آیه يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتي كَتَبَ اللهُ لَكُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى أَدْبارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرينَ [21]
اى قوم من! به سرزمين مقدّسى‌كه خداوند براى شما معين كرده، وارد شويد؛ و به پشت سرخود بازنگرديد [و عقب‌نشينى نكنيد] كه زيانكار خواهيد بود».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُول کَانَ أَبُوجَعْفَر (علیه السلام) یَقُولُ نِعْمَ الْأَرْضُ الشَّامُ وَ بِئْسَ الْقَوْمُ أَهْلُهَا وَ بِئْسَ الْبِلَادُ مِصْرُ أَمَا إِنَّهَا سِجْنُ مَنْ سَخِطَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ لَمْ یَکُنْ دُخُولُ بَنِی‌إِسْرَائِیلَ مِصْرَ إِلَّا مِنْ سَخَطٍ وَ مَعْصِیَهًٍْ مِنْهُمْ لِلَّهِ لِأَنَّ اللَّهَ قَالَ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ یَعْنِی الشَّامَ فَأَبَوْا أَنْ یَدْخُلُوهَا فَتَاهُوا فِی الْأَرْضِ أَرْبَعِینَ سَنَهًًْ فِی مِصْرَ وَ فَیَافِیهَا ثُمَّ دَخَلُوهَا بَعْدَ أَرْبَعِینَ سَنَهًًْ قَالَ وَ مَا کَانَ خُرُوجُهُمْ مِنْ مِصْرَ وَ دُخُولُهُمُ الشَّامَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ تَوْبَتِهِمْ وَ رِضَی اللَّهِ عَنْهُمْ وَ قَالَ إِنِّی لَأَکْرَهُ أَنْ آکُلَ مِنْ شَیْءٍ طُبِخَ فِی فَخَّارِهَا وَ مَا أُحِبُّ أَنْ أَغْسِلَ رَأْسِی مِنْ طِینِهَا مَخَافَهًَْ أَنْ یُورِثَنِی تُرَابُهَا الذُّلَّ وَ یَذْهَبَ بِغَیْرَتِی.
امام باقر (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) روایت است که امام باقر (علیه السلام) می‌فرمود: شام سرزمین خوبی بود ولی مردم آن مردم خوبی نبودند و سرزمین مصر سرزمین خوبی نبود، هرکس که مورد خشم خداوند قرار می‌گرفت او را در آنجا زندانی می‌کرد و خداوند به خاطر این بنی اسراییل را وارد آنجا کرد چون گناه و معصیت خداوند را انجام داده بودند. چون خداوند فرمود: ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللّهُ لَکُمْ که منظور از آن شام بود ولی آن‌ها قبول نکردند که وارد آن بشوند و به خاطر این چهل سال در مصر و بیابان‌های آن سرگردان شدند سپس بعد از چهل سال وارد آن شدند و بعد از اینکه توبه کردند از مصر خارج شدند و داخل شام شدند و خداوند از آن‌ها راضی شده بود. و سپس حضرت فرمود: من دوست ندارم که از غذایی که در تنور سفالی آنجا پخته شده باشد، بخورم و دوست ندارم که سرم را با آب کوزه سفال آن بشورم چون می ترسم که خاک آن ذلیل بودن را به من ارث بدهد و غیرتم را ببرد.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- یا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ فَإِنَّ ذَلِکَ نَزَلَ لَمَّا قَالُوا لَنْ نَصْبِرَ عَلی طَعامٍ واحِدٍ فَقَالَ لَهُمْ مُوسَی (علیه السلام) اهْبِطُوا مِصْراً فَإِنَّ لَکُمْ ما سَأَلْتُمْ فَقَالُوا إِنَّ فِیها قَوْماً جَبَّارِینَ وَ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها حَتَّی یَخْرُجُوا مِنْها فَإِنْ یَخْرُجُوا مِنْها فَإِنَّا داخِلُونَ فَنِصْفُ الْآیَهًِْ هَاهُنَا وَ نِصْفُهَا فِی سُورَهًِْ الْبَقَرَهًِْ فَلَمَّا قَالُوا لِمُوسَی إِنَّ فِیها قَوْماً جَبَّارِینَ وَ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها حَتَّی یَخْرُجُوا مِنْها فَقَالَ لَهُمْ مُوسَی (علیه السلام) لَا بُدَّ أَنْ تَدْخُلُوهَا فَقَالُوا لَهُ فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّکَ فَقاتِلا إِنَّا هاهُنا قاعِدُونَ فَأَخَذَ مُوسَی (علیه السلام) بِیَدِ هَارُونَ وَ قَالَ کَمَا حَکَی اللَّهُ إِنِّی لا أَمْلِکُ إِلَّا نَفْسِی وَ أَخِی یَعْنِی هَارُونَ فَافْرُقْ بَیْنَنا وَ بَیْنَ قَوْمِنَا الْقَوْمِ الْفاسِقِینَ فَقَالَ اللَّهُ: فَإِنَّها مُحَرَّمَةٌ عَلَیْهِمْ أَرْبَعِینَ سَنَةً یَعْنِی مِصْرَ أَنْ یَدْخُلُوهَا أَرْبَعِینَ سَنَهًًْ یَتِیهُونَ فِی الْأَرْضِ فَلَمَّا أَرَادَ مُوسَی (علیه السلام) أَنْ یُفَارِقَهُمْ فَزِعُوا وَ قَالُوا إِنْ خَرَجَ مُوسَی (علیه السلام) مِنْ بَیْنِنَا نَزَلَ عَلَیْنَا الْعَذَابُ فَفَزِعِوا إِلَیْهِ وَ سَأَلُوهُ أَنْ یُقِیمَ مَعَهُمْ وَ یَسْأَلَ اللَّهَ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ قَدْ تُبْتُ عَلَیْهِمْ عَلَی أَنْ یَدْخُلُوا مِصْراً وَ حَرَّمْتُهَا عَلَیْهِمْ أَرْبَعِینَ سَنَةً یَتِیهُونَ فِی الْأَرْضِ عُقُوبَهًًْ لِقَوْلِهِمْ فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّکَ فَقاتِلا فَدَخَلُوا کُلُّهُمْ فِی التَّوْبَهًِْ وَ التِّیهِ إِلَّا قَارُونَ فَکَانُوا یَقُومُونَ فِی أَوَّلِ اللَّیْلِ وَ یَأْخُذُونَ فِی قِرَاءَهًِْ التَّوْرَاهًِْ فَإِذَا أَصْبَحُوا عَلَی بَابِ مِصْرَ دَارَتْ بِهِمُ الْأَرْضُ فَرَدَّتْهُمْ إِلَی مَکَانِهِمْ وَ کَانَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ مِصْرَ أَرْبَعُ فَرَاسِخَ فَبَقُوا عَلَی ذَلِکَ أَرْبَعِینَ سَنَهًًْ فَمَاتَ هَارُونُ وَ مُوسَی (علیه السلام) فِی التِّیهِ وَ دَخَلَهَا أَبْنَاؤُهُمْ وَ أَبْنَاءُ أَبْنَائِهِمْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- درباره‌ی آیه: ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ الله لَکُمْ فرمود: این قول الهی زمانی نازل شد که آن‌ها گفتند: «ای موسی! هرگز حاضر نیستیم به یک نوع غذا اکتفاء کنیم!. (بقره/۶۱)». و موسی (علیه السلام) به آن‌ها گفت: «در شهری فرود آیید زیرا هر چه خواستید، در آنجا برای شما هست. (بقره/۶۱)». و گفتند: إِنَّ فِیهَا قَوْمًا جَبَّارِینَ وَإِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا حَتَّیَ یَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِن یَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِنَّا دَاخِلُونَ؛ و نصف آیه اینجاست و نیمه‌ی دیگرش در سوره‌ی بقره است. زمانی که به موسی (علیه السلام) گفتند: إِنَّ فِیهَا قَوْمًا جَبَّارِینَ وَإِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا حَتَّیَ یَخْرُجُواْ مِنْهَا موسی (علیه السلام) به آن‌ها گفت: «به ناچار باید وارد شوید». و گفتند: فَاذْهَبْ أَنتَ وَرَبُّکَ فَقَاتِلا إِنَّا هَاهُنَا قَاعدُونَ؛ موسی (علیه السلام) دست هارون را گرفت و آن‌گونه که خدا فرماید، گفت: «إِنِّی لا أَمْلِکُ إِلاَّ نَفْسِی وَأَخِی یعنی هارون؛ فَافْرُقْ بَیْنَنَا وَبَیْنَ الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ؛ خداوند [به موسی] فرمود: «این سرزمین [مقدس]، تا چهل سال بر آن‌ها ممنوع است [و به آن نخواهند رسید] و خداوند فرمود: «قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ علَیْهِمْ أَرْبَعینَ سَنَةً؛ چهل سال نمی‌توانند بر خاک مصر پای نهند. یَتِیهُونَ فِی الأَرْضِ؛ و زمانی که موسی (علیه السلام) خواست از ایشان جدا شود، بیمناک شدند و گفتند: اگر موسی (علیه السلام) از بین ما برود، عذاب بر ما نازل خواهد شد و هراسان نزد وی رفتند و از او خواستند تا با ایشان بماند و از خدا بخواهد که توبه‌ی ایشان را بپذیرد و خداوند به موسی (علیه السلام) وحی نمود که توبه‌ی ایشان پذیرفتم تا به مصر وارد شوند و آن را چهل‌سال بر آنان حرام نمودم درحالی‌که به‌عنوان مجازات این سخن ایشان: فَاذْهَبْ أَنتَ وَرَبُّکَ فَقَاتِلا؛ در بیابان‌ها سرگردان خواهند بود. همه‌شان توبه کردند و وارد بیابان شدند، جز قارون. آنان از سر شب برخاسته و به قرائت تورات می‌پرداختند و چون صبح هنگام به نزدیک دروازه مصر می‌رسیدند، زمین بر ایشان می‌گردید و آنان را به محل اوّل خود باز می‌گرداند؛ حال آنکه فاصله‌ی بین ایشان تا مصر تنها چهار فرسنگ بود و مدّت چهل سال در این مکان باقی ماندند و هارون و موسی (علیه السلام) در این بیابان درگذشتند و فرزندان ایشان و فرزندان فرزندانشان به مصر پای نهادند.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌حَمْزَهًَْ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: لَمَّا انْتَهَی بِهِمْ إِلَی الْأَرْضِ الْمُقَدَّسَهًِْ قَالَ لَهُمْ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ إِلَی قَوْلِهِ فَإِنَّکُمْ غالِبُونَ قَالُوا فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّکَ فَقاتِلا إِنَّا هاهُنا قاعِدُونَ قالَ رَبِّ إِنِّی لا أَمْلِکُ إِلَّا نَفْسِی وَ أَخِی فَافْرُقْ بَیْنَنا وَ بَیْنَ الْقَوْمِ الْفاسِقِینَ فَلَمَّا أَبَوْا أَنْ یَدْخُلُوهَا حَرَّمَهَا اللَّهُ عَلَیْهِمْ فَتَاهُوا فِی أَرْبَعَهًِْ فَرَاسِخَ أَرْبَعِینَ سَنَةً یَتِیهُونَ فِی الْأَرْضِ فَلاتَأْسَ عَلَی الْقَوْمِ الْفاسِقِینَ قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) وَکَانُوا إِذَا أَمْسَوْا نَادَی مُنَادِیهِمْ أَمْسَیْتُمُ الرَّحِیلَ فَیَرْتَحِلُونَ بِالْحُدَاءِ وَ الرَّجَزِ حَتَّی إِذَا أَسْحَرُوا أَمَرَ اللَّهُ الْأَرْضَ فَدَارَتْ بِهِمْ فَیُصْبِحُونَ فِی مَنْزِلِهِمُ الَّذِی ارْتَحَلُوا مِنْهُ فَیَقُولُونَ قَدْ أَخْطَأْتُمُ الطَّرِیقَ فَمَکَثُوا بِهَذَا أَرْبَعِینَ سَنَهًًْ وَ نَزَلَ عَلَیْهِمُ الْمَنُّ وَ السَّلْوَی حَتَّی هَلَکُوا جَمِیعاً إِلَّا رَجُلَیْنِ یُوشَعَ‌بْنَ‌نُونٍ وَ کَالِبَ‌بْنَ‌یُوفَنَّا وَ أَبْنَاءَهُمْ وَکَانُوا یَتِیهُونَ فِی نَحْوٍ مِنْ أَرْبَعَهًِْ فَرَاسِخَ فَإِذَا أَرَادُوا أَنْ یَرْتَحِلُوا ثَبَتَ ثِیَابُهُمْ عَلَیْهِمْ وَ خِفَافُهُمْ قَالَ وَ کَانَ مَعَهُمْ حَجَرٌ إِذَا نَزَلُوا ضَرَبَهُ مُوسَی (علیه السلام) بِعَصَاهُ فَانْفَجَرَتْ اثْنَتَا عَشْرَهًَْ عَیْناً لِکُلِّ سِبْطٍ عَیْنٌ فَإِذَا ارْتَحَلُوا رَجَعَ الْمَاءُ فَدَخَلَ فِی الْحَجَرِ وَ وَضَعَ الْحَجَرَ عَلَی الدَّابَّهًِْ.
