آیه ۵۵ - سوره مائده

آیه إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ [55]

سرپرست و ولىّ شما، تنها خداست و پيامبر او و كسانى ‌كه ايمان آورده‌اند؛ همان‌ها كه نماز را بر پا مى‌دارند، و در‌حال ركوع، زكات مى‌دهند.

۱
(مائده/ ۵۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا نَزَلَتْ فِی عَلِیِ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).

امام صادق (علیه السلام)- إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا درباره‌ی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نازل‌شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۸
بحارالأنوار، ج۳۵، ص۱۹۸/ فرات الکوفی، ص۱۲۵/ العمدهًْ، ص۱۲۲/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(مائده/ ۵۵)

السّجاد (علیه السلام)- عَنِ الْمِنْهَالِ قَالَ: سَأَلْتُ عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) وَ عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی: إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا قَالَا فِی عَلِیِ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).

امام سجّاد (علیه السلام)- از علیّ‌بن‌حسین و عبدالله‌بن‌محمّد درباره‌ی این کلام خداوند متعال: إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا پرسیدم. گفتند: «درباره‌ی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نازل‌شده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۸
بحارالأنوار، ج۳۵، ص۱۹۸/ فرات الکوفی، ص۱۲۵
۳
(مائده/ ۵۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ إِلَی قَوْلِهِ وَ هُمْ راکِعُونَ وَ علی‎بن‎ابی‎طالب (علیه السلام) أَقَامَ الصَّلَاهًَْ وَ آتَی الزَّکَاهًَْ وَ هُوَ رَاکِعٌ یُرِیدُ وَجْهَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فِی کُلِّ حَالٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- همانا که خداوند تبارک‌وتعالی در کتابش چنین نازل فرمود: إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله... وَ هُمْ راکِعُونَ و علیّ‌بن‌أبی‌طالب (علیه السلام) است که نماز به پای داشته و در حالت رکوع زکات پرداخته، و اوست که پیوسته و در همه حال متوجّه خداوند بوده و در تمام امور او را درنظر می‌گیرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۸
وسایل الشیعهًْ، ج۹، ص۴۷۸
۴
(مائده/ ۵۵)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا قَالَ هُمُ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام).

امام باقر (علیه السلام)- إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ الله وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ آن‌ها امامان (علیهم السلام) هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۸
بحارالأنوار، ج۳۵، ص۱۸۸/ العیاشی، ج۱، ص۳۲۸/ البرهان
۵
(مائده/ ۵۵)

الباقر (علیه السلام)- أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَانَ یُصَلِّی ذَاتَ یَوْمٍ فِی مَسْجِدِهِ فَمَرَّ بِهِ فَقِیرٌ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) هَلْ تُصُدِّقَ عَلَیْکَ بِشَیْءٍ قَالَ نَعَمْ مَرَرْتُ بِرَجُلٍ رَاکِعٍ فَأَعْطَانِی خَاتَمَهُ وَ أَشَارَ بِیَدِهِ فَإِذَا هُوَ بِعلی‎بن‎ابی‎طالب (علیه السلام) فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ: إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) هُوَ وَلِیُّکُمْ مِنْ بَعْدِی.

امام باقر (علیه السلام)- پیامبر (صلی الله علیه و آله) از آن شخص پرسید: «آیا کسی چیزی به تو عطا کرد»؟ گفت: «آری از پیش مردی عبور کردم که در حال رکوع بود او انگشترش را به من داد». پس بِه علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) اشاره کرد. و این آیه نازل شد: إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ؛ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «او ولیّ شما بعد از من است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۸
بحارالأنوار، ج۳۵، ص۱۹۸/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۰۰/ مستدرک الوسایل، ج۱۷، ص۲۵۸/ فرات الکوفی، ص۱۲۸/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۲۱۷/ الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۵۹/ العمدهًْ، ص۱۱۹
۶
(مائده/ ۵۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) قَالَ: بَیْنَمَا النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) بِمَکَّهًَْ أَیَّامَ الْمَوْسِمِ إِذِ الْتَفَتَ إِلَی عَلِیٍ (علیه السلام) فَقَالَ: هَنِیئاً لَکَ یَا أَبَا الْحَسَنِ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَنْزَلَ عَلَیَّ آیَهًًْ مُحْکَمَهًًْ غَیْرَ مُتَشَابِهَهًٍْ ذِکْرِی وَ إِیَّاکَ فِیهَا سَوَاءٌ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ ... .

