آیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَكُمْ بَهيمَةُ الْأَنْعامِ إِلاَّ ما يُتْلى عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ إِنَّ اللهَ يَحْكُمُ ما يُريدُ [1]
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! به پيمان‌ها [و قراردادها] وفا كنيد! چهار پايان [و جنين آن‌ها] براى شما حلال شده است؛ مگر آنچه بر شما خوانده مى‌شود [و استثنا خواهد شد]. و در‌حالى‌كه در احرام هستيد، صيد را حلال نشمريد. خداوند هر‌چه را بخواهد [و مصلحت باشد] حكم مى‌كند.
السّجاد (علیه السلام)- لَیْسَ فِی الْقُرْآنِ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِلَّا وَ هِیَ فِی التَّوْرَاهًِْ یَا أَیُّهَا الْمَسَاکِینُ.
امام سجّاد (علیه السلام)- در قرآن، هیچ آیه‌ای با این عبارت: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا نیست، مگر اینکه در تورات: یا أیهَا المَسَاکِین در برابر آن است.
الرّضا (علیه السلام)- لَیْسَ فِی الْقُرْآنِ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِلَّا فِی حَقِّنَا.
امام رضا (علیه السلام)- در قرآن آیه: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ نیامده، مگر آنکه در حقّ ما باشد.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مَا نَزَلَتْ آیَهًُْ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِلَّا وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) شَرِیفُهَا وَ أَمِیرُهَا.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- خدای تعالی در قرآن هیچ آیه‌ای نازل نکرد که در آن بگوید یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ مگر آن که علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) شریف و امیر آن آیه باشد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ سَنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ؟ قَالَ: الْعُهُودُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- عبدالله‌بن‌سنان گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند متعال: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ پرسیدم. فرمود: «مقصود عهدها است».
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- هُوَ مَا أَحَلَّ وَ حَرَّمَ وَ مَا فَرَضَ وَ مَا حَدَّ فِی الْقُرْآنِ أَیْ فَلَا تَتَعَدَّوْا وَ لَا تَنْکُثُوا.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- عقود، چیزی است که خداوند حلال و حرام کرد و چیزی است که واجب نمود و حدودی است که در قرآن معیّن فرمود؛ پس أَوْفُوا بِالْعُقُودِ یعنی از حدود قرآن تجاوز نکنید و [آن را] نشکنید.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أَوْفُوا بِالْعُقُودِ أَیْ بِالْعُهُودِ وَ ذَلِکَ هُوَ الْحَلْفُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أَوْفُوا بِالْعُقُودِ یعنی به عهدها [وفا کنید]. و آن همان معنای سوگند است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الْعِدَهًُْ دَیْنُ وَ قَدْ أَثْنَی اللَّهُ سُبْحَانَهُ عَلَی إِسْمَاعِیلَ (علیه السلام) فَقَالَ: إِنَّهُ کَانَ صادِقَ الْوَعْدِ. وَ قَالَ سُبْحَانَهُ: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- وعده، بدهی است و خداوند سبحان اسماعیل (علیه السلام) را ستوده و فرموده است: او در وعده‌اش صادق بود. (مریم/۵۴). و فرموده است: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فی وقعهًْ‌صفین: فَقَالَ (علیه السلام) وَیْحَکُمْ أَ بَعْدَ الرِّضَا وَ الْمِیثَاقِ وَ الْعَهْدِ نَرْجِعُ أَلَیْسَ اللَّهُ تَعَالَی قَدْ قَالَ أَوْفُوا بِالْعُقُودِ {الْمَائِدَهًَْ} وَ قَالَ: أَوْفُوا بِعَهْدِ اللهِ إِذا عاهَدْتُمْ وَ لا تَنْقُضُوا الْأَیْمانَ بَعْدَ تَوْکِیدِها وَ قَدْ جَعَلْتُمُ اللهَ عَلَیْکُمْ کَفِیلًا {النَّحْلَ} فَأَبَی أَنْ یَرْجِعَ وَ أَبَتِ الْخَوَارِجُ إِلَّا تَذْلِیلَ التَّحْکِیمِ وَ الطَّعْنَ فِیهِ فَبَرِئُوا مِنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ بَرِئَ مِنْهُمْ عَلِی (علیه السلام).
