آیه ۳۳ - سوره توبه

آیه هُوَ الَّذي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ [33]

او كسى است كه پيامبرش را با هدايت و آيين حق فرستاد، تا آن را بر همه‌ی آيين‌ها پيروز گرداند، هرچند مشركان ناخشنود باشند.

سبب نزول

۱
(توبه/ ۳۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَبُو عَبْدِاللهِِ الْحَافِظْ قَالَ: خَطَّ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) عَامَ الْأَحْزَابِ أَرْبَعِینَ ذِرَاعاً بَیْنَ کُلِّ عَشْرَهًٍْ فَکَانَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) وَ حُذَیْفَهًُْ یَقْطَعُونَ نَصِیبَهُمْ فَبَلَغُوا کُدْیاً عَجَزُوا عَنْهُ فَذَکَرَ سَلْمَانُ لِلنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) ذَلِکَ فَهَبَطَ وَ أَخَذَ مِعْوَلَهًًْ وَ ضَرَبَ ثَلَاثَ ضَرَبَاتٍ فِی کُلِّ ضَرْبَهًٍْ لُمْعَهًٌْ وَ هُوَ یُکَبِّرُ وَ یُکَبِّرُ النَّاسُ مَعَهُ فَقَالَ یَا أَصْحَابِی هَذَا مَا یُبَلِّغُ اللَّهُ شَرِیعَتِی الْأُفُق وَ فِی خَبَرٍ بِالْأُولَی الْیَمَنَ وَ بِالثَّانِیَهًِْ الشَّامَ وَ الْمَغْرِبَ وَ بِالثَّالِثَهًِْ الْمَشْرِقَ فَنَزَلَ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ ...

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوعبدالله حافظ گوید: در اوان جنگ احزاب پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای هر ده نفر چهل زراع از زمین را برای حفرکردن مشخص نمود. سلمان (رحمة الله علیه) و حُذَیفه داشتند قسمتشان را حفر می‌کردند که به صخرهای سخت رسیدند و از آن درماندند. سلمان (رحمة الله علیه) به پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفت و حضرت پایین آمد و کلنگ را گرفت و سه ضربه زد که هر ضربهای درخششی داشت و حضرت تکبیر میگفت و مردم نیز با ایشان تکبیر میگفتند. سپس فرمود: «ای یاران من! خداوند شریعت مرا به همه آفاق میرساند». و در خبری آمده؛ اوّل به یمن و دوّم به شام و مغرب و سوّم به مشرق. آنگاه این آیه نازل شد؛ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۲۶
بحار الأنوار، ج۱۷، ص۳۸۱/ المناقب، ج۱، ص۱۱۹

با هدایت و آیین حق فرستاد

۱ -۱
(توبه/ ۳۳)

الرّضا (علیه السلام)- هُوَ الَّذِی أَمَرَ رَسُولَهُ (صلی الله علیه و آله) بِالْوَلَایَهًِْ لِوَصِیِّهِ وَ الْوَلَایَهًُْ هِیَ دِینُ الْحَقِّ.

امام رضا (علیه السلام)- او خدایی است که به پیامبرش (صلی الله علیه و آله) دستور داده که در مورد ولایت علیّ‌ّّبن‌ابی‌طالب (علیه السلام) وصیّت کند، و ولایت همان دین حق است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۲۶
الکافی، ج۱، ص۴۳۲/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶/ بحار الأنوار، ج۵۱، ص۶۰/ المناقب، ج۳، ص۸۲/ نور الثقلین

پیروز گرداند

۲ -۱
(توبه/ ۳۳)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- انَّ الْهَاءَ فِی لِیُظْهِرَهُ عَائدهًٌْ إلَی الرَّسُولِ (صلی الله علیه و آله) أَیْ لِیَعْلَمَهُ اللَّهُ الأدْیَانَ کُلَّهَا حَتَّی لَا یَخْفَی عَلَیْهِ شَیْءٌ مِنْهَا عَنِ ابْنِ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه).

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ضمیر هاء در لِیُظْهِرَهُ، بازگشتش به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است یعنی خداوند به او همه‌ی دین‌ها را می‌آموزد تا اینکه چیزی از آن (دین‌ها) بر او مخفی نماند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۲۶
مرآهًْ العقول، ج۵، ص۱۳۷

تا آن را بر همه‌ی آیین‌ها پیروز گرداند

۳ -۱
(توبه/ ۳۳)

الرّضا (علیه السلام)- یُظْهِرُهُ عَلَی جَمِیعِ الْأَدْیَانِ عِنْدَ قِیَامِ الْقَائِم (عجل الله تعالی فرجه الشریف).

امام رضا (علیه السلام)- تا او را بر تمام دین‌ها در هنگام قیام قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) پیروز کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۲۶
الکافی، ج۱، ص۴۳۲/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶/ بحار الأنوار، ج۵۱، ص۶۰/ المناقب، ج۳، ص۸۲/ نور الثقلین
۳ -۲
(توبه/ ۳۳)

الباقر (علیه السلام)- یَکُونُ أَنْ لَا یَبْقَی أَحَدٌ إِلَّا أَقَرَّ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).

امام باقر (علیه السلام)- هیچ‌کس نمی‌ماند جز اینکه اقرار به خاتمیّت محمّد (صلی الله علیه و آله) می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۲۶
بحار الأنوار، ج۳۴۶، ص۵۲/ البرهان/ العیاشی، ج۲، ص۸۷/ نور الثقلین
۳ -۳
(توبه/ ۳۳)

الباقر (علیه السلام)- لِیُظْهِرَهُ اللَّهُ فِی الرَّجْعَهًِْ.

