آیه أَ لَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللهَ هُوَ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ يَأْخُذُ الصَّدَقاتِ وَ أَنَّ اللهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحيمُ [104]
آيا نمى‌دانستند كه فقط خداوند توبه را از بندگانش مى‌پذيرد و صدقات را مى‌گيرد و خداوند توبه‌پذير و مهربان است؟!
الصّادق (علیه السلام)- لَا خَیْرَ فِی الدُّنْیَا إِلَّا لِأَحَدِ رَجُلَیْنِ رَجُلٍ یَزْدَادُ کُلَّ یَوْمٍ إِحْسَاناً وَ رَجُلٍ یَتَدَارَکُ مَنِیَّتَهُ بِالتَّوْبَهًِْ وَ أَنَّی لَهُ بِالتَّوْبَهًِْ وَ اللَّهِ لَوْ سَجَدَ حَتَّی یَنْقَطِعَ عُنُقُهُ مَا قَبِلَ اللَّهُ مِنْهُ إِلَّا ُ عَمَلًا إِلَّا بِوَلَایَتِنَا أَهْلَ الْبَیْت (.
امام صادق (علیه السلام)- دنیا خیری ندارد مگر برای یکی از دو نفر؛ آنکه هر روز بر احسان خود بیفزاید و آنکه با توبه، گناهان خود را جبران کند و از کجا می‌تواند توبه کند به خدا اگر سجده کند تا گردنش قطع شود خدا از او نپذیرد جز به ولایت ما اهل بیت (.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَا عَلِیُّ (علیه السلام) إِنِّی سَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَنْ لَا یَحْرِمَ شِیعَتَکَ التَّوْبَهًَْ حَتَّی تَبْلُغَ نَفْسُ أَحَدِهِمْ حَنْجَرَتَهُ فَأَجَابَنِی إِلَی ذَلِکَ وَ لَیْسَ ذَلِکَ لِغَیْرِهِمْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- یا علی! من از خداوند درخواست کردم که شیعیان تو را از توبه محروم نکند تا جانشان به گلو می رسد. این درخواست مرا پذیرفت و این امتیاز را به دیگری نداده‌اند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- تَصَدَّقْتُ یَوْماً بِدِینَارٍ فَقَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَ‌مَا عَلِمْتَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) أَنَّ صَدَقَهًَْ الْمُؤْمِنِ لَا تَخْرُجُ مِنْ یَدِهِ حَتَّی یَفُکَّ عَنْهَا مِنْ لُحِیِّ سَبْعِینَ شَیْطَاناً کُلُّهُمْ یَأْمُرُهُ بِأَنْ لَا یَفْعَلَ وَ مَا تَقَعُ فِی یَدِ السَّائِلِ حَتَّی تَقَعَ فِی یَدِ الرَّبِّ جَلَّ جَلَالُهُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ وَ أَنَّ اللهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ.
امام علی (علیه السلام)- روزی به [مبلغ] یک دینار صدقه دادم. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به من فرمود: «آیا نمی‌دانی که صدقه‌ی [انسان] مؤمن همین که از دستش خارج می‌شود، هفتاد شیطان از او جدا می‌شوند و همین که در دست درخواست‌کننده قرار بگیرد، به دست پروردگار تبارک‌وتعالی میرسد. سپس این آیه را تلاوت فرمود: أَلَمْ یَعْلَمُواْ ان اللهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقَاتِ وَ أَنَّ اللهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِذَا نَاوَلْتُمُ السَّائِلَ فَلْیَرُدَّ الَّذِی یُنَاوِلُهُ یَدَهُ إِلَی فِیهِ فَیُقَبِّلَهَا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَأْخُذُهَا قَبْلَ أَنْ تَقَعَ فِی یَدِ السَّائِلِ فَإِنَّهُ عَزَّوَجَلَّ یَأْخُذُ الصَّدَقَاتِ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا تَقَعُ صَدَقَهًُْ الْمُؤْمِنِ فِی یَدِ السَّائِلِ حَتَّی تَقَعَ فِی یَدِ اللَّهِ تَعَالَی ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ وَ أَنَّ اللهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ.
