آیه ۲۴ - سوره توبه

آیه قُلْ إِنْ كانَ آباؤُكُمْ وَ أَبْناؤُكُمْ وَ إِخْوانُكُمْ وَ أَزْواجُكُمْ وَ عَشيرَتُكُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسادَها وَ مَساكِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللهِ ‌ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ في سَبيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللهُ‌ بِأَمْرِهِ وَ اللهُ‌ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقينَ [24]

بگو: «اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و طايفه‌ی شما و اموالى كه به دست آورده‌ايد و تجارتى كه از كساد شدنش مى‌ترسيد، و خانه‌هايى كه به آن علاقه داريد، در نظرتان از خداوند و پيامبرش و جهاد در راه او محبوب‌تر است، در انتظار اين باشيد كه خداوند عذابش را بر شما نازل كند! و خداوند گروه فاسقان را هدايت نمى‌كند».

سبب نزول

۱
(توبه/ ۲۴)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- لَمَّا أَذَّنَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) بِمَکَّهًَْ أَنْ لَا یَدْخُلَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ مُشْرِکٌ بَعْدَ ذَلِکَ الْعَامِ جَزِعَتْ قُرَیْشٌ جَزَعاً شَدِیداً وَ قَالُوا ذَهَبَتْ تِجَارَتُنَا وَ ضَاعَتْ عِیَالُنَا وَ خَرِبَتْ دُورُنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی ذَلِکَ قُلْ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ وَ إِخْوانُکُمْ إِلَی قَوْلِهِ وَ اللهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- چون امیرالمؤمنین (علیه السلام) در مکّه اذان گفت و اعلام داشت که از سال آینده هیچ مشرکی حقّ ورود به مسجدالحرام را ندارد، قریش امان و قرار را از دست داد و گفتند: «تجارت ما از بین رفت، خانوادههایمان تباه شدند و خانههایمان ویران گشتند». پس خداوند فرمود: «بگو ای محمّد! إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ وَ إِخْوانُکُمْ ... وَ اللهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۸۲
بحار الأنوار، ج۳۵، ص۲۹۳/ القمی، ج۱، ص۲۸۴
۲
(توبه/ ۲۴)

الصّادقین (علیها السلام)- أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی حَاطِبِ بْنِ أَبِی بَلْتَعَهًَْ حَیْثُ کَتَبَ إِلَی قُرَیْشٍ یُخْبِرُهُمْ بِخَبَرِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا أَرَادَ فَتْحَ مَکَّهًَْ.

امام باقر (علیه السلام)- این آیه درباره‌ی حاطب‌بن‌ابی‌بلتعه نازل شد زیرا او هنگامی‌که پیامبر (صلی الله علیه و آله) قصد کرد مکّه را فتح کند به قریش نامه نوشت و آن‌ها را باخبر ساخت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۸۲
بحار الأنوار، ج۱۹، ص۱۵۵

بگو: «اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و طایفه‌ی شما و اموالی که به دست آورده‌اید و تجارتی که از کسادشدنش می‌ترسید و خانه‌هایی که به آن علاقه دارید، در نظرتان از خداوند و پیامبرش و جهاد در راه او محبوب‌تر است، در انتظار این باشید که خداوند عذابش را بر شما نازل کند! و خداوند گروه فاسقان را هدایت نمی‌کند»

۱ -۱
(توبه/ ۲۴)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ لَقَدْ کُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) نَقْتُلُ آبَاءَنَا وَ أَبْنَاءَنَا وَ إِخْوَانَنَا وَ أَعْمَامَنَا مَا یَزِیدُنَا ذَلِکَ إِلَّا إِیمَاناً وَ تَسْلِیماً وَ مُضِیّاً عَلَی اللَّقْمِ وَ صَبْراً عَلَی مَضَضِ الْأَلَمِ وَ جِدّاً فِی جِهَادِ الْعَدُوِّ.

امام علی (علیه السلام)- در رکاب پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) بودیم و با پدران و فرزندان و برادران و عموهای خود جنگ می‌کردیم، که این مبارزه بر ایمان و تسلیم ما می‌افزود، و ما را در جادّه‌ی وسیع حقّ و صبر و بردباری برابر ناگواری‌ها و جهاد و کوشش برابر دشمن، ثابت‌قدم می‌ساخت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۸۲
نور الثقلین
۱ -۲
(توبه/ ۲۴)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلا یَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا وَ إِنْ خِفْتُمْ عَیْلَةً فَسَوْفَ یُغْنِیکُمُ اللهُ مِنْ فَضْلِهِ إِنْ شاءَ إِنَّ اللهَ عَلِیمٌ حَکِیمٌ وَ هِیَ مَعْطُوفَهًٌْ عَلَی قَوْلِهِ قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ ...

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- یا أَیُّهَا الَّذِینَ أمنوا إِنَّمَا المُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلا یَقْرَبُوا الْمسجدالحرام بَعْدَ عامِهِمْ هذا وَ إِنْ خِفْتُمْ عَیْلَةً فَسَوْفَ یُغْنِیکُمُ اللهُ مِنْ فَضْلِهِ إِنْ شاءَ إِنَّ اللهَ عَلِیمٌ حَکِیمٌ عطف بر این آیه: قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ. شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۸۲
القمی، ج۱، ص۲۸۸

[اموالی که] به دست آوردید

۲ -۱
(توبه/ ۲۴)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- اقْتَرَفْتُمُوها أَیْ کَسَبْتُمُوهَا.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- اقْتَرَفْتُمُوها؛ یعنی [اموالی که] به دست آوردید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۸۲
بحار الأنوار، ج۳۵، ص۲۹۳/ القمی، ج۱، ص۲۸۴
بیشتر