آیه وَ ما أَضَلَّنا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ [99]
و كسى جز مجرمان ما را گمراه نكرد.
الباقر ( وَ قَوْلُهُ وَما أَضَلَّنا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ یَعْنِی الْمُشْرِکِینَ الَّذِینَ اقْتَدَوْا بِهِمْ هَؤُلَاءِ فَاتَّبَعُوهُمْ عَلَی شِرْکِهِمْ وَ هُمْ قَوْمُ مُحَمَّدٍ (لَیْسَ فِیهِمْ مِنَ الْیَهُودِ وَ النَّصَارَی أَحَدٌ وَ تَصْدِیقُ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ. کَذَّبَ أَصْحابُ الْأَیْکَةِ. کَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ. لَیْسَ فِیهِمُ الْیَهُودُ الَّذِینَ قَالُوا عُزَیْرٌ ابْنُ اللهِ وَ لَا النَّصَارَی الَّذِینَ قَالُوا الْمَسِیحُ ابْنُ اللهِ سَیُدْخِلُ اللهُ الْیَهُودَ وَ النَّصَارَی النَّارَ وَ یُدْخِلُ کُلَّ قَوْمٍ بِأَعْمَالِهِمْ. وَ قَوْلُهُمْ وَ ما أَضَلَّنا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ إِذْ دَعَوْنَا إِلَی سَبِیلِهِمْ.
امام باقر ( وَما أَضَلَّنا إِلَّا الْمجْرِمُونَ؛ یعنی مشرکان و کسانی که به آنها اقتدا کردند در شرک با آنها همراهی نمودند، و آنها قوم محمّد (میباشند؛ در میان این جماعت یک نفر یهودی و نصرانی نیست. گفتار خداوند در قرآن بر این گواه است در آنجا که فرمود: پیش از آنها قوم نوح تکذیب کردند. (قمر/۹). قوم لوط فرستادگان [خدا] را تکذیب کردند. (شعراء/۱۶۰). آنها یهود و نصاری نیستند و گفتند: عزیر فرزند خدا میباشد و یا عیسی (پسر خدا هست. بهزودی خداوند یهود و نصاری را وارد دوزخ میکند و هر قوم و ملّتی را به خاطر اعمال آنها وارد جهنّم میگرداند، گفتار دوزخیان که گفتند: وَ ما أَضَلَّنا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ؛ یعنی آنها ما را به راه خود دعوت نمودند.
أمیرالمؤمنین ( فِی کِتَابِ الْإِرْشَاد قال: خَطَبَ (فَقَالَ: مَا لَنَا وَ لِقُرَیْشٍ وَ مَا تُنْکِرُ مِنَّا قُرَیْشٌ غَیْرَ أَنَّا أَهْلُ بَیْتٍ شَیَّدَ اللَّهُ فَوْقَ بُنْیَانِهِمْ بُنْیَانَنَا، وَ أَعْلَی فَوْقَ رُءُوسِهِمْ رُءُوسَنَا، وَ اخْتَارَنَا اللَّهُ عَلَیْهِمْ، فَنَقَمُوا عَلَی اللَّهِ أَنِ اخْتَارَنَا عَلَیْهِمْ، وَ سَخِطُوا مَا رَضِیَ اللَّهُ، وَ أَحَبُّوا مَا کَرِهَ اللَّه ... یَا مَعْشَرَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ إِنِّی عَلَی بَصِیرَهًٍْ مِنْ أَمْرِی، وَ عَلَی ثِقَهًٍْ مِنْ دِینِی فَتَبَرَّءُوا رَحِمَکُمُ اللَّهُ مِمَّنْ نَکَثَ الْبَیْعَتَیْنِ، وَ غَلَبَ الْهَوَی بِهِ فَضَلَّ، وَ أَبْعِدُوا رَحِمَکُمُ اللَّهُ مِمَّنْ أَخْفَی الْغَدْرَ وَ طَلَبَ الْحَقَّ مِنْ غَیْرِ أَهْلِهِ فَتَاه ... وَ تَبَرَّءُوا رَحِمَکُمُ اللَّهُ مِنَ النَّفْسِ الضَّالِّ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ یَوْمٌ لابَیْعٌ فِیهِ وَ لاخِلالٌ فَیَقُولُوا رَبَّنا أَرِنَا الَّذَیْنِ أَضَلَّانا مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ نَجْعَلْهُما تَحْتَ أَقْدامِنا لِیَکُونا مِنَ الْأَسْفَلِینَ وَ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَقُولُوا یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللهِ وَ إِنْ کُنْتُ لَمِنَ السَّاخِرِینَ أَوْ یَقُولُوا وَ ما أَضَلَّنا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ أَوْ یَقُولُوا رَبَّنا إِنَّا أَطَعْنا سادَتَنا وَ کُبَراءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبِیلَا، إِنَّ قُرَیْشاً طَلَبَتِ السَّعَادَهًَْ فَشَقِیَتْ، وَ طَلَبَتِ النَّجَاهًَْ فَهَلَکَتْ، وَ طَلَبَتِ الْهِدَایَهًَْ فَضَلَّتْ.
