آیه ۵۴ - سوره مائده

آیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرينَ يُجاهِدُونَ في سَبيلِ اللهِ وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِكَ فَضْلُ اللهِ يُؤْتيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللهُ واسِعٌ عَليمٌ [54]

اى كسانى‌ كه ايمان آورده‌ايد! هر‌كس از شما، از آيين خود بازگردد، [به خدا زيانى نمى‌رساند]؛ خداوند گروهى را مى‌آورد كه آن‌ها را دوست دارد و آنان [نيز] او را دوست دارند؛ در برابر مؤمنان متواضع، و در برابر كافران سرسخت و نيرومندند؛ در راه خدا جهاد مى‌كنند، و از سرزنش هيچ ملامتگرى هراسى ندارند. اين، فضل خداست كه آن را به هر‌كس بخواهد [و شايسته ببيند] مى‌دهد؛ و فضل و احسان خداوند، گسترده و [او به همه چيز] داناست.

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هرکس از شما، از آیین خود بازگردد، [به خدا زیانی نمی‌رساند] خداوند گروهی را می‌آورد که آن‌ها را دوست دارد و آنان [نیز] او را دوست دارند؛ در برابر مؤمنان متواضع، و در برابر کافران سرسخت و نیرومندند؛ در راه خدا جهاد می‌کنند، و از سرزنش هیچ ملامتگری هراسی ندارند

۱ -۱
(مائده/ ۵۴)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَالَ أَمِیرُالمُؤمِنِینَ (علیه السلام)یَوْمَ الْبَصْرَهًِْ وَ اللَّهِ مَا قُوتِلَ أَهْلُ هَذِهِ الْآیَهًِْ حَتَّی الْیَوْمَ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ یُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ واسِعٌ عَلِیمٌ.

امام علی (علیه السلام)- از علی (علیه السلام) روایت شده است که او در جنگ بصره فرمود: به خدا قسم، با اهل این آیه تا امروز جنگ نشده است، و این آیه را تلاوت‌کرد. یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی الله بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرینَ یُجاهِدُونَ فی سَبیلِ الله وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِکَ فَضْلُ الله یُؤْتیهِ مَنْ یَشاءُ وَ الله واسِعٌ عَلیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۲
الإفصاح، ص۱۲۵/ البرهان/ نورالثقلین
۱ -۲
(مائده/ ۵۴)

الصّادقین ( أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی أَهْلِ الْبَصْرَهًِْ وَ مَنْ قَاتَلَ عَلِیّاً (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- این آیه در مورد اهل بصره و کسانی که با علی (علیه السلام) جنگیدند، نازل شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۲
فقه القرآن، ج۱، ص۳۶۹
۱ -۳
(مائده/ ۵۴)

الصّادقین ( هُمْ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ أَصْحَابُهُ حِینَ قَاتَلَ مَنْ قَاتَلَهُ مِنَ النَّاکِثِینَ وَ الْقَاسِطِینَ وَ الْمَارِقِینَ.

امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- آن‌ها امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) و یارانش هستند، زمانی که با گروه‌های ناکثین، قاسطین و مارقین جنگید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۲
بحارالأنوار، ج۶۶، ص۳۵۱/ البرهان/ نورالثقلین
۱ -۴
(مائده/ ۵۴)

الصّادق (علیه السلام)- عَن رجل عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ هَذِهِ الْآیَهًِْ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ قَالَ الْمَوَالِی.

امام صادق (علیه السلام)- شخصی از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده، که از او درباره‌ی این آیه: فَسَوْفَ یَأْتِی الله بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرین پرسیدم. فرمود: یعنی «موالی» (یاران و حامیان).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۲
بحارالأنوار، ج۶۴، ص۱۸۰/ العیاشی، ج۱، ص۳۲۷/ البرهان
۱ -۵
(مائده/ ۵۴)

الباقر (علیه السلام)- یَا جَابِرُ إِنَّمَا شِیعَهًُْ عَلِیٍّ (علیه السلام) مَنْ لَا یَعْدُو صَوْتُهُ سَمْعَهُ وَ لَا شَحْنَاؤُهُ بَدَنَهُ لَا یَمْدَحُ لَنَا قَالِیاً وَ لَایُوَاصِلُ لَنَا مُبْغِضاً وَ لَایُجَالِسُ لَنَا عَائِباً شِیعَهًُْ عَلِیٍّ (علیه السلام) مَنْ لَایَهِرُّ هَرِیرَ الْکَلْبِ وَ لَایَطْمَعُ طَمَعَ الْغُرَابِ وَلَا یَسْأَلُ النَّاسَ وَ إِنْ مَاتَ جُوعاً أُولَئِکَ الْخَفِیضَهًُْ عَیْشُهُمُ الْمُنْتَقِلَهًُْ دِیَارُهُمْ إِنْ شَهِدُوا لَمْ یُعْرَفُوا وَ إِنْ غَابُوا لَمْ یُفْتَقَدُوا وَ إِنْ مَرِضُوا لَمْ یُعَادُوا وَ إِنْ مَاتُوا لَمْ یُشْهَدُوا فِی قُبُورِهِمْ یَتَزَاوَرُونَ قُلْتُ وَ أَیْنَ أَطْلُبُ هَؤُلَاءِ قَالَ فِی أَطْرَافِ الْأَرْضِ بَیْنَ الْأَسْوَاقِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ.