امام باقر (علیه السلام)- ابوحمزه نقل می‌کند: امام باقر (علیه السلام) فرمود: زمانی که موسی (علیه السلام) آن‌ها را به سرزمین مقدس رساند، گفت: ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ ... فَإِنَّکُمْ غالِبُونَ. گفتند: فَاذْهَبْ أَنتَ وَ رَبُّکَ فَقَتِلَا إِنَّا هَاهُنَا قَعِدُون قَالَ رَبِّ إِنیِّ لَا أَمْلِکُ إِلَّا نَفْسی وَ أَخِی فَافْرُقْ بَیْنَنَا وَ بَینَْ الْقَوْمِ الْفَسِقِین؛ و زمانی‌که از پای‌نهادن سر باز زدند، خداوند آن را بر ایشان حرام کرد و در مساحتی چهار فرسخی، چهل سال سرگردان بودند و گِرد خود می‌چرخیدند؛ درباره‌ی [سرنوشت] این جمعیّت گنهکار، غمگین مباش. امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید: این قوم چون‌که شب می‌شد، منادی ایشان فریاد برمی‌آورد: کوچ را تا نهایت به سر برید! و با حداء و راندن حیوانات، حرکت را آغاز می‌کردند و وقتی سحر می‌شد، خداوند دستور می‌داد تا زمین بر ایشان بگردد و چون صبح می‌شد در منزل اوّل خود بودند و می‌گفتند: راه را گم کردیم، و این جریان تا چهل سال، همچنان برای ایشان ادامه یافت و برای آن‌ها ترنجبین و پرنده بریان فرو فرستاده می‌شد تا آنکه همگی مردند، مگر دو تن: یوشع‌بن‌نون و کالب‌بن‌یوفنا و فرزندان ایشان. ایشان در زمینی به‌اندازه‌ی چهار فرسنگ، سرگردان بودند و چون بانگ آغاز حرکت می‌کردند، لباس‌ها و کفش‌هایشان بر تن ایشان می‌خشکید. فرمود: «و با ایشان سنگی بود که اگر به آن شهر پای می‌نهادند، موسی (علیه السلام) با عصایش بر آن می‌زد و از آن دوازده چشمه جاری می‌گشت برای هر خاندانی یک چشمه. و چون دور می‌شدند، آب به سنگ باز می‌گشت و سنگ را بر روی چهارپا می‌نهاد».
الرّضا (علیه السلام)- عَنِ الْحَسَنِ‌بْنِ‌مُحَمَّدِ‌بْنِ‌أَبِی‌طَلْحَهًَْ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا (علیه السلام) أَ یَأْتِی الرُّسُلُ عَنِ اللَّهِ بِشَیْءٍ ثُمَّ تَأْتِی بِخِلَافِهِ قَالَ نَعَمْ إِنْ شِئْتَ حَدَّثْتُکَ وَ إِنْ شِئْتَ أَتَیْتُکَ بِهِ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی جَلَّتْ عَظَمَتُهُ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ ... فَمَا دَخَلُوهَا وَ دَخَلَ أَبْنَاءُ أَبْنَائِهِمْ وَ قَالَ عِمْرَانُ إِنَّ اللَّهِ وَعَدَنِی أَنْ یَهَبَ لِی غُلَاماً نَبِیّاً فِی سَنَتِی هَذِهِ وَ شَهْرِی هَذَا ثُمَّ غَابَ وَ وَلَدَتِ امْرَأَتُهُ مَرْیَمَ وَ کَفَّلَهَا زَکَرِیَّا فَقَالَتْ طَائِفَهًٌْ صَدَقَ نَبِیُّ اللَّهِ وَ قَالَتِ الْآخَرُونَ کَذَبَ فَلَمَّا وَلَدَتْ مَرْیَمُ (سلام الله علیها) عِیسَی (علیه السلام) قَالَتِ الطَّائِفَهًُْ الَّتِی أَقَامَتْ عَلَی صِدْقِ عِمْرَانَ هَذَا الَّذِی وَعَدَنَا اللَّهُ.
امام رضا (علیه السلام)- حسن‌بن‌محمّد گوید: به امام رضا (علیه السلام) عرض کردم: «ممکن است چیزی از جانب خدا به پیامبری گفته شود بعد بر خلاف آن انجام گردد». فرمود: «آری، اگر می‌خواهی حدیثی برایت نقل کنم و اگر مایلی از قرآن شاهد بیاورم؛ خداوند عزیز در قرآن می‌فرماید: ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ الله لَکُمْ... داخل آن سرزمین نشدند ولی فرزند فرزندان آن‌ها داخل شدند. عمران گفت: خداوند به من وعده‌داده پسری که پیامبر است امسال به من عنایت کند او خود رفت همسرش مریم را زایید و عهده‌دار کارهای او زکریّا شد بعضی گفته‌اند پیامبر خدا راست‌گفته و بعضی نسبت دروغ به او دادند؛ وقتی عیسی (علیه السلام) از مریم (سلام الله علیها) متولّد شد آن‌هایی‌که عمران را تصدیق‌کرده بودند گفتند این همان کسی است که خدا به ما وعده‌داده بود.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مَسْعَدَهًَْ‌بْنِ‌صَدَقَهًْ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ قَالَ: کَتَبَهَا لَهُمْ ثُمَّ مَحَاهَا ثُمَّ کَتَبَهَا لِأَبْنَائِهِمْ فَدَخَلُوهَا وَ اللَّهُ یَمْحُو ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ.
امام صادق (علیه السلام)- مسعدهًْ‌بن‌صدقه از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده که از ایشان درباره‌ی آیه: ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ الله لَکُمْ سؤال شد. فرمود: «خداوند داخل شدن به آن شهر را بر بنی اسرائیل واجب کرد ولی آن را محو کرد سپس آن را بر فرزندانشان واجب کرد که آن‌ها وارد آن شدند و خداوند هر چیزی را که بخواهد پاک می کند و هرچه را که بخواهد ثابت و برقرار می‌کند و اصل کتاب آفرینش در نزد اوست».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِسْمَاعِیلَ الْجُعْفِی عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قُلْتُ لَهُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ أَکَانَ کَتَبَهَا لَهُمْ قَالَ إِی وَ اللَّهِ لَقَدْ کَتَبَهَا لَهُمْ ثُمَّ بَدَا لَهُ لَا یَدْخُلُوهَا.
