آیه ۷۵ - سوره مائده

آیه مَا الْمَسيحُ ابْنُ مَرْيَمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَ أُمُّهُ صِدِّيقَةٌ كانا يَأْكُلانِ الطَّعامَ انْظُرْ كَيْفَ نُبَيِّنُ لَهُمُ الْآياتِ ثُمَّ انْظُرْ أَنَّى يُؤْفَكُونَ [75]

مسيح فرزند مريم، فقط پيامبر [خدا] بود؛ پيش از وى نيز، پيامبرانى بودند؛ مادرش، زن بسيار راستگويى بود؛ هر دو، غذا مى‌خوردند؛ [با اين حال، چگونه ادعاى الوهيّت مسيح و پرستش مريم را داريد]؟! بنگر چگونه نشانه‌ها [ى حق] را براى آن‌ها آشكار‌ مى‌سازيم؛ سپس بنگر چگونه از حقّ منحرف مى‌شوند!

۱
(مائده/ ۷۵)

امیرالمؤمنینَ (علیه السلام)- فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ یَذْکُرُ فِیهِ: إِتْیَانَ رَجُلٍ مِنَ الزَّنَادِقَهًِْ أَمِیرِالمُؤمِنِینَ (علیه السلام) وَ سُؤَالَهُ عَمَّا اشْتَبَهَ عَلَیْهِ مِنْ آیَاتِ الْقُرْآنِ وَ ظَنَّ التَّنَاقُضَ فِیهَا فَأَجَابَهُ (علیه السلام) وَ أَسْلَمَ فَکَانَ مِمَّا قَالَ لَهُ عَلِیٌّ (علیه السلام) ... وَ أَمَّا هَفَوَاتُ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) وَ مَا بَیَّنَهُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ وُقُوعُ الْکِنَایَهًِْ عَنْ أَسْمَاءِ مَنِ اجْتَرَمَ أَعْظَمُ مِمَّا اجْتَرَمَتْهُ الْأَنْبِیَاءُ (علیهم السلام) مِمَّنْ شَهِدَ الْکِتَابُ بِظُلْمِهِمْ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ أَدَلِّ الدَّلَائِلِ عَلَی حِکْمَهًِْ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ الْبَاهِرَهًِْ وَ قُدْرَتِهِ الْقَاهِرَهًِْ وَ عِزَّتِهِ الظَّاهِرَهًِْ لِأَنَّهُ عَلِمَ أَنَّ بَرَاهِینَ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) تَکْبُرُ فِی صُدُورِ أُمَمِهِمْ وَ أَنَّ مِنْهُمْ مَنْ یَتَّخِذُ بَعْضَهُمْ إِلَهاً کَالَّذِی کَانَ مِنَ النَّصَارَی فِی ابْنِ‌مَرْیَمَ فَذِکْرُهَا دَلَالَهًٌْ عَلَی تَخَلُّفِهِمْ عَنِ الْکَمَالِ الَّذِی تَفَرَّدَ بِهِ عَزَّوَجَلَّ أَ‌لَمْ تَسْمَعْ إِلَی قَوْلِهِ فِی صِفَهًِْ عِیسَی (علیه السلام) حَیْثُ قَالَ فِیهِ وَ فِی أُمِّهِ کانا یَأْکُلانِ الطَّعامَ یَعْنِی مَنْ أَکَلَ الطَّعَامَ کَانَ لَهُ ثُفْلٌ وَ مَنْ کَانَ لَهُ ثُفْلٌ فَهُوَ بَعِیدٌ مِمَّا ادَّعَتْهُ النَّصَارَی لِابْنِ‌مَرْیَم.

امام علی (علیه السلام)- در یک روایت مفصّل که ذکر می‌کند مردی از کفّار خدمت امیرالمؤمنین (علیه السلام) رسید و سؤال‌هائی از آیات قرآن که برایش مشکل بود نمود و خیال می‌کرد این آیات تناقض دارد حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) جوابش را می‌داد تا بالأخره مسلمان شد و از جمله چیزهایی که حضرت به او گفت این بود که... امّا لغزشهای پیامبران (علیهم السلام) و آنچه خداوند در کتابش بیان فرمود و نشستن کنایه به جای اسم برای کسانی که جرمی بزرگ‌تر از جرمهای پیامبران (علیهم السلام) مرتکب شدهاند و کتاب خدا به ستمگری آنان گواهی داده است؛ این از بزرگ‌ترین دلایل حکمت درخشان و قدرت چیره و عزّت آشکار خداوند عزّوجلّ است. او میدانست که برهانهای پیامبران در سینههای امّتهایشان، بزرگ مینشیند و برخی از آنان برخی دگر را به خدایی می‌گیرند. همچون آنچه نصرانیها درباره فرزند مریم (سلام الله علیها) کردند. از این رو چنین فرمود تا دلالتی باشد بر اینکه آنها از کمالی که ویژه خداوند عزّوجلّ است، به دور هستند؛ مگر نشنیدی خداوند در وصف عیسی (علیه السلام) در آنجا که درباره‌ی او و مادرش (سلام الله علیها) سخن میگفت، فرمود: کَانَا یَأْکُلاَنِ الطَّعَامَ؛ یعنی هرکه غذا بخورد، زایده (مدفوع) دارد و هرکه زایده داشته باشد، از آنچه نصرانیون درباره فرزند مریم (سلام الله علیها) ادّعا میکنند، به دور است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۸۴
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۱۱۲/ الاحتجاج، ج۱، ص۲۴۹/ نورالثقلین
۲
(مائده/ ۷۵)

الرّضا (علیه السلام)- عَنِ الْحَسَنِ‌بْنِ‌الْجَهْمِ قَالَ حَضَرْتُ مَجْلِسَ الْمَأْمُونِ یَوْماً وَ عِنْدَهُ عَلِیُّ‌بْنُ‌مُوسَی الرِّضَا (علیه السلام) وَ قَدِ اجْتَمَعَ الْفُقَهَاءُ وَ أَهْلُ الْکَلَامِ مِنَ الْفِرَقِ الْمُخْتَلِفَهًِْ ... قَالَ لَهُ الْمَأْمُونُ یَا أَبَاالْحَسَنِ (علیه السلام) بَلَغَنِی أَنَّ قَوْماً یَغْلُونَ فِیکُمْ وَ یَتَجَاوَزُونَ فِیکُمُ الْحَدَّ فَقَالَ لَهُ الرِّضَا (علیه السلام) ... إِنَّا لَنَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِمَّنْ یَغْلُو فِینَا فَیَرْفَعُنَا فَوْقَ حَدِّنَا کَبَرَاءَهًِْ عِیسَی‌ابْنِ‌مَرْیَمَ (علیه السلام) مِنَ النَّصَارَی قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ إِذْ قالَ اللهُ یا عِیسَی‌ابْنَ‌مَرْیَمَ أَ‌أَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِی وَ أُمِّی إِلهَیْنِ مِنْ دُونِ اللهِ قالَ سُبْحانَکَ ما یَکُونُ لِی أَنْ أَقُولَ ما لَیْسَ لِی بِحَقٍّ إِنْ کُنْتُ قُلْتُهُ فَقَدْ عَلِمْتَهُ تَعْلَمُ ما فِی نَفْسِی وَ لا أَعْلَمُ ما فِی نَفْسِکَ إِنَّکَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ* ما قُلْتُ لَهُمْ إِلَّا ما أَمَرْتَنِی بِهِ أَنِ اعْبُدُوا اللهَ رَبِّی وَ رَبَّکُمْ وَ کُنْتُ عَلَیْهِمْ شَهِیداً ما دُمْتُ فِیهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّیْتَنِی کُنْتَ أَنْتَ الرَّقِیبَ عَلَیْهِمْ وَ أَنْتَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ وَ قَالَ عَزَّوَجَلَّ مَا الْمَسِیحُ‌ابْنُ‌مَرْیَمَ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَ أُمُّهُ صِدِّیقَةٌ کانا یَأْکُلانِ الطَّعامَ وَ مَعْنَاهُ أَنَّهُمَا کَانَا یَتَغَوَّطَانِ فَمَنِ ادَّعَی لِلْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) رُبُوبِیَّهًًْ أَوِ ادَّعَی لِلْأَئِمَّهًِْ رُبُوبِیَّهًًْ أَوْ نُبُوَّهًًْ أَوْ لِغَیْرِ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) إِمَامَهًًْ فَنَحْنُ مِنْهُ بِرَاءٌ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ.