امام باقر (علیه السلام)- همانا شیعه علی (علیه السلام) کسی است که صدایش از گوشش، و کینه و عداوتش از بدنش تجاوز نکند، دشمن ما را نستاید، و به او نپیوندد، و با عیبگوی ما ننشیند، شیعه‌ی علی (علیه السلام) کسی است که همچون سگ زوزه نکشد و همچون کلاغ طمع نداشته باشد، گدایی نکند گرچه از گرسنگی بمیرد، آن‌ها زندگی متوسّط و در سطح پایین دارند، خانه و مسکن معیّنی ندارند، اگر در بزم باشند شناخته نشوند، و اگر غایب باشند جستجو نگردند، و اگر مریض شوند عیادت نگردند و اگر بمیرند کسی بر جنازه‌شان حاضر نشود، در قبرها به دیدار یکدیگر می‌روند، عرض کردم: «این افراد را با این خصوصیاتی‌که فرمودید در کجا بجویم»؟ فرمود: «در گوشه و کنار زمین در بازارها [و خیابان‌ها] و این همان فرمایش خداوند متعال است: أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۲
بحارالأنوار، ج۶۵، ص۱۶۸/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۴۰۱/ صفات الشیعهًْ، ص۱۳
۱ -۶
(مائده/ ۵۴)

الحسین (علیه السلام)- کِتَابٌ عَنِ الحُسَینِ (علیه السلام) إِلَی مُعَاوِیَهًَْ فِیهِ: أَ لَسْتَ الْقَاتِلَ حُجْراً أَخَا کِنْدَهًَْ وَ الْمُصَلِّینَ الْعَابِدِینَ الَّذِینَ کَانُوا یُنْکِرُونَ الظُّلْمَ وَ یَسْتَعْظِمُونَ الْبِدَعَ وَ لا یَخافُونَ فِی اللَّهِ لَوْمَةَ لائِمٍ‌ٍ.

امام حسین (علیه السلام)- در نامه‌ی امام حسین (علیه السلام) به معاویه آمده است: «آیا تو همان معاویه‌ای نیستی‌که حجربن‌عدی را با آن افرادی که اهل نماز و عبادت و با ظلم و بدعت مخالف بودند و در راه خدا از هیچ‌گونه ملامتی باک نداشتند شهید نمودی»!؟

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۴
بحار الأنوار، ج۴۴، ص۲۱۲/ نورالثقلین
۱ -۷
(مائده/ ۵۴)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ بُرَیْدَهًَْ عَنْ أَبِیهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَمَرَنِی بِحُبِّ أَرْبَعَهًٍْ فَقُلْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَنْ هُمْ سَمِّهِمْ لَنَا فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) مِنْهُمْ وَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) وَ أَبُو ذَرٍّ (رحمة الله علیه) وَ الْمِقْدَادُ وَ أَمَرَنِی بِحُبِّهِمْ وَ أَخْبَرَنِی أَنَّهُ یُحِبُّهُمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- بریده نقل می‌کند: رسول خدا (علیه السلام) فرمود: «خدای عزّوجلّ به من دستور دوست‌داشتن چهار نفر را داده است». عرض کردیم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چه کسانی هستند، نام آن‌ها را بگو». فرمود: «علی (علیه السلام)، سلمان (رحمة الله علیه)، ابوذر (رحمة الله علیه)، مقداد (رحمة الله علیه). خداوند به من فرمود: «آن‌ها را دوست بدارم و خبر داده که او هم دوستشان می‌دارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۴
الخصال، ج۱، ص۲۵۳/ نورالثقلین
۱ -۸
(مائده/ ۵۴)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ بُرَیْدَهًَْ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَمَرَنِی بِحُبِ أَرْبَعَهًٍْ مِنْ أَصْحَابِی وَ أَخْبَرَنِی أَنَّهُ یُحِبُّهُمْ قُلْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَمَنْ هُمْ فَکُلُّنَا نُحِبُّ أَنْ نَکُونَ مِنْهُمْ فَقَالَ أَلَا إِنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) مِنْهُمْ ثُمَّ سَکَتَ ثُمَّ قَالَ أَلَا إِنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) مِنْهُمْ وَ أَبُوذَرٍّ (رحمة الله علیه) وَ سَلْمَانُ الْفَارِسِیُّ (رحمة الله علیه) وَ الْمِقْدَادُ بْنُ الْأَسْوَدِ الْکِنْدِیُّ. (الوِلَایَةُ