امام علی (علیه السلام)- وقتی به فقیری چیزی می‌دهید، کسی که داده، دست خود را به‌طرف دهان خویش برده آن را ببوسد، چون قبل از اینکه صدقه در دست سائل قرار گیرد، خداوند متعال آن را تحویل میگیرد چرا که او تحویل‌گیرنده‌ی صدقات است. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «صدقه‌ای که مؤمن آن را میدهد، قبل از اینکه در دست فقیر واقع شود، در دست خداوند متعال قرار میگیرد». سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمود: أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ وَ أَنَّ اللهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَا تَقَعُ صَدَقَهًُْ الْمُؤْمِنِ فِی یَدِ السَّائِلِ حَتَّی تَقَعَ فِی یَدِ اللَّهِ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- صدقه‌ی مؤمن پیش از آنکه در دست سائل قرار گیرد، به دست خدا میرسد. سپس این آیه را تلاوت فرمود: أَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ.
السّجّاد (علیه السلام)- ضَمِنْتُ عَلَی رَبِّی أَنَّ الصَّدَقَهًَْ لَا تَقَعُ فِی یَدِ الْعَبْدِ حَتَّی تَقَعَ فِی یَدِ الرَّبِّ وَ هُوَ قَوْلُهُ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ.
امام سجّاد (علیه السلام)- از جانب پروردگارم تضمین می‌کنم که صدقه به دست بنده نمی‌رسد، مگر اینکه قبل از او به دست پروردگار برسد و این همان کلام خود اوست: هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقَاتِ.
السّجّاد (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا (علیها السلام) قال قَالَ کَانَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) إِذَا أَعْطَی السَّائِلَ قَبَّلَ یَدَ السَّائِلِ فَقِیلَ لَهُ لِمَ تَفْعَلُ ذَلِکَ قَالَ لِأَنَّهَا تَقَعُ فِی یَدِ اللَّهِ قَبْلَ یَدِ الْعَبْدِ وَ قَالَ لَیْسَ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا وُکِّلَ بِهِ مَلَکٌ إِلَّا الصَّدَقَهًُْ فَإِنَّهَا تَقَعُ فِی یَدِ اللَّهِ قَالَ الْفَضْلُ أَظُنُّهُ یُقَبِّلُ الْخُبْزَ أَوِ الدِّرْهَمَ.
امام سجّاد (علیه السلام)- از محمّدبن‌مسلم، از یکی از دو امام (علیها السلام) روایت است که فرمود: «علی‌بن‌حسین (علیه السلام) هرگاه به نیازمند صدقه می‌داد، دست سائل را می‌بوسید. به وی گفته شد: «چرا این کار را می‌کنید»؟ فرمود: «زیرا که پیش از این که در دست بنده قرار بگیرد، در دست خدا قرار می گیرد». و فرمود: «برای هر چیز فرشته‌ای موکّل است، مگر صدقه که در دست خدا می‌افتد». فضل گفت: «گمان می‌کنم که او نان یا درهم را می‌بوسید».
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمْ یَخْلُقْ شَیْئاً إِلَّا وَ لَهُ خَازِنٌ یَخْزُنُهُ إِلَّا الصَّدَقَهًَْ فَإِنَّ الرَّبَّ یَلِیهَا بِنَفْسِهِ وَ کَانَ أَبِی إِذَا تَصَدَّقَ بِشَیْءٍ وَضَعَهُ فِی یَدِ السَّائِلِ ثُمَّ ارْتَدَّهُ مِنْهُ فَقَبَّلَهُ وَ شَمَّهُ ثُمَ رَدَّهُ فِی یَدِ السَّائِلِ وَ ذَلِکَ أَنَّهَا تَقَعُ فِی یَدِ اللَّهِ قَبْلَ أَنْ تَقَعَ فِی یَدِ السَّائِلِ فَأَحْبَبْتُ أَنْ أَلِیَهَا إِذْ وَلِیَهَا اللَّهُ وَ وَلِیَهَا أَبِی وَ إِنَّ صَدَقَهًَْ اللَّیْلِ تُطْفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ وَ تَمْحُو الذَّنْبَ الْعَظِیمَ وَ تُهَوِّنُ الْحِسَابَ وَ صَدَقَهًَْ النَّهَارِ تُثْمِرُ الْمَالَ وَ تَزِیدُ فِی الْعُمُرِ.
