آیه ۱۶ - سوره مائده

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- زنی از خیبر که در بین آن‌ها صاحب نسب بود با مردی از اشراف زادگانشان مرتکب عمل زنا شد و هر دو محصن بودند. آنان دوست نداشتند که آن دو سنگسار شوند. پس آن‌ها کسی را پیش یهودیان مدینه فرستادند و برای آن‌ها نوشتند که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در مورد حکم زنای آن‌ها بپرسند به طمع اینکه برای آن‌ها مجوزی صادر شود. پس گروهی از آن‌ها از جمله کعب‌بن‌اشرف و کعب‌بن‌اسید و شعبهًْ‌بن‌عمر و مالک‌بن‌ضیف و کنانهًْ‌بن‌ابی الحقیق و افرادی دیگر به راه افتادند و نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) رفتند و گفتند: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! ما را از مجازات زن و مرد محصن زناکار آگاه کن». پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آیا به قضاوت من در آن مورد راضی می‌شوید»؟ گفتند: «بله»، جبرئیل (علیه السلام) با حکم سنگسار فرود آمد و آن‌ها را از آن آگاه کرد. بعد از آن از پذیرفتن حکم خودداری کردند. جبرئیل گفت: «بین خودت و آن‌ها ابن صوریا را واسطه قرار بده». جبرئیل خصوصیّات او را برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) توضیح داد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به یهودیان فرمود: «آیا شما جوانی که نوخاسته و بی ریش و چپ چشم است و در فدک اقامت دارد، با نام ابن صوریا می‌شناسید»؟ گفتند: «آری»، ایشان فرمود: «در بین شما چگونه فردی است»؟ گفتند: «عالم ترین یهودی نسبت به کتاب تورات که بر روی زمین مانده است». ایشان فرمود: «کسی را بفرستید و او را حاضر کنید». آنها چنین کردند و عبدالله‌بن‌صوریا به حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله) و یهودیان رسید. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به او فرمود: «من تو را قسم می دهم به خدای یگانه همان کسی که تورات را بر موسی (علیه السلام) نازل کرد و دریا را برای شما شکافت تا شما را نجات دهد و آل فرعون را در آب غرق کرد و بر شما توده‌های ابر را سایه افکند و برای شما گزانگبین و بلدرچین را فرستاد. آیا در کتاب شما حکم سنگسار زن و مرد محصن زناکار مشخص شده است»؟ ابن صوریا گفت: «قسم به توراتی که خداوند مرا به آن پند داد، آری، اگر ترس از این نبود که اگر تورات را تکذیب کنم و یا تغییر بدهم خدای تورات مرا می‌سوزاند، برای تو نمی‌گفتم». ای محمد (صلی الله علیه و آله)! تو به من بگو که حکم سنگسار در کتاب تو چگونه است؟ ایشان فرمود: «چنانکه از مردم چهار نفر عادل گواهی دهند که مرد محصن آلت خود را فرو برده همان گونه که میل را وارد سرمه‌دان کنند سنگسار واجب است». ابن صوریا گفت: «در تورات موسی نیز حکم بدین گونه است». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «چه چیز به شما اجازه می‌داد که حکم سنگسار را آسان بگیرید»؟ ابن صوریا گفت: «ما هرگاه انسان شریفی مرتکب چنین عملی می‌شد او را وا می‌گذاشتیم و اگر انسان ضعیف و بیچاره‌ای زنا می‌کرد حکم سنگسار را برای او اجرا می‌کردیم. در نتیجه زنا در میان اشراف زادگان ما زیاد گشت تا اینکه پسر عموی پادشاه مرتکب زنا شد و او را سنگسار نکردیم ولی مرد دیگری که زنا کرد پادشاه خواست حد سنگسار را بر او جاری سازد. مردم به پادشاه گفتند: نه، اوّل پسر عمویت را سنگسار کن. ما گفتیم بیایید جلسه تشکیل دهیم تا قانونی کمتر از سنگسار را وضع نماییم که برای فقیر و ثروتمند یکسان باشد، ما هم شلاق زدن و سیاه کردن صورت را وضع نمودیم. بدین مفهوم که چهل تازیانه زده شود سپس صورتشان سیاه گردد، سپس مرد و زن زناکار را برعکس سوار بر الاغ می‌کنند و الاغ دور می‌زند». یهودیان این روش را به جای سنگسار قرار دادند. یهودیان به ابن صوریا گفتند: «چقدر سریع پیامبر (صلی الله علیه و آله) را آگاه کردی و ما وقتی تو را تمجید کردیم شایسته‌ی ستایش نبودی. امّا تو غایب بودی و ما نمی‌خواستیم که از تو بدگویی کنیم». گفت: «پیامبر (صلی الله علیه و آله) مرا به تورات قسم داد اگر چنین نمی‌کرد او را آگاه نمی‌ساختم». