آیه ۱۵ - سوره شعراء

آیه قالَ كَلّا فَاذْهَبا بِآياتِنا إِنّا مَعَكُمْ مُسْتَمِعُونَ [15]

فرمود: «چنين نيست، [آنان كارى نمى‌توانند انجام‌ دهند]، شما هر دو با آيات ما [براى هدايتشان] برويد؛ ما با شما هستيم و [سخنانتان را] مى‌شنويم.

اگر ما اراده کنیم، از آسمان بر آنان آیه‌ای نازل می‌کنیم که گردن‌هایشان در برابر آن [بی‌اختیار] خاضع گردد

۱ -۱
(شعراء/ ۱۵)

الصّادق ( عَن أَبِی‌بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (یَقُولُ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ قَالَ سَیَفْعَلُ اللَّهُ ذَلِکَ بِهِمْ قُلْتُ مَنْ هُمْ قَالَ بَنُوأُمَیَّهًَْ وَ شِیعَتُهُمْ قَالَ قُلْتُ وَ مَا الْآیَهًُْ قَالَ رُکُودُ الشَّمْسِ مِنْ بَیْنِ زَوَالِ الشَّمْسِ إِلَی وَقْتِ الْعَصْرِ وَ خُرُوجُ صَدْرِ رَجُلٍ وَ وَجْهٍ فِی عَیْنِ الشَّمْسِ یُعْرَفُ بِحَسَبِهِ وَ نَسَبِهِ وَ ذَلِکَ فِی زَمَانِ السُّفْیَانِیِّ وَ عِنْدَهَا یَکُونُ بَوَارُهُ وَ بَوَارُ قَوْمِهِ.

امام صادق ( ابوبصیر گوید: «شنیدم از امام باقر (که در گفتار خدای تعالی: إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ فرمود: «به‌زودی خداوند این نشانه را برای آن‌ها می‌فرستد». عرض کردم: «برای چه کسانی»؟ فرمود: «برای بنی‌امیّه و پیروانشان»! عرض کردم: «نشانه چیست»؟ فرمود: «توقّف خورشید از ظهر تا وقت عصر، و بیرون‌آمدن سینه و صورت مردی که حسب و نسبش معروف باشد، در چشمه خورشید، و این‌ها در زمان سفیانی است، و آن هنگام نابودی سفیانی و قوم اوست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۱۶
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۲۲۱/ الإرشاد، ج۲، ص۳۷۳/ إعلام الوری، ص۴۵۷/ الصراط المستقیم، ج۲، ص۲۴۹/ کشف الغمهًْ، ج۲، ص۴۶۰/ منتخب الأنوارالمضییهًْ، ص۱۷۴/ نورالثقلین
۱ -۲
(شعراء/ ۱۵)

الباقر ( عن أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ قَالَ تَخْضَعُ لَهَا رِقَابُ بَنِی‌أُمَیَّهًَْ قَالَ ذَلِکَ بَارِزٌ عِنْدَ زَوَالِ الشَّمْسِ قَالَ وَ ذَلِکَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (یَبْرُزُ عِنْدَ زَوَالِ الشَّمْسِ عَلَی رُءُوسِ النَّاسِ سَاعَهًًْ حَتَّی یَبْرُزَ وَجْهُهُ یَعْرِفُ النَّاسُ حَسَبَهُ وَ نَسَبَهُ ثُمَّ قَالَ أَمَا إِنَّ بَنِی‌أُمَیَّهًَْ لَیَخْبِیَنَّ الرَّجُلُ مِنْهُمْ إِلَی جَنْبِ شَجَرَهًٍْ فَتَقُولُ هَذَا رَجُلٌ مِنْ بَنِی‌أُمَیَّهًَْ فَاقْتُلُوهُ.