امام علی (علیه السلام)- وای بر شما، آیا پس از اعلام رضایت [و پیمان] و عهد بازگردیم؟ مگر نه آنکه خدای تعالی فرموده است: أوْفُوا بِالْعُقُودِ و فرمود: و هنگامی که با خدا عهد بستید، به عهد او وفا کنید! و سوگندها را بعد از محکم‌ساختن نشکنید، درحالی‌که خدا را کفیل و ضامن بر [سوگند] خود قرار داده‌اید. (نحل/۹۱). به‌این‌ترتیب علی از پیمان‌شکنی خودداری کرد و خوارج نیز پذیرفتن داوری را گمراهی خواندند و آن را مورد طعن قرار دادند و از علی (علیه السلام) بیزاری جستند، و علی (علیه السلام) نیز از آنان بیزاری جست.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَمَّا مَا فِی الْقُرْآنِ تَأْوِیلُهُ فِی تَنْزِیلِهِ فَهُوَ کُلُّ آیَهًٍْ مُحْکَمَهًٍْ نَزَلَتْ فِی تَحْرِیمِ شَیْءٍ مِنَ الْأُمُورِ الْمُتَعَارَفَهًِْ الَّتِی کَانَتْ فِی أَیَّامِ الْعَرَبِ تَأْوِیلُهَا فِی تَنْزِیلِهَا فَلَیْسَ یُحْتَاجُ فِیهَا إِلَی تَفْسِیرٍ أَکْثَرَ مِنْ تَأْوِیلِهَا وَ ذَلِکَ مِثْلُ قَوْلِهِ تَعَالَی فِی التَّحْرِیمِ حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهاتُکُمْ وَ بَناتُکُمْ وَ أَخَواتُکُمْ ... وَ قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ فِی مَعْنَی التَّحْلِیلِ أُحِلَّ لَکُمْ صَیْدُ الْبَحْرِ وَ طَعامُهُ مَتاعاً لَکُمْ وَ لِلسَّیَّارَةِ وَ قَوْلِهِ وَ إِذا حَلَلْتُمْ فَاصْطادُوا وَ قَوْلِهِ تَعَالَی یَسْئَلُونَکَ ما ذا أُحِلَّ لَهُمْ إِلَی قَوْلِهِ مِمَّا عَلَّمَکُمُ اللهُ وَ قَوْلِهِ وَ طَعامُکُمْ حِلٌّ لَهُمْ وَ قَوْلِهِ أَوْفُوا بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَةُ الْأَنْعامِ إِلَّا ما یُتْلی عَلَیْکُمْ غَیْرَ مُحِلِّی الصَّیْدِ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ وَ قَوْلِهِ أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَةَ الصِّیامِ الرَّفَثُ إِلی نِسائِکُمْ وَ قَوْلِهِ لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اللهُ لَکُمْ وَ مِثْلُهُ کَثِیرٌ.
امام علی (علیه السلام)- آیات قرآن که تأویل و تنزیلشان یکی است هر آیه‌ی محکمی است که درباره‌ی حرام‌بودن چیز معروفی است که در زمان عرب بوده که تأویل و تنزیل آن یکی است و نیازی به تفسیر و شرح بیش از تأویل ندارد، مانند کلام خداوند در تحریم؛ مادرانتان و دخترانتان و خواهرانتان بر شما حرام شده‌اند. (نساء/۲۳). و فرموده‌ی خدا درباره‌ی حلال‌ها: أُحِلَّ لَکُمْ صَیْدُ الْبَحْرِ وَ طَعامُهُ مَتاعاً لَکُمْ وَ لِلسَّیَّارَةِ؛ و فرموده‌ی خدا: وَ إِذا حَلَلْتُمْ فَاصْطادُوا؛ و سخن خدای متعال: یَسْئَلُونَکَ مَا ذَا أُحِلَّ لهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ وَ مَا عَلَّمْتُم مِّنَ الجَوَارِحِ مُکلِّبِینَ تُعَلِّمُونهُنَّ ممِّا عَلَّمَکُمُ الله. و سخن خداوند: وَطَعامُکُمْ حِلٌّ لَهُمْ؛ و فرموده‌ی او: أَوْفُوا بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَةُ الْأَنْعامِ إِلَّا ما یُتْلی عَلَیْکُمْ غَیْرَ مُحِلِّی الصَّیْدِ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ و نیز آیه: همبستری با زنانتان در شب ماه روزه بر شما حلال شد. (بقره/۱۸۷). و کلام خدا: لاتُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ الله لَکُمْ؛ و مانندش بسیار است.
الصّادقین ( عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ سَأَلْتُ أَحَدَهُمَا (عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَةُ الْأَنْعامِ فَقَالَ الْجَنِینُ فِی بَطْنِ أُمِّهِ إِذَا أَشْعَرَ وَ أَوْبَرَ فَذَکَاتُهُ ذَکَاهًُْ أُمِّهِ فَذَلِکَ الَّذِی عَنَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ.
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: از یکی از امامان امام باقر (علیه السلام) یا امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: أُحِلَّتْ لَکُم بَهِیمَةُ الأَنْعامِ پرسیدم. و ایشان فرمود: «جنین در شکم مادرش، چون موی و پرز برآورد، پس پاکی (به‌خوبی سر بریدن) آن، همان پاکی مادرش است و این است معنایی که خداوند اراده کرده است».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَحْمَدَ‌بْنِ‌مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی‌نَصْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام): أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَةُ الْأَنْعامِ قَالَ الْجَنِینُ فِی بَطْنِ أُمِّهِ إِذَا أَشْعَرَ وَ أَوْبَرَ فَذَکَاتُهَا ذَکَاتُهُ وَ إِنْ لَمْ یُشْعِرْ وَ لَمْ یُوبِرْ فَلَا یُؤْکَلُ.