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گوید: هنگامی که ما در ایام حج در مکّه بودیم، پیامبر (صلی الله علیه و آله) رو به علی (علیه السلام) کرد و گفت: «گوارا باد بر تو ای ابوالحسن (علیه السلام)، همانا خداوند برای من آیه‌ی محکم و غیر متشابهی نازل‌کرده که من و تو در آن به‌طور مساوی ذکر شده‌ایم: الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۰
شواهدالتنزیل، ج۱، ص۲۰۸
۷
(مائده/ ۵۵)

السّجاد (علیه السلام)- فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ: یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللهِ ثُمَّ یُنْکِرُونَها قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ: إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ اجْتَمَعَ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی مَسْجِدِ الْمَدِینَهًِْ فَقَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ مَا تَقُولُونَ فِی هَذِهِ الْآیَهًِْ فَقَالَ بَعْضُهُمْ إِنْ کَفَرْنَا بِهَذِهِ... نَکْفُرُ بِسَائِرِهَا وَ إِنْ آمَنَّا فَإِنَّ هَذَا ذُلٌّ حِینَ یُسَلِّطُ عَلَیْنَا ابْنَ أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَقَالُوا قَدْ عَلِمْنَا أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) صَادِقٌ فِیمَا یَقُولُ وَ لَکِنَّا نَتَوَلَّاهُ وَ لَا نُطِیعُ عَلِیّاً فِیمَا أَمَرَنَا قَالَ فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللهِ ثُمَّ یُنْکِرُونَها یَعْرِفُونَ یَعْنِی وَلَایَهًَْ علی‎بن‎ابی‎طالب (علیه السلام) وَ أَکْثَرُهُمُ الْکَافِرُونَ ... .

امام سجّاد (علیه السلام)- هنگامی که این آیه نازل شد: إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ الله وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعونَ عدّه‌ای از اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در مسجد مدینه جمع شدند و به یکدیگر می‌گفتند: «در مورد این آیه چه می‌گویید»؟ بعضی از آن‌ها گفتند: «اگر به این آیه کافر شویم، به سایر آن‌ها نیز کافر شده‌ایم و اگر به آن ایمان داشته باشیم، زمانی که فرزند ابوطالب بر ما مسلّط شود، این ذلّت است». گفتند: «ما می‌دانیم که محمّد (صلی الله علیه و آله) در آنچه می‌گوید صادق است، امّا ما او را ولیّ خود قرار می‌دهیم و آنچه را که علی (علیه السلام) ما را به آن امرکند، اطاعت نخواهیم کرد». فرمود: «پس این آیه نازل شد: نعمت‌های خدا را می‌شناسند، باز هم منکر آن می‌شوند. (نحل/۸۳) یعنی ولایت علی (علیه السلام) را می‌دانند، امّا اکثر آن‌ها به ولایت، ایمان ندارند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۰
الکافی، ج۱، ص۴۲۷/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۶۳/ المناقب، ج۳، ص۴/ الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۶۱/ نورالثقلین/ البرهان
۸
(مائده/ ۵۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عن عَمَّارَ‌بْنَ‌یَاسِرٍ یَقُول وَقَفَ لِعَلِیِّ‎بنِ‎أَبِی‎طَالِبٍ (علیه السلام) سَائِلٌ وَ هُوَ رَاکِعٌ فِی صَلَاهًِْ تَطَوُّعٍ فَنَزَعَ خَاتَمَهُ فَأَعْطَاهُ السَّائِلَ فَأَتَی رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَعْلَمَهُ بِذَلِکَ فَنَزَلَ عَلَی النَّبِیِّ هَذِهِ الْآیَهًُْ إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ ... فَقَرَأَهَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَیْنَا ثُمَّ قَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- عمّاربن‌یاسر نقل می‌کند: سائلی نزد علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) توقّف کرد و او درحال رکوع در نماز مستحبی بود، انگشتر خود را در آورد و به آن سائل داد؛ پس پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) آمد و جریان را به او گفت و این آیه نازل شد: إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ...، و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن را بر ما قرائت کرد». سپس فرمود: «هرکس من مولای او هستم پس علی (علیه السلام) مولای اوست، پروردگارا! هرکس او را دوست بدارد، دوست بدار و هرکس او را دشمن بدارد، دشمن بدار».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۰
بحارالأنوار، ج۳۵، ص۱۸۷/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۰۰/ العیاشی، ج۱، ص۳۲۷
۹
(مائده/ ۵۵)

الهادی (علیه السلام)- مِمَّا أَجَابَ بِهِ أَبُوالْحَسَنِ عَلِیُّ‌بْنُ‌مُحَمَّدٍ الْعَسْکَرِیُّ (علیه السلام) فِی رِسَالَتِهِ إِلَی أَهْلِ الْأَهْوَازِ حِینَ سَأَلُوهُ عَنِ الْجَبْرِ وَ التَّفْوِیضِ ... قَال وَ أَصَحُّ خَبَرٍ مَا عُرِفَ تَحْقِیقُهُ مِنَ الْکِتَابِ مِثْلُ الْخَبَرِ الْمُجْمَعِ عَلَیْهِ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَیْثُ قَالَ إِنِّی مُسْتَخْلِفٌ فِیکُمْ خَلِیفَتَیْنِ کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ وَ اللَّفْظَهًُْ الْأُخْرَی عَنْهُ فِی هَذَا الْمَعْنَی بِعَیْنِهِ قَوْلُهُ (صلی الله علیه و آله) إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ‌کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَمْ تَضِلُّوا فَلَمَّا وَجَدْنَا شَوَاهِدَ هَذَا الْحَدِیثِ نَصّاً فِی کِتَابِ اللَّهِ مِثْلَ قَوْلِهِ إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ ثُمَّ اتَّفَقَتْ رِوَایَاتُ الْعُلَمَاءِ فِی ذَلِکَ لِأَمِیرِالمُؤمِنِینَ (علیه السلام) أَنَّهُ تَصَدَّقَ بِخَاتَمِهِ وَ هُوَ رَاکِعٌ فَشَکَرَ اللَّهُ ذَلِکَ لَهُ وَ أَنْزَلَ الْآیَهًَْ فِیهِ ثُمَّ وَجَدْنَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَدْ أَبَانَهُ مِنْ أَصْحَابِهِ بِهَذِهِ اللَّفْظَهًِْ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ قَوْلِهِ (صلی الله علیه و آله) عَلِیٌّ یَقْضِی دَیْنِی وَ یُنْجِزُ مَوْعِدِی وَ هُوَ خَلِیفَتِی عَلَیْکُمْ بَعْدِی.

