آیه ۴۸ - سوره توبه

آیه لَقَدِ ابْتَغَوُا الْفِتْنَةَ مِنْ قَبْلُ وَ قَلَّبُوا لَكَ الْأُمُورَ حَتَّى جاءَ الْحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اللهِ ‌ وَ هُمْ كارِهُونَ [48]

آن‌ها پيش از اين [نيز] درپى فتنه‌انگيزى بودند و كارها را بر تو دگرگون [و آشفته] ساختند تا آنكه حق فرا رسيد و فرمان خدا آشكار گشت [و پيروز شديد]، درحالى‌كه آن‌ها ناخشنود بودند.

۱
(توبه/ ۴۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- رَوَی النُّعْمَانِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ فِیمَا رَوَاهُ عَنْ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَنَّهُمْ سَأَلُوهُ عَنِ الْمُتَشَابِهِ فِی تَفْسِیرِ الْفِتْنَهًِْ فَقَالَ ... وَ مِنْهُ فِتْنَهًُْ الْکُفْرِ وَ هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی لَقَدِ ابْتَغَوُا الْفِتْنَةَ مِنْ قَبْلُ وَ قَلَّبُوا لَکَ الْأُمُورَ حَتَّی جاءَ الْحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اللهِ.

امام علی (علیه السلام)- از امیرالمؤمنین (علیه السلام) درباره‌ی متشابه در تفسیر فتنه پرسیدند. فرمود: «... و از جمله‌ی آن، فتنه‌ی کفر است و آن همان کلام خداوند متعال است: لَقَدِ ابْتَغَوُا الْفِتْنَةَ مِنْ قَبْلُ وَ قَلَّبُوا لَکَ الْأُمُورَ حَتَّی جاءَ الحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اللهِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۷۸
بحار الأنوار، ج۵، ص۱۷۴/ بحار الأنوار، ج۹۰، ص۱۶
۲
(توبه/ ۴۸)

الباقر (علیه السلام)- حَتَّی جَاءَ الْحَقُّ وَ یَعْنِی بِالْحَقِّ ظُهُورَ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ مَنْ ظَهَرَ مِنَ الْأَئِمَّهًِْ (بَعْدَهُ بِالْحَق.

امام باقر (علیه السلام)- حَتَّی جَاءَ الحَقُّ، یعنی تا علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و سایر ائمّه‌ای که بر حق بودند، پس از او ظاهر شدند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۷۸
بحار الأنوار، ج۷، ص۲۲۷
۳
(توبه/ ۴۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ طَلْحَهًَْ وَ الزُّبَیْرَ بَایَعَانِی ثُمَّ نَقَضَا بَیْعَتِی فَکَانَ نَقْضُهُمَا کَرِدَّتِهِمَا فَجَاهَدْتُهُمَا عَلَی ذَلِکَ حَتَّی جاءَ الْحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اللهِ وَ هُمْ کارِهُونَ.

امام علی (علیه السلام)- طلحه و زبیر با من بیعت کردند و سپس بیعت مرا شکستند و این بیعت‌شکنی آنان در حکم ارتداد بود و من بدین سبب با ایشان جهاد کردم تا آنکه حق فرا رسید و فرمان خدا آشکار گشت، درحالی‌که آن‌ها ناخشنود بودند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۷۸
بحار الأنوار، ج۳۲، ص۳۶۶
۴
(توبه/ ۴۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌رَوْقٍ قَال ... وَ کَانَ جَوَابُ عَلِیٍّ (علیه السلام): مِن عَبدِ اللهِ عَلِیٍّ أَمِیرِ المُؤمِنِینَ إِلَی مُعَاوِیَهًَْ‌بنِ‌أبی‌سُفیَانَ أَمَّا بَعدُ فَإِنَّ أَخَا خَوْلَانَ قَدِمَ عَلَیَّ بِکِتَابٍ مِنْکَ تَذْکُرُ فِیهِ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ مَا أَنْعَمَ اللَّهُ بِهِ عَلَیْهِ مِنَ الْهُدَی وَ الْوَحْیِ فَالْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَ الْوَعْدَ وَ أَیَّدَهُ بِالنَّصْرِ وَ مَکَّنَ لَهُ فِی الْبِلَادِ وَ أَظْهَرَ عَلَی أَهْلِ الْعَدَاوَهًِْ وَ الشَّنَآنِ مِنْ قَوْمِهِ الَّذِینَ وَثَبُوا عَلَیْهِ وَ شَنَفُوا لَهُ وَ أَظْهَرُوا تَکْذِیبَهُ وَ بَارَزُوهُ بِالْعَدَاوَهًِْ وَ ظَاهَرُوا عَلَی إِخْرَاجِهِ وَ عَلَی إِخْرَاجِ أَصْحَابِهِ وَ أَهْلِهِ وَ أَلَّبُوا عَلَیْهِ الْعَرَبَ وَ جَامَعُوهُمْ عَلَی حَرْبِهِ وَ جَهَدُوا فِی أَمْرِهِ کُلَّ الْجَهْدِ وَ قَلَّبُوا لَهُ الْأُمُورَ حَتَّی جاءَ الْحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اللَّهِ وَ هُمْ کارِهُونَ.

