آیه ۱۲۰ - سوره توبه

آیه ما كانَ لِأَهْلِ الْمَدينَةِ وَ مَنْ حَوْلَهُمْ مِنَ الْأَعْرابِ أَنْ يَتَخَلَّفُوا عَنْ رَسُولِ اللهِ ‌ وَ لا يَرْغَبُوا بِأَنْفُسِهِمْ عَنْ نَفْسِهِ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ لا يُصيبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لا نَصَبٌ وَ لا مَخْمَصَةٌ في سَبيلِ اللهِ ‌ وَ لا يَطَؤُنَ مَوْطِئاً يَغيظُ الْكُفَّارَ وَ لا يَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَيْلاً إِلاَّ كُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ إِنَّ اللهَ‌ لا يُضيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنينَ [120]

موجب خشم كافران مى‌شود برنمى‌دارند و ضربه‌اى از دشمن نمى‌خورند، مگر اينكه به خاطر آن، عمل صالحى براى آن‌ها نوشته مى‌شود؛ زيرا خداوند پاداش نيكوكاران را ضايع نمى‌كند.

۱
(توبه/ ۱۲۰)

الباقر (علیه السلام)- ذلِکَ بِأَنَّهُمْ لا یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ أَیْ عَطَشٌ وَ لا نَصَبٌ أَیْ عَنَاءٌ وَ لا مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللهِ أَیْ جُوعٌ وَ لا یَطَؤُنَ مَوْطِئاً یَغِیظُ الْکُفَّارَ یَعْنِی یَدْخُلُونَ بِلَادَ الْکُفَّارِ وَ لا یَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَیْلًا یَعْنِی قَتْلًا وَ أَسْراً.

امام باقر (علیه السلام)- ذَلِکَ بِانهُمْ لاَ یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ، ظمأ؛ یعنی تشنگی، وَ لاَ نَصَبٌ؛ یعنی رنج. وَ لاَ مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللهِ؛ یعنی گرسنگی. وَ لاَ یَطَؤُونَ مَوْطِئاً یَغِیظُ الْکفّار؛ یعنی وارد سرزمین کافران نمی‌شوند، وَ لاَ یَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّیْلاً؛ یعنی کشتن و به اسارت گرفتن.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۸۴
بحار الأنوار، ج۲۱، ص۲۲۱/ البرهان
۲
(توبه/ ۱۲۰)

الصّادق (علیه السلام)- حَدَّثَنَا أَبُوعَمْرٍو الزُّبَیْرِیُّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قُلْتُ لَهُ إِنَّ لِلْإِیمَانِ دَرَجَاتٍ وَ مَنَازِلَ یَتَفَاضَلُ الْمُؤْمِنُونَ فِیهَا عِنْدَ اللَّهِ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ صِفْهُ لِی رَحِمَکَ اللَّهُ حَتَّی أَفْهَمَهُ قَال ... فَبَدَأَ بِالْمُهَاجِرِینَ الْأَوَّلِینَ عَلَی دَرَجَهًِْ سَبْقِهِمْ ثُمَّ ثَنَّی بِالْأَنْصَارِ ثُمَّ ثَلَّثَ بِالتَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ فَوَضَعَ کُلَّ قَوْمٍ عَلَی قَدْرِ دَرَجَاتِهِمْ وَ مَنَازِلِهِمْ عِنْدَهُ ثُمَّ ذَکَرَ مَا فَضَّلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهِ أَوْلِیَاءَهُ بَعْضَهُمْ عَلَی بَعْضٍ فَقَالَ عَزَّوَجَل ... ذلِکَ بِأَنَّهُمْ لا یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لا نَصَبٌ وَ لا مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ لا یَطَؤُنَ مَوْطِئاً یَغِیظُ الْکُفَّارَ وَ لا یَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَیْلًا إِلَّا کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِح ... فَهَذَا ذِکْرُ دَرَجَاتِ الْإِیمَانِ وَ مَنَازِلِهِ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوعمرو زبیری گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «آیا ایمان درجات و مراتبی دارد که مؤمنان نزد خدا نسبت به آنها بر یکدیگر برتری می یابند»؟ فرمود: «آری»! گفتم: «خدا شما را مورد رحمت خویش قرار دهد آن را برایم توضیح بده تا بدانم». ... فرمود: «خداوند در این آیه ابتدا از مهاجرینِ نخستین بنا بر پیشگام بودنشان و در مرتبه دوّم انصار و در مرتبه سوم از کسانی که با نیکوکاری از آنان پیروی کردند سخن گفت. پس هر گروه را به اندازه درجات و مراتبشان نزد خود جای داد. سپس خدای عزّوجلّ آنچه را که باعث برتری بعضی از پیامبران و اولیاء نسبت به پیامبران دیگر شد در این آیات بیان کرد: ... ذلِکَ بِأَنَّهُمْ لا یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لا نَصَبٌ وَ لا مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ لا یَطَؤُنَ مَوْطِئاً یَغِیظُ الْکفّار وَ لا یَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَیْلًا إِلَّا کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ. ... این است بیان درجات و مراتب ایمان نزد خدای عزّوجلّ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۸۴
الکافی، ج۲، ص۴۰/ بحار الأنوار، ج۲۲، ص۳۰۸/ بحار الأنوار، ج۶۶، ص۲۹
۳
(توبه/ ۱۲۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَلَوْ‌کَانَ الْإِیمَانُ کُلُّهُ وَاحِداً لَا زِیَادَهًَْ فِیهِ وَ لَا نُقْصَانَ لَمْ یَکُنْ لِأَحَدٍ فَضْلٌ عَلَی أَحَدٍ وَ لَتَسَاوَی النَّاسُ فَبِتَمَامِ الْإِیمَانِ وَ کَمَالِهِ دَخَلَ الْمُؤْمِنُونَ الْجَنَّهًَْ وَ نَالُوا الدَّرَجَاتِ فِیهَا وَ بِذَهَابِهِ وَ نُقْصَانِهِ دَخَلَ الْآخَرُونَ النَّارَ وَ کَذَلِکَ السَّبْقُ إِلَی الْإِیمَانِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی ... ذلِکَ بِأَنَّهُمْ لا یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لا نَصَبٌ وَ لا مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ لا یَطَؤُنَ مَوْطِئاً یَغِیظُ الْکُفَّارَ وَ لا یَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَیْلًا إِلَّا کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ فَهَذِهِ دَرَجَاتُ الْإِیمَانِ وَ مَنَازِلُهَا عِنْدَ اللَّهِ سُبْحَانَه.

امام علی (علیه السلام)- اگر همه در ایمان با هم مساوی بودند کسی را بر کسی فضیلت و برتری نبود، با ایمان کامل مؤمنان وارد بهشت می‌گردند و به درجات آن نائل می‌شوند. اگر کسانی ایمان آن‌ها ناقص باشد و یا ایمان خود را از دست بدهند وارد دوزخ می‌شوند، کسانی که در ایمان سابقه دارند بر دیگران برتری پیدا می‌کنند، خداوند در قرآنش فرموده: ... ذلِکَ بِأَنَّهُمْ لا یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لا نَصَبٌ وَ لا مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ لا یَطَؤُنَ مَوْطِئاً یَغِیظُ الْکفّار وَ لا یَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَیْلًا إِلَّا کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ این‌ها درجات و مراتب ایمان در نزد خداوند متعال بودند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۳۸۴
بحار الأنوار، ج۶۶، ص۷۸/ بحار الأنوار، ج۹۰، ص۵۵
بیشتر