امام رضا (علیه السلام)- حسن‌بن‌جهم گوید: «روزی در مجلس مأمون حاضر شدم و علیّ‌بن‌موسی الرّضا (علیه السلام) در نزد او بود و فقها و اهل کلام از فرقه‌های مختلفه در آن مجلس اجتماع یافته بودند... مأمون به او گفت: «ای ابوالحسن (علیه السلام) به من خبر داده‌اند که جماعتی درباره‌ی شما غلوّ و زیاده‌روی می‌کنند، و از حدّ می‌گذرند». امام فرمود: «ما بیزاری می‌جوییم و به خداوند تبارک‌وتعالی پناه می‌بریم از کسی که درباره‌ی ما غلوّ کند، و ما را از حدّ بندگی خدا بالاتر برد، همان‌طور که عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) از نصاری به خداوند پناه برد، خداوند متعال می‌فرماید: وَ إِذْ قالَ الله یا عیسَی ابْنَ مَرْیَمَ أَ أَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونی وَ أُمِّیَ إِلهَیْنِ مِنْ دُونِ الله قالَ سُبْحانَکَ ما یَکُونُ لی أَنْ أَقُولَ ما لَیْسَ لی بِحَقٍّ إِنْ کُنْتُ قُلْتُهُ فَقَدْ عَلِمْتَهُ تَعْلَمُ ما فی نَفْسی وَ لا أَعْلَمُ ما فی نَفْسِکَ إِنَّکَ أَنْتَ عَلاَّمُ الْغُیُوبِ * مَا قُلْتُ لهَمْ إِلَّا مَا أَمَرْتَنیِ بِهِ أَنِ اعْبُدُواْ الله رَبّی‌ِ وَ رَبَّکُمْ وَ کُنتُ عَلَیهْمْ شهَیدًا مَّا دُمْتُ فِیهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّیْتَنی کُنتَ أَنتَ الرَّقِیبَ عَلَیهْمْ وَ أَنتَ عَلیَ کلُ‌ِّ شَی‌ْءٍ شهَید؛ و باز در آیه‌ی دیگر می‌فرماید: مَا الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیَمَ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَ أُمُّهُ صِدِّیقَةٌ کانا یَأْکُلانِ الطَّعامَ یعنی نیاز به دفع مدفوع داشتند و تغوط می‌کردند. پس هرکس برای پیامبران، خدایی قائل باشد و یا برای امامان ربوبیّتی مدّعی گردد یا نبّوت ایشان را معتقد شود یا در حقّ غیر ایشان پیشوایی و امامت قائل گردد، ما از او بیزاریم هم در دنیا و هم در عالم آخرت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۸۴
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۱۳۴/ عیون أخبار الرضا (ج۲، ص۲۰۰/ نورالثقلین
۳
(مائده/ ۷۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- کانا یَأْکُلانِ الطَّعامَ قَالَ کَانَا یَتَغَوَّطَانِ.

امام علی (علیه السلام)- کَانَا یَأْکُلاَنِ الطَّعامَ قضای حاجت می‌کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۸۶
البرهان/ بحارالأنوار، ج۱۴، ص۲۳۴/ العیاشی، ج۱، ص۳۳۵
۴
(مائده/ ۷۵)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- کَانَا یَأْکُلانِ الطَّعامَ یَعْنِی کَانَا یَحْدُثَانِ فَکَنَی اللَّهُ عَنِ الْحَدَثِ وَ کُلِّ مَنْ أَکَلَ الطَّعَامَ یَحْدُثُ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- کانا یَأْکُلانِ الطَّعامَ یعنی قضای حاجت می‌کردند؛ پس خداوند از قضای حاجت آن‌ها به کنایه سخن گفت و هرکسی که غذا بخورد، قضای حاجت می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۱۸۶
القمی، ج۱، ص۱۷۵
بیشتر