آیه أَوْ تَكُونَ لَكَ جَنَّةٌ مِنْ نَخِيلٍ وَ عِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الْأَنْهارَ خِلالَها تَفْجِيراً [91]
يا باغى از نخل و انگور از آن تو باشد و در لابه‌لاى آن نهرها جارى سازى.
علی‌بن‌إبراهیم ( قَوْلُهُ وَ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً فَإِنَّهَا نَزَلَتْ فِی عَبْدِاللَّهِ‌بْنِ‌أَبِی‌أُمَیَّهًَْ أَخِی أُمِّ سَلَمَهًَْ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ قَالَ هَذَا لِرَسُولِ اللَّهِ (بِمَکَّهًَْ قَبْلَ الْهِجْرَهًِْ فَلَمَّا خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ (إِلَی فَتْحِ مَکَّهًَْ اسْتَقْبَلَ عَبْدَاللَّهِ‌بْنَ‌أَبِی‌ُمَیَّهًَْ فَسَلَّمَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (فَلَمْ یَرُدَّ السَّلَامَ عَلَیْهِ فَأَعْرَضَ عَنْهُ وَ لَمْ یُجِبْهُ بِشَیْءٍ وَ کَانَتْ أُخْتُهُ أَمُّ سَلَمَهًَْ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (فَدَخَلَ إِلَیْهَا وَ قَالَ یَا أُخْتِی إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (قَدْ قَبِلَ إِسْلَامَ النَّاسِ کُلِّهِمْ وَ رَدَّ إِسْلَامِی فَلَیْسَ یَقْبَلُنِی کَمَا قَبِلَ غَیْرِی فَلَمَّا دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ (عَلَی أُمِّ سَلَمَهًَْ قَالَتْ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اللَّهِ (سَعِدَ بِکَ جَمِیعُ النَّاسِ إِلَّا أَخِی مِنْ بَیْنِ قُرَیْشٍ وَ الْعَرَبِ رَدَدْتَ إِسْلَامَهُ وَ قَبِلْتَ إِسْلَامَ النَّاسِ کُلِّهِمْ إِلَّا أَخِی فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (یَا أُمَّ سَلَمَهًَْ إِنَّ أَخَاکِ کَذَّبَنِی تَکْذِیباً لَمْ یُکَذِّبْنِی أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ هُوَ الَّذِی قَالَ لِی لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً إِلَی قَوْلِهِ کِتاباً نَقْرَؤُهُ قَالَتْ أُمُّ سَلَمَهًَْ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اللَّهِ (أَلَمْ تَقُلْ إِنَّ الْإِسْلَامَ یَجُبُّ مَا کَانَ قَبْلَهُ قَالَ نَعَمْ فَقَبِلَ رَسُولُ اللَّهِ (إِسْلَامَهُ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً؛ این آیه درباره‌ی عبدالله‌بن‌ابی‌امیّه برادر امّ‌سلمه بود او این حرف را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) قبل از هجرت زده بود، وقتی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) برای فتح مکّه خارج شد عبدالله‌بن‌ابی‌امیّه به استقبال پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و بر آن جناب سلام کرد. امّا ایشان جواب او را نداده و از او اعراض نمود. خواهرش امّ‌سلمه با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بود. عبدالله پیش خواهر خود آمد و گفت: «پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) اسلام همه‌ی مردم را پذیرفت ولی اسلام مرا نپذیرفت و به من توجّهی مانند دیگران نکرد». وقتی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) پیش امّ‌سلمه آمد. عرض کرد: «پدر و مادرم فدایت باد! به‌وسیله‌ی تو تمام مردم به سعادت رسیدند جز برادر من؛ از میان قریش و عرب اسلام همه را پذیرفتی ولی از او نپذیرفتی». فرمود: «امّ‌سلمه! برادرت مرا چنان تکذیب کرد که هیچ‌کس آن‌طور تکذیب ننموده است؛ اوست که این حرف را زد؛ او همان کسی است که به من گفت: لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً ... کِتاباً نَقْرَؤُهُ. امّ‌سلمه عرض کرد: «پدر و مادرم فدایت! مگر نفرمودی: «اسلام سوابق قبل را از کفر و معصیت محو می‌کند و از میان می‌برد». فرمود: «آری». و [اینگونه] پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) اسلام او را پذیرفت.
