آیه قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لايَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيراً [88]
بگو: «اگر انس و جن دست‌به‌دست هم دهند كه همانند اين قرآن را بياورند، همانند آن را نخواهند آورد، هرچند [در اين كار] پشتيبان يكديگر باشند».
الرّضا ( عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحَسَنِ‌بْنِ‌عَلِیِّ‌بْنِ‌فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ الرِّضَا (قَال إِنَّ أَوَّلَ خَلْقِ اللَّهِ {مَا خَلَقَ اللَّهُ} عزّوجلّ لِیُعَرِّفَ بِهِ خَلْقَهُ الْکِتَابَهًَْ حُرُوفُ الْمُعْجَمِ ... ثُمَّ قَالَ ( إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْزَلَ هَذَا الْقُرْآنَ بِهَذِهِ الْحُرُوفِ الَّتِی یَتَدَاوَلُهَا جَمِیعُ الْعَرَبِ ثُمَّ قَالَ قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لایَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً.
امام رضا (علیه السلام)- حسن‌بن‌علی‌بن فضّال نقل می‌کند: امام رضا (علیه السلام) فرمود: اوّلین چیزی‌که خداوند آفرید تا به خلق خود بشناساند، نوشتن حروف الفباء بود ... خدا این قرآن را با این حروف نازل کرد که در همه‌ی عرب متداول بود و سپس فرمود: قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لایَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً.
العسکری ( الم ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدیً لِلْمُتَّقِینَ قَالَ الْإِمَامُ (کَذَّبَتْ قُرَیْشٌ وَ الْیَهُودُ بِالْقُرْآنِ وَ قَالُوا سِحْرٌ مُبِینٌ تَقَوَّلَهُ فَقَالَ عزّوجلّ الم ذلِکَ الْکِتابُ أَیْ یَا مُحَمَّدُ هَذَا الْکِتَابُ الَّذِی أَنْزَلْتُهُ عَلَیْکَ وَ هُوَ بِالْحُرُوفِ الْمُقَطَّعَهًِْ الَّتِی مِنْهَا أَلِفٌ وَ لَامٌ وَ مِیمٌ وَ هُوَ بِلُغَتِکُمْ وَ حُرُوفِ هِجَائِکُمْ فَأْتُوْا بِمِثْلِهِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ فَاسْتَعِینُوا{وَ اسْتَعِینُوا} عَلَی ذَلِکَ بِسَائِرِ شُهَدَائِکُمْ ثُمَّ بَیَّنَ أَنَّهُمْ لَا یَقْدِرُونَ عَلَیْهِ بِقَوْلِهِ قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً.
امام عسکری (علیه السلام)- آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد و مایه‌ی هدایت پرهیزکاران است. (بقره/۲۱) قریش و یهود قرآن را تکذیب نموده، گفتند: «سحری است که از خود ساخته است». خداوند می‌فرماید: الم ذلِکَ الْکِتابُ، [ای محمّد (صلی الله علیه و آله)] این کتاب را که بر تو نازل کردیم ترکیبی از همان حروف تک‌تک است از قبیل الف، لام، میم و به زبان مادری شماست و این همان حروف اصلی زبان شماست اگر راست می‌گویید مانند آن را بیاورید می‌توانید برای این کار از دیگر همفکران خود کمک بگیرید، بعد خداوند به‌وسیله‌ی این آیه اعلام می‌کند که قدرت برآوردن مانند قرآن را ندارند: قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لایَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً.
الکاظم ( قَالَ عزّوجلّ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا أَیْ لَمْ تَأْتُوا یَا أَیُّهَا الْمُقَرَّعُونَ بِحُجَّهًِْ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ لَنْ تَفْعَلُوا أَیْ وَ لَا یَکُونُ هَذَا مِنْکُمْ أَبَداً فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ أَیْ حَطَبُهَا وَ الْحِجارَهًُْ تُوقَدُ تَکُونُ عَذَاباً عَلَی أَهْلِهَا أُعِدَّتْ لِلْکافِرِینَ الْمُکَذِّبِینَ بِکَلَامِهِ وَ بِنَبِیِّهِ (النَّاصِبِینَ الْعَدَاوَهًَْ لِوَلِیِّهِ وَ وَصِیِّهِ قَالَ فَاعْلَمُوا بِعَجْزِکُمْ عَنْ ذَلِکَ أَنَّهُ مِنْ قِبَلِ اللَّهِ وَ لَوْ کَانَ مِنْ قِبَلِ الْمَخْلُوقِینَ لَقَدَرْتُمْ عَلَی مُعَارَضَتِهِ فَلَمَّا عَجَزُوا بَعْدَ التَّقْرِیعِ وَ التَّحَدِّی قَالَ اللَّهُ قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً.
