آیه ۸۹ - سوره مائده

امام صادق (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) ابن ابی عمیر از بعضی از وسائط او، از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند که فرموده: «این آیه درباره امیرمؤمنان (علیه السلام)، بلال و عثمان‌بن‌مظعون نازل شده است. امّا امیرمؤمنان (علیه السلام) سوگند یاد کرده بود که شب‌ها هرگز نخوابد. بلال سوگند خورده بود که هیچ روزی افطار نکند و روزها را روزه‌دار باشد. عثمان‌بن‌مظعون هم سوگند خورده بود که با زن خود نیامیزد. روزی همسر عثمان بر عایشه وارد شد و اتفاقاً زن زیبایی بود. عایشه نگاهی به آن زن کرد و دید به خود نپرداخته و خود را از جهت لباس و سر و صورت مرتب نکرده است. پرسید: «چرا چنین نامرتبی؟» همسر عثمان گفت: «من برای چه کسی خود را بیارایم؟ به خدا قسم شوهر من از مدت‌ها پیش نزدیک من نیامده، چون که شیوه رهبانیت را اتخاذ کرده و لباس‌های مخصوص و خشن بر تن نموده و به زندگی دنیا وا زده و بی‌علاقه شده است.» وقتی که پیغمبر (صلی الله علیه و آله) به منزل آمد، عایشه قضیه را به حضرت گفت. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بیرون رفت و اعلام کرد که مردم جمع شوند. پس از اجتماع مردم، حضرت روی منبر رفت، حمد و ثنای پروردگار را نمود و سپس فرمود: «این چه فکری است که گروهی حلال‌های پاک و پاکیزه را بر خود حرام کرده‌اند؟ بدانید که من که پیغمبرم، شب می‌خوابم و با همسر خود همبستر می‌شوم و در روز افطار کرده و غذا می‌خورم. این روش و سنّت من است و هرکس از روش و سنّت من رویگردان باشد، از من نیست». در این حال این چند نفر برخاستند و عرضه داشتند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! ما به این کارها سوگند یاد کرده‌ایم، با سوگند خود چه کنیم؟ پس خداوند این آیه را نازل فرمود: لا یُؤاخِذُکُمُ اللهُ بِاللَّغْوِ فِی أَیْمانِکُمْ وَ لکِنْ یُؤاخِذُکُمْ بِما عَقَّدْتُمُ الْأَیْمانَ فَکَفَّارَتُهُ إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساکِینَ مِنْ أَوْسَطِ ما تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ أَوْ کِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ ثَلاثَةِ أَیَّامٍ ذلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمانِکُمْ إِذا حَلَفْتُمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس برای کاری سوگند یاد کند، آن‌گاه کار دیگری را بهتر از آن بیابد و انجام دهد، انجام آن کار کفّاره‌ی سوگندش خواهد بود.

امام صادق (علیه السلام)- و کسی که برای دفع ظلم از خود از روی تقیّه سوگند به دروغ یاد کند، کفّاره ندارد و گناه نکرده است.

امام کاظم (علیه السلام)- اگر شخص بر چیزی قسم بخورد که کفّاره دارد، کفّاره بر عهده‌اش واجب می‌گردد، همان‌طورکه خداوند می‌فرماید: فَکَفَّارَتُهُ إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساکِینَ، که برای هر مرد یک مُد طعام است و یا اینکه آن‌ها را بپوشاند و به هر مرد یک لباس بدهد، و یا بنده‌ای آزاد کند، و مخیّر است هر کدام را خواست انجام دهد، و اگر هیچکدام را نتوانست انجام دهد، سه روز متوالی روزه بگیرد.

امام صادق (علیه السلام)- زراره از امام صادق (علیه السلام) روایت کرد که در مورد کفّاره قسم که آزاد کردن بنده یا اطعام ده نفر مستمند، از غذاهایی که غالباً به خانواده خود می‌دهید، است فرمود: «و غذای حدّ وسط، سرکه و روغن، و بالاترین حد آن نان و گوشت است؛ و صدقه باید برای هر مسکین یک مد باشد، و پوشاندن با دو لباس است، و هرکس توانایی آن را نداشت باید روزه بگیرد؛ خداوند می‌فرماید: فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ ثَلاثَةِ أَیَّامٍ.

امام باقر (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام باقر (علیه السلام) در مورد: أَوْسَطِ ما تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ، سؤال کردم. ایشان فرمود: «از نوع خوراک و خورشتی که خانواده‌ی خودتان مصرف می‌کنید، در حدّ وسط برای مساکین منظور کنید». عرض کردم: «این حدّ وسط کدام است»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «خورشت سرکه، زیتون، خرما و نان که ده نفر مسکین را یک نوبت سیر کند». عرض کردم: «لباس آنان چه مشخّصاتی دارد»؟ فرمود: «یک جامه هم کافی است».

امام باقر (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره آیه: مِنْ أَوْسَطِ ما تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ، سؤال کردم، فرمود: «یعنی مقدار خوراک خانواده‌ی خودت، و در آن زمان مقدار خوراک یک «مُد» بود. گفتم: «پوشاندنشان چطور است»؟ فرمود: «با یک لباس».

امام کاظم (علیه السلام)- اسحاق‌بن‌عمار گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره آیه: إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساکِینَ مِنْ أَوْسَطِ ما تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ أَوْ کِسْوَتُهُمْ یا إِطْعَام سِتِّینَ مِسْکِیناً، سؤال کردم که آیا همه را می‌توان به یک نفر داد؟ فرمود: «نه، باید تک تک و به هر نفر یکی بدهد، همان‌طور که خداوند فرموده است». گفتم: «پس انسان می‌تواند به نزدیکان خود که محتاج هستند بدهد»؟ فرمود: «بله». گفتم: «اگر مستضعف بودند ولی از اهل ولایت نبودند، باز هم به آن‌ها بدهد»؟ فرمود: «بله، البتّه اگر به اهل ولایت بدهد، من بیشتر دوست دارم».

امام صادق (علیه السلام)- ابن سنان از امام صادق (علیه السلام) روایت کرد که در مورد کفّاره قسم فرمود: «به هر مسکین یک «مُد» به مقدار خوراک یک روز یک نفر از خانواده‌ات بده»، و فرمود: «برای هر مسکین یک «مُد» گندم که آرد کردن و هیزم آن هم به حساب می‌آید، و یا اینکه هر کدام را با دو لباس بپوشاند. برای هر مرد دو لباس، و در مواردی که واجب است بنده آزاد کنی، بنده از مستضعفان باشد».

امام صادق (علیه السلام)- حلبی از امام صادق (علیه السلام) روایت کرد که فرمود: در کفّاره قسم، ده مسکین را طعام می‌دهد به طوری که به هر مسکین دو «مُد» گندم و یک مُد و دو مُشت پُر آرد برسد، یا اینکه آن‌ها را بپوشاند به طوری که به هر نفر دو لباس بدهد، یا اینکه بنده آزاد نماید، و در این‌ها مخیّر است، هرکدام از این سه را خواست انجام می‌دهد، و اگر نتوانست هیچ‌کدام از این سه را انجام دهد، بر او واجب است که روزه بگیرد و روزه سه روز است.