آیه سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنا وَ لا تَجِدُ لِسُنَّتِنا تَحْوِيلاً [77]
اين سنّت [ما در مورد] پيامبرانى است كه پيش از تو فرستاديم و هرگز براى سنّت ما تغيير و دگرگونى نخواهى يافت.
الصّادقین ( إِنَّ اللَّهَ قَضَی الِاخْتِلَافَ عَلَی خَلْقِهِ وَ کَانَ أَمْراً قَدْ قَضَاهُ فِی عِلْمِهِ کَمَا قَضَی عَلَی الْأُمَمِ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ هِیَ السُّنَنُ وَ الْأَمْثَالُ یَجْرِی عَلَی النَّاسِ فَجَرَتْ عَلَیْنَا کَمَا جَرَتْ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنَا وَ قَوْلُ اللَّهِ حَقٌّ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِمُحَمَّدٍ (سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَکَ مِنْ رُسُلِنا وَ لا تَجِدُ لِسُنَّتِنا تَحْوِیلًا وَ قَالَ فَهَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِینَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللهِ تَبْدِیلًا وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللهِ تَحْوِیلًا وَ قَالَ فَهَلْ یَنْتَظِرُونَ إِلَّا مِثْلَ أَیَّامِ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِهِمْ قُلْ فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِینَ وَ قَالَ (لَا تَبْدِیلَ لِقَوْلِ اللَّهِ وَ قَدْ قَضَی اللَّهُ عَلَی مُوسَی (وَ هُوَ مَعَ قَوْمِهِ یُرِیهِمُ الْآیَاتِ وَ النُّذُرَ ثُمَّ مَرُّوا عَلَی قَوْمٍ یَعْبُدُونَ أَصْنَاماً قالُوا یا مُوسَی اجْعَلْ لَنا إِلهاً کَما لَهُمْ آلِهَةٌ قالَ إِنَّکُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ فَاسْتَخْلَفَ مُوسَی (هَارُونَ فَنَصَبُوا عِجْلًا جَسَداً لَهُ خُوارٌ فَقالُوا هذا إِلهُکُمْ وَ إِلهُ مُوسَی وَ تَرَکُوا هَارُونَ فَقَالَ: یا قَوْمِ إِنَّما فُتِنْتُمْ بِهِ وَ إِنَّ رَبَّکُمُ الرَّحْمنُ فَاتَّبِعُونِی وَ أَطِیعُوا أَمْرِی قالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عاکِفِینَ حَتَّی یَرْجِعَ إِلَیْنا مُوسَی فَضَرَبَ لَکُمْ أَمْثَالَهُمْ وَ بَیَّنَ لَکُمْ کَیْفَ صَنَعَ بِهِمْ وَ قَالَ إِنَّ نَبِیَّ اللَّهِ (لَمْ یُقْبَضْ حَتَّی أَعْلَمَ النَّاسَ أَمْرَ عَلِیٍّ (فَقَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ وَ قَالَ إِنَّهُ مِنِّی بِمَنْزِلَهًِْ هَارُونَ مِنْ مُوسَی (غَیْرَ أَنَّهُ لَا نَبِیَّ بَعْدِی وَ کَانَ صَاحِبَ رَایَهًِْ رَسُولِ اللَّهِ (فِی الْمَوَاطِنِ کُلِّهَا وَ کَانَ مَعَهُ فِی الْمَسْجِدِ یَدْخُلُهُ عَلَی کُلِّ حَالٍ وَ کَانَ أَوَّلَ النَّاسِ إِیمَاناً بِهِ فَلَمَّا قُبِضَ نَبِیُّ اللَّهِ (کَانَ الَّذِی کَانَ لِمَا قَدْ قُضِیَ مِنَ الِاخْتِلَافِ وَ عَمَدَ عُمَرُ فَبَایَعَ أَبَابَکْرٍ وَ لَمْ یُدْفَنْ رَسُولُ اللَّهِ (بَعْدُ فَلَمَّا رَأَی ذَلِکَ عَلِیٌّ (وَ رَأَی النَّاسَ قَدْ بَایَعُوا أَبَابَکْرٍ خَشِیَ أَنْ یَفْتَتِنَ النَّاسُ فَفَرَغَ إِلَی کِتَابِ اللَّهِ وَ أَخَذَ یَجْمَعُهُ فِی مُصْحَفٍ فَأَرْسَلَ أَبُوبَکْرٍ إِلَیْهِ أَنْ تَعَالَ فَبَایِعْ فَقَالَ عَلِیٌّ (لَا أَخْرُجُ حَتَّی أَجْمَعَ الْقُرْآنَ فَأَرْسَلَ إِلَیْهِ مَرَّهًًْ أُخْرَی فَقَالَ: لَا أَخْرُجُ حَتَّی أَفْرُغَ فَأَرْسَلَ إِلَیْهِ الثَّالِثَهًَْ عُمَرُ رَجُلًا یُقَالُ لَهُ قُنْفُذٌ فَقَامَتْ فَاطِمَهًُْ (بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ (تَحُولُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عَلِیٍّ (فَضَرَبَهَا فَانْطَلَقَ قُنْفُذٌ وَ لَیْسَ مَعَهُ عَلِیٌّ (فَخَشِیَ أَنْ یَجْمَعَ عَلِیٌّ النَّاسَ فَأَمَرَ بِحَطَبٍ فَجَعَلَ حَوَالَیْ بَیْتِهِ ثُمَّ انْطَلَقَ عُمَرُ بِنَارٍ فَأَرَادَ أَنْ یُحْرِقَ عَلَی عَلِیٍّ (بَیْتَهُ وَ عَلَی فَاطِمَهًَْ (وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (فَلَمَّا رَأَی (ذَلِکَ خَرَجَ فَبَایَعَ کَارِهاً غَیْرَ طَائِعٍ.