امام صادق (علیه السلام)- اسماعیل جعفی از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند: «خداوند تو را خیر دهد معنای آیه: ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ الله لَکُمْ این است که آن را بر آن‌ها واجب کرده بود»؟ فرمود: «بله، به خدا قسم آن را بر آن‌ها واجب کرده بود ولی برای او بدا حاصل شد آشکار شد که وارد آن نشوند».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ ابْنِ‌سِنَان عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی: ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ قَالَ کَانَ فِی عِلْمِهِ أَنَّهُمْ سَیَعْصُونَ وَ یَتِیهُونَ أَرْبَعِینَ سَنَهًًْ ثُمَّ یَدْخُلُونَهَا بَعْدَ تَحْرِیمِهِ إِیَّاهَا عَلَیْهِمْ.
امام صادق (علیه السلام)- ابن‌سنان از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ الله لَکُمْ روایت‌کرده که فرمود: «خداوند می‌دانست که آن‌ها سرکشی خواهند کرد و چهل سال سرگردان خواهند بود و چهل سال پس از حرام‌نمودن آن سرزمین بر آن‌ها، به آن وارد خواهند شد».
الصّادق (علیه السلام)- فَقَالَ تَعَالَی یا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ یَعْنِی بَیْتَ الْمَقْدِسِ وَ الْقُرَی الَّتِی حَوْلَهَا.
امام صادق (علیه السلام)- یا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتی کَتَبَ الله لَکُم؛ منظور بیت‌المقدس و دهکده‌های اطراف آن است»
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ قَال قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) لِی إِنَّ بَنِی‌إِسْرَائِیلَ قَالَ: لَهُمْ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ فَلَمْ یَدْخُلُوهَا حَتَّی حَرَّمَهَا عَلَیْهِمْ وَ عَلَی أَبْنَائِهِمْ وَ إِنَّمَا دَخَلَهَا أَبْنَاءُ الْأَبْنَاءِ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: همانا خداوند به بنی‌اسرائیل فرمود: ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ و ایشان وارد نشدند و آنان و فرزندانشان از آن محروم گشتند و تنها فرزندان فرزندان ایشان بدان پای نهادند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ قَیْسِ بْنِ السَّکَنِ أَنَّهُ قَالَ: سَمِعْتُ عَلِیّاً (علیه السلام) یَقُولُ وَ نَحْنُ بِمَسْکِنَ یَا مَعْشَرَ الْمُهَاجِرِینَ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلی أَدْبارِکُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِینَ فَبَکَوْا وَ قَالُوا الْبَرْدُ شَدِیدٌ. وَ کَانَ غَزَاتُهُمْ فِی الْبَرْدِ. فَقَالَ إِنَّ الْقَوْمَ یَجِدُونَ الْبَرْدَ کَمَا تَجِدُونَ. قَالَ فَلَمْ یَفْعَلُوا وَ أَبَوْا، فَلَمَّا رَأَی ذَلِکَ مِنْهُمْ قَالَ أُفٍّ لَکُمْ، إِنَّهَا سُنَّهًٌْ جَرَتْ عَلَیْکُمْ.
امام علی (علیه السلام)- قیس‌بن‌سکن گوید: ما در مسکن بودیم. شنیدیم که علی (علیه السلام) می‌فرمود: «ای مهاجران! ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتی کَتَبَ الله لَکُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلی أَدْبارِکُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرین آنان گریستند و اندکی درنگ کردند و گفتند: سرما سخت است و این جنگ در فصل سرمای هوا بود علی (علیه السلام) فرمود: «دشمن شما نیز همانند شما سرمای هوا را احساس می‌کنند». ولی آنان همچنان از جنگ سر بر می‌تافتند. چون علی (علیه السلام) چنان دید گفت: «اف بر شما، این سنتی است که بر شما جاری شده است».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَّهُ (علیه السلام) خَطَبَ بِهَذِهِ الْخُطْبَهًِْ بَعْدَ فَرَاغِهِ مِنْ أَمْرِ الْخَوَارِجِ، بِالنَّهْرَوَانِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ قَالَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی قَدْ أَحْسَنَ نَصْرَکُمْ، فَتَوَجَّهُوا مِنْ فَوْرِکُمْ هَذَا إِلَی عَدُوِّکُمْ مِنَ أَهْلِ الشَّامِ. فَقَالُوا لَهُ قَدْ نَفِدَتْ نِبَالُنَا، وَ کَلَّتْ سُیُوفُنَا، ارْجِعْ بِنَا إِلَی مِصْرِنَا لِنُصْلِحَ عُدَّتَنَا، وَ لَعَلَّ أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) یَزِیدُ فِی عَدَدِنَا مِثْلَ مَنْ هَلَکَ مِنَّا لِنَسْتَعِینَ بِهِ. فَأَجَابَهُمْ یا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلی أَدْبارِکُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِینَ. فَتَلَکَّئُوا عَلَیْهِ وَ قَالُوا إِنَّ الْبَرْدَ شَدِیدٌ. فَقَالَ {لَهُمْ} إِنَّهُمْ یَجِدُونَ الْبَرْدَ کَمَا تَجِدُونَ، ثُمَّ تَلَا قَوْلَهُ تَعَالَی: قالُوا یا مُوسی إِنَّ فِیها قَوْماً جَبَّارِینَ وَ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها أَبَداً ما دامُوا فِیها فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّکَ فَقاتِلا إِنَّا هاهُنا قاعِدُونَ. فَقَامَ نَاسٌ مِنْهُمْ وَ اعْتَذَرُوا بِکَثْرَهًِْ الْجِرَاحِ فِی النَّاسِ، وَ طَلَبُوا {مِنْهُ} أَنْ یَرْجِعَ بِهِمْ إِلَی الْکُوفَهًِْ أَیَّاماً ثُمَّ یَخْرُجُ {بِهِمْ}.