امام هادی (علیه السلام)- امام هادی (علیه السلام) در نامه‌اش به مردم اهواز وقتی که از او درباره‌ی جبر و تفویض سؤال شد، گفت... صحیح‌ترین خبر، آن چیزی است که روشنی و محقّق‌بودن آن با قرآن شناخته شود، مثل آن روایتی که همگی اجماع آورده‌اند که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است، آنگاه که فرمود: «من پس از خود، دو جانشین را در میان شما بر جا می‌گذارم: کتاب خدا و عترتم. تا زمانی که به آن دو تمسّک می‌جویید، گمراه نخواهید شد و آن دو از هم جدا نمی‌شوند تا اینکه در کنار حوض بهشت، به من ملحق شوند». و عبارت دیگری از او باهمین مفهوم وجود دارد که فرمود: «من دو چیز گرانبها را در میان شما باقی می‌گذارم: کتاب خدا و ا هل بیتم و آن‌ها از یکدیگر جدا نمی‌شوند تا اینکه در کنار حوض بهشت، به من ملحق شوند. تا زمانی که به آن دو تمسّک می‌جویید، گمراه نخواهید شد. وقتی که شواهد این حدیث را به‌صورت نص صریح در کتاب خدا یافتیم، مانند این آیه: إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ الله وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعونَ و سپس روایات علما نیز آن را تأیید کرد که در مورد امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) است که او درحال رکوع، انگشتر خود را صدقه داده و خداوند به خاطر آن از وی تشکر کرده و این آیه را در شأن او نازل کرده است و دیدیم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با بیان آشکار و با این لفظ به اصحابش فرمود: «هر آن کس که من مولای اویم، از این پس، علی (علیه السلام) مولایش خواهد بود، خدایا دوستی کن با هر آنکه با او دوستی آورد و دشمنی کن با هر آنکه با او دشمنی ورزد»، و نیز فرموده است: «علی (علیه السلام) دین مرا ادا می‌کند و وعده‌ی مرا جامه عمل می‌پوشاند و او پس از من خلیفه‌ی شما خواهد بود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۰
بحارالأنوار، ج۲، ص۲۲۵/ الاحتجاج، ج۲، ص۴۵۰/ مستدرک الوسایل، ج۷، ص۲۵۴/ البرهان
۱۰
(مائده/ ۵۵)

الهادی (علیه السلام)- فَأَوَّلُ خَبَرٍ یُعْرَفُ تَحْقِیقُهُ مِنَ الْکِتَابِ وَ تَصْدِیقُهُ وَ الْتِمَاسُ شَهَادَتِهِ عَلَیْهِ خَبَرٌ وَرَدَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ وُجِدَ بِمُوَافَقَهًِْ الْکِتَابِ وَ تَصْدِیقِهِ بِحَیْثُ لَا تُخَالِفُهُ أَقَاوِیلُهُمْ حَیْثُ قَالَ إِنِّی مُخَلِّفٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی لَنْ تَضِلُّوا مَا تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ فَلَمَّا وَجَدْنَا شَوَاهِدَ هَذَا الْحَدِیثِ فِی کِتَابِ اللَّهِ نَصّاً مِثْلَ قَوْلِهِ جَلَّ وَ عَزَّ إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ* وَ مَنْ یَتَوَلَّ اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللهِ هُمُ الْغالِبُونَ.