امام باقر (علیه السلام)- لِیُظْهِرَهُ یعنی تا خدا آن را در رجعت آشکار کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۲۸
بحار الأنوار، ج۵۲، ص۳۴۶/ البرهان/ العیاشی، ج۲، ص۸۷/ نور الثقلین/ بحار الأنوار، ج۵۳، ص۶۴
۳ -۴
(توبه/ ۳۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌یَزِیدَ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللهِ (علیه السلام) قَالَ إِنَّ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) فِی الْأَرْضِ کَرَّهًًْ مَعَ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) ابْنِهِ یُقْبِلُ بِرَایَتِهِ حَتَّی یَنْتَقِمَ لَهُ مِنْ بَنِی‌أُمَیَّهًَْ وَ مُعَاوِیَهًَْ وَ آلِ مُعَاوِیَهًَْ وَ مَنْ شَهِدَ حَرْبَهُ ثُمَّ یَبْعَثُ اللَّهُ إِلَیْهِمْ بِأَنْصَارِهِ یَوْمَئِذٍ مِنْ أَهْلِ الْکُوفَهًِْ ثَلَاثِینَ أَلْفاً وَ مِنْ سَائِرِ النَّاسِ سَبْعِینَ أَلْفاً فَیَلْقَاهُمْ بِصِفِّینَ مِثْلَ الْمَرَّهًِْ الْأُولَی حَتَّی یَقْتُلَهُمْ وَ لَا یَبْقَی مِنْهُمْ مُخْبِراً ثُمَّ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَیُدْخِلُهُمْ أَشَدَّ عَذَابِهِ مَعَ فِرْعَوْنَ وَ آلِ فِرْعَوْنَ ثُمَّ کَرَّهًًْ أُخْرَی مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی یَکُونَ خَلِیفَهًًْ فِی الْأَرْضِ وَ تَکُونَ الْأَئِمَّهًُْ (عُمَّالَهُ وَ حَتَّی یَبْعَثَهُ اللَّهُ عَلَانِیَهًًْ فَتَکُونَ عِبَادَتُهُ عَلَانِیَهًًْ فِی الْأَرْضِ کَمَا عَبَدَ اللَّهَ سِرّاً فِی الْأَرْضِ ثُمَّ قَالَ إِی وَ اللَّهِ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ ثُمَّ عَقَدَ بِیَدِهِ أَضْعَافاً یُعْطِی اللَّهُ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) مُلْکَ جَمِیعِ أَهْلِ الدُّنْیَا مُنْذُ یَوْمَ خَلَقَ اللَّهُ الدُّنْیَا إِلَی یَوْمِ یُفْنِیهَا حَتَّی یُنْجِزَ لَهُ مَوْعُودَهُ فِی کِتَابِهِ کَمَا قَالَ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ.

امام صادق (علیه السلام)- جابربن‌یزید از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند که فرمود: «همانا برای امیرالمؤمنین (علیه السلام) با فرزندش حسین (علیه السلام) در زمین رجعتی است. وی با پرچم خود می‌آید تا اینکه انتقام خود را از بنی‌امیّه و معاویه و اولاد معاویه و آن‌ها که همراه آنان به جنگ حضرت (علیه السلام) آمدند بگیرد، خداوند در آن روز سی‌هزار نفر از یاوران علی (علیه السلام) را که همه از اهل کوفه می‌باشند و هفتادهزار نفر از سایر مردم شیعه را به یاری علی (علیه السلام) برانگیخته می‌گرداند. و دوباره در صفّین آن دو لشکر یکدیگر را مانند بار نخست ملاقات می‌کنند و تمام نفرات لشکر معاویه را از دم شمشیر می‌گذراند، به‌طوری‌که یک نفر آن‌ها باقی نمی‌ماند که خبر آن‌ها را بیاورد، آنگاه در روز رستاخیز هم خداوند آن‌ها را برمی‌انگیزد و با فرعون و آل فرعون به بدترین عذاب‌ها گرفتار می‌سازد آنگاه علی (علیه السلام) بار دیگر با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به دنیا برمی‌گردد و پیغمبر پادشاه روی زمین می‌شود و سایر ائمّه (فرمانداران او خواهند بود، و به عکس روز نخست این‌بار به‌طور آشکار مبعوث می‌گردد و خدا را آشکارا عبادت می‌کند». سپس حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: «آری! و اللَّه امیرالمؤمنین (علیه السلام) دوبار به دنیا رجعت می‌کند، و با دست اشاره کرد که چندبار آن حضرت (علیه السلام) رجعت خواهد کرد. خداوند سلطنت تمام اهل عالم را از روز آفرینش دنیا تا روز فنای جهان به پیغمبر (صلی الله علیه و آله) می‌دهد تا وعده‌ای که در قرآن به آن حضرت (صلی الله علیه و آله) داده مصداق پیدا کند چنان که فرمود: لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ المُشْرِکُون».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۲۸
بحار الأنوار، ج۵۳، ص۷۴
۳ -۵
(توبه/ ۳۳)

الباقر (علیه السلام)- انَّ ذَلِکَ یَکُونُ عِنْدَ خُرُوجِ المهدی مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَلَا یَبْقَی أَحَدٌ الَّا أَقَرَّ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).