امام علی (علیه السلام)- چون علیّ‌بن‌ابیطالب (علیه السلام) از نبرد با خوارج فراغت یافت، در نهروان، به میان مردم برخاست و سخن گفت. نخست حمد و ثنای خدای را به‌جای آورد. سپس فرمود: «امّا بعد، خداوند در حقّ شما نیکی کرد و در جنگ پیروزتان کرد. اکنون بی‌درنگ روی به دشمن خود مردم شام نهید». گفتند: «یا امیرالمؤمنین (علیه السلام) تیرهایمان به پایان رسیده و شمشیرهایمان کند شده ما را به شهرمان بازگردان تا ساز و برگمان را نیکو گردانیم. شاید هم امیرالمؤمنین (علیه السلام) به‌جای آن شمار که از ما کشته شده‌اند، شمار دیگری بر ما بیفزاید تا از آن‌ها کمک بگیریم». حضرت به آن‌ها پاسخ داد: یا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتی کَتَبَ الله لَکُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلی أَدْبارِکُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرین مردم سر از فرمان برتافتند و زبان به شکایت گشودند که هم هوا سرد است. علی (علیه السلام) فرمود: «دشمنان شما هم چون شما سرما را احساس می‌کنند». سپس این کلام خداوند تعالی را تلاوت کرد: قالُوا یا مُوسی إِنَّ فیها قَوْماً جَبَّارینَ و إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها أَبَداً ما دامُوا فیها فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّکَ فَقاتِلا إِنَّا هاهُنا قاعِدُونَ؛ سپس گروهی از آن‌ها برخواستند و [به بهانه‌ی] زیادبودن زخمی‌ها در میان مردم، عذرخواهی کردند و از او خواستند که آن‌ها را چند روزی به کوفه برگرداند و سپس آن‌ها را [به جنگ] بیاورد.
الصّادقین ( عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَحَدِهِمَا (أَنَّ رَأْسَ الْمَهْدِیِّ یُهْدَی إِلَی مُوسَی‌بْنِ‌عِیسَی (علیه السلام) عَلَی طَبَقٍ قُلْتُ فَقَدْ مَاتَ هَذَا وَ هَذَا قَالَ فَقَدْ قَالَ اللَّهُ: ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ فَلَمْ یَدْخُلُوهَا وَ دَخَلَهَا الْأَبْنَاءُ أَوْ قَالَ أَبْنَاءُ الْأَبْنَاءِ فَکَانَ ذَلِکَ دُخُولَهُمْ فَقُلْتُ أَ وَ تَرَی أَنَّ الَّذِی قَالَ فِی الْمَهْدِیِّ وَ فِی ابْنِ‌عِیسَی (علیه السلام) یَکُونُ مِثْلَ هَذَا فَقَالَ نَعَمْ یَکُونُ فِی أَوْلَادِهِمْ فَقُلْتُ مَا یُنْکَرُ أَنْ یَکُونَ مَا کَانَ فِی ابْنِ‌الْحَسَنِ (علیه السلام) یَکُونُ فِی وُلْدِهِ قَالَ لَیْسَ ذَاکَ مِثْلَ ذَا.
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر نقل می‌کند که امام (علیه السلام) فرمود: «سر مهدی در طبقی به عیسی‌بن‌موسی (علیه السلام) پیشکش خواهد شد». گفتم: «این‌ها هر دو مرده‌اند». فرمود: «خداوند می‌فرماید: ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتی کَتَبَ الله و ایشان وارد نشدند و فرزندانشان یا فرزندان فرزندانشان وارد شدند و این [در واقع] واردشدن آن‌ها بود. گفتم: «آیا آن چیزی که درباره‌ی مهدی و عیسی (علیه السلام) نیز گفته‌شده، اینگونه است»؟ فرمود: «آری، در فرزندان ایشان خواهد بود». گفتم: «چه چیزی مانع آن است تا آنچه درباره‌ی ابن‌الحسن گفته‌شده در فرزندان وی نمود یابد»؟ فرمود: «این مانند آن مطلب نیست».
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ أَیْ کَتَبَ فِی اللَّوْحِ الْمَحْفُوظِ أَنَّها لَکُمْ وَ قِیلَ: مَعْنَاهُ وَهَبَ اللَّهُ لَکُمْ عَنِ ابْنِ‌عَبَّاس (رحمة الله علیه) ثُمَّ کَلَّفَهُمْ سُبْحَانَهُ دُخُولَ الْأَرْضِ الْمُقَدَّسَهًِْ بَعْدَ ذِکْرِ النِّعَمِ. فَقَالَ: یَا قَوْمِ حِکَایَهًًْ عَنْ خِطَابِ مُوسَی (علیه السلام) لِقَوْمِهِ ادْخُلُوا الْأَرْضِ الْمُقَدَّسَةِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- الَّتِی کَتَبَ الله لَکُمْ یعنی خداوند در لوح محفوظ نوشته که آن [سرزمین] برای شما است. و گفته شده: معنای آن خداوند به شما بخشیده است، می‌باشد. سپس خداوند سبحانه بعد از بیان نعمت‌ها، آن‌ها را به واردشدن در سرزمین مقدّس، مکلّف ساخت و درحال حکایت سخن موسی (علیه السلام) به قوم خود فرمود: یا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ.
الرّضا (علیه السلام)- عَنِ الْبَزَنْطِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا (علیه السلام) إِنَ أَهْلَ مِصْرَ یَزْعُمُونَ أَنَ بِلَادَهُمْ مُقَدَّسَهًٌْ قَالَ وَ کَیْفَ ذَلِکَ؟ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَزْعُمُونَ أَنَّهُ یُحْشَرُ مِنْ جِیلِهِمْ سَبْعُونَ أَلْفاً یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ قَالَ لَا لَعَمْرِی مَا ذَاکَ کَذَلِکَ وَ مَا غَضِبَ اللَّهُ عَلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ إِلَّا أَدْخَلَهُمْ مِصْرَ وَ لَا رَضِیَ عَنْهُمْ إِلَّا أَخْرَجَهُمْ مِنْهَا إِلَی غَیْرِهَا وَ لَقَدْ أَوْحَی اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَی مُوسَی (علیه السلام) أَنْ یُخْرِجَ عِظَامَ یُوسُفَ (علیه السلام) مِنْهَا فَاسْتَدَلَّ مُوسَی (علیه السلام) عَلَی مَنْ یَعْرِفُ الْقَبْرَ فَدُلَّ عَلَی امْرَأَهًٍْ عَمْیَاءَ زَمِنَهًٍْ فَسَأَلَهَا مُوسَی (علیه السلام) أَنْ تَدُلَّهُ عَلَیْهِ فَأَبَتْ إِلَّا عَلَی خَصْلَتَیْنِ فَیَدْعُو اللَّهَ فَیُذْهِبَ زَمَانَتَهَا وَ یُصَیِّرَهَا مَعَهُ فِی الْجَنَّهًِْ فِی الدَّرَجَهًِْ الَّتِی هُوَ فِیهَا فَأَعْظَمَ ذَلِکَ مُوسَی (علیه السلام) فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ وَ مَا یَعْظُمُ عَلَیْکَ مِنْ هَذَا أَعْطِهَا مَا سَأَلَتْ فَفَعَلَ فَتَوَعَّدَتْهُ طُلُوعَ الْقَمَرِ فَحَبَسَ اللَّهُ الْقَمَرَ حَتَّی جَاءَ مُوسَی (علیه السلام) لِمَوْعِدِهِ فَأَخْرَجَهُ مِنَ النِّیلِ فِی سَفَطِ مَرْمَرٍ فَحَمَلَهُ مُوسَی (علیه السلام). وَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَا تَغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِطِینِهَا وَ لَا تَأْکُلُوا فِی فَخَّارِهَا فَإِنَّهُ یُورِثُ الذِّلَّهًَْ وَ یُذْهِبُ الْغَیْرَهًَْ.