امام هادی (علیه السلام)- نخستین خبری که مورد تصدیق و اعتراف قرآن است و می‌توانیم قرآن را بر صحّتش گواه گیریم، حدیثی است که بر طبق کتاب از پیغمبر (صلی الله علیه و آله) نقل شده و اختلاف کلمه‌ای در آن نیست که فرمود: «من در میان شما دو چیز ارجمند و نفیس می‌گذارم: کتاب خدا و عترتم، یعنی اهل‌بیتم که تا از آن‌ها دست نکشید گمراه نشوید، این دو هیچ‌گاه از هم جدا نشوند تا کنار حوض (کوثر) بر من وارد شوند. شواهد صدق این حدیث به‌صراحت در قرآن یافت می‌شود، مثل آیه: إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُون * وَ مَن یَتَوَلَّ الله وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِینَ ءَامَنُواْ فَإِنَّ حِزْبَ الله هُمُ الْغَلِبُون.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۲
بحارالأنوار، ج۲، ص۲۲۵/ الاحتجاج، ج۲، ص۴۵۰/ مستدرک الوسایل، ج۷، ص۲۵۴/ البرهان
۱۱
(مائده/ ۵۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَالَ أَمِیرُالمُومِنِینَ (علیه السلام) لَقَدْ عَلِمَ الْمُسْتَحْفِظُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِیِّ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ لَیْسَ فِیهِمْ رَجُلٌ لَهُ مَنْقَبَهًٌْ إِلَّا وَ قَدْ شَرِکْتُهُ فِیهَا وَ فَضَلْتُهُ، وَ لِی سَبْعُونَ مَنْقَبَهًًْ لَمْ یَشْرَکْنِی فِیهَا أَحَدٌ مِنْهُمْ. قُلْتُ یَا امیرالمؤمنین (علیه السلام) فَأَخْبِرْنِی بِهِنَّ. فَقَالَ (علیه السلام) إِنَّ أَوَّلَ مَنْقَبَهًٍْ لِی أَنِّی لَمْ أُشْرِکْ بِاللَّهِ طَرْفَهًَْ عَیْنٍ، وَ لَمْ أَعْبُدِ اللَّاتَ وَ الْعُزَّی ... وَ أَمَّا الْخَامِسَهًُْ وَ السِّتُّونَ فَإِنِّی کُنْتُ أُصَلِّی فِی الْمَسْجِدِ فَجَاءَ سَائِلٌ فَسَأَلَ وَ أَنَا رَاکِعٌ، فَنَاوَلْتُهُ خَاتَمِی مِنْ إِصْبَعِی، فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِیَّ: إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ.

امام علی (علیه السلام)- مستحفظان (حافظان اسم اکبر خداوند) یاران پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌دانند که در میان آنان احدی نیست که منقبتی داشته باشد، مگر اینکه من نیز آن فضیلت را دارم. من هفتاد صفت نیکو دارم که احدی از آنان، آن را دارا نیست. گفتم: «امیرالمؤمنین (علیه السلام)، آنان را بگو»؟ فرمود: «اوّلین منقبت من این است که یک چشم به هم‌زدن مشرک به خدا نبودم و لات و عزی را نپرستیدم... امّا شصت و پنجم اینکه من در مسجد نماز می‌خواندم که گدایی آمد و چیزی خواست و من در رکوع بودم انگشتر خود را از انگشتم در دست دسترس او قرار دادم. خدای تبارک‌وتعالی این آیه را درباره‌ی من فرستاد: إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۲
بحارالأنوار، ج۳۱، ص۴۴۵/ الخصال، ج۲، ص۵۸۰/ مستدرک الوسایل، ج۷، ص۲۵۶/ نورالثقلین
۱۲
(مائده/ ۵۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ نَزَلَتْ فِیهِ هَذِهِ الْآیَهًُْ إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ، غَیْرِی. قَالُوا لَا.

امام علی (علیه السلام)- شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که آیه: إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ درباره‌ی او نازل‌شده باشد؟ گفتند: «نه».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۲
بحارالأنوار، ج۳۱، ص۳۳۶/ الاحتجاج، ج۱، ص۱۳۹/ إرشادالقلوب، ج۲، ص۲۶۰/ الأمالی للطوسی، ص۵۴۹
۱۳
(مائده/ ۵۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَأَنْشُدُکُمْ بِاللَّهِ، أَتَعْلَمُونَ حَیْثُ نَزَلَتْ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ، وَ حَیْثُ نَزَلَتْ إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ، وَ حَیْثُ نَزَلْتَ وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لَا الْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَةً قَالَ النَّاسُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَخَاصَّهًٌْ فِی بَعْضِ الْمُؤْمِنِینَ أَمْ عَامَّهًٌْ بِجَمِیعِهِمْ فَأَمَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) أَنْ یُعْلِمَهُمْ وُلَاهًَْ أَمْرِهِمْ وَ أَنْ یُفَسِّرَ لَهُمْ مِنَ الْوَلَایَهًِْ مَا فَسَّرَ لَهُمْ مِنْ صَلَاتِهِمْ وَ زَکَاتِهِمْ وَ صَوْمِهِمْ وَ حَجِّهِمْ، فَنَصَبَنِی لِلنَّاسِ بِغَدِیرِخُمٍّ.