امام باقر (علیه السلام)- همانا آن اتّفاق هنگامی صورت می‌گیرد که مهدی آل محمّد (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، ظاهر شود، پس کسی باقی نمی‌ماند مگر اینکه به نبوّت محمّد (صلی الله علیه و آله) ایمان بیاورد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۲۸
البرهان
۳ -۶
(توبه/ ۳۳)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- إِنَّهَا نَزَلَتْ فِی الْقَائِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ هُوَ الْإِمَامُ الَّذِی یُظْهِرُهُ اللَّهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ فَیَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً وَ هَذَا مِمَّا ذَکَرْنَا أَنَّ تَأْوِیلَهُ بَعْدَ تَنْزِیلِهِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- این آیه نیز درباره‌ی قائم آل محمّد (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و او امامی است که خداوند او را بر همه‌ی ادیان غالب می‌گرداند و او زمین را از عدل‌وداد پر می‌کند همچنان که از ظلم و ستم پر شده باشد. این آیه نیز از آیاتی است که گفتیم تأویلش بعد از تنزیل می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۲۸
بحار الأنوار، ج۵۱، ص۵۰/ القمی، ج۱، ص۲۸۹/ البرهان
۳ -۷
(توبه/ ۳۳)

الصّادق (علیه السلام)- وَ اللَّهِ مَا نَزَلَ تَأْوِیلُهَا بَعْدُ وَ لَا یَنْزِلُ تَأْوِیلُهَا حَتَّی یَخْرُجَ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَإِذَا خَرَجَ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) لَمْ یَبْقَ کَافِرٌ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَ لَا مُشْرِکٌ بِالْإِمَامِ إِلَّا کَرِهَ خُرُوجَهُ حَتَّی لَوْ کَانَ کَافِرٌ أَوْ مُشْرِکٌ فِی بَطْنِ صَخْرَهًٍْ لَقَالَتْ یَا مُؤْمِنُ فِی بَطْنِی کَافِرٌ فَاکْسِرْنِی وَ اقْتُلْهُ.

امام صادق (علیه السلام)- به خدا قسم! هنوز تأویل این آیه بروز پیدا نکرده و تا خروج قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تأویلش آشکار نمی‌شود. وقتی قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خروج کند، کافری نسبت به خدای بزرگ باقی نمی‌ماند و مشرکی نسبت به مقام امام نمی‌ماند، مگر اینکه از قیام او کراهت دارد، تا جایی که اگر کافر یا مشرکی در دل صخره‌ای باشد، صخره می‌گوید: «ای مؤمن! در دل من کافری است، پس مرا بشکن و او را بکش!».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۲۸
البرهان/ العیاشی، ج۲، ص۸۷/ کمال الدین، ج۲، ص۶۷۰/ نور الثقلین/ بحار الأنوار، ج۵۲، ص۳۲۴/ العددالقویهًْ، ص۶۹
۳ -۸
(توبه/ ۳۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْمُفَضَّلِ‌بْنِ‌عُمَرَ قَالَ: سَأَلْتُ سَیِّدِیَ الصَّادِقَ (علیه السلام) هَلْ لِلْمَأْمُورِ الْمُنْتَظَرِ الْمَهْدِیِّ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مِنْ وَقْتٍ مُوَقَّتٍ یَعْلَمُهُ النَّاسُ فَقَالَ حَاشَ لِلَّهِ أَنْ یُوَقِّتَ ظُهُورَهُ بِوَقْتٍ یَعْلَمُهُ شِیعَتُنَا ... قَالَ (علیه السلام) یَا مُفَضَّلُ یَظْهَرُ فِی شُبْهَهًٍْ لِیَسْتَبِینَ فَیَعْلُو ذِکْرُهُ وَ یَظْهَرُ أَمْرُهُ وَ یُنَادَی بِاسْمِهِ وَ کُنْیَتِهِ وَ نَسَبِهِ وَ یَکْثُرُ ذَلِکَ عَلَی أَفْوَاهِ الْمُحِقِّینَ وَ الْمُبْطِلِینَ وَ الْمُوَافِقِینَ وَ الْمُخَالِفِینَ لِتَلْزَمَهُمُ الْحُجَّهًُْ بِمَعْرِفَتِهِمْ بِهِ عَلَی أَنَّهُ قَدْ قَصَصْنَا وَ دَلَلْنَا عَلَیْهِ وَ نَسَبْنَاهُ وَ سَمَّیْنَاهُ وَ کَنَیْنَاهُ وَ قُلْنَا سَمِیُّ جَدِّهِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ کَنِیُّهُ لِئَلَّا یَقُولَ النَّاسُ مَا عَرَفْنَا لَهُ اسْماً وَ لَا کُنْیَهًًْ وَ لَا نَسَباً وَ اللَّهِ لَیَتَحَقَّقُ الْإِیضَاحُ بِهِ وَ بِاسْمِهِ وَ نَسَبِهِ وَ کُنْیَتِهِ عَلَی أَلْسِنَتِهِمْ حَتَّی لَیُسَمِّیهِ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ کُلُّ ذَلِکَ لِلُزُومِ الْحُجَّهًِْ عَلَیْهِمْ ثُمَّ یُظْهِرُهُ اللَّهُ کَمَا وَعَدَ بِهِ جَدُّهُ (صلی الله علیه و آله) فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ قَالَ الْمُفَضَّلُ یَا مَوْلَایَ فَمَا تَأْوِیلُ قَوْلِهِ تَعَالَی لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ قَالَ (علیه السلام) هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّی لا تَکُونَ فِتْنَةٌ وَ یَکُونَ الدِّینُ کُلُّهُ لِلهِ فَوَ اللَّهِ یَا مُفَضَّلُ لَیُرْفَعُ عَنِ الْمِلَلِ وَ الْأَدْیَانِ الِاخْتِلَافُ وَ یَکُونُ الدِّینُ کُلُّهُ وَاحِداً کَمَا قَالَ جَلَّ ذِکْرُهُ إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلام.

امام صادق (علیه السلام)- مفضّل‌بن‌عمر گوید: از مولایم حضرت صادق (علیه السلام) پرسیدم: «آیا مأموریت مهدی منتظر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وقت معیّنی دارد که باید مردم بدانند کی خواهد بود»؟ فرمود: «حاشا که خداوند وقت ظهور او را طوری معیّن کند که شیعیان ما آن را بدانند. ... ای مفضّل! او در وضع شبهه‌ناکی آشکار می‌شود، تا اینکه امرش روشن شود و نامش بالا رود و کارش آشکار گردد، و نام و کنیه و نسبش برده شود، و آوازه‌ی او در زبان پیروان حق و باطل و موافقین و مخالفین زیاد برده می‌شود، تا اینکه به‌واسطه‌ی شناختن او حجّت بر مردم تمام شود. به‌علاوه ما داستان ظهور او را برای مردم نقل کرده‌ایم و نشان داده‌ایم و نام و نسب و کنیه او را برده و گفته‌ایم که؛ او هم نام جدّش پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله) و هم کنیه‌ی اوست تا مبادا مردم بگویند اسم و کنیه و نسب او را نشناختیم، به خدا سوگند! کار او به‌واسطه‌ی روشن‌شدن نام و نسب و کنیه‌اش که بر زبان‎های مردم بالا گرفته، متحقّق می‌شود. به‌طوری‌که آن را برای یکدیگر بازگو می‌کنند. همه‌ی این‌ها برای اتمام حجّت بر آن‌هاست. آنگاه همان‌طور که جدّش وعده داده، خداوند او را ظاهر می‌گرداند؛ هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالهُدی وَ دِینِ الحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ». مفضّل گفت: «مولای من! تأویل لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمشْرِکُونَ، چیست»؟ (یعنی چگونه امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر همه‌ی ادیان غالب می‌شود)؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «تأویل آن این آیه است: وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّی لا تَکُونَ فِتْنَةٌ وَ یَکُونَ الدِّینُ کُلُّهُ لِلهِ. ای مفضّل به خدا قسم! اختلاف را از میان ملل و ادیان برمی‌دارد و همه‌ی دین‌ها یکی می‌شود چنان که خداوند فرموده است: إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۲۸
بحار الأنوار، ج۵۳، ص۱
۳ -۹
(توبه/ ۳۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَا یَبْقَی عَلَی ظَهْرِ الْأَرْضِ بَیْتُ مَدَرٍ وَ لَا وَبَرٍ إِلَّا أَدْخَلَهُ اللَّهُ کَلِمَهًَْ الْإِسْلَامِ إِمَّا بِعِزِّ عَزِیزٍ أَوْ بِذُلِّ ذَلِیلٍ أَمَّا بِعِزِّهِمْ فَیَجْعَلُهُمُ اللَّهُ مِنْ أَهْلِهِ فَیَعِزُّوا بِهِ وَ أَمَّا بِذُلِّهِمْ فَیَدِینُونَ لَهُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هیچ خانه‌ی شهری (خانه‌ی گِلی) و خانه‌ی بیابانی (خانه‌ی پشمی) باقی نمی‌ماند مگر اینکه خداوند کلمه‌ی اسلام را در آن وارد می‌کند یا با عزّت و بزرگی و یا با خواری و ذلّت، امّا با عزّت این‌گونه است که خداوند آن‌ها را از اهل آن (دین) قرار می‌دهد تا با آن عزیز شوند و با ذلّت این‌گونه است که آن‌ها برای او خوار می‌شوند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۳۰
نور الثقلین
۳ -۱۰
(توبه/ ۳۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ حَتَّی لَا یَبْقَی قَرْیَهًٌْ إِلَّا وَ نُودِیَ فِیهَا بِشَهَادَهًِْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بُکْرَهًًْ وَ عَشِیّاً.

امام علی (علیه السلام)- قسم به کسی که جانم در دست اوست! تحقّق این آیه زمانی است که هیچ قریه‌ای نماند، مگر آنکه در آن شهادت لا اله الا الله و محمّد رسول الله (صلی الله علیه و آله) در صبح و شام ندا داده شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۳۰
بحار الأنوار، ج۵۱، ص۶۰
۳ -۱۱
(توبه/ ۳۳)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- لَا یَکُونُ ذَلِکَ حَتَّی لَا یَبْقَی یَهُودِیٌّ وَ لَا نَصْرَانِیٌّ وَ لَا صَاحِبُ مِلَّهًٍْ إِلَّا دَخَلَ فِی الْإِسْلَامِ حَتَّی یَأْمَنَ الشَّاهًُْ وَ الذِّئْبُ وَ الْبَقَرَهًُْ وَ الْأَسَدُ وَ الْإِنْسَانُ وَ الْحَیَّهًُْ وَ حَتَّی لَا تَقْرِضَ فَأْرَهًٌْ جِرَاباً وَ حَتَّی تُوضَعَ الْجِزْیَهًُْ وَ یُکْسَرَ الصَّلِیبُ وَ یُقْتَلَ الْخِنْزِیرُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ وَ ذَلِکَ یَکُونُ عِنْدَ قِیَامِ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف).