العسکری ( أَبِی‌مُحَمَّدٍالْعَسْکَرِیِّ (أَنَّهُ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی‌عَلِیِّ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (هَلْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (یُنَاظِرُ الْیَهُودَ وَ الْمُشْرِکِینَ إِذَا عَاتَبُوهُ وَ یُحَاجُّهُمْ قَالَ بَلَی مِرَاراً کَثِیرَهًًْ مِنْهَا مَا حَکَی اللَّهُ تَعَالَی مِنْ قَوْلِهِمْ وَ قالُوا ما لِهذَا الرَّسُولِ یَأْکُلُ الطَّعامَ وَ یَمْشِی فِی الْأَسْواقِ لَوْ لا أُنْزِلَ إِلَیْهِ مَلَکٌ إِلَی قَوْلِهِ رَجُلًا مَسْحُوراً، وَ قالُوا لَوْ لا نُزِّلَ هذَا الْقُرْآنُ عَلی رَجُلٍ مِنَ الْقَرْیَتَیْنِ عَظِیمٍ، وَ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً إِلَی قَوْلِهِ کِتاباً نَقْرَؤُهُ ثُمَّ قِیلَ لَهُ فِی آخِرِ ذَلِکَ لَوْ کُنْتَ نَبِیّاً کَمُوسَی (لَنَزَّلْتَ عَلَیْنَا الصَّاعِقَهًَْ فِی مَسْأَلَتِنَا إِلَیْکَ لِأَنَّ مَسْأَلَتَنَا أَشَدُّ مِنْ مَسَائِلِ قَوْمِ مُوسَی (لِمُوسَی قَالَ وَ ذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (کَانَ قَاعِداً ذَاتَ یَوْمٍ بِمَکَّهًَْ بِفِنَاءِ الْکَعْبَهًِْ إِذَا اجْتَمَعَ جَمَاعَهًٌْ مِنْ رُؤَسَاءِ قُرَیْشٍ مِنْهُمُ الْوَلِیدُ‌بْنُ‌الْمُغِیرَهًِْ الْمَخْزُومِیُّ وَ أَبُوالْبَخْتَرِیِّ‌بْنُ‌هِشَامٍ وَ أَبُوجَهْلِ‌بْنُ‌هِشَامٍ وَ الْعَاصُ‌بْنُ‌وَائِلٍ‌السَّهْمِیُّ وَ عَبْدُ اللَّهِ‌بْنُ‌أَبِی‌أُمَیَّهًَْ الْمَخْزُومِیُّ وَ کَانَ مَعَهُمْ جَمْعٌ مِمَّنْ یَلِیهِمْ کَثِیرٌ وَ رَسُولُ اللَّهِ (فِی نَفَرٍ مِنْ أَصْحَابِه ... فَأَتَوْهُ بِأَجْمَعِهِمْ فَابْتَدَأَ عَبْدُاللَّهِ‌بْنُ‌أَبِی‌أُمَیَّهًَْ الْمَخْزُومِیُّ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ (لَقَدِ ادَّعَیْتَ دَعْوَی عَظِیمَهًًْ وَ قُلْتَ مَقَالًا هَائِلًا زَعَمْتَ أَنَّکَ رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ مَا یَنْبَغِی لِرَبِّ الْعَالَمِینَ وَ خَالِقِ الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ أَنْ یَکُونَ مِثْلُکَ رَسُولَهُ بَشَراً {بَشَرٌ} مِثْلُنَا تَأْکُلُ کَمَا نَأْکُلُ وَ تَمْشِی فِی الْأَسْوَاقِ کَمَا نَمْشِی فَهَذَا مَلِکُ الرُّومِ وَ هَذَا مَلِکُ الْفُرْسِ لَا یَبْعَثَانِ رَسُولًا إِلَّا کَثِیرَ مَالٍ عَظِیمَ حَالٍ لَهُ قُصُورٌ وَ دُورٌ وَ فَسَاطِیطُ وَ خِیَامٌ وَ عَبِیدٌ وَ خُدَّامٌ وَ رَبُّ الْعَالَمِینَ فَوْقَ هَؤُلَاءِ کُلِّهِمْ وَ هُمْ عَبِیدُهُ وَ لَوْ کُنْتَ نَبِیّاً لَکَانَ مَعَکَ مَلَکٌ یُصَدِّقُکَ وَ نُشَاهِدُهُ بَلْ لَوْ أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یَبْعَثَ إِلَیْنَا نَبِیّاً لَکَانَ إِنَّمَا یَبْعَثُ إِلَیْنَا مَلَکاً لَا بَشَراً مِثْلَنَا مَا أَنْتَ یَا مُحَمَّدُ (إِلَّا مَسْحُوراً وَ لَسْتَ بِنَبِیٍّ ... فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (هَلْ بَقِیَ مِنْ کَلَامِکَ شَیْءٌ قَالَ بَلَی لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً بِمَکَّهًَْ هَذِهِ فَإِنَّهَا ذَاتُ أَحْجَارٍ وَعِرَهًٍْ وَ جِبَالٍ تَکْسَحُ أَرْضَهَا وَ تَحْفِرُهَا وَ تُجْرِی فِیهَا الْعُیُونَ فَإِنَّنَا إِلَی ذَلِکَ مُحْتَاجُونَ ... فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (وَ أَمَّا قَوْلُکَ لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً إِلَی آخِرِ مَا قُلْتَهُ فَإِنَّکَ اقْتَرَحْتَ عَلَی مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ (أَشْیَاءَ مِنْهَا مَا لَوْ جَاءَکَ بِهِ لَمْ یَکُنْ بُرْهَاناً لِنُبُوَّتِهِ وَ رَسُولُ اللَّهِ (یَرْتَفِعُ أَنْ یَغْتَنِمَ جَهْلَ الْجَاهِلِینَ وَ یَحْتَجَّ عَلَیْهِمْ بِمَا لَا حُجَّهًَْ فِیهِ وَ مِنْهَا مَا لَوْ جَاءَکَ بِهِ کَانَ مَعَهُ هَلَاکُکَ وَ إِنَّمَا یُؤْتَی بِالْحُجَجِ وَ الْبَرَاهِینِ لِیُلْزِمَ عِبَادَ اللَّهِ الْإِیمَانَ بِهَا لَا لِیَهْلِکُوا بِهَا فَإِنَّمَا اقْتَرَحْتَ هَلَاکَکَ وَ رَبُّ الْعَالَمِینَ أَرْحَمُ بِعِبَادِهِ وَ أَعْلَمُ بِمَصَالِحِهِمْ مِنْ أَنْ یُهْلِکَهُمْ بِمَا یَقْتَرِحُونَ وَ مِنْهَا الْمُحَالُ الَّذِی لَا یَصِحُّ وَ لَا یَجُوزُ کَوْنُهُ وَ رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِینَ یُعَرِّفُکَ ذَلِکَ وَ یَقْطَعُ مَعَاذِیرکَ وَ یَضِیقُ عَلَیْکَ سَبِیلُ مُخَالَفَتِهِ وَ یُلْجِئُکَ بِحُجَجِ اللَّهِ إِلَی تَصْدِیقِهِ حَتَّی لَا یَکُونَ لَکَ عِنْدَ ذَلِکَ مَحِیدٌ وَ لَا مَحِیصٌ وَ مِنْهَا مَا قَدِ اعْتَرَفْتَ عَلَی نَفْسِکَ أَنَّکَ فِیهِ مُعَانِدٌ مُتَمَرِّدٌ لَاتَقْبَلُ حُجَّهًًْ وَ لَا تُصْغِی إِلَی بُرْهَانٍ وَ مَنْ کَانَ کَذَلِکَ فَدَوَاؤُهُ عَذَابُ اللَّهِ النَّازِلُ مِنْ سَمَائِهِ أَوْ فِی جَحِیمِهِ أَوْ بِسُیُوفِ أَوْلِیَائِهِ وَ أَمَّا قَوْلُکَ یَا عَبْدَ اللهِ لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً بِمَکَّهًَْ هَذِهِ فَإِنَّهَا ذَاتُ حِجَارَهًٍْ وَ صُخُورٍ وَ جِبَالٍ تَکْسَحُ أَرْضَهَا وَ تَحْفِرُهَا وَ تُجْرِی فِیهَا الْعُیُونَ فَإِنَّنَا إِلَی ذَلِکَ مُحْتَاجُونَ فَإِنَّکَ سَأَلْتَ هَذَا وَ أَنْتَ جَاهِلٌ بِدَلَائِلِ اللَّهِ یَا عَبْدَ اللَّهِ أَرَأَیْتَ لَوْ فَعَلْتَ هَذَا کُنْتَ مِنْ أَجْلِ هَذَا نَبِیّاً قَالَ لَاقَالَ أَرَأَیْتَ الطَّائِفَ الَّتِی لَکَ فِیهَا بَسَاتِینُ أَمَا کَانَ هُنَاکَ مَوَاضِعُ فَاسِدَهًٌْ صَعْبَهًٌْ أَصْلَحْتَهَا وَ ذَلَّلْتَهَا وَ کَسَحْتَهَا وَ أَجْرَیْتَ فِیهَا عُیُوناً اسْتَنْبَطْتَهَا قَالَ بَلَی قَالَ وَ هَلْ لَکَ فِیهَا فِی هَذَا نُظَرَاءُ قَالَ بَلَی قَالَ أَفَصِرْتَ بِذَلِکَ أَنْتَ وَ هُمْ أَنْبِیَاءُ قَالَ لَا قَالَ فَکَذَلِکَ لَا یَصِیرُ هَذَا حُجَّهًًْ لِمُحَمَّدٍ (لَوْ فَعَلَهُ عَلَی نُبُوَّتِهِ فَمَا هُوَ إِلَّا کَقَوْلِکَ لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَقُومَ وَ تَمْشِیَ عَلَی الْأَرْضِ أَوْ حَتَّی تَأْکُلَ الطَّعَامَ کَمَا یَأْکُلُ النَّاس.
