آیه وَ ما مَنَعَ النّاسَ أَنْ يُؤْمِنُوا إِذْ جاءَهُمُ الْهُدى إِلاّ أَنْ قالُوا أَ بَعَثَ اللّهُ بَشَراً رَسُولاً [94]
تنها چيزى كه بعد از آمدن هدايت، مانع شد مردم ايمان بياورند، اين بود كه [از روى نادانى و بى‌خبرى] گفتند: «آيا خداوند بشرى را به‌عنوان رسول فرستاده است»؟!
الصّادق ( عَنِ الْمُفَضَّلِ أَنَّهُ کَتَبَ إِلَی أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (فَجَاءَهُ هَذَا الْجَوَابُ مِنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (أَمَّا بَعْد ... وَ أُخْبِرُکَ أَنِّی لَوْ قُلْتُ إِنَّ الصَّلَاهًَْ وَ الزَّکَاهًَْ وَ صَوْمَ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ الْحَجَّ وَ الْعُمْرَهًَْ وَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ وَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ وَ الْمَشْعَرَ الْحَرَامَ وَ الطَّهُورَ وَ الِاغْتِسَالَ مِنَ الْجَنَابَهًِْ وَ کُلَّ فَرِیضَهًٍْ کَانَ ذَلِکَ هُوَ النَّبِیَّ (الَّذِی جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ رَبِّهِ لَصَدَقْتُ لِأَنَّ ذَلِکَ کُلَّهُ إِنَّمَا یُعْرَفُ بِالنَّبِیِّ (وَ لَوْ لَا مَعْرِفَهًُْ ذَلِکَ النَّبِیِّ وَ الْإِیمَانُ بِهِ وَ التَّسْلِیمُ لَهُ مَا عُرِفَ ذَلِکَ فَذَلِکَ مِنْ مَنِّ اللَّهِ عَلَی مَنْ یَمُنُّ عَلَیْهِ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَمْ یَعْرِفْ شَیْئاً مِنْ هَذَا فَهَذَا کُلُّهُ ذَلِکَ النَّبِیُّ وَ أَصْلُهُ وَ هُوَ فَرْعُهُ وَ هُوَ دَعَانِی إِلَیْهِ وَ دَلَّنِی عَلَیْهِ وَ عَرَّفَنِیهِ وَ أَمَرَنِی بِهِ وَ أَوْجَبَ عَلَیَّ لَهُ الطَّاعَهًَْ فِیمَا أَمَرَنِی بِهِ لَا یَسَعُنِی جَهْلُهُ وَ کَیْفَ یَسَعُنِی جَهْلُ مَنْ هُوَ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَ اللَّهِ وَ کَیْفَ یَسْتَقِیمُ لِی لَوْ لَا أَنِّی أَصِفُ أَنَّ دِینِی هُوَ الَّذِی أَتَانِی بِهِ ذَلِکَ النَّبِیُّ أَنْ أَصِفَ أَنَّ الدِّینَ غَیْرُهُ وَ کَیْفَ لَا یَکُونُ ذَلِکَ مَعْرِفَهًَْ الرَّجُلِ وَ إِنَّمَا هُوَ الَّذِی جَاءَ بِهِ عَنِ اللَّهِ وَ إِنَّمَا أَنْکَرَ الدِّینَ مَنْ أَنْکَرَهُ بِأَنْ قَالُوا أَبَعَثَ اللهُ بَشَراً رَسُولًا ثُمَّ قَالُوا أَ بَشَرٌ یَهْدُونَنا فَکَفَّرُوا بِذَلِکَ الرَّجُلَ وَ کَذَّبُوا بِهِ وَ قَالُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَیْهِ مَلَکٌ فَقَالَ اللَّهُ قُلْ مَنْ أَنْزَلَ الْکِتابَ الَّذِی جاءَ بِهِ مُوسَی نُوراً وَ هُدیً لِلنَّاسِ ثُمَّ قَالَ فِی آیَهًٍْ أُخْرَی وَ لَوْ أَنْزَلْنا مَلَکاً لَقُضِیَ الْأَمْرُ ثُمَّ لا یُنْظَرُونَ وَ لَوْ جَعَلْناهُ مَلَکاً لَجَعَلْناهُ رَجُلًا إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِنَّمَا أَحَبَّ أَنْ یُعْرَفَ بِالرِّجَالِ وَ أَنْ یُطَاعَ بِطَاعَتِهِمْ فَجَعَلَهُمْ سَبِیلَهُ وَ وَجْهَهُ الَّذِی یُؤْتَی مِنْهُ لَا یَقْبَلُ اللَّهُ مِنَ الْعِبَادِ غَیْرَ ذَلِکَ لا یُسْئَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُون.