امام علی (علیه السلام)- شما را به خدا سوگند، آیا تصدیق می‌کنید آنجا که آیات: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا اطاعت کنید و از رسول و اولو الامر خویش فرمان برید. (نساء/۵۹) و إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ. و جز خدا و پیامبرش و مؤمنان را به همرازی نمی‌گزینند، معلوم دارد؟. (توبه/۱۶)؛ نازل شد مردم پرسیدند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، آیا این آیات فقط مخصوص برخی از مؤمنان است یا تعلّق به همه‌ی مردم دارد»؟ خداوند پیامبر (صلی الله علیه و آله) را مأمور فرمود تا ولایت امر آنان را معیّن فرماید و همان‌گونه که نماز و زکات و روزه و حج را برای آنان گفته است ولایت را نیز بر ایشان تفسیر نماید، و آن حضرت در روز غدیر خم مرا نصب فرمود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۲
بحارالأنوار، ج۳۱، ص۴۱۰/ الاحتجاج، ج۱، ص۱۴۷/ کتاب سلیم بن قیس، ص۶۴۳/ التحصین لابن طاوس، ص۶۳۲/ کمال الدین، ج۱، ص۲۷۵/ نورالثقلین
۱۴
(مائده/ ۵۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- تَفْسِیرِ الثَّعْلَبِیِّ فِی رِوَایَهًِْ أَبِی ذَرٍّ (رحمة الله علیه) أَنَّ السَّائِلَ قَالَ اللَّهُمَ اشْهَدْ أَنِّی سَأَلْتُ فِی مَسْجِدِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ لَمْ یُعْطِنِی أَحَدٌ شَیْئاً وَ کَانَ عَلِیٌّ (علیه السلام) رَاکِعاً فَأَوْمَی بِخِنْصِرِهِ الْیُمْنَی فَأَقْبَلَ السَّائِلُ حَتَّی أَخَذَهُ مِنْ خِنْصِرِهِ وَ ذَلِکَ بِعَیْنِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَلَمَّا فَرَغَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ صَلَاتِهِ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَی السَّمَاءِ وَ قَالَ اللَّهُمَّ إِنَّ أَخِی مُوسَی (علیه السلام) سَأَلَکَ فَقَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی إِلَی قَوْلِهِ أَمْرِی فَأَنْزَلَ عَلَیْهِ قُرْآناً سَنَشُدُّ عَضُدَکَ بِأَخِیکَ وَ نَجْعَلُ لَکُما سُلْطاناً فَلا یَصِلُونَ إِلَیْکُما اللَّهُمَّ وَ أَنَا مُحَمَّدٌ نَبِیُّکَ وَ صَفِیُّکَ اللَّهُمَ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ یَسِّرْ لِی أَمْرِی .. وَ اجْعَلْ لِی وَزِیراً مِنْ أَهْلِی عَلِیّاً (علیه السلام) اشْدُدْ بِهِ ظَهْرِی قَالَ أَبُوذَرٍّ (رحمة الله علیه) فَوَ اللَّهِ مَا اسْتَتَمَّ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْکَلِمَهًَْ حَتَّی نَزَلَ جَبْرَئِیلُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) اقْرَأْ قَالَ وَ مَا أَقْرَأُ قَالَ اقْرَأْ إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ ...

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در روایتی از ابوذر (رحمة الله علیه) آمده است که سائل گفت: «خدایا گواه باش که در مسجد پیامبر (صلی الله علیه و آله) خدا سؤال کردم و کسی چیزی به من نداد. در این هنگام علی (علیه السلام) درحال رکوع بود و به انگشت کوچک دست راست خود که انگشتری در آن بود، اشاره کرد، پس سائل جلو آمد و انگشتر را از انگشت او در آورد و این کار مقابل چشمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود و چون پیامبر (صلی الله علیه و آله) از نماز فارغ شد سر خود را به‌سوی آسمان بلند کرد و گفت: «خدایا برادرم موسی (علیه السلام) از تو تقاضایی کرد و گفت: [موسی] گفت: «پروردگارا! سینه‌ام را گشاده کن و کار مرا آسان ساز، و گره از زبان من بگشای، تا گفتار مرا بفهمند، و یاوری از خاندان من برای من قرار ده، پشت مرا بدو محکم کن، و در کار من شریکش گردان. (طه/۳۲۲۵)» پس تو به او قرآن نازل‌کردی [و گفتی]: فرمود: «به‌زودی بازوان تو را به‌وسیله‌ی برادرت محکم [و نیرومند] می‌کنیم، و برای شما سلطه و برتری قرار می‌دهیم و به برکت آیات ما، بر شما دست نمی‌یابند. (قصص/۳۵) خدایا من محمّد پیامبر تو و برگزیده‌ی تو هستم، خدایا سینه مرا گشاد کن و کار مرا آسان نما و برای من از خاندانم وزیری قرار بده علی (علیه السلام) را، به‌وسیله‌ی او پشت مرا محکم کن. ابوذر (رحمة الله علیه) می‌گوید: به خدا سوگند هنوز سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله) تمام نشده بود که جبرئیل از جانب خدا بر او نازل شد و گفت: ای محمّد (صلی الله علیه و آله) بخوان، پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: چه بخوانم، گفت بخوان: إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۴
المناقب، ج۳، ص۳/ الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۶۰
۱۵
(مائده/ ۵۵)

الباقر (علیه السلام)- فَقَالَ أَبُومَرْیَمَ کُنْتُ مَعَ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) جَالِساً إِذْ مَرَّ ابْنُ‌عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْن‌سَلَّامٍ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ هَذَا ابْنُ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ قَالَ لَا وَ لَکِنَّهُ صَاحِبُکُمْ عَلِیِّ‎بنِ‎أَبِی‎طَالِبٍ (علیه السلام) الَّذِی نَزَلَتْ فِیهِ آیَاتٌ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ أَ‌فَمَنْ کانَ عَلی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ یَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ... . إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ.