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- خداوند اختلاف و تفرقه را میان خلقش مقدّر فرموده و این امر را خداوند با علمش در میان امّت‌های قبل از شما هم مقدّرکرده و این سنّت‌ها و امثالی است که خداوند در میان مردم برقرار کرده و بر ما هم جاری خواهد شد، همان‌گونه که بر امّت‌های قبل از ما جاری شد و کلام خداوند حق است که به محمّد (صلی الله علیه و آله) فرموده است: سُنَّةَ مَن قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَکَ مِن رُّسُلِنَا وَ لاَ تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِیلًا. و فرموده است: آیا آن‌ها چیزی جز سنّت پیشینیان و [عذاب‌های دردناک آنان] را انتظار دارند؟! هرگز برای سنّت خدا تبدیل نخواهی یافت، و هرگز برای سنّت الهی تغییری نمی‌یابی. (فاطر/۴۳) و فرموده است: آیا آن‌ها [چیزی] جز همانند روزهای پیشینیان [و بلاها و مجازات‌هایشان] را انتظار می‌کشند؟! بگو: «شما انتظار بکشید، من نیز با شما انتظار می‌کشم». (یونس/۱۰۲) و فرموده: دگرگونی در کلام الهی نیست. و خداوند برای موسی (علیه السلام) مقدّر کرد، او همراه قومش بود و آیات و معجزات بسیاری به آن‌ها نشان داد، سپس وقتی چشمشان به قومی بت‌پرست افتاد، به موسی گفتند: «تو هم برای ما معبودی قرار ده، همان‌گونه که آن‌ها معبودان [و خدایانی] دارند»! گفت: «شما جمعیّتی جاهل و نادان هستید»! (اعراف/۱۳۸) و موسی (علیه السلام) هارون را میان آن‌ها جانشین خود کرد، آن‌ها بتی ساختند؛ مجسّمه گوساله‌ای که صدایی همچون صدای گوساله [واقعی] داشت پدید آورد و [به یکدیگر] گفتند: «این خدای شما، و خدای موسی است»! (طه/۸۸) و هارون (علیه السلام) را رها کردند، هارون (علیه السلام) گفت: «ای قوم من! شما به این وسیله مورد آزمایش قرار گرفته‌اید! پروردگار شما خداوند رحمان است! پس، از من پیروی کنید، و فرمانم را اطاعت نمایید»! ولی آن‌ها گفتند: «ما هم چنان گرد آن می‌گردیم [و به پرستش گوساله ادامه می‌دهیم] تا موسی به‌سوی ما بازگردد»! (طه/۹۱۹۰)». خداوند مَثَل‌هایی زده و برایتان مشخّص‌کرده که با آن‌ها چه کرده است و فرمود: پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) آنقدر زنده ماند تا امر علی (علیه السلام) را به مردم اعلام کرد و فرمود: «هرکس که من مولایش هستم، علی (علیه السلام) مولایش است». و فرمود: «علی (علیه السلام) برای من به منزله‌ی هارون (علیه السلام) برای موسی (علیه السلام) است به‌جز اینکه بعد از من پیامبری نیست». علی (علیه السلام) در همه‌جا صاحب پرچم پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود، همیشه در مسجد همراه او بود، در همه‌حال با پیامبر (صلی الله علیه و آله) همراه بود، اوّلین کسی بود که به او ایمان آورد، وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) از دنیا رفت به‌خاطر آن اختلافی که خدا مقدّر فرموده بود، شد آنچه شد، عمر برخاست و با ابوبکر بیعت کرد، درحالی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هنوز دفن نشده بود. علی (علیه السلام) وقتی چنین دید که مردم با ابوبکر بیعت کرده‌اند ترسید فتنه در میان مردم به‌پا شود، لذا به قرآن پناه برد و شروع به جمع‌کردن آن نمود، ابوبکر کسی را به‌دنبال علی (علیه السلام) فرستاد که بیاید و بیعت کند علی (علیه السلام) فرمود: «تا این قرآن را جمع نکنم از اینجا خارج نمی‌شوم»، دوباره کسی را فرستاد، امام (علیه السلام) همان را پاسخ داد و بار سوّم عمر کسی به نام قُنفُذ را فرستاد، فاطمه (سلام الله علیها) دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برخاست تا بین او و علی (علیه السلام) مانع و میانجی باشد، قنفذ او را [سیلی] زد و بدون اینکه علی (علیه السلام) را با خود ببرد برگشت، سپس ترسید که مردم اطراف علی (علیه السلام) تجمّع کنند، امر کرد هیزم آوردند و هیزم‌ها را گرداگرد خانه‌ی علی (علیه السلام) گذاشت، عمر آتش آورد و خواست خانه‌ی علی (علیه السلام) را بسوزاند و به آتش بکشد، درحالی‌که علی و فاطمه و حسن و حسین (در آنجا بودند، وقتی علی (علیه السلام) اوضاع را چنین دید از خانه بیرون آمد و با اکراه و نارضایتی با او بیعت کرد.
الصّادق ( عَنْ أَبِی‌الْعَبَّاسِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (فِی قَوْلِ اللَّهِ سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَکَ مِنْ رُسُلِنا قَالَ: هِیَ سُنَّهًُْ مُحَمَّدٍ (وَ مَنْ کَانَ قَبْلَهُ مِنَ الرُّسُلِ وَ هُوَ الْإِسْلَامُ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوالعباس از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: سُنَّةَ مَن قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَکَ مِن رُّسُلِنَا روایت می‌کند که فرمود: «منظور سنّت محمّد (صلی الله علیه و آله) و پیامبران (پیش از اوست و منظور اسلام است».