امام باقر ( ابوبصیر گوید: از امام باقر (در مورد آیه: إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِم مِّن السَّمَاء آیَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِینَ سؤال‌کردم. فرمود: «گردن‌های بنی‌امیّه در برابر آن صدا خم می‌شود و این در هنگام غروب خورشید است و علیّ‌بن‌ابی‌طالب (هنگام غروب خورشید آشکار می‌گردد و ساعتی خورشید بر سر مردم می‌تابد تا اینکه کاملاً چهره‌اش دیده می‌شود و مردم، اصل و نسب و افتخاراتش را می‌شناسند». سپس فرمود: «در آن زمان، حال بنی‌امیّه چنان است که فردی از آنان در پشت درختی پنهان می‌شود و درخت می‌گوید: مردی از بنی‌امیّه در پشت من پنهان شده است، او را بکشید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۱۶
بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۰۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۸۴/ البرهان
۱ -۳
(شعراء/ ۱۵)

ابن‌عبّاس ( هَذِهِ نَزَلَتْ فِینَا وَ فِی بَنِی‌أُمَیَّهًَْ تَکُونُ لَنَا دَوْلَهًٌْ تَذِلُّ أَعْنَاقُهُمْ لَنَا بَعْدَ صُعُوبَهًٍْ وَ هَوَانٍ بَعْدَ عِزٍّ.

ابن‌عبّاس ( این آیه در مورد ما و بنی‌امیّه نازل شده است. بعد از سختی‌های فراوان، حکومتی نصیب ما می‌شود که گردن‌هایشان را در برابر ما خم می‌کند و آنان را بعد از عزّت، خوار می‌گرداند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۱۸
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۲۸۴/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۸۳/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۵۴۰/ البرهان
۱ -۴
(شعراء/ ۱۵)

أمیرالمؤمنین ( وَ لَوْ أَرَادَ اللَّهُ جَلَّ ثَنَاؤُهُ بِأَنْبِیَائِهِ حَیْثُ بَعَثَهُمْ أَنْ یَفْتَحَ لَهُمْ کُنُوزَ الذِّهْبَانِ وَ مَعَادِنَ الْعِقْیَانِ وَ مَغَارِسَ الْجِنَانِ وَ أَنْ یَحْشُرَ طَیْرَ السَّمَاءِ وَ وَحْشَ الْأَرْضِ مَعَهُمْ لَفَعَلَ وَ لَوْ فَعَلَ لَسَقَطَ الْبَلَاءُ وَ بَطَلَ الْجَزَاءُ وَ اضْمَحَلَّتِ الْأَنْبَاءُ وَ لَمَا وَجَبَ لِلْقَائِلِینَ أُجُورُ الْمُبْتَلَیْنَ وَ لَا لَحِقَ الْمُؤْمِنِینَ ثَوَابُ الْمُحْسِنِینَ وَ لَا لَزِمَتِ الْأَسْمَاءُ أَهَالِیَهَا عَلَی مَعْنًی مُبِینٍ وَ لِذَلِکَ لَوْ أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ آیَهًًْ فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ وَ لَوْ فَعَلَ لَسَقَطَ الْبَلْوَی عَنِ النَّاسِ أَجْمَعِینَ.

امام علی ( درصورتی که اگر خداوند هنگام بعثت پیامبران (می‌خواست درِ گنج‌های طلا و معدن‌های شهرها و باغ‌های سرسبز را به روی آنان بگشاید و پرندگان آسمان و حیوانات وحشی زمین را همراه آنان نماید چنین می‌کرد، ولی دراین‌صورت جایی برای امتحان باقی نمی‌ماند و اجر و پاداش، بی‌مورد می‌شد؛ و اخبار آسمانی (بشارت‌ها و هشدارهای الهی) از میان می‌رفت و برای قبول‌کنندگانِ دعوت پیامبران، ثواب مبتلایان [به رنج و سختی] واجب نمی‌گشت و نه به اهل ایمان، ثواب نیکوکاران می‌رسید و نه نام‌ها [همچون متّقی، مؤمن، گناهکار و] معانی روشن خود را داشت. به همین خاطر اگر خداوند از آسمان آیه‌ای نازل می‌نمود فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعین؛ و اگر چنین می‌کرد آزمایش و امتحان از همه‌ی مردم برداشته می‌شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۱۸
الکافی، ج۴، ص۱۹۸/ نورالثقلین
۱ -۵
(شعراء/ ۱۵)

الباقر ( فِی قَوْلِهِ تَعَالَی إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً قَالَ (: النِّدَاءُ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِ رَجُلٍ وَ اسْمِ أَبِیهِ.