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- بریده نقل می‌کند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «که خدای عزّوجلّ مرا به دوستی چهار نفر از یارانم امر فرموده و مرا خبرداده که خداوند نیز آنان را دوست می‌دارد». عرض کردیم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آنان چه کسانی هستند که همه‌ی ما علاقه‌مندیم جزء آن چهار نفر باشیم». فرمود: «علی (علیه السلام) یکی از آنان است سپس سکوت کرد». و پس از اندکی فرمود: «علی (علیه السلام) یکی از آنان است و ابوذر (رحمة الله علیه) و سلمان‌فارسی (رحمة الله علیه) و مقدادبن‌الاسود کندی (رحمة الله علیه)». (ولایت

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۴
الخصال، ج۱، ص۲۵۴/ نورالثقلین
۱
(مائده/ ۵۴)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ مَحْفُوظٌ لَهُ فَلَا تَذْهَبَنَّ یَمِیناً وَ لَا شِمَالًا فَإِنَّ الْأَمْرَ وَ اللَّهِ وَاضِحٌ وَ اللَّهِ لَوْ أَنَّ أَهْلَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ اجْتَمَعُوا عَلَی أَنْ یُحَوِّلُوا هَذَا الْأَمْرَ مِنْ مَوْضِعِهِ الَّذِی وَضَعَهُ اللَّهُ فِیهِ مَا اسْتَطَاعُوا وَ لَوْ أَنَّ النَّاسَ کَفَرُوا جَمِیعاً حَتَّی لَا یَبْقَی أَحَدٌ لَجَاءَ اللَّهُ لِهَذَا الْأَمْرِ بِأَهْلٍ یَکُونُونَ مِنْ أَهْلِهِ ثُمَّ قَالَ أَ مَا تَسْمَعُ اللَّهَ یَقُولُ: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ حَتَّی فَرَغَ مِنَ الْآیَهًِْ وَ قَالَ فِی آیَهًٍْ أُخْرَی فَإِنْ یَکْفُرْ بِها هؤُلاءِ فَقَدْ وَکَّلْنا بِها قَوْماً لَیْسُوا بِها بِکافِرِینَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَهْلَ هَذِهِ الْآیَهًِْ هُمْ أَهْلُ تِلْکَ الْآیَهًِْ.

امام صادق (علیه السلام)- این امر برای صاحبش محفوظ است، پس هرگز به چپ و راست منحرف نشوید، این امر، به خدا قسم، واضح است. به خدا قسم، اگر اهل آسمان و زمین جمع شوند تا این امر را که خداوند جایگاهش را تعیین‌کرده از جایگاهش تغییردهند، نمی‌توانند این کار را بکنند، هر چند همه‌ی مردم به این امر کافر شوند به‌طوری‌که یک نفر هم باقی نماند، خداوند برای این امر، گروهی را می‌آورد که از او باشند. سپس فرمود: «آیا کلام خداوند را شنیده‌اید که فرمود: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ مَن یَرْتَدَّ مِنکُمْ عن دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی الله بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ علَی الْمُؤْمِنِینَ أَعزَّةٍ علَی الْکَافِرِینَ تا اینکه آیه را به پایان برد و در آیه‌ای دیگر فرمود: اگر این قوم بدان ایمان نیاورند قوم دیگری را بر آن گمارده‌ایم که انکارش نمی‌کنند. (انعام/۸۹)». سپس فرمود: «اهل این آیه، همان اهل آن آیه هستند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۴
بحارالأنوار، ج۲۷، ص۴۹/ العیاشی، ج۱، ص۳۲۶/ البرهان/ نورالثقلین
۲
(مائده/ ۵۴)

الباقر (علیه السلام)- أَنَّهُ نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ ...

امام باقر (علیه السلام)- این آیه در مورد علی (علیه السلام) نازل‌شده است. یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ ...

