آیه ۱۵۶ - سوره شعراء

علیّ‌بن‌ابراهیم ( و به سوی قوم «ثمود»، برادرشان «صالح» را (فرستادیم) گفت: «ای قوم من! خدا را پرستش کنید، که معبودی جز او برای شما نیست! اوست که شما را از زمین آفرید، و آبادی آن را به شما واگذاشت! از او آمرزش بطلبید، سپس به سوی او بازگردید، که پروردگارم [به بندگان خود] نزدیک، و اجابت‌کننده [خواسته‌های آن‌ها] است!».* گفتند: «ای صالح! تو پیش از این، مایه امید ما بودی! آیا ما را از پرستش آنچه پدرانمان می‌پرستیدند، نهی می‌کنی؟! در حالی که ما، در مورد آنچه به سوی آن دعوتمان می‌کنی، در شک و تردید هستیم!» (هود/۶۲۶۱). خداوند تبارک‌وتعالی صالح (را که شانزده سال بیشتر نداشت به‌سوی قوم ثمود فرستاد و آن‌ها دعوت او را اجابت نمی‌کردند و هفتاد بُت داشتند که به‌جای خداوند آن‌ها را پرستش می‌کردند. صالح (که چنین دید به آن‌ها فرمود: ای قوم من! شانزده سال بیشتر نداشتم که به‌سوی شما مبعوث شدم و اکنون به صدوبیست سالگی رسیده‌ام، اکنون دو پیشنهاد برای شما دارم که آن‌ها را از من بخواهید تا من هم از خدایم بخواهم و او خواسته‌ی شما را اجابت کند، و اگر خواستید من از خدایگان شما بخواهم که اگر مرا اجابت کردند از میان شما خواهم رفت. گفتند: «انصاف را رعایت نمودی، به ما فرصتی بده». سپس سه روز به عبادت پرداخته و دست بر بت‌ها می‌مالیدند و برای آن‌ها قربانی می‌کردند و آن‌ها را به دامنه‌ی کوه برده و شروع به نیایش و زاری‌کردن در مقابل آن‌ها نمودند. چون روز سوّم فرا رسید صالح (به ایشان فرمود: «این جریان به درازا کشید»! گفتند: «هرچه می‌خواهی [از بت‌ها] درخواست کن». صالح (به بزرگترین بتِ آن‌ها نزدیک شده و خطاب به او گفت: «نامت چیست»؟! آن بت جوابش را نداد. صالح (فرمود: «او را چه شده که جوابم را نمی‌دهد»؟ گفتند: «از او فاصله بگیر». صالح (نیز چنین کرد. آن‌ها در مقابل بت، شروع به زاری نمودند و بر سرهایِ خود خاک ریخته و شیون نمودند و گفتند: «ما را رسوا و سرافکنده ساختی»! صالح (فرمود: «روز به پایان رسید»! گفتند: «اکنون از او بخواه [تا جوابت را بدهد]». صالح (به او نزدیک شده و با آن به صحبت پرداخت ولی بت پاسخش را نداد. باز قوم ثمود گریه و زاری کردند و این کار سه بار تکرار گردید و بت، جوابی به صالح (نداد. در نهایت گفتند: «این بت پاسخی به تو نمی‌دهد ولی ما از خدای تو درخواست می‌کنیم»! صالح (به آن‌ها فرمود: «هرچه می‌خواهید درخواست کنید». گفتند: «از خدایت بخواه برای ما از [درونِ] این کوه، شتری سرخ مایل به زرد که در ماه دهم بارداری باشد بیرون آورد که [از شدّت بزرگی] دو کِتفش را دو سوی دو کوه گذاشته و در همان ساعت اوّل، بچّه‌اش را روی زمین افکنده و شیر فراوانش سرازیر شود». صالح (فرمود: «آنچه از من خواستید نزد من بزرگ و نزد خداوند آسان است؛ آنگاه ایستاده و دو رکعت نماز به جا آورد و سپس به سجده رفت و به درگاه خداوند زاری نمود؛ هنوز سر از سجده برنداشته بود که کوه شکاف برداشت و صدای مهیبی از