امام عسکری (علیه السلام)- از امام عسکری (علیه السلام) روایت است: به پدرم حضرت امام هادی (علیه السلام) عرض کردم: «آیا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) با یهودیان و مخالفین وقتی بر او اعتراض میکردند مناظره هم کرده است»؟ فرمود: «آری چندین مرتبه. از آن‌جمله این آیه است که خداوند از قول آنها نقل می‌کند: و گفتند: «چرا این پیامبر غذا می‌خورد و در بازارها راه می‌رود؟! [نه سنّت فرشتگان را دارد و نه روش شاهان را]! چرا فرشته‌ای بر او نازل نشده ... «شما تنها از مردی مجنون پیروی می‌کنید»! (فرقان/۸۷) و این آیه: چرا این قرآن بر مرد بزرگ [و ثروتمندی] از این دو شهر (مکه و طائف) ناز ل نشده است؟! (زخرف/۳۱) و آیه‌ی دیگر: وَ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً تا کِتاباً نَقْرَؤُهُ. بالأخره در آخر این قسمت گفتند: «اگر تو پیامبر هستی، مانند موسی (علیه السلام) آسمان را بر سر ما فرود آور درصورتی‌که پیامبر باشی باید صاعقه‌ای از آسمان ما را فرا گیرد چون درخواست ما از تقاضای قوم موسی (علیه السلام) بزرگ‌تر و شدیدتر است [آنها می‌گفتند ما می‌خواهیم با چشم خدا را ببینیم]». پدرم فرمود: «این جریان‌ها موقعی اتّفاق افتاد که روزی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) کنار خانه‌ی کعبه با اصحاب خود نشسته بود و برای آنها آیات قرآن و دستورات پروردگار را می‌خواند. دراین‌موقع گروهی از سران قریش از قبیل؛ ولیدبن‌مغیره مخزومی و ابوالبختری پسر هشام و ابوجهل و عاص‌بن‌وائل سهمی و عبدالله‌بن‌ابی‌امیّه مخزومی و گروهی از پیروان آنها اجتماع نمودند ... تمام آنها پیش پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمدند ابتدا عبدالله‌بن‌ابی‌امیّه‌ی مخزومی شروع به سخن کرده گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! ادّعای بزرگی کرده‌ای و سخن دشوار می‌گویی خود را پیامبر خدا می‌دانی با اینکه شایسته نیست خداوند و آفریننده‌ی جهان، [شخصی] مانند تو را سفیر و پیامبر خود قرار دهد. یک انسان که مانند ما می‌خورد و می‌آشامد و در کوچه و بازار راه می‌رود فرمانروایان روم و پادشاهان ایران، اگر بخواهند پیکی بفرستند قطعاً شخصی را انتخاب می‌کنند که موقعیّتی داشته باشد و دارای ثروت باشد. قصرهای بلند و باغ‌های زیبا و غلام و کنیز فراوان. خداوند از تمام این فرمانروایان بزرگ‌تر و با قدرت‌تر است این‌ها همه بنده‌ی اویند. از آن گذشته اگر تو پیامبر می‌بودی به همراهت فرشته‌ای می‌فرستاد تا تو را تصدیق نماید و ما او را می‌دیدیم اگر خداوند تصمیم داشت برای ما پیامبری بفرستد، حتماً فرشته و ملکی را می‌فرستاد نه یک آدم مثل خودمان. تو مردی هستی که جن‌زده‌ای و عقل خویش را از دست داده‌ای نه پیامبر و سفیر خدا». ... پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «دیگر حرفی نداری»؟ گفت: «چرا! ما هرگز به تو ایمان نمی‌آوریم تا اینکه چشمه‌ی جوشانی از این سرزمین [خشک و سوزان] برای ما خارج سازی. چون اینجا سرزمین سخت و خشک و کوهستانی است زمین آن را پر خاک و قابل شخم و کشت کنی و نهرها و جویبار در آن به‌وجود آوری، ما احتیاج به چنین چیزها داریم». ... آنگاه پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «امّا سخن تو که گفتی ایمان نمی‌آورم مگر اینکه از زمین چشمه‌ساری خارج کنی ... تو با این سخنان خود مطالبی را از محمّد رسول خدا خواسته‌ای که بعضی از آنها درصورت انجام دلیلی بر نبوّت نیست و مقام پیامبر بالاتر از آن است که تحت تاثیر نادانی نادانان قرار گیرد و احتیاج و استدلال نماید به چیزی که دلیل نیست. بعضی دیگر درصورت انجام، موجب هلاک تو می‌شود با اینکه احتیاج و