امام صادق (علیه السلام)- احمدبن‌محمّدبن‌ابی‌نصر از یکی از یارانش نقل می‌کند: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این کلام خداوند عزّوجلّ که أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَةُ الْأَنْعامِ سؤال شد. فرمود: «برّه‌ی در شکم مادر، هرگاه بدنش مو و کرک پیدا کرده ذبحش ذبح مادرش می‌باشد. و اگر مو و کرک نیاورده حرام است [و خورده نمی‌شود]».
الصّادقین ( إِنَّ الْمُرَادَ بِذَلِکَ أَجِنَّهًُْ الْأَنْعَامِ الَّتِی تُؤْخَذُ مِنَ بُطُونِ أُمَّهَاتِهَا اذا أُشْعِرَتْ وَ قَدْ ذُکِّیَتِ الْأُمَّهَاتُ وَ هِیَ حَیَّهًٌْ فَذَکَاتُهَا ذَکَاهًُْ أُمَّهَاتِهَا.
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- منظور، جنین‌های چهارپایان است که چون مو درآورده، از شکم مادر خارج می‌گردد و حال آنکه پاکی (به خوبی سر بریدن) مادر وقتی زنده بوده، فراهم گشته و اکنون پاکی این جنین نوزاد، همان پاکی مادرش است.
الصّادقین ( عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ َعنْ أَحَدِهِمَا (علیه السلام) قَالَ فِی قَولِهِ تَعَالَی أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَةُ الْأَنْعامِ قَالَ هُوَ الَّذِی فِی الْبَطْنِ تُذْبَحُ أُمُّهُ فَیَکُونُ فِی بَطْنِهَا.
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم نقل می‌کند: امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی آیه: أُحِلَّتْ لَکُم بَهِیمَةُ الأَنْعامِ فرمود: «آنچه که در شکم است و مادرش ذبح می‌گردد و آن را در شکم می‌یابند».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ عَنْ أَبِیجَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ: أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَةُ الْأَنْعامِ قَالَ: هِیَ الْأَجِنَّهًُْ الَّتِی فِی بُطُونِ الْأَنْعَامِ وَ قَدْ کَانَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) یَأْمُرُ بِبَیْعِ الْأَجِنَّهًِْ.
امام باقر (علیه السلام)- زراره نقل می‌کند: امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی آیه: أُحِلَّتْ لَکُم بَهِیمَةُ الأَنْعامِ فرمود: «منظور، جنین‌هایی است که در شکم چهارپایان است و امیرالمؤمنین (علیه السلام) دستور می‌داد جنین‌ها را بفروشند».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) سُئِلَ عَنْ أَکْلِ لَحْمِ الْفِیلِ وَ الدُّبِ وَ الْقِرْدِ؟ فَقَالَ لَیْسَ هَذَا مِنْ بَهِیمَهًِْ الْأَنْعَامِ الَّتِی تُؤْکَلُ.
امام علی (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) از پدرش روایت فرمود: از علی امیرالمؤمنین (علیه السلام) درباره‌ی خوردن گوشت فیل و خرس و میمون پرسیدند. و ایشان فرمود: «این ها از چهارپایان اهلی که خورده شوند، نمی‌باشند».
الجواد (علیه السلام)- عَنِ ابْنِ‌عُمَر عَنْ أَبِیجَعْفَرٍالثَّانِی (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَقَدَ عَلَیْهِمْ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) فِی الْخِلَافَهًِْ فِی عَشَرَهًِْ مَوَاطِنَ ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ الَّتِی عُقِدَتْ عَلَیْکُمْ لِأَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).
امام جواد (علیه السلام)- رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در ده موضع از ایشان برای خلافت علی (علیه السلام) پیمان گرفت و سپس خداوند این آیه را نازل کرد: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَوْفُواْ بِالْعقُودِ عقود و پیمان هایی را که برای امیرالمؤمنین (علیه السلام) با شما بستم.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِیجَعْفَرٍ (علیه السلام) إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَخَذَ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) بِمَا أَمَرَ أَصْحَابَهُ وَ عَقَدَ لَهُ عَلَیْهِمُ الْخِلَافَهًَْ فِی عَشَرَهًِْ مَوَاطِنَ ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَیْهِ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ یَعْنِی الَّتِی عَقَدْتُ عَلَیْهِمْ لِعَلِیٍّ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امام باقر (علیه السلام) روایت است که فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از اصحاب خود برای علی (علیه السلام) بیعت گرفت و در ده مکان از ایشان بر خلافت وی پیمان گرفت، سپس آیه: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ بر ایشان نازل گشت. یعنی به قراردادهایی که در مورد علی امیرالمؤمنین (علیه السلام) با شما بستم، وفا کنید.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْمُفَضَّلِ قَالَ: سَأَلْتُ الصَّادِقَ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ: أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَةُ الْأَنْعامِ قَالَ: الْبَهِیمَهًُْ هَاهُنَا الْوَلِیُّ وَ الْأَنْعَامُ الْمُؤْمِنُونَ.
امام صادق (علیه السلام)- مفضّل نقل می‌کند: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: أُحِلَّتْ لَکُم بَهِیمَةُ الأَنْعامِ، پرسیدم. فرمود: بَهِیمَةُ در اینجا به معنای ولیّ و الأَنْعامِ به معنای مؤمنان است.