امام باقر ( إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعین؛ ندایی از آسمان است با نام مردی و با نام پدرش».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۱۸
مختصرالبصایر، ص۴۸۲/ البرهان
۱ -۶
(شعراء/ ۱۵)

ابن‌عبّاس ( عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ (فِی قَوْلِهِ تَعَالَی إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ فَقِیلَ لِمُحَمَّدٍ (أَنْزِلْهَا عَلَیْنَا حَتَّی نُؤْمِنَ بِهَا فَقَالَ الْمُسْلِمُونَ فَأَنْزَلَهَا عَلَیْهِمْ حَتَّی یُؤْمِنُوا فَأَنْزَلَ اللَّهُ وَ أَقْسَمُوا بِاللهِ جَهْدَ أَیْمانِهِمْ إِلَی قَوْلِهِ یَعْمَهُونَ وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ عِنْدَ نُزُولِ هَذِهِ الْآیَهًِْ کَما لَمْ یُؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ الْآیَهًْ.

ابن‌عبّاس ( إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ؛ به حضرت محمّد (گفته شد: «این آیه و نشانه‌ای که خداوند در این آیه می‌گوید بر ما فرو فرست تا به آن ایمان بیاوریم». مسلمانان نیز گفتند: «ای پیامبر! این نشانه را بر ایشان فرو فرست تا ایمان بیاورند». دراین‌هنگام خداوند چنین نازل فرمود: «با نهایت اصرار، به خدا سوگند یاد کردند که اگر نشانه‌ای [معجزه‌ای] برای آنان بیاید، حتماً به آن ایمان می‌آورند بگو: «معجزات فقط از سوی خداست [و در اختیار من نیست که به میل شما معجزه‌ای بیاورم] و شما از کجا می‌دانید که هرگاه معجزه‌ای بیاید [ایمان می‌آورند؟ خیر]، ایمان نمی‌آورند»!. و ما دل‌ها و چشم‌های آن‌ها را واژگونه می‌سازیم [آری آن‌ها ایمان نمی‌آورند] همان‌گونه که در آغاز، به آن ایمان نیاوردند! و آنان را درحال طغیان و سرکشی، به خود وامی‌گذاریم تا سرگردان شوند!. (انعام/۱۱۰۱۰۹)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۱۸
فرات الکوفی، ص۲۹۷

قیام قائم

۱
(شعراء/ ۱۵)

الصّادق ( عَنْ عُمَرَ‌بْنِ‌حَنْظَلَهًَْ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (یَقُولُ خَمْسُ عَلَامَاتٍ قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ (الصَّیْحَهًُْ وَ السُّفْیَانِیُّ وَ الْخَسْفُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّکِیَّهًِْ وَ الْیَمَانِیُّ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنْ خَرَجَ أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِکَ قَبْلَ هَذِهِ الْعَلَامَاتِ أَنَخْرُجُ مَعَهُ قَالَ لَا فَلَمَّا کَانَ مِنَ الْغَدِ تَلَوْتُ هَذِهِ الْآیَهًَْ إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ فَقُلْتُ لَهُ أَهِیَ الصَّیْحَهًُْ فَقَالَ أَمَا لَوْ کَانَتْ خَضَعَتْ أَعْنَاقُ أَعْدَاءِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ.