امام باقر (علیه السلام)- ابومریم گفت: «نزد امام باقر (علیه السلام) نشسته بودم که ابن‌عبدالله‌بن‌سلام بر ما گذر کرد. من گفتم: «فدایتان گردم! آیا این پسر همان کسی است که «علم الکتاب» نزد اوست»؟ فرمود: «نه، امّا آن که «علم الکتاب» نزد اوست، سرورتان علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است که در شأن او آیاتی از کتاب خداوند متعال نازل‌شده است. مانند: میان من و شما کافی است. (رعد/۴۳) و آیا آن کس که دلیل آشکاری از پروردگار خویش دارد، و به‌دنبال آن، شاهدی از سوی او می‌باشد. (هود/۱۷) و إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۴
بحارالأنوار، ج۳۵، ص۱۹۹/ العمدهًْ، ص۱۲۳/ فرات الکوفی، ص۱۲۳
۱۶
(مائده/ ۵۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عن حُذیفه: وَ قَدْ کَانَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) بَعَثَ عَلِیّاً (علیه السلام) إِلَی الْیَمَنِ فَوَافَی مَکَّهًَْ وَ نَحْنُ مَعَ الرَّسُولِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ تَوَجَّهَ عَلِیٌّ (علیه السلام) یَوْماً نَحْوَ الْکَعْبَهًِْ یُصَلِّی فَلَمَّا رَکَعَ أَتَاهُ سَائِلٌ فَتَصَدَّقَ عَلَیْهِ بِحَلْقَهًِْ خَاتَمِهِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ فَکَبَّرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ قَرَأَهُ عَلَیْنَا ثُمَّ قَالَ قُومُوا نَطْلُبْ هَذِهِ الصِّفَهًَْ الَّتِی وَصَفَ اللَّهُ بِهَا فَلَمَّا دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْمَسْجِدَ اسْتَقْبَلَهُ سَائِلٌ فَقَالَ مِنْ أَیْنَ جِئْتَ فَقَالَ مِنْ عِنْدِ هَذَا الْمُصَلِّی تَصَدَّقَ عَلَیَّ بِهَذِهِ الْحَلْقَهًِْ وَ هُوَ رَاکِعٌ فَکَبَّرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَضَی نَحْوَ عَلِیٍّ (علیه السلام) فَقَالَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) مَا أَحْدَثْتَ الْیَوْمَ مِنْ خَیْرٍ فَأَخْبَرَهُ بِمَا کَانَ مِنْهُ إِلَی السَّائِلِ فَکَبَّرَ ثَالِثَهًًْ فَنَظَرَ الْمُنَافِقُونَ بَعْضُهُمْ إِلَی بَعْضٍ وَ قَالُوا إِنَّ أَفْئِدَتَنَا لَا تَقْوَی عَلَی ذَلِکَ أَبَداً مَعَ الطَّاعَهًِْ لَهُ فَنَسْأَلُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنْ یُبَدِّلَهُ لَنَا فَأَتَوْا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَخْبَرُوهُ بِذَلِکَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی قُرْآناً وَ هُوَ قُلْ ما یَکُونُ لِی أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقاءِ نَفْسِی الْآیَهًَْ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَتِمَّهُ فَقَالَ حَبِیبِی جَبْرَئِیلُ قَدْ سَمِعْتَ مَا تَآمَرُوا بِهِ فَانْصَرَفَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْأَمِینُ جَبْرَئِیلُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از حذیفه روایت است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) علی (علیه السلام) را به یمن فرستاده بود. سپس به مکّه آمد و ما با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در مکّه بودیم. سپس علی (علیه السلام) روزی به‌طرف کعبه رفت تا نماز بخواند، وقتی که به رکوع رفت، گدایی نزد او آمد و انگشترش را به گدا صدقه داد و خدای تعالی نازل فرمود: إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تکبیر گفت و آن را بر ما خواند سپس فرمود: «برخیزید این صفت را که خداوند به آن توصیف فرموده جستجو کنیم». هنگامی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) وارد مسجد شد، گدایی مقابل او آمد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسید: «از کجا می‌آیی»؟ گفت: «از نزد این نمازگزار که این حلقه را در حالت رکوع به من صدقه داد». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تکبیر گفت و به‌طرف علی (علیه السلام) رفت و گفت: «ای علی (علیه السلام)! امروز چه کار خیری انجام دادی»؟ علی (علیه السلام) کار خیری که نسبت به گدا انجام داده بود به پیامبر (صلی الله علیه و آله) خبر داد؛ پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تکبیر سوّم را گفت. منافقان بعضی به بعض دیگر نگاه کردند و گفتند: «با اینکه از او اطاعت می‌کنیم ولی قلب‌های ما توانایی آن را ندارد؛ پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درخواست می‌کنیم که آن را برای ما تغییر دهد». سپس نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمدند و آن مطلب را به او خبر دادند؛ در نتیجه خدای تعالی آیه‌ای از قرآن نازل فرمود که این آیه است بگو: «بگو: «من حق ندارم که از پیش خود آن را تغییر دهم؛ فقط از چیزی که بر من وحی می‌شود، پیروی می‌کنم! ... (یونس/۱۵) جبرئیل گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آن را کامل کن». سپس حبیبم جبرئیل گفت: «آنچه با هم مشورت کردند شنیدی». سپس جبرئیل امین از نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رفت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۴
بحارالأنوار، ج۳۷، ص۱۲۸/ إقبال الأعمال، ص۴۵۴
۱۷