امام کاظم (علیه السلام)- سپس خداوند عزّوجلّ فرمود: «فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا؛ یعنی ای ستیزه جویان با حجت‌های پروردگار جهانیان، اگر نیاورید! وَ لَنْ تَفْعَلُوا؛ یعنی هرگز نخواهید توانست چنین کنید فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ؛ یعنی هیزم آن آتش از انسان و سنگ می‌باشد، شعله‌ور می‌شود و دوزخیان را عذاب می‌کند که برای کافران، آماده شده است! (بقره/۲۴) کسانی که کلام خدا و پیامبرش را دروغ می‌شمارند و با حضرت علی (علیه السلام) ولیّ او و وصیّ او آتش دشمنی می‌افروزند. پس بدانید که از آوردن چنین سوره‌ای ناتوانید؛ چراکه این کتاب از سوی خدای متعال است و اگر از سوی آفریدگان او بود یارای ستیز با آن را داشتید. پس از آن که در مقابل سرزنش قرآن و مبارزطلبی آن ناتوان شدند، خداوند عزّوجلّ فرمود: قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لایَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً.
الصّادق ( أَنَّ ابْنَ أَبِی‌الْعَوْجَاءِ وَ ثَلَاثَهًَْ نَفَرٍ مِنَ الدَّهْرِیَّهًِْ اتَّفَقُوا عَلَی أَنْ یُعَارِضَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ رُبُعَ الْقُرْآنِ وَ کَانُوا بِمَکَّهًَْ عَاهَدُوا عَلَی أَنْ یَجِیئُوا بِمُعَارَضَتِهِ فِی الْعَامِ الْقَابِلِ فَلَمَّا حَالَ الْحَوْلُ وَ اجْتَمَعُوا فِی مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ أَیْضاً قَالَ أَحَدُهُمْ إِنِّی لَمَّا رَأَیْتُ قَوْلَهُ وَ قِیلَ یا أَرْضُ ابْلَعِی ماءَکِ وَ یا سَماءُ أَقْلِعِی وَ غِیضَ الْماءُ کُفِفْتُ عَنِ الْمُعَارَضَةِ وَ قَالَ الْآخَرُ وَ کَذَا أَنَا لَمَّا وَجَدْتُ قَوْلَهُ فَلَمَّا اسْتَیْأَسُوا مِنْهُ خَلَصُوا نَجِیًّا أَیِسْتُ مِنَ الْمُعَارَضَةِ وَ کَانُوا یُسِرُّونَ بِذَلِکَ إِذْ مَرَّ عَلَیْهِمُ الصَّادِقُ (فَالْتَفَتَ إِلَیْهِمْ وَ قَرَأَ عَلَیْهِمْ قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ فَبُهِتُوا.
امام صادق (علیه السلام)- ابن‌ابی‌العوجاء و دو سه نفر دیگر از طبیعی مذهبان (دهریّون) با یکدیگر اتّحاد کردند که هرکدام در مقابل قرآن یک‌چهارم از خودشان بنویسند. این‌ها در مکّه اجتماع کردند قرار شد سال دیگر در همین محل نوشته‌های خود را بیاورند. سال بعد در مقام ابراهیم (علیه السلام) اجتماع نمودند. یکی از آن‌ها گفت: «من وقتی رسیدم به این آیه: ای زمین، آبت را فرو بر! و ای آسمان، خودداری کن! و آب فرو نشست. (هود/۴۴) دست از مبارزه برداشتم». دیگری گفت: «من نیز وقتی به این آیه رسیدم: هنگامی‌که [برادران] از او مأیوس شدند، به کناری رفتند و با هم به نجوا پرداختند. (یوسف/۸۰) از مبارزه مأیوس شدم». این حرف‌ها را آهسته می‌گفتند که کسی متوجّه نشود درهمین‌موقع امام صادق (علیه السلام) رد شد و این آیه را خواند: قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ، از شنیدن این آیه از زبان امام صادق (علیه السلام) مبهوت شدند.
الرّضا ( {عَنِ الرِّضَا (} أَنَّهُ ذَکَرَ الْقُرْآنَ یَوْماً فَعَظَّمَ الْحُجَّهًَْ فِیهِ وَ الْآیَهًَْ الْمُعْجِزَهًَْ فِی نَظْمِهِ.
امام رضا (علیه السلام)- امام رضا (علیه السلام) از قرآن یاد کرد و حجّت‌های قرآنی و آیات آن و معجزه بودن نظم آن را بزرگ شمرد.
علی‌بن‌إبراهیم ( قَوْلُهُ ظَهِیراً أَیْ مُعِیناً.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- ظَهِیراً یعنی پشتیبان و یاور.