امام علی (علیه السلام)- ابوروق گوید؛.. جواب علی (علیه السلام) این‌گونه بود: «از بنده‌ی خدا؛ علی امیرمؤمنان به معاویهًْ‌بن‌ابی‌سفیان. امّا بعد، آن برادر خولانی نامه‌ی تو را آورد که در آن محمّد (صلی الله علیه و آله) را یاد کرده و از نعمتی که خداوند، از هدایت و وحی، به او بخشیده سخن گفته بودی، سپاس خدای را که وعده او را راست آورد و پیروزی را برایش به کمال رساند و دستش را بر کشورها گشود و بر دشمنان و بدگویانش چیره کرد، او را بر کسانی از قوم خودش که بر او تاختند و کینه ورزیدند و درغگویش خواندند و دشمنیها نشان دادند و بر بیرون راندن او و یاران و خویشانش همدست شدند و عرب را بر ضدش برانگیختند و برای پیکار با او بسیج کردند و در کارش با نهایت سرسختی پای فشردند و عرصه را بر او تنگ ساختند، غالب فرمود و امر خدا آشکار می‌شود، درحالی‌که آن‌ها ناخشنود بودند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۷۸
بحار الأنوار، ج۳۳، ص۱۱۰
۵
(توبه/ ۴۸)

المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌إِبْرَاهِیمَ‌بْنِ‌مَهْزِیَارَ أَنَّهُ وَرَدَ الْعِرَاقَ شَاکّاً مُرْتَاداً فَخَرَجَ إِلَیْهِ قُلْ لِلْمَهْزِیَارِ قَدْ فَهِمْنَا مَا حَکَیْتَهُ عَنْ مَوَالِینَا بِنَاحِیَتِکُمْ فَقُلْ لَهُم أَ‌مَا سَمِعْتُمُ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ هَلْ أَمَرَ إِلَّا بِمَا هُوَ کَائِنٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ أَ‌وَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ لَهُمْ مَعَاقِلَ یَأْوُونَ إِلَیْهَا وَ أَعْلَاماً یَهْتَدُونَ بِهَا مِنْ لَدُنْ آدَمَ (علیه السلام) إِلَی أَنْ ظَهَرَ الْمَاضِی کُلَّمَا غَابَ عَلَمٌ بَدَا عَلَمٌ وَ إِذَا أَفَلَ نَجْمٌ طَلَعَ نَجْمٌ فَلَمَّا قَبَضَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَیْهِ ظَنَنْتُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ قَطَعَ السَّبَبَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ کَلَّا مَا کَانَ ذَلِکَ وَ لَا یَکُونُ حَتَّی تَقُومَ السَّاعَةُ وَ یَظْهَرُ أَمْرُ اللهِ وَ هُمْ کارِهُونَ یَا مُحَمَّدَ‌بْنَ‌إِبْرَاهِیمَ لَا یَدْخُلُکَ الشَّکُّ فِیمَا قَدِمْتَ لَهُ فَإِنَّ اللَّهَ لَا یُخَلِّی الْأَرْضَ مِنْ حُجَّهًْ.

امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)- محمّدبن‌ابراهیم‌بن‌مهزیار درحال شک و تردید وارد عراق شد؛ این توقیع برایش صادر شد: به مهزیار بگو ما آنچه را که از دوستان ما در ناحیه‌ی شما برای ما گفتی فهمیدیم. به آنان بگو: «آیا این آیه را نخوانده‌اید که خدای عزّوجلّ می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیای پیامبر] را!. (نساء/۵۹). آیا این آیه جز به چیزی که تا قیام باقی خواهد بود امر نموده است؟ آیا ندیده‌اید که خداوند متعال از زمان آدم (علیه السلام) تا زمان امام عسکری (علیه السلام)، برای خلق ملجأ و پناه قرار داده تا به آن پناه برند و نشانه‌هایی قرار داده که که با آن هدایت شوند؟ و هر زمانی‌که نشانه‌ای پنهان شد، نشانه و حجّت دیگری آشکار می‌شد و وقتی ستاره‌ای غروب می‌کرد، ستاره‌ی دیگری طالع می‌شد؟ وقتی خداوند امام عسکری (علیه السلام) را قبض روح فرمود، پنداشتید که خدا سبب بین خود و خلقش را قطع نموده است! هرگز چنین نیست و چنین نخواهد بود، وَ لَا یَکُونُ حَتَّی تَقُومَ السَّاعَةُ وَ یَظْهَرُ أَمْرُ اللهِ وَ هُمْ کارِهُونَ. ای محمّدبن‌ابراهیم! شک در آنچه تو در آن پای گذاشتی داخل نمی‌شود، زیرا خداوند زمین را از حجّت خدا خالی نمی‌گذارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۱۸۰
بحار الأنوار، ج۵۳، ص۱۸۵
بیشتر