امام رضا (علیه السلام)- بزنطی از امام رضا (علیه السلام) روایت کرده: «به ایشان‌گفتم اهالی مصر مدّعی هستند که سرزمینشان مقدس است». فرمود: «چطور»؟ گفتم: «فدایت شوم، بر این باورند که از پشت ایشان، نسلی هفتاد هزار نفری محشور می‌گردد که بی‌حساب به بهشت می‌روند». فرمود: «به خدا سوگند که نه، چنین نیست. خداوند بر بنی‌اسرائیل خشم نگرفت، مگر آنکه آن‌ها را به مصر راه نشان داد و از آن‌ها خشنود نگشت، مگر آنکه آن‌ها را از مصر به سرزمینی دیگر برد و به‌حق، خداوند به موسی (علیه السلام) وحی نمود تا استخوان‌های یوسف را از خاک این سرزمین خارج سازد و موسی (علیه السلام) در پی کسی برآمد که محلّ قبر را بشناسد و او را به نزد زنی‌کور و زمین گیر راهنمایی کردند و موسی (علیه السلام) از وی خواست تا مکان قبر را به وی نشان دهد و زن سرننهاد، مگر به دو نیکی: یکی آنکه وی را از آن بیماری مزمن نجات دهد و دیگر آنکه وی را با خود به بهشت در همان مرتبه‌ای که خود قرار دارد، ببرد. موسی (علیه السلام) این خواسته را گران یافت و خداوند به وی وحی نمود: «چه چیزی از این خواسته بر تو گران می‌آید؟ هرچه خواهد به وی بده! و موسی (علیه السلام) چنین کرد و زن، طلوع ماه را موعد قرار داد و خداوند طلوع ماه را مدّتی بازداشت تا موسی (علیه السلام) به قرارش برسد و آن زن پیکر یوسف (علیه السلام) را در سبدی مرمری از درون آب نیل خارج ساخت و موسی (علیه السلام) آن را با خود برد. آنگاه حضرت فرمود: همانا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «در سفال‌های مصر غذا نخورید و سرتان را به گل آن نشویید که برایتان ذلّت به ارث می‌نهد و غیرتتان می‌زداید».
الصّادق (علیه السلام)- مُحَمَّدُ بْنُ عُمَارَهًَْ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قُلْتُ لِلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) أَخْبِرْنِی بِوَفَاهًِْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ إِنَّهُ لَمَّا أَتَاهُ أَجَلُهُ وَ اسْتَوْفَی مُدَّتَهُ وَ انْقَطَعَ أَکْلُهُ أَتَاهُ مَلَکُ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا کَلِیمَ اللَّهِ فَقَالَ مُوسَی (علیه السلام) وَ عَلَیْکَ السَّلَامُ مَنْ أَنْتَ؟ فَقَالَ: أَنَا مَلَکُ الْمَوْتِ. قَالَ مَا الَّذِی جَاءَ بِکَ؟ قَالَ جِئْتُ لِأَقْبِضَ رُوحَکَ فَقَالَ لَهُ مُوسَی (علیه السلام) مِنْ أَیْنَ تَقْبِضُ رُوحِی؟ قَالَ مِنْ فَمِکَ قَالَ لَهُ مُوسَی (علیه السلام) کَیْفَ وَ قَدْ کَلَّمْتُ بِهِ رَبِّی جَلَّ جَلَالُهُ قَالَ فَمِنْ یَدَیْکَ قَالَ کَیْفَ وَ قَدْ حَمَلْتُ بِهِمَا التَّوْرَاهًَْ قَالَ فَمِنْ رِجْلَیْکَ قَالَ کَیْفَ وَ قَدْ وَطِئْتُ بِهِمَا طُورَ سِینَا قَالَ فَمِنْ عَیْنَیْکَ قَالَ کَیْفَ وَ لَمْ تَزَلْ إِلَی رَبِّی بِالرَّجَاءِ مَمْدُودَهًًْ قَالَ فَمِنْ أُذُنَیْکَ قَالَ کَیْفَ وَ قَدْ سَمِعْتُ بِهِمَا کَلَامَ رَبِّی جَلَّ وَ عَزَّ قَالَ فَأَوْحَی اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَی مَلَکِ الْمَوْتِ لَا تَقْبِضْ رُوحَهُ حَتَّی یَکُونَ هُوَ الَّذِی یُرِیدُ ذَلِکَ وَ خَرَجَ مَلَکُ الْمَوْتِ فَمَکَثَ مُوسَی (علیه السلام) مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یَمْکُثَ بَعْدَ ذَلِکَ وَ دَعَا یُوشَعَ بْنَ نُونٍ فَأَوْصَی إِلَیْهِ وَ أَمَرَهُ بِکِتْمَانِ أَمْرِهِ وَ بِأَنْ یُوصِیَ بَعْدَهُ إِلَی مَنْ یَقُومُ بِالْأَمْرِ وَ غَابَ مُوسَی (علیه السلام) عَنْ قَوْمِهِ فَمَرَّ فِی غَیْبَتِهِ بِرَجُلٍ وَ هُوَ یَحْفِرُ قَبْراً فَقَالَ لَهُ أَ لَا أُعِینُکَ عَلَی حَفْرِ هَذَا الْقَبْرِ؟ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ بَلَی فَأَعَانَهُ حَتَّی حَفَرَ الْقَبْرَ وَ سَوَّی اللَّحْدَ ثُمَّ اضْطَجَعَ فِیهِ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ (علیه السلام) لِیَنْظُرَ کَیْفَ هُوَ فَکُشِفَ لَهُ عَنِ الْغِطَاءِ فَرَأَی مَکَانَهُ مِنَ الْجَنَّهًِْ فَقَالَ یَا رَبِّ اقْبِضْنِی إِلَیْکَ فَقَبَضَ مَلَکُ الْمَوْتِ رُوحَهُ مَکَانَهُ وَ دَفَنَهُ فِی الْقَبْرِ وَ سَوَّی عَلَیْهِ التُّرَابَ وَ کَانَ الَّذِی یَحْفِرُ الْقَبْرَ مَلَکاً فِی صُورَهًِْ آدَمِیٍّ وَ کَانَ ذَلِکَ فِی التِّیهِ فَصَاحَ صَائِحٌ مِنَ السَّمَاءِ مَاتَ مُوسَی (علیه السلام) کَلِیمُ اللَّهِ فَأَیُّ نَفْسٍ لَا تَمُوتُ فَحَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی عَنْ أَبِیهِ (علیه السلام) أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) سُئِلَ عَنْ قَبْرِ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ (علیه السلام) فَقَالَ هُوَ عِنْدَ الطَّرِیقِ الْأَعْظَمِ عِنْدَ الْکَثِیبِ الْأَحْمَرِ.