امام علی ( ما را چه به قریش! تنها چیزی که قریش نسبت به ما منکر هستند این است که ما اهل بیتی هستیم که خداوند بنیان ما را روی بنیان آنان بالا برد، و مقام ما را از مقام آنها بالاتر برد، و ما را بر آنها برگزید. پس به خاطر این گزینش ما بر آنها از جانب خداوند، با او دشمنی کردند، و از آنچه که خداوند به آن راضی شد، خشمگین شدند، و آنچه که خداوند نسبت به آن نفرت داشت، دوست داشتند؛ و آنگاه که خداوند ما را بر آنها برگزید، ما آنها را در حریم خود شریک کردیم و آنها را با قرآن و نبوت آشنا کردیم، و واجبات و دین را به آنها یاد دادیم و کتابهای مقدس و صحیفهها را به آنها یاد دادیم، و آنها را با دین و اسلام متدیّن کردیم؛ پس آنها به ما هجوم آوردند، و فضل ما را منکر شدند، و ما را از حق خویش بازداشتند، و اسباب قدرت و اقتدار ما را گرفتند ... ای گروه مهاجرین و انصار، من نسبت به خودم بصیرت و آگاهی دارم و نسبت به دینم اطمینان دارم. امروز راز و رمزها را برای شما روشن و آشکار کردم، این روزی است که راستگویان را راستیشان سود بخشد. (مائده/۱۱۹) ما بر مرز حق و باطل ایستادیم و من شما را از شبهه بیرون آوردم و شما را در حق وارد کردم و از شک به یقین آوردم. پس از کسی که پیمان دو بیعت را شکست و هوای نفسش غالب شد و گمراه شد، تبرّی بجویید، خداوند شما را رحمت کند؛ و از کسی که مکر و خیانت را پنهان کرد و حق را از غیر اهل آن طلب کرد و گمراه شد ... خداوند شما را رحمت کند؛ و تبرّی بجویید از نفس گمراه شده قبل از آنکه فرا رسد: روزی که در آن نه داد و ستدی است و نه دوستیای. (ابراهیم/۳۱) میگویند: «پروردگارا! آنهایی که از جنّ و انس ما را گمراه کردند به ما نشان ده تا زیر پای خود نهیم [و لگدمالشان کنیم] تا از پست ترین مردم باشند»! (فصّلت/۲۹) قبل از آنکه بگویند: «افسوس بر من از کوتاهیهایی که در اطاعت فرمان خدا کردم و از مسخرهکنندگان [آیات او] بودم»! (زمر/۵۶) قریش در پی سعادت بود، به شقاوت رسید و در پی رستگاری بود، به هلاکت رسید و در پی هدایت بود، به گمراهی رسید. قریش، اهالی روزگار خود و نسلهایی که بعد از آنها میآیند را گمراه کرد.