امام صادق ( عمربن‌حنظله گوید: شنیدم امام صادق (فرمود: «قبل از قیام قائم (پنج نشانه وجود دارد: فریاد، سفیانی، فرو رفتن در زمین، کشته‌شدن نفس زکیّه، و یمانی». گفتم: «فدایت شوم، آیا اگر قبل از این نشانه‌ها کسی از خاندان تو قیام کند، او را همراهی کنم»؟ فرمود: «نه». فردای آن روز آیه: إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِم مِّن السَّمَاء آیَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِینَ را خواندم و به آن حضرت گفتم: «آیا این همان فریاد است»؟ ایشان فرمود: «اگر باشد، گردن دشمنان خداوند عزّوجلّ را خاضع می‌گرداند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۱۸
الکافی، ج۸، ص۳۱۰/ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۰۴/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(شعراء/ ۱۵)

الصّادق ( عَنْ هِشَامٍ عَن أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (قَالَ تُخْضِعُ رِقَابَهُمْ یَعْنِی بَنِی‌أُمَیَّهًَْ وَ هِیَ الصَّیْحَهًُْ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِ صَاحِبِ الْأَمْرِ عَجَّلَ اللَّهُ فَرَجَه.

امام صادق ( هشام نقل می‌کند: امام صادق (فرمود: «گردن‌های ایشان (بنی‌امیّه) خاضع می‌گردد و این فریادی به نام صاحب امر (از آسمان است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۲۰
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۲۸/ القمی، ج۲، ص۱۱۸/ نورالثقلین/ البرهان
۳
(شعراء/ ۱۵)

أمیرالمؤمنین ( عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (قَال: سُئِلَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَیْنِهِمْ فَقَالَ انْتَظِرُوا الْفَرَجَ مِنْ ثَلَاثٍ فَقُلْتُ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (وَ مَا هُنَّ فَقَالَ اخْتِلَافُ أَهْلِ الشَّامِ بَیْنَهُمْ وَ الرَّایَاتُ السُّودُ مِنْ خُرَاسَانَ وَ الْفَزْعَهًُْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَقِیلَ وَ مَا الْفَزْعَهًُْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ أَمَا سَمِعْتُمْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الْقُرْآنِ إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ آیَهًٌْ تُخْرِجُ الْفَتَاهًَْ مِنْ خِدْرِهَا وَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُفْزِعُ الْیَقْظَانَ.

امام علی ( از امام باقر (روایت است: از امام علی (در مورد: فَاخْتَلَفَ الْأَحْزَابُ مِن بَیْنِهِمْ سؤال شد، فرمود: «دسته‌های گوناگون از میان آن‌ها به اختلاف پرداختند سؤال شد». ایشان فرمود: «با سه نشانه انتظار فرج را بکشید». سؤال شد: «آن سه نشانه چیست ای امیرالمؤمنین (»؟ ایشان فرمود: «اختلاف اهالی شام در میان خود و پرچم‌های سیاه از خراسان و ترس و هول در ماه رمضان». سؤال شد: «ترس و هول ماه رمضان چیست»؟ ایشان فرمود: «آیا نشنیدید که خداوند عزّوجلّ در قرآن می‌فرماید: إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِم مِّن السَّمَاء آیَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِینَ؛ این آیه‌ایست که دختر نوجوان را از پس پرده خارج می‌کند و انسان خوابیده را بیدار می‌کند و هوشیار را به ترس وا می‌دارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۲۰
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۲۲۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۸۴/ الغیبهًْ للنعمانی، ص۲۵۱/ البرهان
۴
(شعراء/ ۱۵)

الباقر ( عَن حَنَانِ‌بْنِ‌سَدِیرٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ الْآیَهًَْ قَالَ نَزَلَتْ فِی قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ (یُنَادَی بِاسْمِهِ مِنَ السَّمَاءِ.

امام باقر ( حنان‌بن‌سدیر گوید: از امام باقر (در مورد آیه: إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً سؤال کردم، فرمود: «این آیه درباره‌ی قائم آل‌محمّد (نازل شده است، که خداوند او را به نام از آسمان صدا می‌زند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۲۰
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۲۸۴/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۸۳/ البرهان
۵
(شعراء/ ۱۵)

الصّادق ( إِنَّ الْقَائِمَ (لَا یَقُومُ حَتَّی یُنَادِیَ مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ تَسْمَعُ الْفَتَاهًُْ فِی خِدْرِهَا وَ یَسْمَعُ أَهْلُ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ فِیهِ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ.