امام صادق (علیه السلام)- همانا خدا چیزی را نیافریده است مگر اینکه نگهبانی را برای آن قرار داده است که آن را ذخیره کند مگر صدقه. چرا که که پروردگار تبارک‌وتعالی خود آن را به عهده میگیرد. پدرم هرگاه چیزی را صدقه می‌داد، آن را در دست نیازمند قرار می‌داد، سپس از او می‌گرفت و آن را می‌بوسید و می‌بویید و دوباره آن را به دست نیازمند برمی‌گرداند، چرا که صدقه، قبل از اینکه در دست نیازمند قرار بگیرد به دست خدا میرسد. من دوست داشتم آن (صدقه) را به عهده گیرم، چون خدا آن را به عهده گرفته است و پدرم آن را به عهده گرفت و همانا صدقه‌دادن در شب، خشم پروردگار را فرو می‌نشاند و گناه بزرگ را از بین می‌برد و حساب [روز قیامت] را آسان می‌کند و صدقه‌دادن در روز، مال را می‌افزاید و عمر را طولانی می‌کند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ ... إِنَّ الرَّجُلَ لَیَتَصَدَّقُ بِالتَّمْرَهًِْ أَوْ بِشِقِّ تَمْرَهًٍْ فَأُرَبِّیهَا لَهُ کَمَا یُرَبِّی الرَّجُلُ فَلُوَّهُ وَ فَصِیلَهُ فَیَأْتِی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ هُوَ مِثْلُ أُحُدٍ وَ أَعْظَمُ مِنْ أُحُدٍ.
امام صادق (علیه السلام)- خدای تعالی میفرماید: ... حتّی انسان دانه‌ی خرما یا نیمه‌ی خرمایی صدقه میدهد، من آن را پرورش می‌دهم آن‌طور که مرد گوساله‌اش را می‌پرورد، وی در قیامت مرا ملاقات می‌کند و [این صدقه او] به‌اندازه‌ی احد یا بزرگ‌تر خواهد بود.
الصّادق (علیه السلام)- الْقَبْضُ مِنْهُ عَزَّوَجَلَّ فِی وَجْهٍ آخَرَ الْأَخْذُ فِی وَجْهِ الْقَبُولِ مِنْهُ کَمَا قَالَ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ أَیْ یَقْبَلُهَا مِنْ أَهْلِهَا وَ یُثِیبُ عَلَیْهَا.
امام صادق (علیه السلام)- و معنای دیگر قبض در مورد خدای عزّوجلّ، گرفتن همراه با قبول‌کردن است چنانکه فرموده است: وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ یعنی آن‌ها را از اهل آن‌ها قبول می فرماید و بر آن ثواب می دهد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فَقِیلَ لَهُ لِمَ تَفْعَلُ ذَلِکَ قَالَ لِأَنَّهَا تَقَعُ فِی یَدِ اللَّهِ قَبْلَ یَدِ الْعَبْدِ وَ قَالَ لَیْسَ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا وُکِّلَ بِهِ مَلَکٌ إِلَّا الصَّدَقَهًُْ فَإِنَّهَا تَقَعُ فِی یَدِ اللَّهِ قَالَ الْفَضْلُ أَظُنُّهُ یُقَبِّلُ الْخُبْزَ (الخیر) أَوِ الدِّرْهَمَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- دو خصلت وجود دارد که دوست ندارم کسی در آن‌ها با من شریک شود؛ وضویم چون از نمازم است و صدقه با دستم به دست نیازمند، چرا که آن در دست خدای تبارک‌وتعالی قرار میگیرد.
الحسین (علیه السلام)- عَن مُوسَی‌بْنِِ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ أبِیهِ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) عَنْ أبِیهِ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) عَنْ أبِیهِ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) عَنْ أبِیهِ حُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ قَالَ: جَاءَ یَهُودِیٌّ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ عِنْدَهُ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ مَا الْفَائِدَهًُْ فِی حُرُوفِ الْهِجَاءِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِعَلِیٍّ (علیه السلام) أَجِبْهُ وَ قَالَ اللَّهُمَّ وَفِّقْهُ وَ سَدِّدْهُ فَقَالَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) مَا مِنْ حَرْفٍ إِلَّا وَ هُوَ اسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ عَزَّوَجَل ... وَأَمَّا التَّاءُ فَالتَّوَّابُ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ.
امام حسین (علیه السلام)- یکی از یهودیان به خدمت پیغمبر (صلی الله علیه و آله) آمد و علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نزد ایشان بود. یهودی به آن حضرت (صلی الله علیه و آله) عرض کرد: «فائده در حروف هجاء چیست»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمود: «که جواب او را بده». و فرمود: «بار خدایا او را موفق بدار. و او را تسدید فرما». پس علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) فرمود: «که هیچ حرفی نیست مگر آنکه آن نامی از نام‌های خدای عزّوجلّ است امّا تاء؛ توّاب است، یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ».