آیه وَ لَقَدْ أَخَذَ اللهُ ميثاقَ بَني إِسْرائيلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقيباً وَ قالَ اللهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاةَ وَ آتَيْتُمُ الزَّكاةَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلي وَ عَزَّرْتُمُوهُمْ وَ أَقْرَضْتُمُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً لَأُكَفِّرَنَّ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ لَأُدْخِلَنَّكُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ فَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبيلِ [12]
خدا از بنى‌اسرائيل پيمان گرفت. و از آنها، دوازده نقيب (سرپرست) برانگيختيم. و خداوند [به آنها] گفت: «من با شما هستم؛ اگر نماز را برپا داريد، و زكات را بپردازيد، و به پيامبران من ايمان بياوريد و آنها را يارى‌كنيد، و به خدا قرض نيكويى دهيد [و به نيازمندان كمك كنيد]، گناهان شما را مى‌بخشم و شما را در باغهاى بهشتى، كه نهرها از پاى درختانش جارى است، وارد مى‌كنم. امّا هر‌كس از شما بعد از اين كافر شود، از راه راست منحرف شده است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ المَسْرُوقٍ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌مَسْعُودٍ فَقَالَ یَا أَبَاعَبْدِ‌الرَّحْمَنِ هَلْ حَدَّثَکُمْ نَبِیُّکُمْ (صلی الله علیه و آله) کَمْ یَکُونُ بَعْدَهُ مِنَ الْخُلَفَاءِ قَالَ نَعَمْ وَ مَا سَأَلَنِی عَنْهُ أَحَدٌ قَبْلَکَ وَ إِنَّکَ لَأَحْدَثُ الْقَوْمِ سِنّاً نَعَمْ قَالَ یَکُونُ بَعْدِی عِدَّهًُْ نُقَبَاءِ مُوسَی (علیه السلام).
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- مسروق گوید: مردی نزد عبدالله‌بن‌مسعود آمد و گفت: «ای ابو عبدالرحمن، آیا پیامبرتان با شما درباره تعداد خلفای پس از خود سخن گفته است»؟ گفت: «آری، و کسی پیش از تو این پرسش را از من نکرده است و تو جوان ترین جمع هستی، آری، فرمود: «تعداد جانشینان من به تعداد نقبای موسی (علیه السلام) خواهند بود».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ الْأَحْمَرِ عَنْ جَمَاعَهًِْ مَشِیخَهًٍْ قَالُوا اخْتَارَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ أُمَّتِهِ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیباً أَشَارَ إِلَیْهِمْ جَبْرَئِیلُ وَ أَمَرَهُ بِاخْتِیَارِهِمْ کَعِدَّهًِْ نُقَبَاءِ مُوسَی (علیه السلام) تِسْعَهًٌْ مِنَ الْخَزْرَجِ وَ ثَلَاثَهًٌْ مِنَ الْأَوْسِ فَمِنَ الْخَزْرَجِ أَسْعَدُ بْنُ زُرَارَهًَْ وَ الْبَرَاءُ بْنُ مَعْرُورٍ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرِو بْنِ حَرَامٍ وَالِدُ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ وَ رَافِعُ بْنُ مَالِکٍ وَ سَعْدُ بْنُ عُبَادَهًَْ وَ الْمُنْذِرُ بْنُ عَمْرٍو وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ رَوَاحَهًَْ وَ سَعْدُ بْنُ الرَّبِیعِ وَ ابْنُ الْقَوَافِلِ عُبَادَهًُْ بْنُ الصَّامِتِ وَ مَعْنَی الْقَوَافِلِ الرَّجُلُ مِنَ الْعَرَبِ کَانَ إِذَا دَخَلَ یَثْرِبَ یَجِیءُ إِلَی رَجُلٍ مِنْ أَشْرَافِ الْخَزْرَجِ فَیَقُولُ أَجِرْنِی مَا دُمْتُ بِهَا مِنْ أَنْ أُظْلَمَ فَیَقُولُ قوفل حَیْثُ شِئْتَ فَأَنْتَ فِی جِوَارِی فَلَا یَتَعَرَّضُ لَهُ أَحَدٌ وَ مِنَ الْأَوْسِ أَبُو الْهَیْثَمِ بْنُ التَّیِّهَانِ وَ أُسَیْدُ بْنُ حُضَیْرٍ وَ سَعْدُ بْنُ خَیْثَمَهًَْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابان‌بن‌عثمان احمر نقل می‌کند: پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) از امّت خود دوازده نفر نقیب (رئیس) برگزید که با اشاره و امر جبرئیل و مانند تعداد نقبای موسی (علیه السلام) بود. نه نفر از قبیله خزرج و سه نفر از قبیله اوس بودند، از خزرج: اسعدبن‌زراره و براءبن‌معرور و عبداللَّه‌بن‌عمرو بن‌حرام و جابربن‌عبداللَّه و رافع‌بن‌مالک و سعدبن‌عباده و منذربن‌عمرو و عبداللَّه‌بن‌رواحه و سعدبن‌ربیع و ابن‌قوافل عبادهًْ‌بن‌صامت و معنای قوافل این است که وقتی کسی وارد یثرب می‌شد، نزد یکی از اشراف خزرج می‌آمد و می‌گفت: «تا وقتی‌که من در این شهر هستم به من پناه بده تا مورد ستم واقع نشوم». او می‌گفت: «هرکجا خواستی اقامت کن که تو در پناه منی». و کسی متعرّض او نمی‌شد و از اوس هم ابوالهیثم‌بن‌تیهان و اسیدبن‌حضیر و سعدبن‌خیثمه بودند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ‌عَبَّاس (رحمة الله علیه) قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقُول مَعَاشِرَ النَّاسِ اعْلَمُوا أَنَّ لِلَّهِ بَاباً مَنْ دَخَلَهُ أَمِنَ مِنَ النَّارِ فَقَامَ إِلَیْهِ أَبُوسَعِیدٍ الْخُدْرِیُّ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) اهْدِنَا إِلَی هَذَا الْبَابِ حَتَّی نَعْرِفَهُ قَالَ هُوَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) سَیِّدُ‌الْوَصِیِّینَ وَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ أَخُو رَسُولِ (صلی الله علیه و آله) رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ خَلِیفَتُهُ عَلَی النَّاسِ أَجْمَعِینَ مَعَاشِرَ النَّاسِ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَعْرِفَ الْحُجَّهًَْ بَعْدِی فَلْیَعْرِفْ عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) مَعَاشِرَ النَّاسِ مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَتَوَلَّی وَلَایَهًَْ اللَّهِ فَلْیَقْتَدِ بِعَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ الْأَئِمَّهًِْ (مِنْ ذُرِّیَّتِی فَإِنَّهُمْ خُزَّانُ عِلْمِی فَقَامَ جَابِرُ‌بْنُ‌عَبْدِ‌اللَّهِ الْأَنْصَارِیُّ (رحمة الله علیه) فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَا عِدَّهًُْ الْأَئِمَّهًِْ (فَقَالَ یَا جَابِرُ سَأَلْتَنِی رَحِمَکَ اللَّهُ عَنِ الْإِسْلَامِ بِأَجْمَعِهِ عِدَّتُهُمْ عِدَّهًُْ الشُّهُورِ وَ هِیَ عِنْدَ اللهِ اثْناعَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اللهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ عِدَّتُهُمْ عِدَّهًُْ الْعُیُونِ الَّتِی انْفَجَرَتْ لِمُوسَی‌بْنِ‌عِمْرَانَ (علیه السلام) حِینَ ضَرَبَ بِعَصَاهُ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَیْناً وَ عِدَّتُهُمْ عِدَّهًُْ نُقَبَاءِ بَنِی‌إِسْرَائِیلَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: وَ لَقَدْ أَخَذَ اللهُ مِیثاقَ بَنِی إِسْرائِیلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَیْ‌عَشَرَ نَقِیباً فَالْأَئِمَّهًُْ (یَا جَابِرُ أَوَّلُهُمْ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ آخِرُهُمُ الْقَائِم (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گوید: شنیدم پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای مردم، بدانید که خداوند را دری است که هرکس وارد آن شود، از آتش در امان می ماند. پس ابوسعید خدری برخاست و عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، ما را به این در رهنمون شوید تا آن را بشناسیم». فرمود: «آن در، علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)، سرور اوصیا، امیرمؤمنان، برادر فرستاده پروردگار عالم و جانشین او بر همه مردم است؛ ای مردم، هرکس دوست دارد حجّتِ پس از مرا بشناسد، باید علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) را بشناسد؛ ای مردم، هرکه دوست دارد ولایت خدا را بپذیرد، به علی‌بن‌ابی‌طالب و امامانی که از ذریّه من هستند، اقتدا کند که آن ها گنجوران گنجینه عِلم من هستند». پس جابربن‌عبدالله انصاری (رحمة الله علیه) برخاسته و عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، ائمّه چند نفرند»؟ فرمود: «ای جابر، خدا تو را رحمت کند که از من درباره‌ی تمام اسلام پرسیدی»؟ آنان به تعداد ماه ها هستند که در کتاب خدا از روزی که آسمان‌ها و زمین را آفرید دوازده ماه است، به تعداد چشمه هایی که موسی‌بن‌عمران با زدن عصایش بر زمین، از زمین جوشیدند، و تعدادشان برابر با نقبای بنی اسرائیل است. خدای تعالی می‌فرماید: وَ لَقَدْ أَخَذَ الله مِیثاقَ بَنِی إِسْرائِیلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیباً. و امامان ای جابر دوازده نفرند اوّل آنان علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و آخرشان حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- بَلَغَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَّ الْأَوْسَ وَ الْخَزْرَجَ قَدْ دَخَلُوا فِی الْإِسْلَامِ وَ کَتَبَ إِلَیْهِ مُصْعَبٌ بِذَلِکَ ... فَلَمَّا قَدِمَتِ الْأَوْسُ وَ الْخَزْرَجُ مَکَّهًَْ جَاءَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ لَهُمْ تَمْنَعُونَ لِی جَانِبِی حَتَّی أَتْلُوَ عَلَیْکُمْ کِتَابَ رَبِّکُمْ وَ ثَوَابُکُمْ عَلَی اللَّهِ الْجَنَّهًُْ قَالُوا نَعَمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَخُذْ لِنَفْسِکَ وَ لِرَبِّکَ مَا شِئْتَ فَقَالَ مَوْعِدُکُمُ الْعَقَبَهًُْ فِی اللَّیْلَهًِْ الْوُسْطَی مِنْ لَیَالِی التَّشْرِیقِ ... فَاحْضُرُوا دَارَ عَبْدِالْمُطَّلِبِ عَلَی الْعَقَبَهًِْ وَ لَا تُنَبِّهُوا نَائِماً وَ لْیَتَسَلَّلْ وَاحِدٌ فَوَاحِدٌ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) نَازِلًا فِی دَارِ عَبْدِالْمُطَّلِبِ وَ حَمْزَهًَْ (رحمة الله علیه) وَ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ الْعَبَّاسُ (رحمة الله علیه) مَعَهُ فَجَاءَهُ سَبْعُونَ رَجُلًا مِنَ الْأَوْسِ وَ الْخَزْرَجِ فَدَخَلُوا الدَّارَ فَلَمَّا اجْتَمَعُوا ... قَامَ الْعَبَّاسُ‌بْنُ‌نَضْلَهًَْ وَ کَانَ مِنَ الْأَوْسِ فَقَالَ یَا مَعْشَرَ الْأَوْسِ وَ الْخَزْرَجِ تَعْلَمُونَ عَلَی مَا تُقْدِمُونَ عَلَیْهِ إِنَّمَا تُقْدِمُونَ عَلَی حَرْبِ الْأَحْمَرِ وَ الْأَبْیَضِ وَ عَلَی حَرْبِ مُلُوکِ الدُّنْیَا فَإِنْ عَلِمْتُمْ أَنَّهُ إِذَا أَصَابَتْکُمُ الْمُصِیبَهًُْ فِی أَنْفُسِکُمْ خَذَلْتُمُوهُ وَ تَرَکْتُمُوهُ فَلَا تُغِرُّوهُ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ إِنْ کَانَ قَوْمُه خَالَفُوهُ فَهُوَ فِی عَزٍّ وَ مَنَعَهًٍْ فَقَالَ لَهُ عَبْدُ‌اللَّهِ‌بْنُ‌حِزَامٍ وَ أَسْعَدُ‌بْنُ‌زُرَارَهًَْ وَ أَبُوالْهَیْثَمِ‌بْنُ‌التَّیِّهَانِ مَا لَکَ وَ لِلْکَلَامِ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بَلْ دَمُنَا بِدَمِکَ وَ أَنْفُسُنَا بِنَفْسِکَ فَاشْتَرِطْ لِرَبِّکَ وَ لِنَفْسِکَ مَا شِئْتَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَخْرِجُوا إِلَیَّ مِنْکُمُ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیباً یَکْفُلُونَ عَلَیْکُمْ بِذَلِکَ کَمَا أَخَذَ مُوسَی (علیه السلام) مِنْ بَنِی‌إِسْرَائِیلَ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیباً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خبر مسلمان‌شدن اوس و خزرج به پیغمبر (صلی الله علیه و آله) رسید و مصعب نیز جریان را به آن جناب اطّلاع داد... هنگامی که عده‌ای از اوس و خزرج برای انجام مناسک حج به مکّه آمده بودند، حضرت رسول به آنان فرمود: «شما از من حمایت کنید تا آیات قرآن را برای شما بخوانم، و خداوند برای این عمل شما را به بهشت خواهد برد»، گفتند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! هر تصمیم و اراده‌ای را که داری انجام بده». پیغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «وعده‌ی ما با شما در شب دوازدهم ماه که از لیالی تشریق است در عقبه خواهد بود... در خانه‌ی عبدالمطلب واقع در عقبه اجتماع کنید، مواظب باشید خوابیده‌ها را بیدار نکنید، و به طور پراکنده در آن مجلس شرکت کنید، و به‌طور دسته‌جمعی نیایید»! پیغمبر (صلی الله علیه و آله) در آن روز در خانه‌ی عبدالمطلّب (رحمة الله علیه) بودند و حمزه (رحمة الله علیه) و علی (علیه السلام) و عبّاس نیز در خدمت آن جناب بودند. در این هنگام هفتاد نفر از اوس و خزرج خدمت پیغمبر (صلی الله علیه و آله) آمدند، و در منزل پیرامون وی اجتماع کردند... از این میان عبّاس‌بن‌نضله که از اوس بود به‌پا خواست و گفت: «ای گروه اوس و خزرج! می‌دانید شما پس از این با کدام اشخاص روبرو خواهید شد؟ بعد از این شما با ملوک جهان طرف خواهید شد، و با نژاد سفید و قرمز روبرو می‌گردید، اینک خوب متوجّه قضیه باشید اگر قادر به دفاع از وی نیستید او را فریب ندهید، زیرا حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) اگر چه خویشاوندانش او را ترک گفته‌اند، لیکن وی در عزّت و حشمت زندگی می‌کند»، عبداللَّه‌بن‌حزام و اسعدبن‌زراره و ابوالهیثم‌ابن‌تیهان گفتند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! چرا از این‌گونه گفتارها بر زبان جاری می‌سازی؟! ما خون خود را در راه شما خواهیم ریخت و از شما حمایت و جانبداری خواهیم کرد، اینک عهد و پیمانی را که با خداوند بسته‌ای انجام بده». پس از این مذاکرات حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) فرمود: «اینک دوازده نفر «نقیب» از میان خود انتخاب کنید، تا امور شما را اداره کنند، همان‌طور که موسی‌بن‌عمران (علیه السلام) از میان بنیاسرائیل دوازده نفر انتخاب کرد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مِنْ أَهْلِ بَیْتِی اثْنَا عَشَرَ نَقِیباً مُحَدَّثُونَ مُفَهَّمُونَ مِنْهُمْ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بِالْحَقِّ یَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از اهل بیت من دوازده نقیب خواهند بود که فرشتگان با ایشان سخن گویند و آخرشان قائم بر حق است که زمین را پر از عدل و داد کند، درحالی‌که پیش از آن پر از ظلم و ستم شده باشد
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنََّ اللَّهَ تَعَالَی أَخَذَ مِیثَاقِی وَ مِیثَاقَ اثْنَیْ عَشَرَ إِمَاماً بَعْدِی وَ هُمْ حُجَجُ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ الثَّانِی عَشَرَ مِنْهُمْ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) الَّذِی یَمْلَأُ بِهِ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خدای تعالی از من و از دوازده امام بعد از من پیمان گرفت و آنها حجّت‌های خداوند بر خلق او هستند. دوازدهمین آنها قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که خداوند زمین را به‌وسیله‌ی او از قسط و عدل پر می‌کند همانگونه که از ظلم و ستم پرشده است.