امام صادق ( قائم ما قیام نمی‌کند مگر هنگامی‌که گوینده‌ای از آسمان صدا زند و دوشیزگان در پشت پرده و تمام مشرق و مغرب آن را بشنوند و این آیه: إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ در خصوص آن روز نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۲۰
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۲۸۵/ الغیبهًْ للطوسی، ص۱۷۷/ منتخب الأنوارالمضییهًْ، ص۱۸/ نورالثقلین
۶
(شعراء/ ۱۵)

الرّضا ( عَنِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌خَالِدٍ قَال: قَالَ عَلِیُّ‌بْنُ‌مُوسَی‌الرِّضَا (لَا دِینَ لِمَنْ لَا وَرَعَ لَهُ وَ لَاإِیمَانَ لِمَنْ لَا تَقِیَّهًَْ لَهُ إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْمَلُکُمْ بِالتَّقِیَّهًِْ قَبْلَ خُرُوجِ قَائِمِنَا فَمَنْ تَرَکَهَا قَبْلَ خُرُوجِ قَائِمِنَا فَلَیْسَ مِنَّا فَقِیلَ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ‌اللَّهِ (وَ مَنِ الْقَائِمُ (مِنْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ قَالَ الرَّابِعُ مِنْ وُلْدِی ابْنُ سَیِّدَهًِْ الْإِمَاءِ یُطَهِّرُ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ مِنْ کُلِّ جَوْرٍ وَ یُقَدِّسُهَا مِنْ کُلِّ ظُلْمٍ وَ هُوَ الَّذِی یَشُکُّ النَّاسُ فِی وِلَادَتِهِ وَ هُوَ صَاحِبُ الْغَیْبَهًِْ قَبْلَ خُرُوجِهِ فَإِذَا خَرَجَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وَضَعَ مِیزَانَ الْعَدْلِ بَیْنَ النَّاسِ فَلَا یَظْلِمُ أَحَدٌ أَحَداً وَ هُوَ الَّذِی تُطْوَی لَهُ الْأَرْضُ وَ لَا یَکُونُ لَهُ ظِلٌّ وَ هُوَ الَّذِی یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِهِ یَسْمَعُهُ جَمِیعُ أَهْلِ الْأَرْضِ بِالدُّعَاءِ إِلَیْهِ یَقُولُ أَلَا إِنَّ حُجَّهًَْ اللَّهِ قَدْ ظَهَرَ عِنْدَ بَیْتِ اللَّهِ فَاتَّبِعُوهُ فَإِنَّ الْحَقَّ مَعَهُ وَ فِیهِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ.

امام رضا ( حسین‌بن‌خالد گوید: امام رضا (فرمود: «کسی که ورع ندارد دین ندارد، کسی که تقیّه ندارد ایمان ندارد؛ به‌راستی گرامی‌ترین شما نزد خدا آن کسی می‌باشد که بیشتر تقیّه کند». عرض شد: «تا کی»؟ فرمود: «تا وقت معیّنی که روز خروج قائم (ما باشد، هرکس پیش از خروج قائم ما تقیّه را واگذارد از ما نیست». عرض شد: «ای پسر رسول خدا (! قائم شما اهل‌بیت کیست»؟ فرمود: «چهارمین فرزند من زاده‌ی سیّده‌ی کنیزان! خدا به وسیله‌ی او زمین را از هر خلافی پاک می‌کند و از هر ستمی منزّه می‌دارد و اوست همان کسی که مردم در ولادتش شک می‌کنند و اوست که پیش از خروجش غیبت دارد و چون خروج کند زمین به نور او درخشان می‌گردد و ترازوی عدالت را میان مردم می‌گذارد و هیچ‌کس به دیگری ستم نمی‌کند و اوست کسی که زمین برای او به هم پیچیده و سایه ندارد و اوست کسی که جارچی از آسمان به نام وی فریاد می‌کند که همه‌ی اهل زمین دعوت به‌سوی او را می‌شنوند، گویند: آگاه باشید! به حقیقت حجّت خدا نزد خانه‌ی خدا آشکار شد، از او پیروی کنید که حق با او و در اوست و این است تفسیر قول خدای عزّوجلّ: إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۲۰
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۲۱/ إعلام الوری، ص۴۳۴/ کشف الغمهًْ، ج۲، ص۵۲۴/ کفایهًْ الأثر، ص۲۷۴/ کمال الدین، ج۲، ص۳۷۱/ نورالثقلین
۷
(شعراء/ ۱۵)

