آیه ۱۰۹ - سوره مائده

آیه يَوْمَ يَجْمَعُ اللهُ الرُّسُلَ فَيَقُولُ ما ذا أُجِبْتُمْ قالُوا لا عِلْمَ لَنا إِنَّكَ أَنْتَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ [109]

[به ياد‌آوريد] روزى را كه خداوند، پيامبران را جمع مى‌كند، و مى‌گويد: «[در برابر دعوت شما]، چه پاسخى به شما داده ‌شد»؟، مى‌گويند: «ما چيزى نمى‌دانيم؛ تو خود، داناى همه‌ی اسرار نهان هستى».

۱
(مائده/ ۱۰۹)

الباقر (علیه السلام)- عَن بُرَیْدٍ الْکُنَاسِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَر (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ یَوْمَ یَجْمَعُ اللهُ الرُّسُلَ فَیَقُولُ ما ذا أُجِبْتُمْ قالُوا لا عِلْمَ لَنا قَالَ فَقَالَ إِنَّ لِهَذَا تَأْوِیلًا یَقُولُ مَا ذَا أُجِبْتُمْ فِی أَوْصِیَائِکُمُ الَّذِینَ خَلَّفْتُمُوهُمْ عَلَی أُمَمِکُمْ قَالَ فَیَقُولُونَ لَا عِلْمَ لَنَا بِمَا فَعَلُوا مِنْ بَعْدِنَا.

امام باقر (علیه السلام)- برید کناسی گوید: در مورد آیه: یَوْمَ یَجْمَع الله الرُّسُلَ فَیَقُولُ مَاذَا أُجِبْتُمْ قَالُواْ لاَ علْمَ لَنَا از امام باقر (علیه السلام) سؤال کردم. فرمود: «این آیه، تأویلی دارد و می‌گوید: «کسانی که جانشینان امّت شما بودند، چگونه دعوت اوصیای شما را اجابت کردند»؟ و آن‌ها می‌گویند: «نمی‌دانیم که بعد از ما چه کردند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۲۸۰
الکافی، ج۸، ص۳۳۸/ القمی، ج۱، ص۱۸۸/ بحارالأنوار، ج۷، ص۲۸۳/ العیاشی، ج۱، ص۳۴۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۶۷/ البرهان
۲
(مائده/ ۱۰۹)

الصّادق (علیه السلام)- قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ یَوْمَ یَجْمَعُ اللهُ الرُّسُلَ فَیَقُولُ ما ذا أُجِبْتُمْ قالُوا لا عِلْمَ لَنا قَالَ یَقُولُونَ لَا عِلْمَ لَنَا سِوَاکَ قَالَ وَ قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) الْقُرْآنُ کُلُّهُ {ظَاهِرُهُ} تَقْرِیعٌ وَ بَاطِنُهُ تَقْرِیبٌ.

امام صادق (علیه السلام)- از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که در مورد آیه: یَوْمَ یَجْمَع الله الرُّسُلَ فَیَقُولُ مَاذَا أُجِبْتُمْ قَالُواْ لاَ علْمَ لَنَا فرمود: «آن‌ها می‌گویند ما از غیرِ تو (خدا) خبری نداریم. تمام قرآن [در ظاهر]، نوعی سرزنش است و باطن آن انس و نزدیک‌شدن به خدا است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۲۸۲
بحارالأنوار، ج۷، ص۲۷۹/ معانی الأخبار، ص۲۳۱/ نورالثقلین/ البرهان
۳
(مائده/ ۱۰۹)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ قالُوا لَا عِلْمَ لَنا قِیلَ: فِیهِ أَقْوَالٌ أَحَدُهَا أَنَّ لِلْقِیَامَهًِْ أَهْوَالًا حَتَّی یَزُولَ الْقُلُوبُ مِنْ مَوَاضِعِهَا فَإِذَا رَجَعَتِ الْقُلُوبُ إِلَی مَوَاضِعِهَا شَهِدُوا لِمَنْ صَدَّقَهُمْ وَ عَلَی مَنْ کَذَّبَهُمْ یُرِیدُ أَنَّهُ غَرَبَتْ عَنْهُمْ أَفْهَامُهُمْ مِنْ هَوْلِ یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فَقَالُوا لَا عِلْمَ لَنا عَنْ عَطَاءٍ عَنِ ابْنِ‌عَبَّاس (رحمة الله علیه) وَ ثَانِیهَا أَنَّ الْمُرَادَ لَا عِلْمَ لَنا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا فَحُذِفَ لِدَلَالَهًِْ الْکَلَامِ عَلَیْهِ عَنِ ابْنِ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) فی رِوَایَهًٍْ أُخْرَی.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قالُوا لا عِلْمَ لَنا، در مورد آن چند نظر گفته‌شده است: یکی آنکه قیامت وحشت‌هایی دارد که قلب‌ها از جایش جدا می‌شوند و هنگامی که قلب‌ها به‌جای خود برمی‌گردند، به نفع کسی که آن‌ها را تصدیق‌کرده و به ضرر کسی که آن‌ها را تکذیب‌کرده گواهی می‌دهند. منظور این است که از ترس روز قیامت فکرهایشان از آن‌ها دور می‌شود [و از کار می‌افتد]؛ در نتیجه می‌گویند: لا عِلْمَ لَنا. [این سخن] از [طریق] عطاء از ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) [نقل‌شده است]. و دوّمی آنکه منظور این است که ما چیزی جز آنچه به ما تعلیم داده‌ای، نمی‌دانیم؛ بنابراین به‌خاطر دلالت کلام بر آن، حذف شده است. [این مطلب] در روایت دیگری از ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) [نقل‌شده است].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۲۸۲
بحرالعرفان، ج۶، ص۲۳۹
بیشتر