آیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لاتُحَرِّمُوا طَيِّباتِ ما أَحَلَّ اللهُ لَكُمْ وَ لاتَعْتَدُوا إِنَّ اللهَ لايُحِبُّ الْمُعْتَدينَ [87]
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! چيزهاى پاكيزه را كه خداوند براى شما حلال‌كرده است، حرام نشمريد؛ و از حدّ، تجاوز ننماييد؛ زيرا خداوند متجاوزان را دوست نمى‌دارد.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَأَمَّا الَّذِی تَأْوِیلُهُ فِی تَنْزِیلِهِ فَهُوَ کُلُّ آیَهًٍْ مُحْکَمَهًٍْ نَزَلَتْ فِی تَحْرِیمِ شَیْءٍ مِنَ الْأُمُورِ الْمُتَعَارَفَهًِْ الَّتِی کَانَتْ فِی أَیَّامِ الْعَرَبِ تَأْوِیلُهَا فِی تَنْزِیلِهَا فَلَیْسَ یُحْتَاجُ فِیهَا إِلَی تَفْسِیرٍ أَکْثَرَ مِنْ تَأْوِیلِهَا وَ ذَلِکَ َ مِثْلُ ... قَوْلُهُ تَعَالَی یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اللهُ لَکُمْ.
امام علی (علیه السلام)- امّا گروهی [از آیات] که تأویلش در تنزیلش است، شامل تمامی آیات محکمی است که در تحریم چیزهایی است که در نزد عرب به صورت متعارف رواج داشته است. این آیات معنا و تنزیلش در ظاهرشان آمده و نیازی به تفسیری زاید بر آنچه در نزد عرب شناخته شده بود ندارند. مانند این فرموده خدای متعال... یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اللهُ لَکُمْ.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَّ قَوْماً مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) تَرَهَّبُوا وَ حَرَمُوا أَنْفُسَهُمْ مِنْ طَیِّبَاتِ الدُّنْیَا وَ حَلَفُوا عَلَی ذَلِکَ أَنَّهُمْ لَا یَرْجِعُونَ إِلَی مَا کَانُوا عَلَیْهِ أَبَداً وَ لَا یَدْخُلُونَ فِیهِ بَعْدَ وَقْتِهِمْ ذَلِکَ مِنْهُمْ عُثْمَانُ‌بْنُ‌مَظْعُونٍ وَ سَلْمَانُ وَ تَمَامُ عَشَرَهًٍْ مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ فَأَمَّا عُثْمَانُ‌بْنُ‌مَظْعُونٍ فَحَرَّمَ عَلَی نَفْسِهِ النِّسَاءَ وَ الْآخَرُ حَرَّمَ الْإِفْطَارَ بِالنَّهَارِ إِلَی غَیْرِ ذَلِکَ مِنْ مَشَاقِّ التَّکْلِیفِ فَجَاءَتِ امْرَأَهًُْ عُثْمَانَ‌بْنِ‌مَظْعُونٍ إِلَی بَیْتِ أُمِّ سَلَمَهًَْ فَقَالَتْ لَهَا لِمَ عَطَّلْتَ نَفْسَکَ مِنَ الطِّیبِ وَ الصَّبْغِ وَ الْخِضَابِ وَ غَیْرِهِ فَقَالَتْ لِأَنَّ عُثْمَانَ‌بْنَ‌مَظْعُونٍ زَوْجِی مَا قَرَبَنِی مُذْ کَذَا وَ کَذَا قَالَتْ أُمُّ سَلَمَهًَْ وَ لِمَ ذَا قَالَتْ لِأَنَّهُ قَدْ حَرَّمَ عَلَی نَفْسِهِ النِّسَاءَ وَ تَرَهَّبَ فَأَخْبَرَتْ أُمُّ سَلَمَهًَْ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِذَلِکَ وَ خَرَجَ إِلَی أَصْحَابِهِ وَ قَالَ أَ تَرْغَبُونَ عَنِ النِّسَاءِ إِنِّی آتِی النِّسَاءَ وَ أُفْطِرُ بِالنَّهَارِ وَ أَنَامُ اللَّیْلَ فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی وَ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اللهُ لَکُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللهَ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ* وَ کُلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ حَلالًا طَیِّباً وَ اتَّقُوا اللهَ الَّذِی أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّا قَدْ حَلَفْنَا عَلَی ذَلِکَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لا یُؤاخِذُکُمُ اللهُ بِاللَّغْوِ فِی أَیْمانِکُمْ إِلَی قَوْلِهِ ذلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمانِکُمْ إِذا حَلَفْتُمْ وَ احْفَظُوا أَیْمانَکُم.
امام علی (علیه السلام)- و از موارد دیگر آن‌که گروهی از اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رهبانیت پیشه کرده و پاکی‌های دنیا را بر خود حرام کردند و قسم خوردند که هیچ‌گاه به آنچه پیش از این انجام می‌دادند بازنگردند و از آنها استفاده نکنند. از جمله آنها عثمان‌بن‌مظعون و سلمان (رحمة الله علیه) و ده نفر از مهاجرین و انصار بود. عثمان‌بن‌مظعون زنان را بر خود حرام کرده بود و دیگری غذاخوردن در روز را بر خود حرام کرده بود تکالیف شاقی غیر از آن‌که بر خود قرار داده بودند. زن عثمان‌بن‌مظعون روزی به خانه ام‌سلمه آمد. ام‌سلمه به او گفت: «چرا به خودت نمی‌رسی و بوی خوش و رنگ و خضاب و چیزهای دیگر استفاده نمی‌کنی»؟ گفت: «چون شوهرم عثمان‌بن‌مظعون از فلان موقع به من نزدیک نشده». ام سلمه پرسید: «چرا»؟ گفت: «چون زنان را بر خود حرام کرده و رهبانیت پیشه کرده است». ام‌سلمه این را به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گفت و ایشان به سمت اصحاب رفت و فرمود: «چرا از زنان دوری می‌کنید؟ من به سوی آنها می‌روم و در روز غذا می‌خورم و شب می‌خوابم. هرکس از سنّت من اِعراض کند از من نیست». خدای متعال این آیه را نازل کرد: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لاَ تُحَرِّمُوا طَیِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللهُ لَکُمْ وَ لاَ تَعْتَدُوا إِنَّ الله لاَ یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ * وَ کُلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ حَلاَلاً طَیِّباً وَ اتَّقُوا الله الَّذِی أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ. گفتند: یا رسول الله! ما قسم خورده‌ایم که این‌گونه باشیم. خدای عزّوجلّ این آیه را نازل کرد: ذلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمَانِکُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ وَ احْفَظُوا أَیْمَانَکُمْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ أَبِی‌ذَرٍّ وَ سَلْمَانَ وَ الْمِقْدَادِ وَ عُثْمَانَ‌بْنِ‌مَظْعُونٍ وَ سَالِمٍ إِنَّهُمُ اتَّفَقُوا عَلَی أَنْ یَصُومُوا النَّهَارَ وَ یَقُومُوا اللَّیْلَ وَ لَا یَنَامُوا عَلَی الْفُرُشِ وَ لَا یَأْکُلُوا اللَّحْمَ وَ لَا یَقْرَبُوا النِّسَاءَ وَ الطِّیبَ وَ یَلْبَسُوا الْمُسُوحَ وَ یَرْفُضُوا الدُّنْیَا وَ یَسِیحُوا فِی الْأَرْضِ وَ هَمَّ بَعْضُهُمْ أَنْ یَجُبَّ مَذَاکِیرَهُ فَخَطَبَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ مَا بَالُ أَقْوَامٍ حَرَّمُوا النِّسَاءَ وَ الطِّیبَ وَ النَّوْمَ وَ شَهَوَاتِ الدُّنْیَا أَمَا إِنِّی لَسْتُ آمُرُکُمْ أَنْ تَکُونُوا قِسِّیسِینَ وَ رُهْبَاناً فَإِنَّهُ لَیْسَ فِی دِینِی تَرْکُ اللَّحْمِ وَ النِّسَاءِ وَ لَا اتِّخَاذُ الصَّوَامِعِ وَ إِنَّ سِیَاحَهًَْ أُمَّتِی وَ رَهْبَانِیَّتَهُمُ الْجِهَادُ إِلَی آخِرِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- درباره علی (علیه السلام)، ابوذر (رحمة الله علیه)، سلمان (رحمة الله علیه)، مقداد (رحمة الله علیه)، عثمان‌بن‌مظعون و سالم نازل شد چرا که آنها با هم عهد بستند که در روز روزه بگیرند و در شب به قیام شبانه بپردازند، در رختخواب نخوابند، گوشت نخورند، به زنان و چیزهای گوارا وحلال نزدیک نشوند، لباس خشن بپوشند و از دنیا کناره گیری کنند، در زمین سیر کنند و حتی بعضی از آنها خواستند تا آلت تناسلی خود را قطع کنند. پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خطبه خواند و فرمود: «چه شده است قومی را زنان و چیزهای پاکیزه و خواب و شهوات دنیوی را حرام کرده اند؟ من به شما دستور نمی دهم که همچون راهبان و کشیشان باشید در دین و آئین من ترک گوشت و زن و صومعه گزینی وجود ندارد. همانا سیاحت و رهبانیت امت من جهاد است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- رُوِیَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ وَصَفَ الْقِیَامَهًَْ لِأَصْحَابِهِ یَوْماً وَ بَالَغَ فِی إِنْذَارِهِمْ فَرَقُّوا فَاجْتَمَعَتْ جَمَاعَهًٌْ مِنَ الصَّحَابَهًِْ فِی بَیْتِ عُثْمَانَ‌بْنِ‌مَظْعُونٍ وَ اتَّفَقُوا عَلَی أَنْ لَا یَزَالُوا صَائِمِینَ قَائِمِینَ وَ أَنْ لَا یَأْکُلُوا اللَّحْمَ وَ لَا یَنَامُوا عَلَی الْفِرَاشِ وَ لَا یَقْرَبُوا النِّسَاءَ وَ الطِّیبَ وَ یَرْفُضُوا لَذَّاتِ الدُّنْیَا وَ یَلْبَسُوا الْمُسُوحَ أَیِ الصُّوفَ وَ یَسِیحُوا فِی الْأَرْضِ أَیْ یَسِیرُوا فَبَلَغَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ذَلِکَ فَقَالَ إِنِّی لَمْ أُؤْمَرْ بِذَلِکَ إِنَّ لِأَنْفُسِکُمْ عَلَیْکُمْ حَقّاً فَصُومُوا وَ أَفْطِرُوا وَ قُومُوا وَ نَامُوا فَإِنِّی أَقُومُ وَ أَنَامُ وَ أَصُومُ وَ أُفْطِرُ وَ آکُلُ اللَّحْمَ وَ الدَّسِمَ فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- و از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روایت شده که ایشان روزی قیامت را برای اصحابش شرح داد و در بیم دادن آنها مبالغه کرد و رقّت کردند و گروهی از اصحاب در خانه عثمان‌بن‌مظعون گرد هم آمدند و عهد و پیمان بستند که همیشه روزه‌دار و شب زنده دار باشند و گوشت نخورند و در بستر نخوابند و به زنان و بوی خوش نزدیک نشوند و لذّت‌های دنیا را رها کنند و پلاس پاره یعنی جامه پشمین بپوشند و در زمین بگردند، پس گزارش آن به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رسید و فرمود: «همانا من مأمور به آن نشده‌ام، همانا برای نفس‌های شما بر شما حقی است، پس روزه بگیرید و افطار کنید و به پا خیزید و بخوابید، همانا من شب به پا می‌خیزم و می‌خوابم و روزه می‌دارم و افطار می‌کنم و گوشت و روغن می‌خورم و هرکس از روش من روگرداند از من نیست».
الحسن (علیه السلام)- رُوِیَ عَنِ الشَّعْبِی ... قَالَ حَسَنُ‌بن‌علیٍّ (علیه السلام) أَنْشُدُکُمْ بِاللَّهِ أَ تَعْلَمُونَ أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) أَوَّلُ مَنْ حَرَّمَ الشَّهَوَاتِ کُلَّهَا عَلَی نَفْسِهِ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اللهُ لَکُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللهَ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ* وَ کُلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ حَلالًا طَیِّباً وَ اتَّقُوا اللهَ الَّذِی أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُون.
امام حسن (علیه السلام)- از شعبی روایت است: امام حسن (علیه السلام) فرمود: ... شما را به خدا قسم می‌دهم! آیا می‌دانید علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) در میان اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اوّلین کسی بود که کلیه خواستنی‌ها را بر خود حرام کرد، بعد از آن خداوند عزّوجلّ این آیه را نازل کرد: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اللهُ لَکُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللهَ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ* وَ کُلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللهُ حَلالًا طَیِّباً وَ اتَّقُوا اللهَ الَّذِی أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُون.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَالَ امْرَأَتُهُ طَالِقٌ أَوْ مَمَالِیکُهُ أَحْرَارٌ إِنْ شَرِبْتُ حَرَاماً وَ لَا حَلَالا ... وَ أَمَّا الْحَلَالُ فَلَا یَتْرُکُهُ فَإِنَّهُ لَیْسَ لَهُ أَنْ یُحَرِّمَ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اللهُ لَکُمْ فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْءٌ فِی یَمِینِهِ مِنَ الْحَلَالِ.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌سنان گوید: از آن حضرت درباره مردی سؤال کردم که گفته است، اگر نوشیدنی حرام یا حلال بنوشد، زنش مطلقه و یا بردگانش آزاد هستند. امام (علیه السلام) فرمود: ... امّا نوشیدن حلال را نباید ترک کند، زیرا حق ندارد چیزی را که خداوند حلال کرده حرام نماید، چون خداوند تعالی می‌فرماید: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اللهُ لَکُمْ، پس در مورد قسم نسبت به نوشیدنی حلال، چیزی بر عهده‌اش نیست.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) کَانَ یَأْکُلُ الدَّجَاجَ وَ الْفَالُوذَ وَ کَانَ یُعْجِبُهُ الْحَلْوَی وَ الْعَسَلُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در روایت است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مرغ و فالوده می‌خورد و از حلوا و عسل خوشش می‌آمد.
إبن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- لَا تَعْتَدُوا أَیْ لَا تَعْتَدُوا حُدُودَ اللَّهِ وَ أَحْکَامَهُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- لَا تَعْتَدُوا، یعنی از حدود و احکام الهی تجاوز ننمایید.