استدلال با دلیل و برهان برای راهنمایی مردم و ایمان آنها است نه برای کشتن و نابودکردن ایشان. تو نابودی خود را می‌خواهی خداوند مهربان‌تر از این است به بندگان خود، و مصالح ایشان را بهتر می‌داند که آنها را از بین ببرد طبق خواسته‌ی تو. بعضی از خواسته‌های تو محال و امکان ندارد. پیامبر خدا تو را آشنا می‌کند و بهانه‌هایت را از بین می‌برد و راه را بر مخالفت تو می‌بندد و با استدلال تو را مجبور به تصدیق نبوّتش می‌نماید تا چاره‌ای از قبول آن نداشته باشی. بعضی دیگر از خواسته‌هایت به این دلیل است که دشمنی می‌ورزی و عناد و تمرّد داری و دلیل و برهان نمی‌پذیری کسی‌که چنین باشد معالجه او به‌وسیله‌ی عذاب خداست که او را در جهنّم یا به‌وسیله‌ی شمشیر دوستان خود معذّب نماید. اینکه گفتی ما هرگز به تو ایمان نمی‌آوریم تا اینکه چشمه‌ی جوشانی از این سرزمین [خشک و سوزان] برای ما خارج سازی در مکّه چون سرزمین سنگلاخ و کوهستانی است و این سرزمین را به‌جای سنگ انباشته از خاک کنی و نهرها در آن جاری سازی چون ما نیازمند به چنین چیزهایی هستیم. تو چنین درخواستی می‌کنی با اینکه نسبت به دلایل خدا جاهلی، بگو ببینم اگر چنین کاری انجام دهم با همین کار، من پیامبر می‌شوم»؟ گفت: «نه! مگر طائف که خود در آنجا چندین باغ داری زمین‌های سنگلاخ نداشته که تو خود آنها را آباد کرده‌ای و زیر کشت آورده‌ای و جوی در آن جاری کرده‌ای». جواب داد: «چرا»! فرمود: «آیا غیر تو دیگران نیز چنین کارهایی نکرده‌اند»؟ جواب داد: «چرا»! فرمود: «تو و آنها با چنین کاری پیامبر شده‌اید»؟ جواب داد: «نه»! فرمود: «اگر این کار را من هم انجام بدهم دلیل بر نبوّتم نمی‌شود. آن سخن تو مثل این است که بگویی؛ من به تو ایمان نمی‌آورم مگر از جای حرکت کنی و مثل مردم روی زمین راه بروی. یا بگویی؛ مگر مانند مردم غذا بخوری».
العسکری ( هَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ یَأْتِیَهُمُ اللهُ فِی ظُلَلٍ مِنَ الْغَمامِ وَ الْمَلائِکَةُ وَ قُضِیَ الْأَمْرُ وَ إِلَی اللهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ قَالَ الْإِمَامُ لَمَّا بَهَرَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (بِآیَاتِهِ وَ قَدْ رَدَّ مَعَاذِیرَهُمْ بِمُعْجِزَاتِهِ أَبَی بَعْضُهُمُ الْإِیمَانَ وَ اقْتَرَحَ عَلَیْهِ الِاقْتِرَاحَاتِ الْبَاطِلَهًَْ وَ هِیَ مَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً أَوْ تَکُونَ لَکَ جَنَّةٌ مِنْ نَخِیلٍ وَ عِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الْأَنْهارَ خِلالَها تَفْجِیراً أَوْ تُسْقِطَ السَّماءَ کَما زَعَمْتَ عَلَیْنا کِسَفاً أَوْ تَأْتِیَ بِاللهِ وَ الْمَلائِکَةِ قَبِیلًا وَ سَائِرُ مَا ذُکِرَ فِی الْآیَهًْ فَقَالَ اللَّهُ تَعَالَی یَا مُحَمَّدُ (هَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ یَأْتِیَهُمُ اللهُ فِی ظُلَلٍ مِنَ الْغَمامِ وَ الْمَلائِکَةَ وَ قُضِیَ الْأَمْرُ.
امام عسکری (علیه السلام)- آیا [پیروان فرمان شیطان، پس از این همه نشانه‌ها و برنامه‌های روشن] انتظار دارند که خداوند و فرشتگان، در سایه‌هایی از ابرها به‌سوی آنان بیایند [و دلایل تازه‌ای در اختیارشان بگذارند؟! با اینکه چنین چیزی محال است]! و همه چیز انجام شده، و همه کارها به‌سوی خدا بازمی‌گردد. (بقره/۲۱۰) امام (علیه السلام) فرمود: وقتی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) برکفّار و مشرکین غلبه یافت با دلایل خود و عذر و بهانه‌ی آنها را با معجزات خویش رد کرد، بعضی از آنها از آوردن ایمان امتناع ورزیدند و تقاضای انجام کارهای باطلی را نمودند که در این آیه می‌فرماید: یا باغی از نخل و انگور از آن تو باشد و نهرها در لابه‌لای آن جاری کنی. یا قطعات (سنگ‌های) آسمان را آن چنان‌که می‌پنداری بر سر ما فرود آری یا خداوند و فرشتگان را در برابر ما بیاوری. (اسراء/۹۲۹۰) و بقیّه‌ی چیزهایی که در آیه ذکر شده است. خداوند می‌فرماید: «[ای محمّد (صلی الله علیه و آله)]! آیا [پیروان فرمان شیطان، پس از این همه نشانه‌ها و برنامه‌های روشن] انتظار دارند که خداوند و فرشتگان، در سایه‌هایی از ابرها به‌سوی آنان بیایند. (بقره/۲۱۰)