آن به گوششان رسید که به شدّت ترسیدند و نزدیک بود از ترس، قالب تُهی‌کنند؛ ناگهان سر شتر درحالی‌که نُشخوار می‌کرد آشکار گردید. چون از کوه بیرون‌آمد بچّه‌اش را بر زمین افکند و شیر فراوانش سرازیر شد. آن‌ها مبهوت و متحیّر گفتند: «ای صالح! دانستیم که پروردگار تو عزیزتر و تواناتر از خدایانی است که ما پرستش می‌کنیم». آبادی قوم ثمود آب [فراوان] داشت و نامش حِجر بود که خداوند در قرآن به آن اشاره فرموده آنجا که می‌فرماید: و اهل حجر، پیامبران را تکذیب کردند. (حجر/۸۰). صالح (به آن‌ها فرمود: «برای این شتر، سهمی از آب است یعنی یک‌روز آب شما را [به‌طور کامل] می‌نوشد و [در مقابل] یک‌روز شیرش را برای شما به‌طور فراوان سرازیر می‌کند، چنانکه خداوند می‌فرماید: کمترین آزاری به آن نرسانید، که عذاب روزی بزرگ شما را فرا خواهد گرفت. (شعراء/۱۵۶). در نتیجه آن شتر یک‌روز آب آن‌ها را می‌نوشید و چون فردا می‌شد در میان آبادی می‌ایستاد و کسی در آبادی نمی‌ماند مگر اینکه به مقدار نیازش از او شیر می‌دوشید. در میان قوم ثمود، نُه نفر از سرانشان بودند، چنانکه خداوند در سوره‌ی نمل فرموده است: در آن شهر نُه نفر از سران بودند که در آن فساد می‌کردند و اصلاح‌گر نبودند. (نمل/۴۸). آن‌ها پاهای شتر را با شمشیر قطع کرده و بر او تیر افکندند و در نهایت او را به همراه بچّه‌اش کشتند. چون شتر را کشتند [در کمال جسارت] به صالح (گفتند: «اگر تو از راستگویان هستی، آنچه ما را با آن تهدید می‌کنی، بیاور»! صالح (فرمود: «سه روز در خانه‌هایتان بهره‌مند گردید و بعد از آن، عذاب الهی فرا خواهد رسید این وعده‌ای است که دروغ نخواهد بود. (هود/۶۵)». آنگاه به ایشان فرمود: «و نشانه‌ی هلاکت شما این است که فردا چهره‌هایتان سفید شده و فردایش سرخ و روز سوّم سیاه می‌شود». چون فردا رسید دیدند چهره‌هایشان همچون پنبه سفید گشته است و روز دوّم مثل خون قرمز و روز سوّم سیاه شد؛ آنگاه خداوند صیحه و زلزله‌ای بر ایشان فرستاد که در اثر آن‌ها به هلاکت رسیدند، چنانکه فرموده است: سرانجام زمین لرزه آن‌ها را فرا گرفت و صبحگاهان، [تنها] جسم بی‌جانشان در خانه‌هاشان باقی‌مانده بود. (اعراف/۷۸). و از میان ایشان، فقط صالح (و گروهی ضعیف انگاشته شده‌ی با ایمان [از عذاب] رهایی یافتند، چنانکه فرموده است: و هنگامی‌که فرمان [مجازات] ما فرارسید، صالح و کسانی را که با او ایمان آورده بودند، به رحمت خود [از آن عذاب] و از رسوایی آن روز، رهایی بخشیدیم چرا که پروردگارت قوی و شکست‌ناپذیر است*. و کسانی را که ستم‌کرده بودند، صیحه [آسمانی] فروگرفت و در خانه‌هایشان به روی افتادند و مردند،* آن‌چنان که گویی هرگز ساکن آن دیار نبودند! بدانید قوم ثمود، پروردگارشان را انکار کردند! دور باد قوم ثمود از رحمت پروردگار. (هود/۶۸۶۶)».

امام علی ( اوّلین چشمه‌ای که در زمین جوشید، همان بود که خداوند عزّوجلّ برای صالح (روان ساخت و صالح (فرمود: لَها شِرْبٌ وَ لَکُمْ شِرْبُ یَوْمٍ مَعْلُوم.