آیه ۱۹۳ - سوره شعراء

آیه نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ [193]

روح الأمين آن را نازل‌ كرده است.

۱
(شعراء/ ۱۹۳)

الباقر ( عَنْ سَالِمٍ الْحَنَّاطِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‌جَعْفَرٍ (أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ* عَلی قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمُنْذِرِینَ* بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ قَالَ هِیَ الْوَلَایَهًُْ لِأَمِیر ِالْمُؤْمِنِینَ (.

امام باقر ( سالم حنّاط گوید: به امام باقر (عرض کردم: مرا از کلام خداوند عزّوجلّ: نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ* عَلَی قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمنذِرِینَ* بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُّبِینٍ؛ آگاه فرما. امام (فرمود: «منظور از آن ولایت امیرالمؤمنین (است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۶۱۸
الکافی، ج۱، ص۴۱۲/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۹۵/ بصایرالدرجات، ص۷۳/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۳۸۸/ القمی، ج۲، ص۱۲۴/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(شعراء/ ۱۹۳)

الرّسول ( عَنْ حَنَانِ‌بْنِ‌سَدِیرٍ الصَّیْرَفِیِّ قَال سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (یَقُولُ نُعِیَتْ إِلَی النَّبِیِّ (نَفْسُهُ وَ هُوَ صَحِیحٌ لَیْسَ بِهِ وَجَعٌ قَالَ نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ قَالَ فَنَادَی (الصَّلَاهًَْ جَامِعَهًًْ وَ أَمَرَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارَ بِالسِّلَاحِ فَاجْتَمَعَ النَّاسُ فَصَعِدَ النَّبِیُّ (الْمِنْبَرَ فَنَعَی إِلَیْهِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ قَالَ أُذَکِّرُ اللَّهَ الْوَالِیَ مِنْ بَعْدِی عَلَی أُمَّتِی أَلَّا یَرْحَمُ {یَرْحَمَ} عَلَی جَمَاعَهًِْ الْمُسْلِمِینَ فَأَجَلَّ کَبِیرَهُمْ وَ رَحِمَ ضَعِیفَهُمْ وَ وَقَّرَ عَالِمَهُمْ وَ لَمْ یُضِرَّ بِهِمْ فَیُذِلَّهُمْ وَ لَمْ یُفْقِرْهُمْ فَیُکْفِرَهُمْ وَ لَمْ یُغْلِقْ بَابَهُ دُونَهُمْ فَیَأْکُلَ قَوِیُّهُمْ ضَعِیفَهُمْ وَ لَمْ یَخْبِزْهُمْ فِی بُعُوثِهِمْ فَیَقْطَعَ نَسْلَ أُمَّتِی ثُمَّ قَالَ قَدْ بَلَّغْتُ وَ نَصَحْتُ فَاشْهَدُوا قَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ (هَذَا آخِرُ کَلَامٍ تَکَلَّمَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ (عَلَی مِنْبَرِهِ.

پیامبر ( حنان‌بن‌سَدیرصیرفی گوید: از امام صادق (شنیدم فرمود: «خبر [نزدیکی] وفات پیامبر (به ایشان داده شد درصورتی‌که صحیح و سالم بود و هیچ دردی نداشت و این خبر را روح الأمین آورد. پیامبر (اعلام برگزاری نماز جماعت نمود و به مهاجران و انصار فرمود که همه سلاح بردارند. چون همه گردآمدند، پیامبر (بالای منبر رفت و خبر [نزدیکی] وفات خود را به آن‌ها داد؛ آنگاه فرمود: «خدا را به یاد آن کس می‌آورم که پس از من در میان امّتم والی و حاکم گردد، مبادا با مسلمانان مهربانی نکند، بلکه باید بزرگشان را محترم شمارد و به ناتوانشان رحم کند و دانشمند ایشان را بزرگ دارد؛ و به آنان زیان نرساند تا [مبادا] خوار شوند و نیازمندشان نکند تا مبادا بی‌ایمان گردند؛ و درب خانه‌ی خود را به روی آنان نبندد تا از حال ایشان بی‌خبر شود و توانای ایشان حقّ ناتوان را بخورد؛ و به هنگام لشکرکشی، بر آنان سختی روا ندارد و همه را مجبور به جهاد نکند تا مبادا نسل امّتم را قطع گرداند». آنگاه فرمود: «شاهد باشید که من فرمان الهی را رسانده و خیرخواهیِ شما نمودم». امام صادق (فرمود: «این آخرین سخنی است که پیامبر (بالای منبر خود فرمود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۶۲۰
بحارالأنوار، ج۲۷، ص۲۴۶
۳
(شعراء/ ۱۹۳)

أمیرالمؤمنین ( عَنِ الْأَصْبَغِ‌بْنِ‌نُبَاتَهًْ أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ عَلِیّاً (عَنِ الرُّوحِ قَالَ لَیْسَ هُوَ جَبْرَئِیلَ قَالَ عَلِیٌّ جَبْرَئِیلُ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ وَ الرُّوحُ غَیْرُ جَبْرَئِیلَ وَ کَانَ الرَّجُلُ شَاکّاً فَکَبُرَ ذَلِکَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَقَدْ قُلْتَ عَظِیماً مَا أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ یَزْعُمُ أَنَّ الرُّوحَ غَیْرُ جَبْرَئِیلَ قَالَ (أَنْتَ ضَالٌّ تَرْوِی عَنْ أَهْلِ الضَّلَالِ یَقُولُ اللَّهُ لِنَبِیِّهِ ... یُنَزِّلُ الْمَلائِکَةَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلی مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ فَالرُّوحُ غَیْرُ الْمَلَائِکَهًْ وَ قَالَ ... تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِم ... وَقَالَ لِمُحَمَّد (نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ عَلی قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمُنْذِرِینَ* بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ* وَ إِنَّهُ لَفِی زُبُرِ الْأَوَّلِینَ وَ الزُّبُرُ الذِّکْرُ وَ الْأَوَّلِینَ رَسُولُ اللَّهِ (مِنْهُمْ فَالرُّوحُ وَاحِدَهًٌْ وَ الصُّوَرُ شَتَّی.

امام علی ( اصبغ‌بن‌نباته نقل می‌کند: شخصی از امام علی (در مورد روح پرسید: «که آیا او همان جبرئیل نیست»؟ امام (فرمود: «جبرئیل از فرشتگان است و روح، غیر از جبرئیل می‌باشد». آن شخص [در درستی این حرف] شک و تردید داشت و این حرف بر او سنگین و دشوار آمد، عرض کرد: «حرف بزرگی زدی! هیچ‌کس گمان نمی‌کند که روح غیر از جبرئیل باشد». حضرت فرمود: «تو گمراهی و از گمراهان، نقلِ سخن می‌کنی؛ خداوند به پیامبرش (می‌فرماید: فرشتگان را با روح [الهی] به فرمانش بر هرکس از بندگانش بخواهد نازل می‌کند. (نحل/۲). در نتیجه، روح غیر از فرشتگان است؛ و فرموده است: فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان نازل می‌شوند. (قدر/۴). و خطاب به حضرت محمّد (فرموده است: نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ عَلی قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمنْذِرِینَ بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ وَ إِنَّهُ لَفِی زُبُرِ الْأَوَّلِینَ. و مراد از زُبُر صحیفه‌ی آسمانی و الْأَوَّلِینَ؛ کسانی هستند که [رسول خدا (] نیز از ایشان است؛ پس روح یک حقیقت در صورت‌های گوناگون است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۶۲۰
بحارالأنوار، ج۹۴، ص۵/ الغارات، ج۱، ص۱۰۷، فیه: «و انّه لفی زبرالاولین ... الی آخر» محذوف/ مستدرک الوسایل، ج۷، ص۴۶۳
۴
(شعراء/ ۱۹۳)

الحسین ( قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ قُلْ مَنْ کانَ عَدُوًّا لِجِبْرِیلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلی قَلْبِکَ بِإِذْنِ اللهِ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ وَ هُدیً وَ بُشْری لِلْمُؤْمِنِینَ* مَنْ کانَ عَدُوًّا للهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جِبْرِیلَ وَ مِیکالَ فَإِنَّ اللهَ عَدُوٌّ لِلْکافِرِینَ قَالَ الْإِمَامُ (قَالَ الْحُسَیْنُ‌بْنُ‌عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (... فَإِنَّهُ یَعْنِی جَبْرَئِیلَ نَزَّلَهُ یَعْنِی نَزَّلَ هَذَا الْقُرْآنَ عَلی قَلْبِکَ یَا مُحَمَّدُ (بِإِذْنِ اللَّهِ بِأَمْرِ اللَّهِ وَ هُوَ کَقَوْلِهِ نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ* عَلی قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمُنْذِرِینَ* بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ.

امام حسین ( [آن‌ها می‌گویند: «چون فرشته‌ای که وحی را بر تو نازل می‌کند، جبرئیل است، و ما با جبرئیل دشمن هستیم، به تو ایمان نمی‌آوریم»!] بگو: «کسی که دشمن جبرئیل باشد [درحقیقت دشمن خداست] چرا که او به فرمان خدا، قرآن را بر قلب تو نازل کرده است درحالی‌که کتب آسمانی پیشین را تصدیق می‌کند و هدایت و بشارت است برای مؤمنان». کسی که دشمن خدا و فرشتگان و رسولان او و جبرئیل و میکائیل باشد [کافر است و] خداوند دشمن کافران است. (بقره/۹۸۹۷). امام حسین (از علیّ‌بن‌ابی‌طالب (نقل کرد که فرمود: «خداوند یهود را به‌واسطه‌ی دشمنی که با جبرئیل دارند سرزنش می‌کند؛ چون او به دستور خدا مأمور اجرای مسائلی بوده که یهود آن پیشامدها را نمی‌پسندیدند؛ آن‌ها و نواصب را به‌واسطه‌ی کینه‌ای که با جبرئیل و میکائیل داشتند، سرزنش می‌کند؛ چون این دو فرشته و فرشتگان خدا برای تائید علیّ‌بن‌ابی‌طالب (نزول می‌کردند ... فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ همان جبرئیل قرآن را آورده برای تو به اجازه‌ی خدا، این آیه نیز مشابه آیه دیگری است که می‌فرماید: عَلَی قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمنذِرِینَ * بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُّبِینٍ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۶۲۰
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۸۴/ الإمام العسکری، ص۴۴۸/ بحارالانوار، ج۵۶، ص۲۶۱
۵
(شعراء/ ۱۹۳)

ابن‌عبّاس ( عَنِ النَّبِیِّ (فِی قَوْلِهِ تَعَالَی نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ قَالَ الرُّوحُ الْأَمِینُ جَبْرَئِیلُ رَأَیْتُ لَهُ سِتَّمِائَهًِْ جَنَاحٍ مِنْ لُؤْلُؤٍ قَدْ نَشَرَهُمَا فِیهِمَا مِثْلَ رِیشِ الطَّوَاوِیسِ.

ابن‌عبّاس ( نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ؛ روح الأمین جبرئیل است که در او ششصد بال لؤلؤ دیدم؛ که به مانند پر طاوس‌ها بال‌هایش را باز کرده بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۶۲۲
بحارالأنوار، ج۵۶، ص۲۶۱
بیشتر