الباقر ( ِ أَبِی‌الْجَارُودِ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (فِی قَوْلِهِ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً أَیْ عَیْناً أَوْ تَکُونَ لَکَ جَنَّهًٌْ أَیْ بُسْتَانٌ مِنْ نَخِیلٍ وَ عِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الْأَنْهارَ خِلالَها تَفْجِیراً مِنْ تِلْکَ الْعُیُونِ أَوْ تُسْقِطَ السَّماءَ کَما زَعَمْتَ عَلَیْنا کِسَفاً وَ ذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (قَالَ إِنَّهُ سَیَسْقُطُ مِنَ السَّمَاءِ کِسَفٌ لِقَوْلِهِ وَ إِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُومٌ وَ قَوْلِهِ أَوْ تَأْتِیَ بِاللهِ وَ الْمَلائِکَةِ قَبِیلًا وَ الْقَبِیلُ الْکَثِیرُ أَوْ یَکُونَ لَکَ بَیْتٌ مِنْ زُخْرُفٍ الْمُزَخْرَفُ بِالذَّهَبِ أَوْ تَرْقی فِی السَّماءِ وَ لَنْ نُؤْمِنَ لِرُقِیِّکَ حَتَّی تُنَزِّلَ عَلَیْنا کِتاباً نَقْرَؤُهُ یَقُولُ مَنَّ اللَّهُ إِلَی عَبْدِاللَّهِ‌بْنِ‌أَبِی‌أُمَیَّهًَْ أَنَّ مُحَمَّداً (صَادِقٌ وَ أَنِّی أَنَا بَعَثْتُهُ وَ یَجِیءُ مَعَهُ أَرْبَعَهًٌْ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ یَشْهَدُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ کَتَبَهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ قُلْ سُبْحانَ رَبِّی هَلْ کُنْتُ إِلَّا بَشَراً رَسُولا.
امام باقر (علیه السلام)- حَتَّی تَفْجُرَ لَنَا مِنَ الأَرْضِ یَنبُوعًا؛ یعنی چشمهای. أَوْ تَکُونَ لَکَ جَنَّةٌ؛ یعنی باغ و بوستانی. مِّن نَّخِیلٍ وَ عِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الأَنْهَارَ خِلالَهَا تَفْجِیرًا؛ یعنی از آن چشمه‌ها. أَوْ تُسْقِطَ السَّمَاء کَمَا زَعَمْتَ عَلَیْنَا کِسَفًا؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله) [به آنها] فرموده بود: «پاره‌ای از آسمان سقوط خواهد کرد». و خداوند فرمود: آنها [چنان لجوجند که] اگر ببینند قطعه سنگی از آسمان [برای عذابشان] سقوط می‌کند می‌گویند: «این ابر متراکمی است»! (طور/۴۴) و آیه: أَوْ تَأْتِیَ بِاللهِ وَ المَلآئِکَةِ قَبِیلًا؛ و القَبیل؛ یعنی کثیر و زیاد، أَوْ یَکُونَ لَکَ بَیْتٌ مِّن زُخْرُفٍ (اسراء/۹۳) یعنی مُزیّن به طلا، أَوْ تَرْقَی فِی السَّمَاء وَلَن نُّؤْمِنَ لِرُقِیِّکَ حَتَّی تُنَزِّلَ عَلَیْنَا کِتَابًا نَّقْرَؤُهُ (اسراء/۹۳) در آن نوشته شده: از سوی خدا به عبدالله‌بن‌ابی‌امیّه: محمّد (صلی الله علیه و آله) راستگوست و من او را مبعوث کرده‌ام و همراه او چهار تن از ملائکه می‌آیند تا شهادت دهند، خدا این نامه را نوشته است. و خداوند عزّوجلّ نازل فرمود: قُلْ سُبْحَانَ رَبِّی هَلْ کُنتُ إَلاَّ بَشَرًا رَّسُولًا (اسراء/۹۳)