امام صادق (علیه السلام)- مفضّل نقل می‌کند: نامه‌ای برای امام صادق (علیه السلام) نوشتم در جواب نامه این مطالب از طرف امام صادق (علیه السلام) آمده بود: «... توجّه داشته باش! که اگر گفتم نماز و زکات و روزه‌ی ماه رمضان و حجّ و عمره و مسجد الحرام و خانه‌ی خدا و مشعر الحرام و طهارت و غسل جنابت و هر واجبی پیامبر است که این دستورات را از جانب خدا آورده، حرف صحیحی زده‌ام زیرا تمام این دستورات به‌وسیله‌ی پیامبر شناخته شده است. اگر معرفت پیامبر و ایمان به او و تسلیم نسبت به فرمانش نباشد این دستورات شناخته نخواهد شد، این موهبتی است از خدا بر کسانی که چنین نعمتی را دارند. پس تمام این‌ها [اصل و فرع او] پیامبر است. مرا دعوت به دین نمود راهنمایی کرد و شناساند و امر به این دستورات نمود و فرمانبرداری را به من واجب کرد که شناختن او برایم لازم شد، چگونه ممکن است نشناسم کسی را که واسطه‌ی بین من و خداست، چگونه می‌توانم بگویم؛ دین غیر پیامبر (صلی الله علیه و آله) است با اینکه او دین را از جانب خدا برایم آورده و چطور این شناختن شخص نیست با اینکه همان شخص دین را از جانب خدا آورده منکر دین کسی است که منکر پیغمبر (صلی الله علیه و آله) باشد». گفتند: «آیا بشرهایی [مثل ما] می‌خواهند ما را هدایت کنند؟! (تغابن/۶) منکر او شدند و تکذیب نموده گفتند: «چرا فرشته‌ای بر او نازل نشده. (انعام/۸)». خداوند فرمود: «بگو: «چه کسی کتابی را که موسی آورد، نازل کرد؟! کتابی که برای مردم، نور و هدایت بود». (انعام/۹۱) در آیه‌ی دیگر می‌فرماید: ولی اگر فرشته‌ای بفرستیم، [و موضوع، جنبه حسی و شهود پیدا کند]، کار تمام می‌شود (یعنی اگر مخالفت کنند)، دیگر به آن‌ها مهلت داده نخواهد شد [و همه هلاک می‌شوند]. و اگر او را فرشته‌ای قرار می‌دادیم، حتماً وی را به‌صورت انسانی درمی‌آوردیم. (انعام/۹۸) خداوند می‌خواهد به‌وسیله‌ی مردان شناخته شود و با پیروی از آن‌ها اطاعت او را کرده باشند و راه آن مردان را راه خویش قرار داده جز این از کسی نمی‌پذیرد از او نمی‌توان بازخواست کرد مردم مورد بازخواست قرار می‌گیرند».
الصّادق ( عَنْ أَبِی عَبْدِاللهِ (: قالُوا أَ بَعَثَ اللهُ بَشَراً رَسُولاً قَالُوا: إِنَّ الْجِنَّ کَانُوا فِی الْأَرْضِ قَبْلَنَا، فَبَعَثَ اللَّهُ إِلَیْهِمْ مَلَکاً، فَلَوْ أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یَبْعَثَ إِلَیْنَا لَبَعَثَ اللَّهُ مَلَکاً مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ، وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ وَ مَا مَنَعَ النَّاسَ أَنْ یُؤْمِنُوا إِذْ جاءَهُمُ الْهُدی إِلاَّ أَنْ قالُوا أَ بَعَثَ اللهُ بَشَراً رَسُولاً.
امام صادق (علیه السلام)- قَالُواْ أَ بَعَثَ اللهُ بَشَرًا رَّسُولًا؛ یعنی گفتند: «جن پیش از ما در زمین بود، خداوند برای آن‌ها فرشته‌ای فرستاد، پس اگر می‌خواست برای ما هم پیامبری بفرستد، قطعاً مَلَکی از ملائکه را مبعوث می‌کرد». و این معنی کلام خداست که فرموده است: وَ مَا مَنَعَ النَّاسَ أَن یُؤْمِنُواْ إِذْ جَاءهُمُ الهُدَی إِلاَّ أَن قَالُواْ أَبَعَثَ اللهُ بَشَرًا رَّسُولًا.
علی‌بن‌إبراهیم ( وَ قَوْلُهُ وَ مَا مَنَعَ النَّاسَ أَنْ یُؤْمِنُوا إِذْ جَاءَهُمُ الْهُدی إِلاَّ أَنْ قالُوا أَ بَعَثَ اللهُ بَشَراً رَسُولاً قَالَ: قَالَ الْکُفَّارُ: لِمَ لَمْ یَبْعَثِ اللَّهُ إِلَیْنَا الْمَلَائِکَهًَْ؟ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ: وَ لَوْ بَعَثْنَا إِلَیْهِمْ مَلَکاً لَمَا آمَنُوا وَ لَهَلَکُوا وَ لَوْ کَانَتِ الْمَلَائِکَهًُْ فِی الْأَرْضِ یَمْشُونَ مُطْمَئِنِّینَ لَنَزَّلْنا عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ مَلَکاً رَسُولاً.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ مَا مَنَعَ النَّاسَ أَن یُؤْمِنُواْ إِذْ جَاءهُمُ الهُدَی إِلاَّ أَن قَالُواْ أَ بَعَثَ اللهُ بَشَرًا رَّسُولًا؛ کفار گفتند: «چرا خداوند برای ما ملائکه ای را به عنوان پیامبر مبعوث نمی‌کند»؟ خداوند می‌فرماید: اگر ملائکه را بر آن‌ها نازل کنیم ایمان نمی‌آورند و هلاک می‌شوند. اگر در زمین ملائکه ساکن بودند پیامبری از ملائکه برای آن‌ها می‌فرستادیم. [حتّی] اگر در روی زمین فرشتگانی [زندگی می‌کردند، و] با آرامش گام برمی‌داشتند، ما فرشته‌ای را به‌عنوان رسول، بر آن‌ها می‌فرستادیم! [چرا که رهنمای هر گروهی باید از جنس خودشان باشد]. (اسراء/۹۵)