(مائده/ ۵۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَن أَبِی جَعفَرٍالبَاقِرِ (علیه السلام) لَمَّا أَقْبَلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ حَجَّهًِْ الْوَدَاعِ جَاءَ حَتَّی نَزَلَ بِغَدِیرِ خُمٍّ قَبْلَ الْجُحْفَهًِْ بِثَلَاثَهًِْ أَمْیَالٍ أَتَاهُ جَبْرَئِیلُ‌فَأَمَرَهُ أَنْ یَرُدَّ مَنْ تَقَدَّمَ مِنْهُمْ وَ یَحْبِسَ مَنْ تَأَخَّرَ عَنْهُمْ فِی ذَلِکَ الْمَکَانِ لِیُقِیمَ عَلِیّاً عَلَماً لِلنَّاسِ وَ یُبَلِّغَهُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) ... فَأَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنْ یُقَمَّ مَا تَحْتَهُنَّ وَ یُنْصَبَ لَهُ أَحْجَارٌ کَهَیْئَهًِْ الْمِنْبَرِ لِیُشْرِفَ عَلَی النَّاسِ فَتَرَاجَعَ النَّاسُ وَ احْتُبِسَ أَوَاخِرُهُمْ فِی ذَلِکَ الْمَکَانِ لَا یَزَالُونَ فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَوْقَ تِلْکَ الْأَحْجَارِ ثُمَّ حَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ فَقَالَ ... إِنَّ جَبْرَئِیلَ هَبَطَ إِلَیَّ مِرَاراً ثَلَاثاً یَأْمُرُنِی عَنِ السَّلَامِ رَبِّی وَ هُوَ السَّلَامُ أَنْ أَقُومَ فِی هَذَا الْمَشْهَدِ فَأُعْلِمَ کُلَّ أَبْیَضَ وَ أَسْوَدَ أَنَّ علی‎بن‎أبی‎طالب (علیه السلام) أَخِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی وَ الْإِمَامُ مِنْ بَعْدِی الَّذِی مَحَلُّهُ مِنِّی مَحَلُّ هَارُونَ مِنْ مُوسَی (علیه السلام) إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِیَّ بَعْدِی وَ هُوَ وَلِیُّکُمْ بَعْدَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) وَ قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَیَّ بِذَلِکَ آیَهًًْ مِنْ کِتَابِهِ إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ وَ علی‎بن‎ابی‎طالب (علیه السلام) أَقَامَ الصَّلَاهًَْ وَ آتَی الزَّکَاهًَْ وَ هُوَ رَاکِعٌ یُرِیدُ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فِی کُلِّ حَال.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امام باقر (علیه السلام) روایت است: هنگامی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از حجهًْ‌الوداع باز می‌گشت آمد تا اینکه به غدیرخم که سه میل قبل از جحفه است رسید جبرئیل نزد او آمد و دستور داد آنان را که جلو رفته بودند به این مکان برگردانند و کسانی را هم که از دنبال می‌رسیدند همه را آنجا نگهداشتند تا پیامبر (صلی الله علیه و آله) علی (علیه السلام) را به امامت منصوب فرماید و آنچه را که خداوند در این مورد نازل فرموده است به آنان ابلاغ کند... رسولخدا (صلی الله علیه و آله) دستور داد زیر آن‌ها تمیز و خشک شود و برای وی سنگ‌هایی را به‌مانند منبر بنهند تا بر مردم اشراف داشته باشد. مردم بازگشتند و عقب‌تر مانده‌ها در مکان اجتماع، توقّف کردند و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بر فراز آن سنگ‌ها رفت و حمد و ثنای خدا را به جا آورد سپس فرمود... بدانید که جبرئیل سه بار به حضور من آمد و از سوی پروردگار من که اصل و مایه سلام است به من امرکرد که در چنین اجتماعی بپا خیزم و به همه‌ی افراد، سیاه و سپید، اعلام کنم که علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) برادر و جانشین و وصی و امام بعد از من است. یعنی کسی که منزلت و محل او نسبت به من، منزلت و محل هارون نسبت به موسی (علیه السلام) است، جز اینکه پس از من پیامبری نیست. و همانا پس از خدا و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) علی ولی شماست و همانا که خداوند تبارک‌وتعالی در این مورد آیه‌یی از قرآن را بر من نازل فرمود که در آن می‌فرماید: إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ و علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نماز را برپا می‌داد و درحالی‌که در رکوع بوده صدقه پرداخته است و در همه حال فقط خدای عزّوجلّ را اراده کرده است و می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۶
بحارالأنوار، ج۳۷، ص۲۰۶/ الاحتجاج، ج۱، ص۵۹/ التحصین لابن طاوس، ص۵۸۰/ التحصین لابن طاوس، ص۵۸۰/ العدد القویهًْ، ص۱۷۱/ الیقین، ص۳۴۷
۱۸
(مائده/ ۵۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی جَمِیلَهًَْ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَحَدِهِمَا (قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ أَوْحَی إِلَیَّ أَنْ أُحِبَّ أَرْبَعَهًًْ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ أَبَاذَرٍّ (رحمة الله علیه) وَ سَلْمَانَ (رحمة الله علیه) وَ الْمِقْدَادَ فَقُلْتُ أَلَا فَمَا کَانَ مِنْ کَثْرَهًِْ النَّاسِ أَمَا کَانَ أَحَدٌ یَعْرِفُ هَذَا الْأَمْرَ فَقَالَ بَلَی ثَلَاثَهًٌْ قُلْتُ هَذِهِ الْآیَاتُ الَّتِی أُنْزِلَتْ إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ قَوْلُهُ أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ أَمَا کَانَ أَحَدٌ یَسْأَلُ فِیمَ نَزَلَتْ فَقَالَ مِنْ ثَمَّ أَتَاهُمْ لَمْ یَکُونُوا یَسْأَلُونَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوجمیله از یکی از شیعیان که از امام باقر (علیه السلام) یا امام صادق (علیه السلام) حدیث کرده، نقل می‌کند: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: خداوند به من وحی کرده است که چهار تن را دوست داشته باشم: علی (علیه السلام)، ابوذر (رحمة الله علیه)، سلمان (رحمة الله علیه) و مقداد (رحمة الله علیه)». گفتم: «آیا در بین این همه مردم کسی بود که امر ولایت را بشناسد»؟ فرمود: «آری، سه نفر». گفتم: «این آیاتی‌که نازل شده است: إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُواْ و آیه: أَطِیعواْ الله وَأَطِیعواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکُمْ؛ آیا کسی در مورد شأن نزول آیه نپرسیده است که این آیه در مورد کیست»؟ گفت: «از وقتی که این آیات، برایشان آمده است، نپرسیده‌اند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۶
بحارالأنوار، ج۲۲، ص۳۳۳/ العیاشی، ج۱، ص۳۲۸/ البرهان
۱۹
(مائده/ ۵۵)