الرّسول ( قَالَتْ قُرَیْشٌ یَا مُحَمَّدُ (شَتَمْتَ الْآلِهَهًَْ وَ سَفِهْتَ الْأَحْلَامَ وَ فَرَّقْتَ الْجَمَاعَهًَْ فَإِنْ طَلَبْتَ مَالًا أَعْطَیْنَاکَ أَوِ الشَّرَفَ سَوَّدْنَاکَ أَوْ کَانَ بِکَ عِلَّهًٌْ دَاوَیْنَاکَ فَقَالَ (لَیْسَ شَیْءٌ مِنْ ذَلِکَ بَلْ بَعَثَنِی اللَّهُ إِلَیْکُمْ رَسُولًا وَ أَنْزَلَ کِتَاباً فَإِنْ قَبِلْتُمْ مَا جِئْتُ بِهِ فَهُوَ حَظُّکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ وَ إِنْ تَرُدُّوهُ أَصْبِرُ حَتَّی یَحْکُمَ اللهُ بَیْنَنا قَالُوا فَسَلْ رَبَّکَ أَنْ یَبْعَثَ مَلَکاً یُصَدِّقُکَ وَ یَجْعَلَ لَنَا کُنُوزاً وَ جِنَاناً وَ قُصُوراً مِنْ ذَهَبٍ أَوْ یُسْقِطَ عَلَیْنَا السَّمَاءَ کَمَا زَعَمْتَ کِسْفاً أَوْ تَأْتِیَ بِاللهِ وَ الْمَلائِکَةِ قَبِیلًا فَقَالَ عَبْدُاللَّهِ‌بْنُ‌أُمَیَّهًَْ الْمَخْزُومِیُّ وَ اللَّهِ لَا أُؤْمِنُ بِکَ حَتَّی تَتَّخِذَ سُلَّماً إِلَی السَّمَاءِ ثُمَّ تَرْقَی وَ أَنَا أَنْظُرُ فَقَالَ أَبُوجَهْلٍ إِنَّهُ أَبَی إِلَّا سَبَّ الْآلِهَهًِْ وَ شَتْمَ الْآبَاءِ وَ إِنِّی أُعَاهِدُ اللَّهَ لَأَحْمِلَنَّ حَجَراً فَإِذَا سَجَدَ ضَرَبْتُ بِهِ رَأْسَهُ فَانْصَرَفَ النَّبِیُّ (حَزِیناً فَنَزَلَ وَ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا الْآیَاتِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- قریش به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گفتند: «خدایان ما را دشنام می‌دهی و بر آیین و دین ما خرده می‌گیری و ما را به سفاهت و نادانی نسبت می‌دهی و بین جمع ما جدایی انداخته‌ای اگر واقعاً این کارها را برای رسیدن به مال دنیا انجام می‌دهی، ما حاضریم هرچه بخواهی در اختیارت بگذاریم؛ اگر طالب ریاست هستی، ما تو را رئیس و سرور خود می‌کنیم اگر گرفتار بیماری شده‌ای ما برایت طبیب خواهیم آورد و معالجه‌ات می‌کنیم». فرمود: «هیچ‌کدام از این‌ها نیست خداوند مرا برانگیخته و پیامبرم نموده و به من کتاب داده اگر مرا به نبوّت بپذیرید، در دنیا و آخرت بهره‌مند خواهید شد. اگر نپذیرفتید، صبر می‌کنم تا خداوند بین من و شما حاکم شود». گفتند: «حالا که چنین کاری را نمی‌کنی از خدایت بخواه فرشته‌ای را بفرستد تا نبوّت تو را گواهی نماید و برای ما باغستان‌ها و گنج‌ها و قصرهایی از طلا به وجود آورد. پس آسمان را بر سر ما خراب کن همان‌طور که مدّعی هستی اگر خدایت بخواهد می‌تواند چنین کند. ما به خدا ایمان نخواهیم آورد؛ مگر خداوند با ملائکه در جلوی ما بیایند». عبدالله‌بن‌امیّه مخزومی گفت: «به‌خدا قسم! من به تو ایمان نمی‌آورم مگر اینکه به‌وسیله‌ی نردبانی به آسمان بالا روی به‌طوری که تو را مشاهده کنم». ابوجهل گفت: «او جز ناسزا گفتن به خدایان ما و نسبت‌های ناروا به اجدادمان کار دیگری نمی‌کند. من با خدا پیمان می‌بندم که هروقت به سجده رفت سنگی بزرگ بر دوش حمل می‌کنم و بر سر او می‌زنم». پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از آنها جدا شد و محزون گردید از برخوردی که آنها داشتند خداوند این آیات را در همین‌مورد نازل فرمود: وَ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً.
الباقر ( خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ (فِی غَزْوَهًِْ الْفَتْحِ فَصَامَ وَ صَامَ النَّاسُ حَتَّی نَزَلَ کُرَاعَ الْغَمِیمِ فَأَمَرَ بِالْإِفْطَارِ فَأَفْطَرَ وَ أَفْطَرَ النَّاسُ وَ صَامَ قَوْمٌ فَسُمُّوا الْعُصَاهًَْ لِأَنَّهُمْ صَامُوا ثُمَّ سَارَ (حَتَّی نَزَلَ مَرَّ الظَّهْرَانِ وَ مَعَهُ نَحْوٌ مِنْ عَشَرَهًِْ آلَافِ رَجُلٍ وَ نَحْوٌ مِنْ أَرْبَعِمِائَهًِْ فَارِسٍ وَ قَدْ عَمِیَتِ الْأَخْبَارُ عَنْ قُرَیْشٍ فَخَرَجَ فِی تِلْکَ اللَّیْلَهًِْ أَبُوسُفْیَانَ وَ حَکِیمُ‌بْنُ‌حِزَامٍ وَ بُدَیْلُ‌بْنُ‌وَرْقَاءَ هَلْ یَسْمَعُونَ خَبَراً وَ قَدْ کَانَ الْعَبَّاسُ‌بْنُ‌عَبْدِالْمُطَّلِبِ خَرَجَ یَتَلَقَّی رَسُولَ اللَّهِ (وَ مَعَهُ أَبُوسُفْیَانَ‌بْنُ‌الْحَارِثِ وَ عَبْدُاللَّهِ‌بْنُ‌أَبِی‌أُمَیَّهًَْ وَ قَدْ تَلَقَّاهُ بِثَنِیَّهًِْ الْعِقَابِ. وَ رَسُولُ اللَّهِ (فِی قُبَّتِهِ وَ عَلَی حَرَسِهِ یَوْمَئِذٍ زِیَادُ‌بْنُ‌أَسِیدٍ فَاسْتَقْبَلَهُمْ زِیَادٌ فَقَالَ أَمَّا أَنْتَ یَا أَبَاالْفَضْلِ فَامْضِ إِلَی الْقِبْلَهًِْ وَ أَمَّا أَنْتُمَا فَارْجِعَا فَمَضَی الْعَبَّاسُ حَتَّی دَخَلَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (فَسَلَّمَ عَلَیْهِ وَ قَالَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی هَذَا ابْنُ عَمِّکَ قَدْ جَاءَ تَائِباً وَ ابْنُ عَمَّتِکَ قَالَ لَاحَاجَهًَْ لِی فِیهِمَا إِنَّ ابْنَ‌عَمِّی انْتَهَکَ عِرْضِی وَ أَمَّا ابْنُ‌عَمَّتِی فَهُوَ الَّذِی یَقُولُ بِمَکَّهًَْ لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّی تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ یَنْبُوعاً فَلَمَّا خَرَجَ الْعَبَّاسُ کَلَّمَتْهُ أُمُّ سَلَمَهًَْ وَ قَالَتْ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی ابْنُ‌عَمِّکَ قَدْ جَاءَ تَائِباً لَا یَکُونُ أَشْقَی النَّاسِ بِکَ وَ أَخِی ابْنُ عَمَّتِکَ وَ صِهْرُکَ فَلَا یَکُونَنَّ شَقِیّاً بِکَ وَ نَادَی أَبُوسُفْیَانَ‌بْنُ‌الْحَارِثِ النَّبِیَّ (کُنْ لَنَا کَمَا قَالَ الْعَبْدُ الصَّالِحُ لا تَثْرِیبَ عَلَیْکُمُ فَدَعَاهُ وَ قَبِلَ مِنْهُ وَ دَعَا عَبْدَ‌اللَّهِ‌بْنَ‌أَبِی‌أُمَیَّهًَْ فَقَبِلَ مِنْهُ.
امام باقر (علیه السلام)- رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در غزوه‌ی فتح خارج شد، و او و مردم روزه گرفتند تا آنکه در کراع‌الغمیم فرود آمد و به افطار و گشودن روزه فرمان داد. او روزه اش را گشود و مردم نیز به تبعیّت از او روزه شان را گشودند. ولی گروهی روزه‌داری کردند و به همین خاطر (عصاﺓ)، نافرمانان نامیده شدند؛ چرا که آن ها [بر خلاف فرمان رسول خدا] روزه گرفتند. بعد از آن پیامبر (صلی الله علیه و آله) راه پیمود تا آنکه فرود آمد و بر ظهران گذشت و حدود ده هزار مرد و حدود چهار صد زن سوار جنگاور او را همراهی می کردند. با این حال اخبار از قریش پوشیده گشت. در آن شب ابوسفیان و حکیم‌بن‌حزام و بدیل بن ورقاء در پی آگاهی از اخبار خارج شدند. از دیگر سو عباس‌بن‌عبدالمطلب نیز برای دیدار با رسول خدا خارج شد و ابوسفیان بنحارث و عبدالله بن ابی اُمیّه را که در ثنیﺔ العقاب با او مواجه شده بودند را همراه خود ساخت. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در خیمه اش بود و آن روز، زیادبن اسید پاسبانی او را بر عهده داشت. هنگامی که زیاد با آنان رودررو شد، گفت: «تو ای ابوالفضل، به سوی خیمه برو، ولی شما دو نفر، بازگردید». به این ترتیب عباس به حضور رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رسید و بر او سلام کرد. سپس گفت: «پدر و مادرم به فدایت! این پسرعموی تو است که توبه کرده است و به همراه پسر عمّه‌ات به حضورت رسیده است». پیامبر فرمود: «مرا به آن دو هیچ نیازی نیست! پسر عمویم آبرویم را درید و امّا پسر عمه ام، او همان کسی بود که در مکّه می گفت: هرگز به تو ایمان نخواهیم آورد مگر آنکه از زمین برای ما چشمه ای خارج سازی». بعد از خروج عباس، اُمّ سلمه با پیامبر صحبت کرد و گفت: «پدر و مادرم به فدایت، پسر عمویت توبه کرده و آمده است تا بدبخت ترین مردم به واسطه تو نباشد. و برادرم، پسر عمه و داماد توست و به یقین نباید به واسطه تو بدبخت و مفلوک باشد». و ابوسفیان بن حارث، پیامبر (صلی الله علیه و آله) را ندا داد: «برای ما همان گونه باش که بنده صالح گفت: امروز ملامت و توبیخی بر شما نیست! (یوسف/۹۲) پیامبر او را فراخواند و (اسلامش) را از او پذیرفت. و بعد از او با عبدالله بن ابی امیّه نیز چنین کرد.