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- این آیه محقّق نمی‌شود، تا زمانی‌که یهودی و نصرانی و صاحب دینی باقی نماند مگر آنکه داخل در اسلام شود، تا آنجا که گوسفند و گرگ و گاو و شیر و انسان و مار ایمنی دارند و هیچ موشی کیسه‌ای را نمی‌جود و جزیه وضع می‌شود صلیب شکسته می‌شود و خوک کشته می‌شود و این معنای آیه: لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمشْرِکُونَ است و این وضعیت در هنگامه‌ی قیام قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۳۰
بحار الأنوار، ج۵۱، ص۶۱
۳ -۱۲
(توبه/ ۳۳)

الباقر (علیه السلام)- الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَیَّدٌ بِالنَّصْرِ تُطْوَی لَهُ الْأَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ الْکُنُوزُ وَ یَبْلُغُ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ وَ یُظْهِرُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهِ دِینَهُ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ فَلَا یَبْقَی فِی الْأَرْضِ خَرَابٌ إِلَّا عُمِر.

امام باقر (علیه السلام)- خداوند قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را با رعب نصرت داده و با نصرت مؤیّد داشته. زمین در زیر پای او نور دیده می‌شود، و گنج‌ها [و معادن] خود را برای او آشکار می‌سازد. سلطنتش شرق و غرب عالم را فرا می‌گیرد و خداوند به‌وسیله‌ی او دین خود را بر همه‌ی مسلک‌ها و ادیان باطله غالب گرداند، و هرچند مشرکان خوششان نیاید. ویران‌های در روی زمین نمی‌ماند مگر اینکه آن را آباد می‌سازد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۳۰
بحار الأنوار، ج۵۲، ص۱۹۱/ نور الثقلین
۳ -۱۳
(توبه/ ۳۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ مُحَمَّدُ‌بنُ‌عَلِّیٍ البَاقِر (علیه السلام): إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا قَدِمَ الْمَدِینَهًَْ وَ ظَهَرَتْ آثَارُ صِدْقِهِ وَ آیَاتُ حَقِّهِ وَ بَیِّنَاتُ نُبُوَّتِهِ کَادَتْهُ الْیَهُودُ أَشَدَّ کَیْدٍ وَ قَصَدُوهُ أَقْبَحَ قَصْدٍ یَقْصِدُونَ أَنْوَارَهُ لِیَطْمِسُوهَا وَ حُجَجَهُ لِیُبْطِلُوهَا وَ کَانَ مِمَّنْ قَصَدَهُ لِلرَّدِّ عَلَیْهِ وَ تَکْذِیبِهِ مَالِکُ‌بْنُ‌الصَّیْفِ وَ کَعْبُ‌بْنُ‌الْأَشْرَفِ وَ حَیُّ‌بْنُ‌أَخْطَبَ وَ جُدَیُّ‌بْنُ‌أَخْطَبَ وَ أَبُویَاسِرِ‌بْنُ‌أَخْطَبَ وَ أَبُولُبَابَهًَْ‌بْنُ‌عَبْدِ‌الْمُنْذِرِ وَ شُعْبَهًُْ فَقَالَ مَالِکٌ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا مُحَمَّدُ تَزْعُمُ أَنَّکَ رَسُولُ اللَّهِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَذَلِکَ قَالَ اللَّهُ خَالِقُ الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ قَالَ یَا مُحَمَّدُ لَنْ نُؤْمِنَ أَنَّکَ رَسُولُ اللَّهِ حَتَّی یُؤْمِنَ لَکَ هَذَا الْبِسَاطُ الَّذِی تَحْتَنَا وَ لَنْ نَشْهَدَ أَنَّکَ عَنِ اللَّهِ جِئْتَنَا حَتَّی یَشْهَدَ لَکَ هَذَا الْبِسَاط ... فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّهُ لَیْسَ لِلْعِبَادالِاقْتِرَاحُ عَلَی اللَّهِ بَلْ عَلَیْهِمُ التَّسْلِیمُ لِلَّهِ وَ الِانْقِیَادُ لِأَمْرِهِ وَ الِاکْتِفَاءُ بِمَا جَعَلَهُ کَافِیاً أَ‌مَا کَفَاکُمْ أَنْ أَنْطَقَ التَّوْرَاهًَْ وَ الْإِنْجِیلَ وَ الزَّبُورَ وَ صُحُفَ إِبْرَاهِیمَ بِنُبُوَّتِی وَ دَلَّ عَلَی صِدْقِی وَ تَبَیَّنَ لَکُمْ فِیهَا ذِکْرَ أَخِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فِی أُمَّتِی وَ خَیْرِ مَنْ أَتْرُکُهُ عَلَی الْخَلَائِقِ بَعْدِی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَأَنْزَلَ عَلَیَّ هَذَا الْقُرْآنَ الْبَاهِرَ لِلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ الْمُعْجِزَ لَهُمْ عَنْ أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِهِ وَ أَنْ یَتَکَلَّفُوا شِبْهَهُ فَأَمَّا هَذَا الَّذِی اقْتَرَحْتُمُوهُ فَلَسْتُ أَقْتَرِحُهُ عَلَی رَبِّی عَزَّوَجَلَّ بَلْ أَقُولُ إِنَّ مَا أَعْطَانِیهِ رَبِّی مِنْ دَلَالَهًٍْ هُوَ حَسْبِی وَ حَسْبُکُمْ فَإِنْ فَعَلَ عَزَّوَجَلَّ مَا اقْتَرَحْتُمُوهُ فَذَاکَ زَائِدٌ فِی تَطَوُّلِهِ عَلَیْنَا وَ عَلَیْکُمْ وَ إِنْ مَنَعَنَا ذَلِکَ فَلِعِلْمِهِ بِأَنَّ الَّذِی فَعَلَهُ کَافٍ فِیمَا أَرَادَهُ مِنَّا فَلَمَّا فَرَغَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ کَلَامِهِ هَذَا أَنْطَقَ اللَّهُ الْبِسَاطَ فَقَالَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ إِلَهاً وَاحِداً أَحَداً صَمَداً قَیُّوماً أَبَداً لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَهًًْ وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ یُشْرِکْ فِی حُکْمِهِ أَحَداً وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ یَا مُحَمَّدُ عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَرْسَلَکَ بِالْهُدَی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَکَ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ وَ أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبِ بْنِ‌عَبْدِ‌الْمُطَّلِبِ‌بْنِ‌هَاشِمِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌مَنَافٍ أَخُوکَ وَ وَصِیُّکَ وَ خَلِیفَتُکَ فِی أُمَّتِک.