الصّادقین ( لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا شَقَّ ذَلِکَ عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ خَشِیَ أَنْ یُکَذِّبَهُ قُرَیْشٌ فَأَنْزَلَ اللَّهُ یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ... فَقَامَ بِذَلِکَ یَوْمَ غَدِیرِ‌خُمٍّ.

امام باقر (علیه السلام)- هنگامی که این آیه نازل شد: إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ الله وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ این آیه بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) گران آمد و ترسید که قریش، او را تکذیب کنند، پس خداوند این آیه را نازل فرمود: «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ و پیامبر (صلی الله علیه و آله) این کار را در روز غدیر خم انجام داد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۸
بحارالأنوار، ج۳۵، ص۱۸۸/ العیاشی، ج۱، ص۳۲۸/ البرهان/ المناقب، ج۳، ص۲۴
۲۰
(مائده/ ۵۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سَأَلُوهُ (امیرالمؤمنین (علیه السلام)) عَنِ الْخَاصِّ وَ الْعَامِّ فِی کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی فَقَالَ إِنَّ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی آیَاتٍ لَفْظُهَا الْخُصُوصُ وَ الْعُمُومُ وَ مِنْهُ آیَاتٌ لَفْظُهَا لَفْظُ الْخَاصِّ وَ مَعْنَاهُ عَامُّ وَ مِنْ ذَلِکَ لَفْظٌ عَامٌّ یُرِیدُ بِهِ اللَّهُ تَعَالَی الْعُمُومَ وَ کَذَلِکَ الْخَاصُّ أَیْضاً فَأَمَّا مَا ظَاهِرُهُ الْعُمُومُ وَ مَعْنَاهُ الْخُصُوصُ ... مِثْلُ قَوْلُهُ تَعَالَی إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُون.

امام علی (علیه السلام)- همانا از کتاب خدای تعالی آیاتی است که لفظ و معنای آن‌ها هم خصوصی و هم عمومی است. بعضی آیات لفظشان خاص است و معنایشان عام است و از آن جمله لفظ و معنایشان عام است که خدای تعالی به‌وسیله‌ی آن‌ها عموم افراد را اراده می‌کند و همچنین لفظ خاص هم به همان‌گونه. و از جمله آیاتی‌که ظاهرش افاده‌ی عموم می‌کند امّا معنای آن خاص است... مانند این کلام خداوند متعال: إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُون است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۰۸
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۲۵
بیشتر