الصّادق ( عَنْ فُضَیْلِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (أَنَّهُ قَال أَمَا إِنَّ النِّدَاءَ الْأَوَّلَ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِ الْقَائِمِ (فِی کِتَابِ اللَّهِ لَبَیِّنٌ فَقُلْتُ أَیْنَ هُوَ أَصْلَحَکَ اللَّهُ فَقَالَ فِی طسم تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ الْمُبِینِ قَوْلُهُ إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ قَالَ إِذَا سَمِعُوا الصَّوْتَ أَصْبَحُوا وَ کَأَنَّمَا عَلَی رُءُوسِهِمُ الطَّیْرُ.

امام صادق ( فضیل‌بن‌محمّد نقل می‌کند: امام صادق (فرمود: «ندای آسمانی به اسم قائم آل محمّد (در قرآن واضح و بیِّن است». پرسیدم: «خداوند امورت را اصلاح کند، آن در کجای قرآن است»؟ فرمود: طسم* تِلْکَ آیَاتُ الْکِتَابِ المُبِینِ* إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِم مِّن السَّمَاء آیَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِینَ؛ آنگاه که صدا را بشنوند، احساس می‌کنند که گویی پرنده‌ای بر بالای سرشان می‌باشد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۲۲
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۲۹۳/ الغیبهًْ للنعمانی، ص۲۶۳/ البرهان
۱
(شعراء/ ۱۵)

الصّادق ( لَمَّا بَعَثَ اللَّهُ مُوسَی (إِلَی فِرْعَوْنَ أَتَی بَابَهُ فَاسْتَأْذَنَ عَلَیْهِ فَلَمْ یُؤْذَنْ لَهُ فَضَرَبَ بِعَصَاهُ الْبَابَ فَاصْطَکَّتِ الْأَبْوَابُ فَفُتِحَتْ ثُمَّ دَخَلَ عَلَی فِرْعَوْنَ فَأَخْبَرَهُ أَنَّهُ رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ سَأَلَهُ أَنْ یُرْسِلَ مَعَهُ بَنِی إِسْرَائِیلَ فَقَالَ لَهُ فِرْعَوْنُ کَمَا حَکَی اللَّهُ أَ لَمْ نُرَبِّکَ فِینا وَلِیداً وَ لَبِثْتَ فِینا مِنْ عُمُرِکَ سِنِینَ.

امام صادق ( هنگامی‌که خداوند، موسی (را نزد فرعون فرستاد، به در قصر او رفت و از او اجازه‌ی ورود خواست، امّا فرعون اجازه نداد، موسی (با عصایش به در کوبید و درها به هم خوردند و باز شدند. آنگاه بر فرعون وارد شده و او را از اینکه فرستاده‌ی پروردگار عالمیان است آگاه ساخت و از او خواست که بنی‌اسرائیل را با وی همراه سازد. فرعون چنانکه خداوند نقل می‌فرماید گفت: آیا ما تو را در کودکی در میان خود پرورش ندادیم، و سال‌هایی از زندگیت را در میان ما نبودی؟!. (شعراء/۱۸).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۲۲
القمی، ج۲، ص۱۱۸/ نورالثقلین/ البرهان، فیه: «مفتحه» بدل «ففتحت»
بیشتر