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۶
بحارالأنوار، ج۳۲، ص۲۸۳/ العمدهًْ، ص۲۸۸/ فرات الکوفی، ص۱۲۳/ المناقب، ج۳، ص۱۴۸/ نهج الحق، ص۱۸۶/ البرهان
۳
(مائده/ ۵۴)

العسکری (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌مُحَمَّدٍ‌الْحَسَنِ‌بْنِ عَلِیٍّ الْعَسْکَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ (علیه السلام) وَ ذَکَرَ أَنَّهُ (علیه السلام) زَارَ بِهَا فِی یَوْمِ الْغَدِیرِ فَإِذَا أَرَدْتَ ذَلِکَ فَقِفْ عَلَی بَابِ الْقُبَّهًِْ ٌوَ قُل ... السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَالمُؤمِنِینَ (علیه السلام) ... أَشْهَدُ أَنَّکَ الْمَخْصُوصُ بِمِدْحَهًِْ اللَّهِ الْمُخْلِصُ لِطَاعَهًِْ اللَّهِ لَمْ تَبْغِ بِالْهُدَی بَدَلًا وَ لَمْ تُشْرِکْ بِعِبَادَهًِْ رَبِّکَ أَحَداً وَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی اسْتَجَابَ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) فِیکَ دَعْوَتَهُ ثُمَّ أَمَرَهُ بِإِظْهَارِ مَا أَوْلَاکَ لِأُمَّتِهِ ... وَ لَقَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی فِیکَ مِنْ قَبْلُ وَ هُمْ کَارِهُونَ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ یُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ واسِعٌ عَلِیمٌ.

امام عسکری (علیه السلام)- از امام عسکری (علیه السلام) [روایت شده] از پدرش [نقل کرد] و بیان فرمود که امام هادی (علیه السلام) با این زیارت در روز غدیر زیارت کرد: پس هنگامی که خواستی زیارت کنی، بر در گنبد بایست و بگو:... سلام بر تو ای امیرمؤمنان (علیه السلام)... گواهی می‌دهم که تو به مدح خداوند اختصاص یافته‌ای و در اطاعت خدا اخلاص داری و برای هدایت جایگزینی نخواستی و هیچ کس را در عبادت پروردگارت شریک نکردی و [گواهی می‌دهم] که خدای تعالی دعای پیامبرش (صلی الله علیه و آله) را در مورد تو مستجاب کرد. سپس به او دستور داد برتری و ولایت تو را برای امّتش آشکار کند ... خداوند پیش از این، درحالی‌که منافقان کراهت داشتند در مورد تو نازل فرمود: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی الله بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ یُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ الله وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِکَ فَضْلُ الله یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ الله واسِعٌ عَلِیمٌ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۶
بحارالأنوار، ج۹۷، ص۳۶۳
۴
(مائده/ ۵۴)

الباقر (علیه السلام)- قَوْلِهِ تَعَالَی: ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ فِی قَوْلِهِ: وَ لاتَتَمَنَّوْا ما فَضَّلَ اللهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلی بَعْضٍ إِنَّهُمَا نَزَلَتَا فِیهِمْ عَلَیْهِمْ الصَّلَاهًُْ وَ السَّلَامُ.

امام باقر (علیه السلام)- کلام خداوند: ذلِکَ فَضْلُ الله یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ و آیه: برتری‌هایی را که خداوند برای بعضی از شما بر بعضی دیگر قرار داده آرزو نکنید!. (نساء/۳۲) این دو آیه درباره‌ی ائمّه (علیهم السلام) نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۶
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۶۲/ المناقب، ج۳، ص۹۹
۵
(مائده/ ۵۴)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرِینَ یُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللهِ قَالَ هُوَ مُخَاطَبَهًٌْ لِأَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الَّذِینَ غَصَبُوا آلَ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) حَقَّهُمْ وَ ارْتَدُّوا عَنْ دِینِ اللَّهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ نَزَلَ فِی الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ أَصْحَابِهِ الَّذِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللهِ وَلا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی الله بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرینَ یُجاهِدُونَ فی سَبیلِ الله؛ این آیه خطاب به آن عدّه از اصحاب پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) است که حقّ آل محمّد (علیهم السلام) را غصب کردند و از دین خدا برگشتند. فَسَوْفَ یَأْتِی الله بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ در مورد امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و یاران او نازل شده است کسانی که آنها در راه خدا جهاد می‌کنند، و از سرزنش هیچ ملامتگری هراسی ندارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۶
بحارالأنوار، ج۳۱، ص۵۷۷/ القمی، ج۱، ص۱۷۰/ نورالثقلین/ البرهان
۶
(مائده/ ۵۴)

السّجاد (علیه السلام)- قِیلَ لِزَیْنِ‌الْعَابِدِینَ (علیه السلام) إِنَّ جَدَّکَ کَانَ یَقُولُ إِخْوَانُنَا بَغَوْا عَلَیْنَا. فَقَالَ أَ‌مَا تَقْرَأُ کِتَابَ اللَّهِ وَ إِلی عادٍ أَخاهُمْ هُوداً فَهُمْ مِثْلُهُمْ أَنْجَاهُ اللَّهُ وَ الَّذِینَ مَعَهُ وَ أَهْلَکَ عَاداً بِالرِّیحِ الْعَقِیمِ، وَ قَدْ ثَبَتَ أَنَّهُ نَزَلَ فِیهِ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ ...