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام باقر (علیه السلام) فرمود: «وقتی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) وارد مدینه شد و آثار صدق و دلایل واقعیّت و معجزات نبوّتش آشکار گردید، بیشترین کارشکنی‌ها را یهود می‌کردند و سخت به مبارزه علیه او برخاستند و تصمیم داشتند نور درخشان او را خاموش کنند و دلایلش را باطل نمایند. از جمله آنان، مالک‌بن‌صیف و کعب‌بن‌اشرف و حیی‌بن‌اخطب و حدی‌بن‌اخطب و ابویاسربن اخطب و ابولبابه‌بن‌المنذر بودند. مالک‌بن‌صیف به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) گفت: «تو مدّعی پیامبری هستی»؟! گفت: «آری! خدای جهان آفرین چنین فرمود». مالک گفت: «ما به تو ایمان نمی‌آوریم مگر اینکه فرشی که در زیر خود گسترده‌ام به تو ایمان بیاورد»... رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «چنین نیست که بندگان به خداوند پیشنهاد دهند، بلکه آنان باید به خداوند سربسپارند و از امر او فرمان ببرند و به هرآنچه کفایت کرده بسنده کنند، آیا برایتان کافی نیست که تورات و انجیل و زبور و صحیفههای ابراهیم (علیه السلام) از نبوّت من سخن گفتهاند و بر راستیِ من دلالت کردهاند و آشکارا از برادر و وصیّ و جانشینم در میان امّتم و بهترین کسی که پس از خودم برای آفریدگان به‌جا میگذارم، یعنی از علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) یاد کرده‌اند؟ خداوند این قرآن را بر من نازل کرده که همه‌ی خلق را مبهوت ساخته و همهشان را درمانده کرده که بخواهند همانندش را بیاورند یا سخنی شبیه به آن بسازند، پس این پیشنهادهایی را که شما می‌دهید من به پروردگارم عزّوجلّ نمیدهم، بلکه میگویم هر آن نشانهای که پروردگارم به من عطا کرده هم برای من و هم برای شما کافی است، اگر خداوند عزّوجلّ پیشنهادهای شما را انجام دهد این منّتی افزون بر ما و شماست و اگر ما را از آن‌ها منع کند بدین‌خاطر است که دانسته همانهایی که انجام داده برای آنچه از ما خواسته کافی است». چون رسول خدا (صلی الله علیه و آله) این سخن را به پایان رساند ناگاه خداوند آن فرش را به سخن درآورد و آن گفت: «شهادت میدهم که هیچ خدایی جز خدای یگانه نیست، یکتاست و هیچ شریکی ندارد، خداوند یکتای بی‌نیاز برپای همیشگی که نه همسری گرفته و نه فرزندی دارد و هیچ‌کس در حُکم با او شریک نیست و شهادت میدهم که تو ای محمّد (صلی الله علیه و آله) بنده‌ی او و رسولش هستی که تو را با هدایت و دین حقّ فرستاده تا آن را بر همه‌ی آیین‌ها پیروز گرداند. هرچند مشرکان خوششان نیاید. و شهادت میدهم که علی‌بن‌ابی‌طالب بن‌عبدالمطّلب بن هاشم‌بن‌عبدمناف برادر و وصیّ و جانشین تو در میان امّت توست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۳۲
بحار الأنوار، ج۱۷، ص۳۰۲
۳ -۱۴
(توبه/ ۳۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ حُذَیْفَهًَْ‌بْنِ‌الْیَمَانِیِّ: ... وَ قَالَ اللَّهُمَّ إِنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ جَعَلْتَ لِکُلِّ نَبِیٍّ وَزِیراً مِنْ أَهْلِهِ لِتَشُدَّ بِهِ عَضُدَهُ وَ تُشْرِکَهُ فِی أَمْرِهِ وَ جَعَلْتَ لِی وَزِیراً مِنْ أَهْلِی عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ أَخِی فَنِعْمَ الْأَخُ وَ نِعْمَ الْوَزِیرُ اللَّهُمَّ وَعَدْتَنِی أَنْ تُمِدَّنِی بِأَرْبَعَهًِْ آلَافٍ مِنَ الْمَلائِکَهًِْ مُرْدِفِینَ اللَّهُمَّ وَعْدَکَ وَعْدَکَ إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ وَعَدْتَنِی أَنْ تُظْهِرَ دِینَکَ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ. قَالَ فَبَیْنَمَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَدْعُو رَبَّهُ وَ یَتَضَرَّعُ إِلَیْهِ إِذْ سَمِعَ دَوِیّاً مِنَ السَّمَاءِ فَرَفَعَ رَأْسَهُ فَإِذَا جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) عَلَی کُرْسِیٍّ مِنْ ذَهَبٍ وَ مَعَهُ أَرْبَعَهًُْ آلَافٍ مِنَ الْمَلائِکَهًِْ مُرْدِفِینَ وَ هُوَ یَقُولُ لَا فَتَی إِلَّا عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ لَا سَیْفَ إِلَّا ذُو الْفَقَارِ. فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) عَلَی الصَّخْرَهًِْ وَ حَفَّتِ الْمَلَائِکَهًُْ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَسَلَّمُوا عَلَیْهِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) یَا رَسُولَ اللَّهِ بِالَّذِی أَکْرَمَکَ بِالْهُدَی لَقَدْ عَجِبَتِ الْمَلَائِکَهًُْ الْمُقَرَّبُونَ لِمُوَاسَاهًِْ هَذَا الرَّجُلِ لَکَ بِنَفْسِهِ فَقَالَ یَا جَبْرَئِیلُ وَ مَا یَمْنَعُهُ یُوَاسِینِی بِنَفْسِهِ وَ هُوَ مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) وَ أَنَا مِنْکُمَا حَتَّی قَالَهَا ثَلَاثاً ثُمَّ حَمَلَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ حَمَلَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) وَ الْمَلَائِکَهًُْ ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی هَزَمَ جَمْعَ الْمُشْرِکِینَ وَ تَشَتَّتَ أَمْرُهُم.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- حذیفهًْ‌بن‌یمان گوید: ... پیامبر (صلی الله علیه و آله) عرض کرد: «پروردگارا محمّد بنده و فرستاده‌ی توست، برای هر پیامبری وزیری از خانوادهاش قرار دادی تا او را یاری دهی و در کارش او را شریکش گردانی، و وزیر مرا از خانوادهام قرار دادی، او برادرم علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است. چه برادر خوب و چه وزیر خوبی است! پروردگارا به من وعده دادی که با چهار هزار فرشته پیاپی یاریم کنی، پروردگارا وعده‌ی تو، وعده‌ی راستین توست، تو خلف وعده نمینمایی، به من وعده دادی که دینت را بر همه‌ی ادیان غالب سازی هرچندکافران ناخشنود باشند». درحالی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به درگاه پروردگارش دعا و نیایش میکرد ناگهان صدایی از آسمان شنید. پس سر مبارک را بلند کرد و دید که جبرئیل بر صندلی از طلا نشسته و همراه او چهار هزار فرشته‌ی پیاپی هستند و جبرئیل میگفت: «جز ذوالفقار، شمشیر نیست و جز علی جوانمرد یافت نمی‌شود». جبرئیل بر صخره فرود آمد و فرشتگان اطراف رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را گرفتند و بر آن حضرت سلام دادند. جبرئیل گفت: «ای رسول خدا! سوگند به خدایی که تو را به هدایت اکرام کرد، فرشتگان از همکاری و فداکاری این شخص با جان خویش برای حفظ جان تو در شگفت ماندهاند». پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای جبرئیل! چگونه میتواند برای من فداکاری نکند حال آنکه او از من است و من از اویم»؟ جبرئیل گفت: «و من نیز از شما هستم». و این عبارت را سه‌بار گفت. سپس علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) شمشیر به دست گرفت و جبرئیل و فرشتگان مسلح شدند و خداوند متعال همه‌ی مشرکان را در هم شکست و پراکنده شدند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۳۲
بحار الأنوار، ج۲۰، ص۱۰۳
۳ -۱۵
(توبه/ ۳۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَلَا وَ إِنَّ اللَّهَ نَظَرَ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ نَظْرَهًًْ فَاخْتَارَنِی مِنْهُمْ، ثُمَّ نَظَرَ نَظْرَهًًْ فَاخْتَارَ عَلِیّاً (علیه السلام) أَخِی وَ وَزِیرِی وَ وَارِثِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فِی أُمَّتِی وَ وَلِیَّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی، فَبَعَثَنِی رَسُولًا وَ نَبِیّاً وَ دَلِیلًا، وَ أَوْحَی إِلَیَّ أَنْ أَتَّخِذَ عَلِیّاً أَخاً وَ وَلِیّاً وَ وَصِیّاً وَ خَلِیفَهًًْ فِی أُمَّتِی بَعْدِی، أَلَا وَ إِنَّهُ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی ... أَتُرِیدُونَ أَنْ تُطْفِئُوا نُورَ اللهِ بِأَفْوَاهِکُمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ وَ فِی رِوَایَهًٍْ أُخْرَی وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ وَ یُرِیدُ أَعْدَاءُ اللَّهِ أَنْ یُطْفِئُوا نُورَ أَخِی وَ یَأْبَی اللهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ. یَا أَیُّهَا النَّاسُ لِیُبَلِّغْ مَقَالَتِی شَاهِدُهُکْم غَائِبَکُمْ، اللَّهُمَّ اشْهَدْ عَلَیْهِمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) روایت است که فرمود: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بر منبر رفت و فرمود: خداوند نگاهی به اهل زمین کرد و مرا از میان آن‌ها برگزید. برای مرتبه دوم نگاهی کرد، پس علی (علیه السلام) را برگزید؛ برادر و وزیر و وارث و وصی و جانشین من در میان امتم و ولیّ هر مؤمنی پس از من ... . آیا میخواهید نور خدا را با دهانتان خاموش کنید؟ ولی خدا نور خود را کامل می‌کند هر چند کافران خوش نداشته باشند! (صف/۸)، [و در روایت دیگری آمده: اگر چه کافران را خوش نیاید]. دشمنان خدا می‌خواهند نور برادرم را خاموش کنند، ولی ولی خدا جز این نمی‌خواهد که نور خود را کامل کند. ای مردم، حاضران شما سخن مرا به غائبان برسانند. خدایا، بر اینان شاهد باش.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۳۴
بحار الأنوار، ج۳۰، ص۳۱۱
۳ -۱۶
(توبه/ ۳۳)