امام صادق (علیه السلام)- عماره گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض‌کردم: «درباره‌ی رحلت موسی‌بن‌عمران (علیه السلام) مرا خبر ده». فرمود: «زمانی که اجلش سر رسید و مدّت عمرش را به پایان برد و روزی‌اش به آخر رسید، ملک‌الموت نزد وی آمد و گفت: سلام بر تو ای کلیم الله! موسی (علیه السلام) گفت: «و بر تو سلام. که هستی»؟ گفت: «من ملک الموتم». موسی (علیه السلام) گفت: «برای چه آمده‌ای»؟ گفت: «آمده‌ام تا جانت را بستانم». موسی (علیه السلام) گفت: «از کجا روحم را می‌ستانی»؟ گفت: «از دهانت». موسی (علیه السلام) گفت: «چگونه، حال آنکه با این دهان با خدای تعالی هم سخن شده‌ام»؟ گفت: «پس از دستت». گفت: «چگونه، حال آنکه با آن تورات را به‌سوی مردم آوردم»؟ گفت: «پس از پاهایت». موسی (علیه السلام) گفت: «چگونه، حال آنکه با آن بر طور سینا گام نهاده‌ام»؟ گفت: «پس از چشمانت». گفت: «چگونه، حال آنکه همچنان به امید به خدا می‌نگرد»؟ گفت: «پس از گوش‌هایت». موسی (علیه السلام) گفت: «چگونه، حال آنکه با آن سخن خدایم عزّوجلّ را شنیده‌ام»؟ حضرت فرمود: «پس خداوند، ملک الموت را الهام نمود که روحش را نستان تا او خود بخواهد». ملک‌الموت بازگشت و موسی (علیه السلام) مدّت زمان بسیاری پس از آن به خواست خود زندگی نمود و یوشع‌بن‌نون را فرا خواند و به وی سفارش‌ها کرد و گفت: «تا آن را نزد خود نگاه دارد و وصیت‌ها را به شخصی‌که پس از وی به امارت برمی‌خیزد، رساند». موسی (علیه السلام) از پیش قومش رفت و در زمان تنهایی‌اش بر مردی گذشت که قبری می‌کند و به او گفت: «می‌خواهی در کندن این قبر کمکت کنم»؟ مرد گفت: «آری، و او را کمک نمود تا قبر را کند و سنگ لحد را هم نهاد. آنگاه موسی‌بن‌عمران (علیه السلام) درون قبر دراز کشید تا ببیند چگونه قبری است و ناگهان پرده از چشمان وی برداشته شد و جایگاه خود را در بهشت مشاهده نمود». و گفت: «خداوندا! مرا نزد خود ببر! و ملک‌الموت همان جا جانش را ستاند و او را در قبرش به خاک سپرد و خاک روی او را صاف نمود و کسی که قبر می‌کند، فرشته‌ای بود درصورت آدمی و آن محل در بیابان بود و ناگاه ندا زننده‌ای از آسمان فریاد برآورد: موسی کلیم الله (علیه السلام) جان سپرد و کدامین نفس است که جان نسپرد. پدرم از جدم، از پدرش (علیه السلام) به من چنین حدیث گفت: «که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره‌ی قبر موسی (علیه السلام) پرسیدند». فرمود: «کنار راه بزرگ، نزد تپه‌ی سرخ».
الباقر (علیه السلام)- عَنِ الْعَلَاء عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ:ٍ فَقُلْتُ وَ کَانَ هَارُونُ (علیه السلام) أَخَا مُوسَی (علیه السلام) لِأَبِیهِ وَ أُمِّهِ؟ قَالَ نَعَمْ أَ مَا تَسْمَعُ اللَّهَ یَقُولُ یَا بْنَ أُمَّ لا تَأْخُذْ بِلِحْیَتِی وَ لا بِرَأْسِی فَقُلْتُ فَأَیُّهُمَا کَانَ أَکْبَرَ سِنّاً قَالَ هَارُونُ (علیه السلام) فَقُلْتُ وَ کَانَ الْوَحْیُ یَنْزِلُ عَلَیْهِمَا جَمِیعاً قَالَ کَانَ الْوَحْیُ یَنْزِلُ عَلَی مُوسَی (علیه السلام) وَ مُوسَی (علیه السلام) یُوحِیهِ إِلَی هَارُونَ (علیه السلام). فَقُلْتُ لَهُ أَخْبِرْنِی عَنِ الْأَحْکَامِ وَ الْقَضَاءِ وَ الْأَمْرِ وَ النَّهْیِ أَ کَانَ ذَلِکَ إِلَیْهِمَا؟ قَالَ کَانَ مُوسَی (علیه السلام) ِالَّذِی یُنَاجِی رَبَّهُ وَ یَکْتُبُ الْعِلْمَ وَ یَقْضِی بَیْنَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ هَارُونُ (علیه السلام) یَخْلُفُهُ إِذَا غَابَ عَنْ قَوْمِهِ لِلْمُنَاجَاهًِْ قُلْتُ فَأَیُّهُمَا مَاتَ قَبْلَ صَاحِبِهِ؟ قَالَ مَاتَ هَارُونُ قَبْلَ مُوسَی (علیه السلام) وَ مَاتَا جَمِیعاً فِی التِّیهِ قُلْتُ وَ کَانَ لِمُوسَی (علیه السلام) وَلَدٌ؟ قَالَ لَا کَانَ الْوَلَدُ لِهَارُونَ (علیه السلام) وَ الذُّرِّیَّهًُْ لَهُ.