امام سجّاد (علیه السلام)- به امام زین‌العابدین گفته شد: «جدّ تو می‌فرمود: برادرانمان به ما ستم کردند». فرمود: «مگر این آیه را نخوانده‌ای که فرمود: و به‌سوی قوم عاد، برادرشان (هود) را [فرستادیم]. (اعراف/۶۵) داستان او هم مانند آنان است. خداوند، او و همراهانش را نجات داد و قوم عاد را با آن بادِ عقیم نابود گرداند. ثابت‌شده است [آیه] یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ... درباره‌ی امام علی (علیه السلام) نازل‌شده است. آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ...

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۶
بحارالأنوار، ج۲۹، ص۴۵۴
۷
(مائده/ ۵۴)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ قَد ذَکَرَ عَلِیّاً (علیه السلام): فَهُوَ الَّذِی یَهْدِی إِلَی الْحَقِ وَ یَعْمَلُ بِهِ وَ یُزْهِقُ الْبَاطِلَ وَ یَنْهَی عَنْهُ وَ لَا تَأْخُذُهُ فِی اللَّهِ لَوْمَهًُْ لَائِمٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- روایت است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) علی (علیه السلام) را یاد می‌کرد و می‌فرمود: اوست که به حق هدایت و به حق عمل می‌کند و از باطل نهی می‌کند و آن را از میان می‌برد و در راه خدا سرزنش سرزنش‌کننده او را باز نمی‌دارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۶
الإحتجاج، ج۱، ص۶۰/ نورالثقلین

در برابر مؤمنان فروتنند

۲ -۱
(مائده/ ۵۴)

الصّادق (علیه السلام)- التَّوَاضُعُ أَصْلُ کُلِّ شَرَفٍ وَ خَیْرٍ وَ نَفِیسٍ وَ مَرْتَبَهًٍْ رَفِیعَهًٍْ وَ لَوْ کَانَ لِلتَّوَاضُعِ لُغَهًٌْ یَفْهَمُهَا الْخَلْقُ لَنَطَقَ عَنْ حَقَائِقِ مَا فِی مَخْفِیَّاتِ الْعَوَاقِبِ وَ التَّوَاضُعُ مَا یَکُونُ لِلَّهِ وَ فِی اللَّهِ وَ مَا سِوَاهُ مَکْرٌ وَ مَنْ تَوَاضَعَ لِلَّهِ شَرَّفَهُ اللَّهُ عَلَی کَثِیرٍ مِنْ عِبَادِهِ وَ لِأَهْلِ التَّوَاضُعِ سِیمَاءُ یَعْرِفُهَا أَهْلُ السَّمَاوَاتِ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ وَ أَهْلُ الْأَرْضِ مِنَ الْعَارِفِینَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ: وَ عَلَی الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیماهُمْ وَ قَالَ أَیْضاً مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ ...

امام صادق (علیه السلام)- تواضع و فروتنی، اصل و اساس هر شرف و خیر و دارایی فراوان و مرتبه‌ای بسیار بلند است و اگر برای تواضع زبان و لغتی بود که خلق آن را می‌فهمیدند هرآینه خبر می‌داد ما را از حقایق پوشیده و اسرار نهان و نتایجی را که برای آن هست. و تواضع چیزی است که برای خدا و در راه خدا باشد، و اگر نه، آن مکر است اگر چه به‌صورت تواضع باشد و چون تواضع برای خدا شد؛ خداوند متعال او را عزّت و بزرگی و شرافت بر بسیاری از بندگان خود داده، و در نزد مردم عزیز و بزرگ می‌شود. و برای اشخاص متواضع چهره‌های مخصوصی است که ملائکه آسمان و اهل معرفت از اهل زمین آنان را می‌شناسند. خداوند متعال می‌فرماید: و بر اعراف مردانی هستند که همه را به نشانیشان می‌شناسند. (اعراف/۴۶) و باز فرموده است: مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی الله بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ...

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۹۸
مستدرک الوسایل، ج۱۱، ص۲۹۸/ مصباح الشریعهًْ، ص۷۲
بیشتر