الحسین (علیه السلام)- مِنَّا اثْنَا عَشَرَ مَهْدِیّاً أَوَّلُهُمْ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ آخِرُهُمُ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِی وَ هُوَ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ یُحْیِی اللَّهُ تَعَالَی بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَ یُظْهِرُ بِهِ دِیْنَ الْحَقِّ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ لَهُ غَیْبَهًٌْ یَرْتَدُّ فِیهَا قَوْمٌ وَ یَثْبُتُ عَلَی الدِّینِ فِیهَا آخَرُونَ فَیُؤْذَوْنَ وَ یُقَالُ لَهُمْ مَتی هذَا الْوَعْدُ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ أَمَا إِنَّ الصَّابِرَ فِی غَیْبَتِهِ عَلَی الْأَذَی وَ التَّکْذِیبِ بِمَنْزِلَهًِْ الْمُجَاهِدِ بِالسَّیْفِ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).

امام حسین (علیه السلام)- از ما دوازده نفر مهدی هست که اوّل آن‌ها علیّ‌ّّبن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و آخر آنان نهمین نفر از فرزندان من خواهد بود که به حق قیام خواهد کرد، خداوند زمین را به‌وسیله‌ی او زنده خواهد نمود پس از اینکه مرده شده باشد، و به‌وسیله‌ی او دین را قوی و شوکت می‌دهد و آشکارش می‌کند، و حق را استوار می‌سازد تا آن را بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند!. وی غیبتی خواهد داشت که گروهی در اثر طول غیبت مرتدّ خواهند شد، و جماعتی در انتظار خواهند بود و در این راه رنج و اذیّت خواهند کشید، مخالفین به این دسته می‌گویند: «اگر شما راست می‌گویید پس این وعده کی انجام خواهد گرفت، کسی که بر طول غیبت او صبر کند و در این راه اذیّت و آزار ببیند این مرد مثل این است که با شمشیر در رکاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) جنگ می‌کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۳۴
بحار الأنوار، ج۳۶، ص۳۸۵/ بحار الأنوار، ج۵۱، ص۱۳۳/ نور الثقلین
۳ -۱۷
(توبه/ ۳۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللهِ (علیه السلام) یَقُولُ إِنَّ سُنَنَ الْأَنْبِیَاءِ (مَا وَقَعَ عَلَیْهِمْ مِنَ الْغَیْبَاتِ جَارِیَهًٌْ فِی الْقَائِمِ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ الْقُذَّهًِْ بِالْقُذَّهًِْ قَالَ أَبُوبَصِیرٍ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَنِ الْقَائِمُ مِنْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ فَقَالَ یَا بَابَصِیرٍ هُوَ الْخَامِسُ مِنْ وُلْدِ ابْنِی‌مُوسَی (علیه السلام) ذَلِکَ ابْنُ سَیِّدَهًِْ الْإِمَاءِ یَغِیبُ غَیْبَهًًْ یَرْتَابُ فِیهَا الْمُبْطِلُونَ ثُمَّ یُظْهِرُهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَیَفْتَحُ عَلَی یَدَیْهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا وَ یَنْزِلُ رُوحُ اللَّهِ عِیسَی‌ابْنُ‌مَرْیَمَ (علیه السلام) فَیُصَلِّی خَلْفَهُ وَ تُشْرِقُ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا وَ لَا تَبْقَی فِی الْأَرْضِ بُقْعَهًٌْ عُبِدَ فِیهَا غَیْرُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ إِلَّا عُبِدَ اللَّهُ فِیهَا وَ یَکُونُ الدِّینُ کُلُّهُ لِلهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام (علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: «تمام غیبت‌های پیغمبران (در زندگی قائم ما اهل بیت مطابق النّعل‌بالنعل نیز جاری است». عرض کردم: «آیا قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، از شما اهل بیت (است»؟ فرمود: «ای ابوبصیر! او پنجمین فرزند پسرم موسی کاظم (علیه السلام) و فرزند بانوی کنیزان عالم است. غیبتش چندان طولانی گردد که اهل باطل دچار تردید شوند. سپس خداوند او را ظاهر کند و شرق و غرب جهان را به دست او بگشاید، و عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) از آسمان فرود آید و پشت سر او نماز گزارد. زمین با نور خداوند منوّر گردد و جایی در روی زمین نمی‌ماند که در آن غیر از خداوند عزّوجلّ پرستش شود همه‌ی ادیان از میان برود و بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۳۴
بحار الأنوار، ج۵۱، ص۱۴۶
بیشتر