آیه وَ جاءَ الْمُعَذِّرُونَ مِنَ الْأَعْرابِ لِيُؤْذَنَ لَهُمْ وَ قَعَدَ الَّذينَ كَذَبُوا اللهَ وَ رَسُولَهُ سَيُصيبُ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذابٌ أَليمٌ [90]
و معذوران از اعراب، [نزد تو] آمدند كه به آن‌ها اجازه‌ی [عدم شركت در جهاد] داده شود، ولى كسانى كه به خدا و پيامبرش دروغ گفتند [بدون هيچ عذرى] از جهاد كناره‌گيرى كردند، به‌زودى به كسانى از آن‌ها كه كفر ورزيدند [و بدون عذر مخالفت كردند]، عذاب دردناكى خواهد رسيد!
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فَقَصَدَ نَحْوَ الرُّومِ إِلَی مَدِینَهًِْ تَبُوک ... وَ اسْتَخْلَفَ عَلِیّاً (علیه السلام) فِی أَهْلِهِ وَ قَالَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) إِنَّ الْمَدِینَهًَْ لَا تَصْلُحُ إِلَّا بِی أَوْ بِکَ وَ ذَلِکَ لِشَفَقَتِهِ عَلَیْهَا مِنْ أَعْدَائِهَا وَ نَصِّهِ عَلَیْهِ بِالْقِیَامِ بَعْدَهُ فَعَظُمَ ذَلِکَ إِلَّا عَلَی الْأَنْصَارِ فَضَرَبَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) عَسْکَرَهُ فَوْقَ ثَنِیَّهًِْ الْوَدَاعِ فَأَبْطَأَ أَکْثَرُهُمْ فَنَزَلَ إِلَّا تَنْفِرُوا یُعَذِّبْکُمْ ... وَ اسْتَأْذَنَهُ بَعْضُ بَنِی غِفَارٍ فِی التَّأَخُّرِ فَنَزَلَ وَ جاءَ الْمُعَذِّرُونَ ... .
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- [پیامبر (صلی الله علیه و آله)] قصد کرد برای جنگ با روم به شهر تبوک برود. ... علی (علیه السلام) را در میان خانواده‌اش جانشین قرار داد و فرمود: «ای علی! مدینه در آرامش نمی‌ماند مگر به‌واسطه‌ی من یا تو». و این سخن به خاطر این بود که بر مدینه از دست دشمنان آن می‌ترسید و چون تصریح کرده بود که او امامِ بعد از خودش است این سخن به جز بر مسلمانان مدینه، [بر دیگران] بزرگ و سخت آمد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) لشکرش را در بالای ثنیهًْ الوداع قرار داد ولی بیشتر آن‌ها کُندی کردند که این آیه نازل شد؛ إِلَّا تَنْفِرُوا یُعَذِّبْکُمْ ... و بعضی از افراد قبیله‌ی بنی‌غفار در نرفتن به جنگ، از پیامبر (صلی الله علیه و آله) اذن خواستند که این آیه نازل شد: وَ جاءَ المُعَذِّرُونَ ...
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ جاءَ الْمُعَذِّرُونَ مِنَ الْأَعْرابِ أیْ الْمُقَصِّرُونَ الَّذِینَ یَعْتَذِرُونَ وَ لَیْسَ لَهُمْ عُذْرٌ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ جاءَ المُعَذِّرُونَ مِنَ الْأَعْرابِ؛ یعنی کسانی که کوتاهی و سستی ورزیدند، برای خود عذر می‌آورند و حال آنکه برای آنان عذری نیست.