امام باقر (علیه السلام)- علاء نقل می‌کند: به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم: «آیا هارون، برادر تنی موسی (علیه السلام) بود»؟ فرمود: «آری، آیا نشنیده‌ای که خداوند فرماید: «[هارون] گفت: «ای فرزند مادرم! [ای برادر]! ریش و سر مرا مگیر! (طه/۹۴)». گفتم: «کدامیک بزرگ‌تر بود»؟ فرمود: «هارون». پرسیدم: «آیا بر هر دو وحی می‌شد»؟ فرمود: «وحی بر موسی (علیه السلام) نازل‌می‌شد و موسی (علیه السلام) آن را به هارون الهام می‌نمود». گفتم: «می‌خواهم بدانم که آیا احکام و قضاوت و امر و نهی نیز در دست ایشان بود»؟ فرمود: «موسی (علیه السلام) بود که با خداوند نجوا می‌نمود و دانش را می‌نگاشت و در میان بنی‌اسرائیل قضاوت می‌نمود و چون موسی (علیه السلام) برای مناجات از قومش دور می‌گشت، هارون جانشین وی می‌شد». پرسیدم: «کدام یک پیش از دیگری درگذشت»؟ فرمود: «هارون پیش از موسی (علیه السلام) جان سپرد و هر دو در بیابان درگذشتند». پرسیدم: «آیا موسی (علیه السلام) فرزندی داشت»؟ فرمود: «نه، فرزند از آن هارون بود و خاندان پس از ایشان از نسل او بود».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَاتَ دَاوُدُ النَّبِیُّ (علیه السلام) یَوْمَ السَّبْتِ مَفْجُوءاً فَأَظَلَّتْهُ الطَّیْرُ بِأَجْنِحَتِهَا وَ مَاتَ مُوسَی کَلِیمُ اللَّهِ فِی التِّیهِ فَصَاحَ صَائِحٌ مِنَ السَّمَاءِ مَاتَ مُوسَی (علیه السلام) وَ أَیُّ نَفْسٍ لَا تَمُوتُ. (الوِلَایَةُ
امام باقر (علیه السلام)- داود نبی (علیه السلام) روز شنبه، ناگهان جان سپرد و پرندگان با بال‌های خود بر او سایه افکندند و موسی (علیه السلام) در بیابان درگذشت و منادی حق از آسمان ندا برآورد: موسی (علیه السلام) جان سپرد و کدامین نفس است که جان نسپرد. (ولایت
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَن أبی‌جعفَر (علیه السلام) قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَتَرْکَبُنَّ سَنَنَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ الْقُذَّهًِْ بِالْقُذَّهًِْ حَتَّی لَا تُخْطِئُونَ طَرِیقَهُمْ وَ لَا یُخْطِئُکُمْ سُنَّهًُْ بَنِی‌إِسْرَائِیلَ ثُمَّ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ مُوسَی (علیه السلام) لِقَوْمِهِ یا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللهُ لَکُمْ فَرَدُّوا عَلَیْهِ وَ کَانُوا سِتَّمِائَهًِْ أَلْفٍ فَ قَالُوا یا مُوسی إِنَّ فِیها قَوْماً جَبَّارِینَ وَ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها حَتَّی یَخْرُجُوا مِنْها فَإِنْ یَخْرُجُوا مِنْها فَإِنَّا داخِلُون أَحَدُهُمَا یُوشَعُ‌بْنُ‌نُونٍ وَ الْآخَرُ کَالِبُ‌بْنُ‌یَافَنَّا قَالَ وَ هُمَا ابْنَا عَمِّهِ فَقَالَا ادْخُلُوا عَلَیْهِمُ الْبابَ فَإِذا دَخَلْتُمُوهُ إِلَی قَوْلِهِ إِنَّا هاهُنا قاعِدُونَ قَالَ فَعَصَی أَرْبَعُونَ أَلْفاً وَ سَلَّمَ هَارُونُ وَ ابْنَاهُ وَ یُوشَعُ‌بْنُ‌نُونٍ وَ کَالِبُ‌بْنُ‌یَافَنَّا فَسَمَّاهُمُ اللَّهُ فَاسِقِینَ فَقَالَ فَلا تَأْسَ عَلَی الْقَوْمِ الْفاسِقِینَ فَتَاهُوا أَرْبَعِینَ سَنَهًًْ لِأَنَّهُمْ عَصَوْا فَکَانَ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا قُبِضَ لَمْ یَکُنْ عَلَی أَمْرِ اللَّهِ إِلَّا عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ (وَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) وَ الْمِقْدَادُ (رحمة الله علیه) وَ أَبُوذَرٍّ (رحمة الله علیه) فَمَکَثُوا أَرْبَعِینَ حَتَّی قَامَ عَلِیٌّ (علیه السلام) فَقَاتَلَ مَنْ خَالَفَه.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امام باقر (علیه السلام) روایت است: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «سوگند به آن که جانم در کف اوست، بی‌شک، سنّت‌های پیشینان بر شما نیز پیاده خواهد شد همچون شباهت لنگه پایپوش به لنگه دیگرش و ریشه ریشه‌های پر، تا آنکه راهشان را [از پیش چشم‌عبرت بین] گم نکنید و سنّت بنی‌اسرائیل شما را به بیراهه نیندازد». آنگاه امام باقر (علیه السلام) فرمود: «موسی (علیه السلام) به قومش گفت: یَا قَوْمِ ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ الله لَکُمْ و ایشان که ششصد هزارتن بودند به وی پاسخ دادند: «قَالُوا یَا مُوسَی إِنَّ فِیهَا قَوْمًا جَبَّارِینَ وَإِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا حَتَّیَ یَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِن یَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِنَّا دَاخِلُونَ». یکی یوشع‌بن‌نون و دیگری کالب‌بن‌یافنا بودند و گفت: آن دو پسر عموهای موسی (علیه السلام) بودند و گفتند: «ادْخُلُواْ علَیْهِمُ الْبَابَ فَإِذَا دَخَلْتُمُوهُ ... إِنَّا هَاهُنَا قَاعدُونَ». و آن چهل‌هزارتن سرکشی نمودند و هارون و دو فرزندش و یوشع‌بن‌نون و کالب‌بن‌یافنا نجات یافتند و خداوند آن قوم را فاسقین نامید؛ پس فرمود: «فَلا تَأْسَ عَلَی الْقَوْمِ الْفاسِقِینَ؛ و آن‌ها چهل‌سال سرگردان بودند، چرا که سرکشی نمودند و در شباهت چون دو لنگه کفش بودند. همانا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چون رحلت نمود، کسی بر امر خداوند بر پای نبود، مگر علی و حسن و حسین (و سلمان و مقداد و ابوذر (آن‌ها چهل روز شکیبا بودند تا آنکه علی (علیه السلام) به‌پای خواست و با مخالفان خود جنگید.