آیه ۸۶ - سوره اسراء

امام رضا (علیه السلام)- حضرت (علیه السلام) فرمود: «بگو ببینم، آیا مرید همان اراده است یا غیر اراده است»؟ سلیمان گفت: «مرید همان اراده است». فرمود: «پس بنا به عقیده شما مرید نیز مختلف است، چون او خود اراده است». سلیمان که باز فرو مانده بود گفت: «نه، سرورم! اراده، مرید نیست». حضرت رضا (علیه السلام) فرمود: «پس اراده محدث است نه قدیم، وگرنه لازم می‌آید با او دیگری باشد. درست توجه کن و سخن خود را ادامه بده». سلیمان گفت: «اراده اسمی است از اسمای خدا». حضرت رضا (علیه السلام) فرمود: «آیا این نام را خودش برای خویش گذاشته»؟ سلیمان گفت: «نه، به این نام خود را ننامیده است». فرمود: «پس تو می‌توانی اسمی که خودش نگذاشته به او نسبت دهی». سلیمان گفت: «خویشتن را به این توصیف نموده که مرید است». حضرت رضا (علیه السلام) فرمود: «اینکه خود را توصیف نموده مرید است، دلیل نمی‌شود که منظورش این باشد که اراده است یا منظورش این باشد که اراده، اسمی از اسم‌های اوست». سلیمان گفت: «اراده خدا، علم خدا است». حضرت رضا (علیه السلام) فرمود: «نادان! پس وقتی چیزی را دانست، آن را اراده کرده است». گفت: «آری». فرمود: «پس وقتی چیزی را اراده نکرد، آن را نمی‌داند»؟. سلیمان گفت: «همین طور است». فرمود: «از کجا چنین ادعایی را می‌کنی؟! و چه دلیل داری که اراده خدا، علم اوست، با اینکه خداوند چیزهایی را می‌داند که هرگز اراده آنها را نخواهد کرد. دلیل این مطلب این آیه قرآن است: وَ لَئِنْ شِئْنا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ، خداوند می‌داند چگونه وحی را از میان ببرد، ولی هرگز نبرده است». سلیمان گفت: «چون کار را تمام کرده و فارغ شده، چیزی اضافه نخواهد کرد». امام رضا (علیه السلام) فرمود: «این عقیده‌ی یهودیان است. اگر چنین عقیده‌ای صحیح باشد، چگونه در قرآن می‌فرماید: مرا بخوانید تا [دعای] شما را بپذیرم! (غافر/۶۰)». سلیمان گفت: «منظورش این است که قادر به این کار است». فرمود: «پس وعده می‌دهد، ولی وفا نمی‌کند. پس چگونه می‌فرماید: او هرچه بخواهد در آفرینش می‌افزاید. (فاطر/۱) و آن جناب عزّوجلّ فرموده: خداوند هرچه را بخواهد محو، و هرچه را بخواهد اثبات می‌کند و «امّ الکتاب» [لوح محفوظ] نزد اوست! (رعد/۳۹) با اینکه کار را تمام کرده باشد این آیات دیگر معنی ندارد». سلیمان در جواب فرو ماند. ... سلیمان گفت: «اراده همان قدرت است». حضرت رضا (علیه السلام) فرمود: «خداوند قدرت دارد بر چیزی که هرگز اراده آن را نکرده است. باید هم چنین باشد، زیرا می‌فرماید: وَ لَئِنْ شِئْنا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ، اگر اراده همان قدرت باشد، پس باید اراده‌ی از بین بردن وحی را نموده باشد، چون قدرت از بین بردن آن را دارد». سلیمان نتوانست حرفی بزند. مأمون گفت: «سلیمان! این آقا داناترین فرد بنی هاشم است». بعد مجلس به هم خورد و متفرق شدند.