَیْهِ فَأَوَّلُ مَنِ امْتَثَلَ وَ أَحْضَرَ الزَّکَاهًَْ رَجُلٌ اسْمُهُ أَبُو أَوْفَی فَدَعَا لَهُ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی أَبِی‌أَوْفَی وَ آلِ أَبِی‌أَوْفَی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هنگامی‌که آیه: صَلِّ عَلَیْهِمْ، نازل شد و پیامبر (صلی الله علیه و آله) به صحابه دستور داد که زکات را ادا کنند و به او بپردازند، اوّلین کسی که این فرمان را انجام داد و زکات را حاضر ساخت، مردی بود که نامش ابواوفی بود. پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای او دعا کرد و گفت: «خدایا بر ابواوفی و آل ابواوفی، درود فرست».
الصّادق (علیه السلام)- عَن عَبدِاللهِ‌بنِ‌سنَانٍ قَالَ کُنَّا عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فَقَالَ لَنَا ابْتِدَاءً کَیْفَ تُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَقُلْنَا نَقُولُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِ مُحَمَّدٍ (فَقَالَ کَأَنَّکُمْ تَأْمُرُونَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَیْهِمْ فَقُلْنَا فَکَیْفَ نَقُولُ قَالَ تَقُولُون ... أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ أَنْ تُوصِلَنِیهِمْ وَ تُقَرِّبَنِی بِهِمْ لَدَیْکَ کَمَا أَمَرْتَنِی بِالصَّلَاهًِْ عَلَیْه ... فَأَزْلِفْنَا بِتَحِیَّتِکَ وَ سَلَامِکَ وَ امْنُنْ عَلَیْنَا بِأَجْرٍ کَرِیمٍ مِنْ رَحْمَتِکَ وَ اخْصُصْنَا مِنْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ وَ زَکِّنَا بِصَلَوَاتِهِ وَ صَلَوَاتِ أَهْلِ بَیْتِهِ.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌سنان گوید: با عدّه ای از یاران در نزد امام صادق (علیه السلام) بودیم و حضرت در آغاز سخن به ما گفت: «چگونه بر پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) درود می فرستید»؟ گفتیم: «می‌گوییم: خداوندا بر محمّد و آل او (درود بفرست». فرمود: «گویا شما با این سخن به خداوند عزّوجلّ امر می کنید که بر آن‌ها درود بفرستد». گفتم: «پس چگونه بگوییم»؟ فرمود بگویید: «... ای خداوند! از تو می خواهم که بر محمّد و آل محمّد (درود برسانی و مرا در نزد خود به آنان نزدیک کنی، همان‌طورکه مرا به درود فرستادن بر او امر کردی ... پس با تحیّت و سلام خود ما را مقرّب گردان و با اجر کریمی از رحمت خود بر ما منّت گذار و ما را از جانب محمّد به افضل درودها اختصاص بده و به آن‌ها دعا کن؛ که دعای تو، مایه آرامش آنهاست. و با درود او و اهل بیتش ما را پاکیزه گردان».