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دستور داد مرد و زن زناکار را رو به روی مسجد سنگسار کنند و فرمود: «بعد از اینکه قوم یهود حکم را نادیده گرفتند من احیا کننده این حکم هستم». بعد از این واقعه خداوند سبحان این آیه را نازل کرد: یَا أَهْلَ الْکِتَابِ قَدْ جَاءکُمْ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمْ کَثِیرًا مِّمَّا کُنتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْکِتَابِ وَیَعْفُو عَن کَثِیرٍ؛ ابن صوریا برخاست و دو دستش را روی زانوهای پیامبر (صلی الله علیه و آله) نهاد. سپس گفت: «این موقعیّت پناه برنده به خدا و توست. پس مواردی را که در آن به گذشت دستور داده شده‌ای برای ما بیان کن». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از پاسخ به سؤال خودداری کرد. سپس ابن صوریا در مورد خواب ایشان سؤال کرد. ایشان فرمود: «چشمانم به خواب می‌روند درحالی‌که قلبم بیدار است». ابن صوریا گفت: «شما صحیح می فرمایید. مرا آگاه کن از جریان شباهت فرزند به پدرش و عدم شباهت به مادرش یا برعکس شباهت داشتن به مادرش و اینکه هیچگونه شباهتی به پدرش ندارد». پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «هرکدام که آبش بر آب دیگری برتری و سبقت گرفته باشد [فرزند به او شبیه‌تر است]. گفت: به من بگو که از پدر و مادر چه به فرزند می‌رسد»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به مدّت طولانی بیهوش شد سپس با چهره‌ای بر افروخته و عرق ریزان از این حالت بیرون آمد و فرمود: «گوشت، خون، ناخن و مو از زن است و استخوان، رگ و پی از مرد است». ابن صوریا گفت: «درست می‌فرمایید. امر تو امر یک پیامبر است.» در همان لحظه اسلام آورد و گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله) کدام فرشته بر تو نازل می‌شود»؟ ایشان فرمود: «جبرئیل». گفت: «او را توصیف کن». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به شرح حال جبرئیل پرداخت. سپس ابن صوریا گفت: «گواهی می‌دهم اوصاف جبرئیل در تورات نیز مثل توصیف شماست. تو به راستی فرستاده‌ی به حق خداوند هستی». وقتی ابن صوریا اسلام آورد، قوم یهود به او اهانت کردند و او را دشنام دادند. وقتی خواستند برخیزند قوم بنیقریظه به بنی نضیر پیوستند. گفتند: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! برادران ما بنی نضیر هستند که پدر، پیامبر و دین ما یکی است، هرگاه بنی نضیر یکی از ما را بکشند و از پرداخت فدیه ناتوان باشند و به جای دیه هفتاد بار شتر خرما پرداخت می‌کنند و هرگاه یکی از بنی نضیر به دست افراد ما کشته شوند، قاتل را می‌کشند و از ما دو برابر آن یعنی یکصد و چهل بار شتر خرما دریافت می‌کنند. و اگر مقتول زن باشد در عوض آن یک مرد ما کشته می‌شود و اگر یک مرد از آن‌ها کشته شود دو مرد ما عوض آن کشته می‌شود. یک مرد شریف و آزاده از ما در عوض کشته شدن برده‌ای از بنی نضیر، کشته می‌شود. درحالی‌که دیه مجروحین ما را نصف دیه مجروحین بنی نضیر حساب می‌کنند پس تو بین ما و بنی نضیر قضاوت کن. همین جا بود که خداوند در مورد سنگسار و قصاص این آیات را نازل کرد.