آیه ۱۱ - سوره اسراء

آیه وَ يَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالْخَيْرِ وَ كانَ الْإِنْسانُ عَجُولاً [11]

انسان [بر اثر شتاب‌زدگى]، بدي‌ها را طلب مى‌كند آن‌گونه كه نيكي‌ها را مى‌طلبد و انسان، هميشه عجول بوده‌ است!

انسان [بر اثر شتاب‌زدگی]، بدی‌ها را طلب می‌کند آن‌گونه که نیکی‌ها را می‌طلبد

۱ -۱
(اسراء/ ۱۱)

الصّادق ( احْفَظْ آدَابَ الدُّعَاءِ وَ انْظُرْ مَنْ تَدْعُو وَ کَیْفَ تَدْعُو وَ لِمَا ذَا تَدْعُو وَ حَقِّقْ عَظَمَهًَْ اللَّهِ وَ کِبْرِیَاءَهُ وَ عَایِنْ بِقَلْبِکَ عِلْمَهُ بِمَا فِی ضَمِیرِکَ وَ اطِّلَاعَهُ عَلَی سِرِّکَ وَ مَا یَکُنْ فِیهِ مِنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ وَ اعْرِفْ طُرُقَ نَجَاتِکَ وَ هَلَاکِکَ کَیْلَا تَدْعُوَ اللَّهَ بِشَیْءٍ مِنْهُ هَلَاکُکَ وَ أَنْتَ تَظُنُّ فِیهِ نَجَاتَکَ قَالَ اللَّهُ عزّوجلّ وَ یَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالْخَیْرِ وَ کانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا وَ تَفَکَّرْ مَا ذَا تَسْأَلُ وَ کَمْ تَسْأَلُ وَ لِمَا ذَا تَسْأَلُ.

امام صادق (علیه السلام)- آداب و شرایط دعا را رعایت و حفظ کن و متوجّه باش که، چه کسی را می‌خوانی و چگونه می‌خوانی و برای چه می‌خوانی؟ و عظمت و کبریاء و جلال پروردگار متعال را همیشه در نظر گرفته و با قلب و چشم دل خود معاینه کن؛ عالم‌بودن او را به آنچه در ضمیر توست و اطّلاع و آگاه‌بودن او را به باطن و به آنچه از حق و باطل در وجود تو هست؛ و لازم است طُرُق نجات و هلاکت و راه‌های سعادت و گرفتاری خود را فهمیده و در مقام دعا کردن چیزی را نخواهی که هلاکت و گرفتاری تو در آن باشد و تو از روی جهالت خیر و صلاح خود اندیشی. خداوند متعال می‌فرماید: وَ یَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالخَیْرِ وَ کانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا و خوب متفکّر باش که چه سؤال می‌کنی، و چه اندازه سؤال می‌کنی، و برای چه سؤال می‌کنی!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۰۲
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۳۲۲/ مصباح الشریعهًْ، ص۱۳۲/ مستدرک الوسایل، ج۵، ص۲۷۱/ نورالثقلین؛ «احفظ اداب الدعاء ... الحق و الباطل» محذوف و «و تفکر ماذا تسال ... لماذا تسال» محذوف
۱ -۲
(اسراء/ ۱۱)

علی‌بن‌إبراهیم ( وَ قَوْلُهُ: وَ یَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالْخَیْرِ وَ کانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا قَالَ: یَدْعُو عَلَی أَعْدَائِهِ بِالشَّرِّ کَمَا یَدْعُو لِنَفْسِهِ بِالْخَیْرِ وَ یَسْتَعْجِلُ اللَّهَ بِالْعَذابِ وَ هُوَ قَوْلُهُ وَ کَانَ الْإِنْسانُ عَجُولاً.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ یَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالخَیْرِ وَ کانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا؛ یعنی انسان، دشمنانش را نفرین به بدی می‌کند؛ آن‌گونه که نیکی را برای خویش طلب می‌کند، به همین خاطر خداوند فرموده است: وَ کانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۰۲
القمی، ج۲، ص۱۴/ نورالثقلین

همیشه عجول بوده است

۲ -۲
(اسراء/ ۱۱)

السّجّاد ( قُلتَ: وَ یَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالْخَیْرِ وَ کانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا وَ قُلتَ: وَ إِنَّا إِذا أَذَقْنَا الْإِنْسانَ مِنَّا رَحْمَةً فَرِحَ بِها صَدَقْتَ وَ بَرِرْتَ یَا مَوْلَایَ فَهَذِهِ صِفَاتِی الَّتِی أَعْرِفُهَا مِنْ نَفْسِی قَدْ مَضَتْ بِقُدْرَتِکَ فِی غَیْرِ أَنْ وَعَدْتَنِی مِنْکَ وَعْداً حَسَناً أَنْ أَدْعُوَکَ فَتَسْتَجِیبَ لِی.

امام سجّاد (علیه السلام)- دعای امام زین العابدین (علیه السلام): و هنگامی‌که ما رحمتی از سوی خود به انسان بچشانیم به آن دلخوش می‌شود. (شوری/۴۸) مولای من! راست گفتی و نیکو سخن گفتی، این‌ها خصوصیّات من است که از خویش می‌شناسم و به قدرتِ تو در مورد من جاری شده است، بااین‌حال، تو به من وعده‌ی نیکویی دادی که تو را بخوانم و تو [دعای] مرا بپذیری.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۰۲
الدعوات، ص۱۷۷
بیشتر